jojolotus
12-13-2011, 23:36
- Điêu Thuyền vốn không phải là tên gọi mà là một chức danh để gọi những người hầu phục vụ mũ áo cho quan lại dưới triều nhà Hán. Điều này, đương nhiên La Quán Trung không thể không biết. Vậy rốt cuộc Điêu Thuyền là ai và v́ sao tác giả “Tam Quốc diễn nghĩa” lại cố t́nh che giấu thân phận cũng như số phận của mỹ nhân lừng danh sử sách này?
1. Nói về “Tam Quốc diễn nghĩa”, dường như chẳng mấy người Việt Nam cảm thấy xa lạ. Bộ tiểu thuyết của tác giả họ La có thể nói là đă tạo ra một sức sống và sự lan tỏa cực kỳ mănh liệt, vượt ra ngoài lănh thổ Trung Quốc. Tuy nhiên, với những người ṭ ṃ và thích suy luận, sau khi đọc bộ tiểu thuyết, ắt sẽ không khỏi cảm thấy cuốn tiểu thuyết “ba phần thực, bảy phần hư” này có nhiều t́nh tiết rất “khả nghi”, thậm chí phi logic và không thể lư giải được.
Trong bộ tiểu thuyết rất “ăn khách” của ḿnh, có hai nhân vật xuất hiện, nhưng đến tên tuổi, La Quán Trung cũng không nói rơ. Người thứ nhất chính là viên quan Đốc bưu bị Trương Phi say rượu đánh chết. Đương nhiên, đây là một nhân vật nhỏ, tên tuổi thế nào có lẽ không quan trọng lắm. Tuy nhiên, nhân vật thứ hai, ngược lại có một vai tṛ cực kỳ quan trọng trong diễn biến của “Tam Quốc diễn nghĩa” cũng không được tiểu thuyết gia họ La nói rơ tên tuổi. Người đó không ai khác chính là mỹ nhân Điêu Thuyền.
Tới đây, nhiều người ắt sẽ phản đối ngay. Rơ thật ngớ ngẩn, không có tên tuổi, vậy Điêu Thuyền gọi là ǵ? Chẳng phải cô ta tên là Điêu Thuyền hay sao? Trên thực tế, Điêu Thuyền vốn không phải là tên. Điêu Thuyền là tên gọi chung cho những người hầu chuyên phục vụ áo mũ cho quan lại trong triều đại nhà Hán.
Cũng giống như nhiều người lầm lẫn Đốc bưu là tên của người bị Trương Phi đánh chết, song thực ra, Đốc bưu vốn chỉ là tên một chức quan chịu trách nhiệm các trạm dịch trong lănh thổ một quận dưới thời nhà Hán. Như vậy, cũng giống như Đốc bưu, Điêu Thuyền là một nhân vật “vô danh” trong “Tam Quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung. Vậy, Điêu Thuyền rốt cuộc là ai?
Mặc dù, trong các bộ chính sử, người ta hoàn toàn không t́m thấy bất cứ ghi chép nào về nguồn gốc xuất thân của mỹ nữ lừng danh này. Tuy nhiên, trong nhiều truyền thuyết dân gian, Điêu Thuyền lại có nguồn gốc xuất thân rất rơ ràng. Theo những truyền thuyết này th́ Điêu Thuyền vốn họ Nhậm, tên là Hồng Xương. Quê quán th́ mỗi chuyện một phách, người nói ở Lâm Thao, người nói ở Mễ Chi, người lại nói ở Hân Châu.
http://phunutoday.vn/dataimages/201112/original/images596985_dieu_th uyen.jpg
Điêu Thuyền
Nếu quả thực, Điêu Thuyền có tên, có tuổi, có nguồn gốc xuất thân hẳn hoi th́ v́ sao La Quán Trung lại chỉ giới thiệu “chức danh” của mỹ nhân này mà “lờ tịt” chuyện tên tuổi của cô ta? Ngoài ra, từ sau sự kiện lầu Bạch Môn, Lă Bố bị Tào Tháo xử chết, số phận của Điêu Thuyền ra sao, La Quán Trung cũng không hề nói rơ, thậm chí nửa chữ cũng không. Điều này trên thực tế không phù hợp với phong cách của La Quán Trung.
Những người đọc “Tam Quốc diễn nghĩa” sẽ thấy rằng, trong bộ tiểu thuyết của ḿnh, dù là “ba phần thực, bảy phần hư”, nhưng với mỗi nhân vật quan trọng, La Quán Trung đều giới thiệu lai lịch rất rơ ràng và tỉ mỉ. Chẳng hạn như, sau khi Tôn Thượng Hương bị lừa về Đông Ngô th́ vai tṛ của nhân vật này với diễn tiến của “Tam Quốc diễn nghĩa” gần như không c̣n nữa. Tuy nhiên, tới khi Lưu Bị bại trận và chết ở Bạch Đế thành, La Quán Trung vẫn một lần nữa nhắc tới sự kiện Tôn Thượng Hương nghe tin Lưu Bị chết đă tự sát theo chồng.
Cách thức này của La Quán Trung giúp người đọc có được một hồ sơ hoàn chỉnh và đầy đủ về nhân vật và nó cũng tạo nên phong cách của tác gia họ La. Tuy nhiên, đối với Điêu Thuyền, một nhân vật có vai tṛ quan trọng hơn Tôn Thượng Hương rất nhiều th́ v́ sao lại bị La Quán Trung đối xử bất công tới như vậy?
2. Số phận của Điêu Thuyền trong các truyền thuyết dân gian cũng có nhiều dị bản khác nhau. Có thuyết nói, Quan Vũ đă đem Điêu Thuyền giấu đi, Tào Tháo sau khi biết chuyện liền phái người đuổi bắt, Điêu Thuyền rút kiếm tự sát. Một thuyết khác lại nói, nhờ sự sắp xếp của Quan Vũ, Điêu Thuyền trở về quê hương, sống cho tới già. Cũng có người nói, sau khi về quê, Điêu Thuyền xuất gia làm ni cô, sống cuộc đời ẩn dật, yên b́nh.
Một thuyết khác nói, sau khi đánh bại Lă Bố và cướp được Điêu Thuyền, Tào Tháo bên ngoài th́ tặng Điêu Thuyền cho Quan Vũ nhưng lại ngấm ngầm đồng ư ban mỹ nhân này cho Lưu Bị để chia rẽ mối quan hệ giữa Lưu và Quan. Biết được mưu đồ của Tào Tháo, Quan Vũ đă giết chết Điêu Thuyền.
