Hanna
12-28-2011, 21:17
THÔNG TẤN XĂ VIỆT NAM
MỸ ĐANG THEO HƯỚNG SUY THOÁI?
Tài liệu tham khảo đặc biệt
Chủ nhật, ngày 25/12/2011
(Tạp chí “Quan hệ quốc tế hiện đại” – Trung Quốc – số 4/2011)
Từ cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế năm 2008 đến nay, một số nước bao gồm Trung Quốc, Mỹ lại đă xuất hiện dư luận về “thuyết suy thoái từ Mỹ”, trên trường quốc tế thậm chí c̣n có người cho rằng Mỹ đă xuất hiện “sự suy thoái không thể đảo nguợc”, thế giới trong “thời đại hậu Mỹ” v.v…
So sánh sức mạnh quốc gia và sức mạnh quốc tế quả thực là một vấn đề chiến lược vô cùng quan trọng. Xét thấy vị thế quốc tế đặc trưng của MỸ, nhận thức và phán đoán thực lực và vị thế của Mỹ một cách chuẩn xác hơn, phù hợp với thực tế đă trở thành một vấn đề chiến lược, quyết sách quan trọng của chính phủ, giới học thuật, giới doanh nghiệp, phương tiện truyền thông và công chúng các nước. Hiện nay, vẫn đề nổi cộm đặt ra cho Mỹ và thế giới là: nền kinh tế Mỹ ảm đạm trong cuộc khủng hoảng tài chính và sau cuộc khủng hoảng kết thúc, các vấn đề nổi cộm và khó khăn, tất cả là những vấn đề cục bộ, trong khoảng thời gian ngắn hay là trong thời gian dài của Mỹ? Liệu nó có cho thấy rơ toàn nước Mỹ đang theo hướng suy thoái?
Sau khi cuộc đại chiến thế giới thứ Hai kết thúc, Mỹ trở thành siêu cường trên thế giới, vị thế thực lực của nước này đạt đến đỉnh cao vào giữa và cuối những năm 90 thế kỷ 20, giá trị sản lượng kinh tế chiếm tỷ trọng trong tổng giá trị sản lượng thế giới có lúc đạt khoảng 30%. Nhưng sau khi bước vào chu kỳ kinh tế mới năm 2000-2001, tỷ trọng kinh tế Mỹ trong tổng giá trị sản lượng thế giới dần dần có phần hạ xuống. Đồng thời, trong một số mặt chủ yếu của sức mạnh quốc gia, Mỹ cũng xuất hiện một số t́nh h́nh “không như trước đây” hoặc ưu thế giảm sút so với các nước khác. Xu thế này bắt đầu từ trước sự kiện 11/9, trong cuộc khủng hoảng tài chính và sau khủng hoảng vẫn tiếp tục kéo dài.
Bên cạnh đó, kinh tế, khoa học kỹ thuật, thực lực quân sự, ảnh hưởng chính trị quốc tế, thực lực mềm văn hóa v.v… chưa xuất hiện những thay đổi cơ bản, Mỹ vẫn là siêu cường duy nhất trên thế giới. Những vấn đề và t́nh h́nh khó khăn tồn tại hiện nay của Mỹ chỉ mang tính cục bộ, có một số vấn đề có thể là tồn tại trong khoảng thời gian ngắn, vị thế thực lực của Mỹ vẫn chưa xuất hiện sự “suy thoái” mang tính toàn cục, rơ ràng, CO’ bản. Trước và sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu lần này, thực lực và sức ảnh hưởng của Mỹ tuy có phần hạ xuống, nhưng vẫn chưa xuất hiện xu thế suy thoái lâu dài rơ rệt.