Mặc dù có rất nhiều câu chuyện khác nhau về số phận của mỹ nhân này, tuy nhiên, có thể thấy là trong tất cả các câu chuyện, số phận của Điêu Thuyền đều gắn liền với Quan Vũ. Kỳ thực, trong “Tam Quốc diễn nghĩa”, La Quán Trung đă dùng thủ pháp ẩn dụ để kể lại câu chuyện về số phận của Điêu Thuyền. Đó chính là câu chuyện về con ngựa Xích Thố lừng danh.
Có một điểm rất phi logic trong câu chuyện về chú ngựa Xích Thố lừng danh này mà những người đọc tinh ư có thể phát hiện ra. Khi Quan Vũ nhận được ngựa Xích Thố từ chỗ Tào Tháo th́ Xích Thố đă là một con ngựa trưởng thành. Đó cũng là lúc Quan Vũ ở độ tuổi thanh niên. Sau này, khi Quan Vũ bại trận ở Mạch Thành và bị quân Đông Ngô giết, Quan Vũ vẫn cưỡi con ngựa Xích Thố. Khi đó, Quan Vũ tuổi đă ngoài 50. Đây rơ ràng là một sai lầm chết người của La Quán Trung.
Ai cũng biết rằng, ngựa Xích Thố ban đầu của Đổng Trác, sau đó Đổng Trác tặng lại cho Lă Bố. Khi Lă Bố nhận ngựa Xích Thố th́ con thần mă này đă có thể cưỡi ra chiến trường. Đó là thời điểm năm 190 sau Công nguyên. Cho tới khi Tào Tháo đánh bại Lă Bố, chiếm được ngựa Xích Thố rồi tới lúc đem con thần mă này tặng lại cho Quan Vũ, thời gian đă qua ít nhất là 10 năm. Rồi tới khi Quan Vũ thua trận, chạy tới Mạch Thành và bị giết tại đây đă là năm 221 sau Công nguyên.
Tính ra, từ thời điểm Đổng Trác tặng ngựa Xích Thố cho Lă Bố cho tới khi Quan Vũ chết trận ở Mạch Thành th́ ngựa Xích Thố ít nhất đă 31 tuổi. Theo kiến thức động vật học ngày nay, loài ngựa có tuổi thọ trung b́nh vào khoảng 30-40 năm và cũng giống như con người, chúng sống càng lâu th́ thể lực và khả năng lao động càng kém.
Như vậy, vào thời điểm Quan Vũ chết trận ở Mạch Thành, Xích Thố đă là một “ông lăo chân chậm, mắt mờ”, nếu như không chết th́ cũng chỉ c̣n biết quanh quẩn bên tàu ngựa “an hưởng tuổi già” mà thôi. Một dũng tướng như Quan Vũ sẽ không thể nào lại cưỡi một con ngựa già ra mặt trận cho dù đó có là “thần mă” đi chăng nữa.
http://phunutoday.vn/dataimages/201112/original/images596986_dieuthu yen3.jpg
Điêu Thuyền
Nếu như đối chiếu thân thế của Xích Thố trong “Tam Quốc diễn nghĩa” với thân thế của Điêu Thuyền trong các truyền thuyết dân gian có thể thấy một sự trùng hợp rất kỳ lạ. Cả Xích Thố lẫn Điêu Thuyền đều từ tay Đổng Trác chuyển sang Lă Bố, rồi từ chỗ Lă Bố bị Tào Tháo chiếm làm chiến lợi phẩm, sau đó được tặng lại cho Quan Vũ. Điều này hoàn toàn không phải là một sự trùng hợp đơn thuần hay ngẫu nhiêu.
Có thể nói, “thần mă” Xích Thố trong “Tam Quốc diễn nghĩa” chính là hóa thân của Điêu Thuyền. La Quán Trung đă sử dụng Xích Thố như một ẩn dụ để kể về số phận của mỹ nhân Điêu Thuyền kể từ sau sự kiện ở lầu Bạch Môn.
3. Kỳ thực, chỉ riêng tên gọi người ta cũng thấy có một sự hô ứng rất rơ giữa Điêu Thuyền và chú thần mă Xích Thố. Điêu Thuyền, theo các truyền thuyết dân gian th́ tên là Nhậm Hồng Xương. Trong tên của Điêu Thuyền có một chữ “Hồng” (đỏ). Trong khi đó, chữ “Xích” trong Xích Thố cũng có nghĩa là màu đỏ. Sở dĩ, loại ngựa này có tên là Xích Thố là v́ toàn thân đỏ rực như lửa, không có một sợi lông tạp nào. Vậy, nếu như chữ Xích là nhằm ám chỉ Điêu Thuyền th́ chữ Thố ám chỉ điều ǵ? Mới nh́n, có thể sẽ chẳng thấy có bất cứ mối liên hệ nào giữa Điêu Thuyền và chữ “Thố” này. Tuy nhiên, đây có thể nói là một hàm ư rất sâu sắc của La Quán Trung.
Trong lịch sử nhân loại, gần như tất cả các nền văn minh trên thế giới đều trải qua chế độ xă hội mẫu hệ. Thậm chí, cho tới thời hiện tại, một số bộ lạc nguyên thủy vẫn bảo lưu những tàn tích của chế độ xă hội này. Khi xă hội mẫu hệ bắt đầu, cũng là thời điểm mà con người bắt đầu biết nhận thức và lư giải tự nhiên và đó cũng là lúc h́nh thành các tín ngưỡng và tôn giáo đầu tiên.
V́ vậy, những người phụ nữ khi đó đóng vai tṛ là những người lănh đạo xă hội, trở thành đại biểu và tiêu chuẩn cho việc xây dựng h́nh tượng các vị thần. Con người sùng bái tự nhiên sản sinh ra vạn vật, v́ vậy họ đồng thời cũng sùng bái khả năng sinh nở của những người phụ nữ, coi đó là một biểu tượng của thần linh.
Tại phương Đông, sùng bái nữ thần từng chiếm địa vị chủ đạo trong tôn giáo của nhân loại. Trung Quốc không phải ngoại lệ. Sùng bái nữ thần h́nh thành ở quốc gia này từ rất sớm, thậm chí c̣n kéo dài cho tới xă hội phụ quyền sau này.
Sau khi loài người chuyển sang xă hội phụ quyền, khi những người đàn ông với năng lực và trí lực mạnh mẽ hơn dần thay thế những người phụ nữ, trở thành nhân vật chủ chốt trong xă hội th́ tôn giáo của loài người cũng có những thay đổi theo.
Rất nhanh sau đó, những nhân vật thần thoại là nam giới thay thế những nhân vật thần thoại mang giới tính nữ. Tuy nhiên, theo quy luật của tự nhiên, tôn giáo sùng bái nữ thần không bị biến mất hoàn toàn, ngược lại nó vẫn có ảnh hưởng rất lớn tới đời sống xă hội. Trong lịch sử thần thoại Trung Quốc, cho tới nay vẫn c̣n lưu lại rất nhiều h́nh tượng nữ thần, tiểu biểu nhất chính là câu chuyện Nữ Oa vá trời.
Ảnh hưởng của h́nh tượng nữ thần trong đời sống xă hội Trung Quốc và phương Đông nói chung hoàn toàn không thua kém h́nh tượng của các nam thần.
Trong quan niệm của người Trung Quốc, người ta coi thế giới được cấu tạo bởi hai phần âm và dương. V́ vậy, tất cả mọi sự vật đều được phân thành hai nửa, hoặc thuộc âm tính hoặc thuộc dương tính. Trong xă hội phụ quyền, khi người đàn ông trở thành người làm chủ xă hội, họ trở thành phần dương, c̣n nữ giới trở thành đại diện cho phần âm. V́ vậy, sự sùng bái các nữ thần c̣n được gọi là sùng bái âm thần.
Trong thế giới tự nhiên, nếu như mặt trời được coi là đại diện của phần dương, người ta gọi là thái dương, th́ mặt trăng là đại diện tiêu biểu của phần âm, gọi là thái âm. V́ thế, mặt trăng trở thành vật tô tem của những tôn giáo sùng bái âm thần. Do đó, tôn giáo sùng bái âm thần ở Trung Quốc c̣n được gọi là tôn giáo thờ mặt trăng (Sùng nguyệt giáo).
Tất cả những điều này có liên quan ǵ tới Điêu Thuyền và số phận của mỹ nhân này? Có thể đoán định rằng, Điêu Thuyền là một thành viên của tôn giáo thờ âm thần ở Trung Quốc, và là một thành viên có địa vị rất cao trong tôn giáo này. Một minh chứng rất rơ ràng là câu chuyện Điêu Thuyền rất thích và sùng bái ánh trăng được lưu truyền rất rộng răi trong dân gian. Hằng Nga là một nữ thần chủ quản mặt trăng trong các câu truyện dân gian của Trung Quốc. Do vậy, Hằng Nga cũng trở thành đại biểu được tôn thờ cho những tôn giáo sùng bái mặt trăng. Ai cũng biết, con thú cưng của Hằng Nga chính là thỏ ngọc.
Thỏ ngọc chính là sinh vật gần gũi nhất với nữ thần này, do vậy nó được coi như h́nh ảnh tượng trưng cho những nhân vật quan trọng, có địa vị cao trong tôn giáo sùng bái mặt trăng, chẳng hạn như những người tế lễ. Chữ “Thỏ” trong tiếng Hán được viết chính là chữ “Thố”. Do vậy, La Quán Trung đă dùng chữ Thố ghép với chữ Xích để đặt tên cho con thần mă xuất hiện trong tác phẩm của ḿnh nhằm ám chỉ thân phận của Điêu Thuyền. Như vậy, có thể khẳng định rằng, ngựa Xích Thố chính là nhằm chỉ Điêu Thuyền.
Từ đó, có thể khẳng định chắn chắn rằng, kể từ sau sự kiện ở lầu Bạch Môn, Điêu Thuyền cùng với Xích Thố đă đi theo Quan Vũ. Điều quan trọng hơn chính là Điêu Thuyền kỳ thực được chính Quan Vũ hướng dẫn gia nhập tôn giáo sùng bái mặt trăng, đồng thời giao cho chức vụ trong tôn giáo này.
Trong dân gian từng lưu truyền câu chuyện rằng, Quan Vũ sắp xếp cho Điêu Thuyền về quê, xuất gia làm ni cô chính là v́ nhắc tới chuyện này. Một trong những nguyên nhân quan trọng khiến Quan Vũ đưa Điêu Thuyền gia nhập tôn giáo này chính là v́ bản thân Quan Vũ là nam giới, mặc dù địa vị cao nhưng không thể tiến tới ngôi vị quyền lực nhất trong tôn giáo sùng bái nữ thần này.
V́ vậy, một khi đưa Điêu Thuyền gia nhập tôn giáo này, đồng thời giúp Điêu Thuyền trở thành quan tế lễ th́ Quan Vũ có thể khống chế toàn bộ tôn giáo này thông qua “giáo chủ” bù nh́n là Điêu Thuyền.
Tuy nhiên, nếu sự thực là như vậy th́ v́ sao La Quán Trung không kể tiếp câu chuyện về cuộc đời Điêu Thuyền mà lại phải dùng chú ngựa Xích Thố như một ẩn dụ? Tác giả “Tam Quốc diễn nghĩa” thực sự muốn che giấu điều ǵ? Để giải thích được điều này là một câu chuyện rất dài.
4. Đầu tiên, nói về những sự việc xảy ra sau khi Điêu Thuyền theo Quan Vũ về đất Thục. Sau khi Lưu Bị chiếm được đất Tây Thục, Quan Vũ chủ động yêu cầu Lưu Bị và Khổng Minh cho ḿnh trấn giữ Kinh Châu. Là dũng tướng số một dưới trướng của Lưu Bị, lại là chỗ thân t́nh, một yêu cầu như vậy, Lưu Bị không có cách nào từ chối. Quan Vũ cũng có những tính toán riêng.