Trước tiên, từ xu thế lâu nay của nền kinh tế Mỹ cho thấy hiện nay vẫn chưa có cách nào phán định rằng những khó khăn của Mỹ trong cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế lần này và sau cuộc khủng hoảng liệu có thể kéo dài lâu hay không? Tuy sức tàn phá của cuộc khủng hoang tài chính toàn cầu lần này rất lớn, nhưng vẫn không thể đánh đồng với cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới những năm 20, 30 thế kỷ trước. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 1929-1933 khiến cho kinh tế toàn thế giới rơi vào đại suy thoái, đồng bảng Anh mất đi vị thế là đồng tiền thế giới; kinh tế, thị trường cổ phiếu, tỷ lệ việc làm của Mỹ đều giảm xuống khoảng 1/3, từ đó dẫn đến một cuộc đại chiến thế giới mới. T́nh h́nh của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu lần này và sau khủng hoảng có sự khác biệt rat lớn so với t́nh h́nh cuộc khủng hoảng khi đó. Quả thực, thực lực của Mỹ tức là tổng lượng kinh tế của Mỹ chiếm tỷ trọng trong tống giá trị sản phâm thế giới đang hạ xuống tương đối, nhưng chỉ là hạ từ 28% xuống khoảng 25%, v́ thế không phải là sự hạ thấp mang tính cơ bản. Tuy không thế nói thế kỷ 21 vẫn là thể kỷ của Mỹ, nhưng tối thiểu trong mấy chục năm đầu thế kỷ này, Mỹ vẫn sẽ giữ vị thế ưu thế nhất định, t́nh h́nh thế giới chưa và cũng không thể có những thay đổi mang tính cơ bản.
Ở mức độ rất lớn, đánh giá t́nh h́nh kinh tế một nước cần phải căn cứ vào mức tăng trưởng kinh tế của nước đó thay đổi ra sao. Trong phạm vi thế giới, cho dù là so với mức tăng trưởng của toàn thế giới hay so với các nước phát triển khác, kinh tế Mỹ vẫn luôn vận hành đúng. Đặc biệt là từ xu thế lâu nay cho thấy từ những năm 30 thế kỷ 20 đến nay, bao gồm trong khoảng thời gian hơn 60 năm sau Chiến tranh thế giới thứ Hai, kinh tế Mỹ luôn duy tŕ ở mức tăng trưởng tương đối cao. Cứ lấy 10 năm làm một quăng thời gian, trong 70 năm qua, mức tăng trưởng kinh tế b́nh quân hằng năm của Mỹ đều tăng trên 3%. Đối với khối kinh tế hưng thịnh phát triển với tốc độ nhanh, mức tăng trưởng 3% không phải là cao, nhưng đối với khối kinh tế rất lớn, thành thục, phát triển như Mỹ th́ mức tăng trưởng đó không tồi. Trong 20 năm qua và phần lớn khoảng thời gian 10 năm gần đây, sự tăng trưởng của kinh tế Mỹ luôn nhanh hơn so vói các nước phát triển khác như châu Âu, Nhật Bản. T́nh h́nh kinh tế châu Âu, Nhật Bản lâu nay lên xuống ở mức trên dưới 1%, 2%, ở Mỹ vẫn chưa xuất hiện t́nh h́nh này. V́ vậy, nếu như nói kinh tế châu Âu và Nhật Bản lâu nay ảm đạm không bị mọi người cho rằng “suy thoái”, th́ cớ ǵ nói kinh tế Mỹ “suy thoái”? Kinh tế Mỹ trong bất cứ 10 năm nào đều không xuất hiện t́nh h́nh quá ảm đạm, có một số năm c̣n xuất hiện sự tăng trưởng 4%, thậm chí trên 5%.
Thứ hai, từ sức ảnh hưởng và tính ổn định của chế độ chính trị, ư thức hệ và quan niệm giá trị của Mỹ cho thấy từ khi bước vào thế kỷ 21 đến nay, sau khi trải qua việc tiêu tốn quá nhiều vào hai cuộc chiến Irắc, Ápganixtan và những tác động của cuộc khủng hoảng tài chính, thực lực, vị thế kinh tế của Mỹ không những chịu ảnh hưỏng rất lớn, mà chủ yếu hơn là vị thế, danh tiếng của Mỹ trên thế giới bị suy giảm. Mỹ không c̣n được hưởng sự cường quyền mang tính áp đảo trên thế giới như trước cuộc chiến tranh Irắc cũng như sức ảnh hưởng ư thức hệ tuyệt đối. Cuộc chiến tranh Irắc khiến cho h́nh tượng quốc tế, vị thế quốc tế và sức ảnh hưởng chịu tác động rất lớn, ảnh hưởng ư thức hệ của Mỹ như dân chủ, tự chủ, nhân quyền trên thế giới bị giảm; cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế lần này lại khiến cho phương thức kinh tế thị trường và phương thức tiêu dùng vượt thời đại của Mỹ chịu tác động, sức ảnh hưởng trên thế giới v́ thế bị giảm. Gần 10 năm qua, các nhà chính trị và Chính phủ Mỹ tỏ ra lực bất ṭng tâm và không đủ ḷng hăng say đứng trước toàn thế giới kêu gọi “dân chủ”, “nhân quyền”, “kinh tế thị trường”, v́ thế Mỹ đă xuất hiện nhiều vấn đề và sai lầm nghiêm trọng về các mặt như tự cho là “người đi tiên phong”, “lănh tụ”, “kiểu mẫu”, “ngựi thay mặt phát ngôn”.