Ở Kinh Châu, Quan Vũ sẽ trở thành tướng chỉ huy có quyền lực nhất, nhờ vậy sẽ có điều kiện để tổ chức và phát triển tôn giáo của ḿnh. Đổi lại, địa vị của Quan Vũ và Điêu Thuyền trong giáo phái sẽ ngày càng cao hơn.
http://phunutoday.vn/dataimages/201112/original/images596987_quan_vu .jpg
Quan Vũ
Thời gian sau đó, nhờ vào vị trí địa lư và điều kiện giao thông cũng như sản vật cực kỳ thuận lợi của Kinh Châu, tôn giáo của Quan Vũ và Điêu Thuyền ngày càng phát triển và mở rộng. Tuy nhiên, khi tiền bạc và thế lực của giáo đoàn ngày một gia tăng th́ cũng bắt đầu sự xuất hiện sự phân liệt trong nội bộ giáo đoàn. Lúc bấy giờ, Điêu Thuyền cũng bắt đầu cảm thấy khó chịu v́ địa vị bù nh́n của ḿnh, dần dần lợi dụng những người trong giáo phái ủng hộ ḿnh để củng cố thế lực, nhằm thoát ra khỏi sự khống chế của Quan Vũ. Khi cảm thấy đă đủ lông đủ cánh, Điêu Thuyền chính thức công khai đối đầu với Quan Vũ.
Một người tự phụ như Quan Vũ, đương nhiên, ban đầu sẽ không bao giờ để ư tới một phụ nữ chân yếu tay mềm như Điêu Thuyền. Trong con mắt của Quan Vũ, Điêu Thuyền chỉ giống như một con rối tùy ư ḿnh có thể sắp đặt.
Tuy nhiên, sự coi thường của Quan Vũ đă giúp cho thế lực của Điêu Thuyền ngày một lớn mạnh hơn. Đợi tới khi Quan Vũ phát hiện ra th́ mọi chuyện đă quá muộn. Do vậy, một cuộc chiến ngấm ngầm và ác liệt đă diễn ra giữa hai bên. Tuy nhiên, khi cả hai phe đang mải mê trong cuộc chiến đấu tranh giành quyền lực th́ một mối họa đang từ từ xuất hiện.
Sự phát triển quá thịnh vượng của Kinh Châu một mặt tạo điều kiện cho giáo đoàn phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên, nó cũng biến thành mục tiêu béo bở của những thế lực bên ngoài. Khi tin tức về cuộc đấu tranh nội bộ ở Kinh Châu được truyền về Đông Ngô, phía Đông Ngô biết rằng đây là cơ hội tốt nhất để chiếm Kinh Châu. Trong khi đó, Tào Tháo cũng bắt đầu ḍm ngó mảnh đất béo bở này.
Lúc này, Quan Vũ vẫn không hề ư thức hết sự nguy hiểm của t́nh h́nh Kinh Châu, mạo hiểm chủ động dẫn quân tấn công Tào Tháo. Nhờ vậy, Đông Ngô đă tranh thủ thời cơ chiếm được mảnh đất Kinh Châu đang rối loạn v́ những tranh chấp nội bộ, giết chết cả Quan Vũ lẫn Điêu Thuyền.
Tuy nhiên, dù cho Quan Vũ và Điêu Thuyền chết đi th́ giáo phái này vẫn không bị tiêu diệt mà dần chuyển từ hoạt động công khai thành hoạt động ngầm. Sau này, khi họ Tư Mă thống nhất đất nước, hậu duệ của Bàng Đức tiến vào Kinh Châu, ra lệnh giết sạch ḍng tộc Quan Vũ cùng những người liên quan th́ giáo đoàn mới bị tan ră và phân tán vào trong dân gian. Cũng từ đó, những ghi chép về giáo phái này trong chính sử hoàn toàn biến mất.
Trong những giai đoạn lịch sử về sau, tôn giáo này lúc hưng, lúc suy và dù vẫn có một ảnh hưởng nhất định, song xu hướng chung là tiêu biến dần. Trong quá tŕnh phát triển sau đó, tôn giáo này cũng dần biến thành một tập đoàn thế lực, những giáo lư sùng bái nữ thần ban đầu cũng bị bỏ dần.
Cuối cùng, nó trở thành một tổ chức lấy h́nh tượng Quan Vũ làm đối tượng sùng bái. Tín ngưỡng sùng bái nữ thần bị vứt bỏ hoàn toàn, thậm chí bị kỳ thị và cấm đoán. Chính v́ vậy, hệ phái của Điêu Thuyền bị bức hại trong suốt hơn 1.000 năm đă biến mất hoàn toàn trong sử sách Trung Quốc.
La Quán Trung là một trong số ít những người c̣n sống sót của hệ phái này. Vừa muốn đem sự thực công khai để người đời biết vừa muốn bảo toàn tính mạng của ḿnh trước sự truy sát của những người tôn thờ Quan Vũ, La Quán Trung buộc phải sử dụng h́nh tượng ẩn dụ là con ngựa Xích Thố để kể về số phận của Điêu Thuyền.
Nếu sử dụng chữ Thố để biểu trưng cho thân phận của Điêu Thuyền th́ tác giả họ La cũng làm như vậy đối với Quan Vũ. Trong lịch sử, Quan Vũ có tước hiệu là Hán Thọ Đ́nh Hầu. Trong đó, phần nửa trên của chữ “Thọ” ghép với chữ “Nguyệt”, đại biểu cho Điêu Thuyền sẽ tạo thành chữ “Thanh” (màu xanh).
Chữ Thanh này chính là đại diện cho Quan Vũ. Bởi lẽ nó hoàn toàn đối lập với chữ Hồng trong tên của Điêu Thuyền là Nhậm Hồng Xương. Đây chính là lư do v́ sao, trong miêu tả h́nh ảnh của Quan Vũ, người ta luôn cho nhân vật này mặc bộ quần áo màu xanh.
Sợ rằng, như vậy vẫn chưa đủ để người đời đoán ra câu chuyện mà ḿnh muốn chuyển tải, La Quán Trung c̣n sáng tạo ra thanh “Thanh Long Yển Nguyệt đao”, thứ vũ khí nổi tiếng của Quan Vũ. Thanh Long đại diện cho Quan Vũ, c̣n Nguyệt đương nhiên là đại diện cho Điêu Thuyền.
Ngoài ra, việc La Quán Trung cho Quan Vũ sử dụng đao cũng là một sự cố ư. Nhiều người từng cho rằng, vào thời đại nhà Hán, trong quân đội, người ta không dùng loại vũ khí đao cán dài như trong miêu tả của “Tam Quốc diễn nghĩa”. Tuy nhiên, đó không phải là một sự nhầm lẫn của La Quán Trung mà là một sự cố ư. Đó là chỗ sơ hở, lộ liễu mà La Quán Trung muốn người đời sau thông qua đó để khám phá câu chuyện ẩn tàng của ḿnh.
Cổ Tỉnh
theo PNTD
1. Nói về “Tam Quốc diễn nghĩa”, dường như chẳng mấy người Việt Nam cảm thấy xa lạ. Bộ tiểu thuyết của tác giả họ La có thể nói là đă tạo ra một sức sống và sự lan tỏa cực kỳ mănh liệt, vượt ra ngoài lănh thổ Trung Quốc. Tuy nhiên, với những người ṭ ṃ và thích suy luận, sau khi đọc bộ tiểu thuyết, ắt sẽ không khỏi cảm thấy cuốn tiểu thuyết “ba phần thực, bảy phần hư” này có nhiều t́nh tiết rất “khả nghi”, thậm chí phi logic và không thể lư giải được.
Trong bộ tiểu thuyết rất “ăn khách” của ḿnh, có hai nhân vật xuất hiện, nhưng đến tên tuổi, La Quán Trung cũng không nói rơ. Người thứ nhất chính là viên quan Đốc bưu bị Trương Phi say rượu đánh chết. Đương nhiên, đây là một nhân vật nhỏ, tên tuổi thế nào có lẽ không quan trọng lắm. Tuy nhiên, nhân vật thứ hai, ngược lại có một vai tṛ cực kỳ quan trọng trong diễn biến của “Tam Quốc diễn nghĩa” cũng không được tiểu thuyết gia họ La nói rơ tên tuổi. Người đó không ai khác chính là mỹ nhân Điêu Thuyền.
Tới đây, nhiều người ắt sẽ phản đối ngay. Rơ thật ngớ ngẩn, không có tên tuổi, vậy Điêu Thuyền gọi là ǵ? Chẳng phải cô ta tên là Điêu Thuyền hay sao? Trên thực tế, Điêu Thuyền vốn không phải là tên. Điêu Thuyền là tên gọi chung cho những người hầu chuyên phục vụ áo mũ cho quan lại trong triều đại nhà Hán.
Cũng giống như nhiều người lầm lẫn Đốc bưu là tên của người bị Trương Phi đánh chết, song thực ra, Đốc bưu vốn chỉ là tên một chức quan chịu trách nhiệm các trạm dịch trong lănh thổ một quận dưới thời nhà Hán. Như vậy, cũng giống như Đốc bưu, Điêu Thuyền là một nhân vật “vô danh” trong “Tam Quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung. Vậy, Điêu Thuyền rốt cuộc là ai?
Mặc dù, trong các bộ chính sử, người ta hoàn toàn không t́m thấy bất cứ ghi chép nào về nguồn gốc xuất thân của mỹ nữ lừng danh này. Tuy nhiên, trong nhiều truyền thuyết dân gian, Điêu Thuyền lại có nguồn gốc xuất thân rất rơ ràng. Theo những truyền thuyết này th́ Điêu Thuyền vốn họ Nhậm, tên là Hồng Xương. Quê quán th́ mỗi chuyện một phách, người nói ở Lâm Thao, người nói ở Mễ Chi, người lại nói ở Hân Châu.
http://phunutoday.vn/dataimages/201112/original/images596985_dieu_th uyen.jpg
Điêu Thuyền
Nếu quả thực, Điêu Thuyền có tên, có tuổi, có nguồn gốc xuất thân hẳn hoi th́ v́ sao La Quán Trung lại chỉ giới thiệu “chức danh” của mỹ nhân này mà “lờ tịt” chuyện tên tuổi của cô ta? Ngoài ra, từ sau sự kiện lầu Bạch Môn, Lă Bố bị Tào Tháo xử chết, số phận của Điêu Thuyền ra sao, La Quán Trung cũng không hề nói rơ, thậm chí nửa chữ cũng không. Điều này trên thực tế không phù hợp với phong cách của La Quán Trung.
Những người đọc “Tam Quốc diễn nghĩa” sẽ thấy rằng, trong bộ tiểu thuyết của ḿnh, dù là “ba phần thực, bảy phần hư”, nhưng với mỗi nhân vật quan trọng, La Quán Trung đều giới thiệu lai lịch rất rơ ràng và tỉ mỉ. Chẳng hạn như, sau khi Tôn Thượng Hương bị lừa về Đông Ngô th́ vai tṛ của nhân vật này với diễn tiến của “Tam Quốc diễn nghĩa” gần như không c̣n nữa. Tuy nhiên, tới khi Lưu Bị bại trận và chết ở Bạch Đế thành, La Quán Trung vẫn một lần nữa nhắc tới sự kiện Tôn Thượng Hương nghe tin Lưu Bị chết đă tự sát theo chồng.
Cách thức này của La Quán Trung giúp người đọc có được một hồ sơ hoàn chỉnh và đầy đủ về nhân vật và nó cũng tạo nên phong cách của tác gia họ La. Tuy nhiên, đối với Điêu Thuyền, một nhân vật có vai tṛ quan trọng hơn Tôn Thượng Hương rất nhiều th́ v́ sao lại bị La Quán Trung đối xử bất công tới như vậy?
2. Số phận của Điêu Thuyền trong các truyền thuyết dân gian cũng có nhiều dị bản khác nhau. Có thuyết nói, Quan Vũ đă đem Điêu Thuyền giấu đi, Tào Tháo sau khi biết chuyện liền phái người đuổi bắt, Điêu Thuyền rút kiếm tự sát. Một thuyết khác lại nói, nhờ sự sắp xếp của Quan Vũ, Điêu Thuyền trở về quê hương, sống cho tới già. Cũng có người nói, sau khi về quê, Điêu Thuyền xuất gia làm ni cô, sống cuộc đời ẩn dật, yên b́nh.
Một thuyết khác nói, sau khi đánh bại Lă Bố và cướp được Điêu Thuyền, Tào Tháo bên ngoài th́ tặng Điêu Thuyền cho Quan Vũ nhưng lại ngấm ngầm đồng ư ban mỹ nhân này cho Lưu Bị để chia rẽ mối quan hệ giữa Lưu và Quan. Biết được mưu đồ của Tào Tháo, Quan Vũ đă giết chết Điêu Thuyền.