Thứ ba, từ thực lực khoa học kỹ thuật, khả năng sáng tạo và sức cạnh tranh toàn Cầu của Mỹ cho thấy thực lực, vị thế và sức ảnh hưởng của Mỹ về các mặt như khoa học, giáo dục đại học, cơ chế đổi mới và thực lực văn hóa, quân sự, an ninh và chính trị thế giới chưa có những thay đổi rơ rệt, vẫn dẫn đầu thế giới. Theo thống kê mới nhất, vị thế đứng đầu thế giới về giá trị sản phẩm ngành chế tạo của Mỹ tuy đă bị Trung Quốc thay thế năm 2010, nhưng đó cũng chỉ là sự thay thế về số lượng, chứ không phải về chất lượmg, hơn nữa có khoảng cách chênh lệch rất lớn. V́ thế, Chính quyền Obama đă quyết tâm chấn hưng ngành chế tạo. Ưu thế trọng tâm của Mỹ là khoa học kỹ thuật và ngành dịch vụ, bao gồm ngành dịch vụ tài chính, đặc biệt là khoa học cơ bản và khoa học kỹ thuật cao. Khoa học cơ bản của Mỹ vẫn dần đầu thế giới, Mỹ vẫn là nước có nhiều người đoạt giải Nôben nhất trên thế giới. Trong đa số các lĩnh vực khoa học kỹ thuật như phần mềm, phần cứng máy tính, hàng không vũ trụ, kỹ thuật sinh vật, sản xuất nông nghiệp, kỹ thuật quân sự, các thiết bị tiên tiến, Mỹ vẫn giữ vị thế dẫn đầu. Mỹ đă mất đi vị thế dẫn đầu ở ngành sản xuất ô tô, nhưng cho dù về ngành sản xuất ô tô, ngoài Trung Quốc, Mỹ vẫn là nước lớn sản xuất và tiêu thụ ô tô lớn nhất thế giới, đa số việc sản xuất xe ô tô của Trung Quốc là do các doanh nghiệp nước ngoài như các doanh nghiệp của Mỹ sản xuất ở Trung Quốc, chứ không phải là những sản phẩm có tiếng do Trung Quốc tự sản xuất.
So với các nước khác trên thế giới, mặt mạnh nhất trong quốc lực của Mỹ là sức sáng tạo và sự linh hoạt. Mỹ là nước của sự đổi mới, sáng tạo, có chế độ xă hội và văn hóa tương ứng. Một người tuổi tác tương đối trẻ, ít từng trải, có huyết thống người da đen có thể được bầu làm tổng thống nước Mỹ, việc đó e rằng rất khó có thể xảy ra ở đa số các nước trên thế giới như châu Âu, Nhật Bản. Điều này cho thấy rơ sự đổi mới sáng tạo về chính trị và chế độ của Mỹ. Khoa học kỹ thuật, xă hội của Mỹ vẫn luôn t́m kiếm những điều mới mẻ, theo đuổi sự thay đối. Trong vài năm gần đây, kinh tế Mỹ không hưng thịnh, hăng Apple liên tiếp cho ra các sản phẩm Iphone, Ipad, Ipad 2, phổ biến khắp thế giới, khiến cho mọi người ở rất nhiều nước và khu vực trên toàn thế giới xếp hàng dài để mua. Loại sản phẩm mới này phổ biến khắp thế giới, e rằng ngoài Mỹ, các nước khác không thể sản xuất ra.