Mặc dù có rất nhiều câu chuyện khác nhau về số phận của mỹ nhân này, tuy nhiên, có thể thấy là trong tất cả các câu chuyện, số phận của Điêu Thuyền đều gắn liền với Quan Vũ. Kỳ thực, trong “Tam Quốc diễn nghĩa”, La Quán Trung đă dùng thủ pháp ẩn dụ để kể lại câu chuyện về số phận của Điêu Thuyền. Đó chính là câu chuyện về con ngựa Xích Thố lừng danh.
Có một điểm rất phi logic trong câu chuyện về chú ngựa Xích Thố lừng danh này mà những người đọc tinh ư có thể phát hiện ra. Khi Quan Vũ nhận được ngựa Xích Thố từ chỗ Tào Tháo th́ Xích Thố đă là một con ngựa trưởng thành. Đó cũng là lúc Quan Vũ ở độ tuổi thanh niên. Sau này, khi Quan Vũ bại trận ở Mạch Thành và bị quân Đông Ngô giết, Quan Vũ vẫn cưỡi con ngựa Xích Thố. Khi đó, Quan Vũ tuổi đă ngoài 50. Đây rơ ràng là một sai lầm chết người của La Quán Trung.
Ai cũng biết rằng, ngựa Xích Thố ban đầu của Đổng Trác, sau đó Đổng Trác tặng lại cho Lă Bố. Khi Lă Bố nhận ngựa Xích Thố th́ con thần mă này đă có thể cưỡi ra chiến trường. Đó là thời điểm năm 190 sau Công nguyên. Cho tới khi Tào Tháo đánh bại Lă Bố, chiếm được ngựa Xích Thố rồi tới lúc đem con thần mă này tặng lại cho Quan Vũ, thời gian đă qua ít nhất là 10 năm. Rồi tới khi Quan Vũ thua trận, chạy tới Mạch Thành và bị giết tại đây đă là năm 221 sau Công nguyên.
Tính ra, từ thời điểm Đổng Trác tặng ngựa Xích Thố cho Lă Bố cho tới khi Quan Vũ chết trận ở Mạch Thành th́ ngựa Xích Thố ít nhất đă 31 tuổi. Theo kiến thức động vật học ngày nay, loài ngựa có tuổi thọ trung b́nh vào khoảng 30-40 năm và cũng giống như con người, chúng sống càng lâu th́ thể lực và khả năng lao động càng kém.
Như vậy, vào thời điểm Quan Vũ chết trận ở Mạch Thành, Xích Thố đă là một “ông lăo chân chậm, mắt mờ”, nếu như không chết th́ cũng chỉ c̣n biết quanh quẩn bên tàu ngựa “an hưởng tuổi già” mà thôi. Một dũng tướng như Quan Vũ sẽ không thể nào lại cưỡi một con ngựa già ra mặt trận cho dù đó có là “thần mă” đi chăng nữa.
http://phunutoday.vn/dataimages/201112/original/images596986_dieuthu yen3.jpg
Điêu Thuyền
Nếu như đối chiếu thân thế của Xích Thố trong “Tam Quốc diễn nghĩa” với thân thế của Điêu Thuyền trong các truyền thuyết dân gian có thể thấy một sự trùng hợp rất kỳ lạ. Cả Xích Thố lẫn Điêu Thuyền đều từ tay Đổng Trác chuyển sang Lă Bố, rồi từ chỗ Lă Bố bị Tào Tháo chiếm làm chiến lợi phẩm, sau đó được tặng lại cho Quan Vũ. Điều này hoàn toàn không phải là một sự trùng hợp đơn thuần hay ngẫu nhiêu.
Có thể nói, “thần mă” Xích Thố trong “Tam Quốc diễn nghĩa” chính là hóa thân của Điêu Thuyền. La Quán Trung đă sử dụng Xích Thố như một ẩn dụ để kể về số phận của mỹ nhân Điêu Thuyền kể từ sau sự kiện ở lầu Bạch Môn.
3. Kỳ thực, chỉ riêng tên gọi người ta cũng thấy có một sự hô ứng rất rơ giữa Điêu Thuyền và chú thần mă Xích Thố. Điêu Thuyền, theo các truyền thuyết dân gian th́ tên là Nhậm Hồng Xương. Trong tên của Điêu Thuyền có một chữ “Hồng” (đỏ). Trong khi đó, chữ “Xích” trong Xích Thố cũng có nghĩa là màu đỏ. Sở dĩ, loại ngựa này có tên là Xích Thố là v́ toàn thân đỏ rực như lửa, không có một sợi lông tạp nào. Vậy, nếu như chữ Xích là nhằm ám chỉ Điêu Thuyền th́ chữ Thố ám chỉ điều ǵ? Mới nh́n, có thể sẽ chẳng thấy có bất cứ mối liên hệ nào giữa Điêu Thuyền và chữ “Thố” này. Tuy nhiên, đây có thể nói là một hàm ư rất sâu sắc của La Quán Trung.
Trong lịch sử nhân loại, gần như tất cả các nền văn minh trên thế giới đều trải qua chế độ xă hội mẫu hệ. Thậm chí, cho tới thời hiện tại, một số bộ lạc nguyên thủy vẫn bảo lưu những tàn tích của chế độ xă hội này. Khi xă hội mẫu hệ bắt đầu, cũng là thời điểm mà con người bắt đầu biết nhận thức và lư giải tự nhiên và đó cũng là lúc h́nh thành các tín ngưỡng và tôn giáo đầu tiên.
V́ vậy, những người phụ nữ khi đó đóng vai tṛ là những người lănh đạo xă hội, trở thành đại biểu và tiêu chuẩn cho việc xây dựng h́nh tượng các vị thần. Con người sùng bái tự nhiên sản sinh ra vạn vật, v́ vậy họ đồng thời cũng sùng bái khả năng sinh nở của những người phụ nữ, coi đó là một biểu tượng của thần linh.
Tại phương Đông, sùng bái nữ thần từng chiếm địa vị chủ đạo trong tôn giáo của nhân loại. Trung Quốc không phải ngoại lệ. Sùng bái nữ thần h́nh thành ở quốc gia này từ rất sớm, thậm chí c̣n kéo dài cho tới xă hội phụ quyền sau này.
Sau khi loài người chuyển sang xă hội phụ quyền, khi những người đàn ông với năng lực và trí lực mạnh mẽ hơn dần thay thế những người phụ nữ, trở thành nhân vật chủ chốt trong xă hội th́ tôn giáo của loài người cũng có những thay đổi theo.
Rất nhanh sau đó, những nhân vật thần thoại là nam giới thay thế những nhân vật thần thoại mang giới tính nữ. Tuy nhiên, theo quy luật của tự nhiên, tôn giáo sùng bái nữ thần không bị biến mất hoàn toàn, ngược lại nó vẫn có ảnh hưởng rất lớn tới đời sống xă hội. Trong lịch sử thần thoại Trung Quốc, cho tới nay vẫn c̣n lưu lại rất nhiều h́nh tượng nữ thần, tiểu biểu nhất chính là câu chuyện Nữ Oa vá trời.
Ảnh hưởng của h́nh tượng nữ thần trong đời sống xă hội Trung Quốc và phương Đông nói chung hoàn toàn không thua kém h́nh tượng của các nam thần.
Trong quan niệm của người Trung Quốc, người ta coi thế giới được cấu tạo bởi hai phần âm và dương. V́ vậy, tất cả mọi sự vật đều được phân thành hai nửa, hoặc thuộc âm tính hoặc thuộc dương tính. Trong xă hội phụ quyền, khi người đàn ông trở thành người làm chủ xă hội, họ trở thành phần dương, c̣n nữ giới trở thành đại diện cho phần âm. V́ vậy, sự sùng bái các nữ thần c̣n được gọi là sùng bái âm thần.
Trong thế giới tự nhiên, nếu như mặt trời được coi là đại diện của phần dương, người ta gọi là thái dương, th́ mặt trăng là đại diện tiêu biểu của phần âm, gọi là thái âm. V́ thế, mặt trăng trở thành vật tô tem của những tôn giáo sùng bái âm thần. Do đó, tôn giáo sùng bái âm thần ở Trung Quốc c̣n được gọi là tôn giáo thờ mặt trăng (Sùng nguyệt giáo).
Tất cả những điều này có liên quan ǵ tới Điêu Thuyền và số phận của mỹ nhân này? Có thể đoán định rằng, Điêu Thuyền là một thành viên của tôn giáo thờ âm thần ở Trung Quốc, và là một thành viên có địa vị rất cao trong tôn giáo này. Một minh chứng rất rơ ràng là câu chuyện Điêu Thuyền rất thích và sùng bái ánh trăng được lưu truyền rất rộng răi trong dân gian. Hằng Nga là một nữ thần chủ quản mặt trăng trong các câu truyện dân gian của Trung Quốc. Do vậy, Hằng Nga cũng trở thành đại biểu được tôn thờ cho những tôn giáo sùng bái mặt trăng. Ai cũng biết, con thú cưng của Hằng Nga chính là thỏ ngọc.
Thỏ ngọc chính là sinh vật gần gũi nhất với nữ thần này, do vậy nó được coi như h́nh ảnh tượng trưng cho những nhân vật quan trọng, có địa vị cao trong tôn giáo sùng bái mặt trăng, chẳng hạn như những người tế lễ. Chữ “Thỏ” trong tiếng Hán được viết chính là chữ “Thố”. Do vậy, La Quán Trung đă dùng chữ Thố ghép với chữ Xích để đặt tên cho con thần mă xuất hiện trong tác phẩm của ḿnh nhằm ám chỉ thân phận của Điêu Thuyền. Như vậy, có thể khẳng định rằng, ngựa Xích Thố chính là nhằm chỉ Điêu Thuyền.
Từ đó, có thể khẳng định chắn chắn rằng, kể từ sau sự kiện ở lầu Bạch Môn, Điêu Thuyền cùng với Xích Thố đă đi theo Quan Vũ. Điều quan trọng hơn chính là Điêu Thuyền kỳ thực được chính Quan Vũ hướng dẫn gia nhập tôn giáo sùng bái mặt trăng, đồng thời giao cho chức vụ trong tôn giáo này.
Trong dân gian từng lưu truyền câu chuyện rằng, Quan Vũ sắp xếp cho Điêu Thuyền về quê, xuất gia làm ni cô chính là v́ nhắc tới chuyện này. Một trong những nguyên nhân quan trọng khiến Quan Vũ đưa Điêu Thuyền gia nhập tôn giáo này chính là v́ bản thân Quan Vũ là nam giới, mặc dù địa vị cao nhưng không thể tiến tới ngôi vị quyền lực nhất trong tôn giáo sùng bái nữ thần này.
V́ vậy, một khi đưa Điêu Thuyền gia nhập tôn giáo này, đồng thời giúp Điêu Thuyền trở thành quan tế lễ th́ Quan Vũ có thể khống chế toàn bộ tôn giáo này thông qua “giáo chủ” bù nh́n là Điêu Thuyền.
Tuy nhiên, nếu sự thực là như vậy th́ v́ sao La Quán Trung không kể tiếp câu chuyện về cuộc đời Điêu Thuyền mà lại phải dùng chú ngựa Xích Thố như một ẩn dụ? Tác giả “Tam Quốc diễn nghĩa” thực sự muốn che giấu điều ǵ? Để giải thích được điều này là một câu chuyện rất dài.
4. Đầu tiên, nói về những sự việc xảy ra sau khi Điêu Thuyền theo Quan Vũ về đất Thục. Sau khi Lưu Bị chiếm được đất Tây Thục, Quan Vũ chủ động yêu cầu Lưu Bị và Khổng Minh cho ḿnh trấn giữ Kinh Châu. Là dũng tướng số một dưới trướng của Lưu Bị, lại là chỗ thân t́nh, một yêu cầu như vậy, Lưu Bị không có cách nào từ chối. Quan Vũ cũng có những tính toán riêng.
Ở Kinh Châu, Quan Vũ sẽ trở thành tướng chỉ huy có quyền lực nhất, nhờ vậy sẽ có điều kiện để tổ chức và phát triển tôn giáo của ḿnh. Đổi lại, địa vị của Quan Vũ và Điêu Thuyền trong giáo phái sẽ ngày càng cao hơn.
http://phunutoday.vn/dataimages/201112/original/images596987_quan_vu .jpg
Quan Vũ
Thời gian sau đó, nhờ vào vị trí địa lư và điều kiện giao thông cũng như sản vật cực kỳ thuận lợi của Kinh Châu, tôn giáo của Quan Vũ và Điêu Thuyền ngày càng phát triển và mở rộng. Tuy nhiên, khi tiền bạc và thế lực của giáo đoàn ngày một gia tăng th́ cũng bắt đầu sự xuất hiện sự phân liệt trong nội bộ giáo đoàn. Lúc bấy giờ, Điêu Thuyền cũng bắt đầu cảm thấy khó chịu v́ địa vị bù nh́n của ḿnh, dần dần lợi dụng những người trong giáo phái ủng hộ ḿnh để củng cố thế lực, nhằm thoát ra khỏi sự khống chế của Quan Vũ. Khi cảm thấy đă đủ lông đủ cánh, Điêu Thuyền chính thức công khai đối đầu với Quan Vũ.
Một người tự phụ như Quan Vũ, đương nhiên, ban đầu sẽ không bao giờ để ư tới một phụ nữ chân yếu tay mềm như Điêu Thuyền. Trong con mắt của Quan Vũ, Điêu Thuyền chỉ giống như một con rối tùy ư ḿnh có thể sắp đặt.
Tuy nhiên, sự coi thường của Quan Vũ đă giúp cho thế lực của Điêu Thuyền ngày một lớn mạnh hơn. Đợi tới khi Quan Vũ phát hiện ra th́ mọi chuyện đă quá muộn. Do vậy, một cuộc chiến ngấm ngầm và ác liệt đă diễn ra giữa hai bên. Tuy nhiên, khi cả hai phe đang mải mê trong cuộc chiến đấu tranh giành quyền lực th́ một mối họa đang từ từ xuất hiện.
Sự phát triển quá thịnh vượng của Kinh Châu một mặt tạo điều kiện cho giáo đoàn phát triển mạnh mẽ, tuy nhiên, nó cũng biến thành mục tiêu béo bở của những thế lực bên ngoài. Khi tin tức về cuộc đấu tranh nội bộ ở Kinh Châu được truyền về Đông Ngô, phía Đông Ngô biết rằng đây là cơ hội tốt nhất để chiếm Kinh Châu. Trong khi đó, Tào Tháo cũng bắt đầu ḍm ngó mảnh đất béo bở này.
Lúc này, Quan Vũ vẫn không hề ư thức hết sự nguy hiểm của t́nh h́nh Kinh Châu, mạo hiểm chủ động dẫn quân tấn công Tào Tháo. Nhờ vậy, Đông Ngô đă tranh thủ thời cơ chiếm được mảnh đất Kinh Châu đang rối loạn v́ những tranh chấp nội bộ, giết chết cả Quan Vũ lẫn Điêu Thuyền.
Tuy nhiên, dù cho Quan Vũ và Điêu Thuyền chết đi th́ giáo phái này vẫn không bị tiêu diệt mà dần chuyển từ hoạt động công khai thành hoạt động ngầm. Sau này, khi họ Tư Mă thống nhất đất nước, hậu duệ của Bàng Đức tiến vào Kinh Châu, ra lệnh giết sạch ḍng tộc Quan Vũ cùng những người liên quan th́ giáo đoàn mới bị tan ră và phân tán vào trong dân gian. Cũng từ đó, những ghi chép về giáo phái này trong chính sử hoàn toàn biến mất.
Trong những giai đoạn lịch sử về sau, tôn giáo này lúc hưng, lúc suy và dù vẫn có một ảnh hưởng nhất định, song xu hướng chung là tiêu biến dần. Trong quá tŕnh phát triển sau đó, tôn giáo này cũng dần biến thành một tập đoàn thế lực, những giáo lư sùng bái nữ thần ban đầu cũng bị bỏ dần.
Cuối cùng, nó trở thành một tổ chức lấy h́nh tượng Quan Vũ làm đối tượng sùng bái. Tín ngưỡng sùng bái nữ thần bị vứt bỏ hoàn toàn, thậm chí bị kỳ thị và cấm đoán. Chính v́ vậy, hệ phái của Điêu Thuyền bị bức hại trong suốt hơn 1.000 năm đă biến mất hoàn toàn trong sử sách Trung Quốc.
La Quán Trung là một trong số ít những người c̣n sống sót của hệ phái này. Vừa muốn đem sự thực công khai để người đời biết vừa muốn bảo toàn tính mạng của ḿnh trước sự truy sát của những người tôn thờ Quan Vũ, La Quán Trung buộc phải sử dụng h́nh tượng ẩn dụ là con ngựa Xích Thố để kể về số phận của Điêu Thuyền.
Nếu sử dụng chữ Thố để biểu trưng cho thân phận của Điêu Thuyền th́ tác giả họ La cũng làm như vậy đối với Quan Vũ. Trong lịch sử, Quan Vũ có tước hiệu là Hán Thọ Đ́nh Hầu. Trong đó, phần nửa trên của chữ “Thọ” ghép với chữ “Nguyệt”, đại biểu cho Điêu Thuyền sẽ tạo thành chữ “Thanh” (màu xanh).
Chữ Thanh này chính là đại diện cho Quan Vũ. Bởi lẽ nó hoàn toàn đối lập với chữ Hồng trong tên của Điêu Thuyền là Nhậm Hồng Xương. Đây chính là lư do v́ sao, trong miêu tả h́nh ảnh của Quan Vũ, người ta luôn cho nhân vật này mặc bộ quần áo màu xanh.
Sợ rằng, như vậy vẫn chưa đủ để người đời đoán ra câu chuyện mà ḿnh muốn chuyển tải, La Quán Trung c̣n sáng tạo ra thanh “Thanh Long Yển Nguyệt đao”, thứ vũ khí nổi tiếng của Quan Vũ. Thanh Long đại diện cho Quan Vũ, c̣n Nguyệt đương nhiên là đại diện cho Điêu Thuyền.
Ngoài ra, việc La Quán Trung cho Quan Vũ sử dụng đao cũng là một sự cố ư. Nhiều người từng cho rằng, vào thời đại nhà Hán, trong quân đội, người ta không dùng loại vũ khí đao cán dài như trong miêu tả của “Tam Quốc diễn nghĩa”. Tuy nhiên, đó không phải là một sự nhầm lẫn của La Quán Trung mà là một sự cố ư. Đó là chỗ sơ hở, lộ liễu mà La Quán Trung muốn người đời sau thông qua đó để khám phá câu chuyện ẩn tàng của ḿnh.
Cổ Tỉnh
theo PNTD