Thứ tư, từ sức cạnh tranh vi mô như doanh nghiệp và cá nhân Mỹ cho thấy mấy năm gần đây kinh tế Mỹ cho dù là không phồn thịnh, nhưng vẫn có 500 doanh nghiệp hùng mạnh bước vào thế giới, nhiều hơn bất cứ nước nào khác trên thế giới. Trong đánh giá sức cạnh tranh khu vực và các nước trên thế giới, Mỹ vẫn là nước lớn chỉ xếp sau khu vực Hồng Công và Bắc Âu, Xinhgapo. Sức cạnh tranh vẫn là bản chất thực sự của thực lực một nước, về b́nh diện cá nhân, các ngành nghề của Mỹ đều có rất nhiều nhân tài chí thú sự nghiệp, có năng lực.
Thứ năm, từ thực lực mềm như văn hóa Mỹ cho thấy ưu thế của Mỹ càng nổi bật, trên thế giới không có bất cứ nước nào có thể so được với Mỹ hoặc ở mức tương đương với Mỹ, điều này bao gồm cả châu Âu và Nhật Bản. Năm 2010, trong rất nhiều vấn đề và tranh chấp xuất hiện ở châu Á bao gồm cả Trung Á, từ Nhật Bản, Hàn Quốc đến các nước ASEAN như Việt Nam, Xinhgapo, lại đến Cưrơgưxtan đều có khuynh hướng quay sang Mỹ, dựa vào Mỹ, thậm chí dựa vào Mỹ ở những mức độ khác nhau. Điều này nói lên rằng Mỹ vẫn là siêu cường duy nhất có sức ảnh hưởng nhất ỏ’ châu Á và thế giới.
Ngoài vị thế và ảnh hưởng về chính trị và an ninh, những ảnh hưởng về các mặt văn hóa, giáo dục, lối sống, tư tưởng của Mỹ, các nước khác trên thế giới cũng không thể sánh nổi. Điện ảnh Hollywood nổi tiếng thế giới, đồ ăn nhanh, âm nhạc của Mỹ phố biến khắp thế giới, nền giáo dục của Mỹ thu hút thanh niên ưu tú nhất trên thế giới, tư duy, quan niệm các ngành nghề vẫn xuất hiện nhiều nhất trên thế giới, về những thực lực mềm này cho thấy vị thế và ảnh hưởng của Mỹ chưa bị suy giảm và thay đổi nhiều, các nước khác và khu vực trên thế giới chưa có sự gia tăng mạnh, vẫn có khoảng cách chênh lệch rất lớn so với Mỹ.
Tổng hợp những điều trên cho thấy đến nay, sự phục hồi kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính vẫn chưa đủ làm cho Mỹ mất đi những ưu thế về thực lực cứng và mềm. Mỹ vẫn là nước lớn mạnh nhất, có sức ảnh hưởng nhất, là siêu cường duy nhất trên thế giới. Những khó khăn hiện nay của Mỹ vừa có thể tiếp tục kéo dài trong một khoảng thời gian, vừa có thể kết thúc trong khoảng thời gian vài tháng tới hoặc trên dưới 1 năm. Hiện nay, kinh tế của Mỹ tăng trưởng mạnh, t́nh h́nh công ăn việc làm thể hiện rơ sự chuyển biến tốt. Đến nay, Mỹ vần chưa xuất hiện sự suy thoái toàn diện và mang tính cơ bản, càng không phải là “sự suy thoái không thể đảo ngược”.
II
Bất kỳ nước nào trên thế giới đều tồn tại các vấn đề và những khó khăn nghiêm trọng nào đó, và nước Mỹ cũng không ngoại lệ. Những vấn đề này nếu không được giải quyết hoặc đối phó hiệu quả, ở mức độ nhất định đă ảnh hưởng và sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến vị thế và thực lực của Mỹ.
Một là, vấn đề sức cạnh tranh và khả năng ngành chế tạo. Với tư cách là nền tảng tương đối lớn và mạnh của khối kinh tế, ngành chế tạo của Mỹ mấy chục năm gần đây chiếm tỷ trọng thấp trên thế giới, mất đi sự dẫn đầu trong một số lĩnh vực. ô tô do châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc sản xuất ngày càng xuất hiện nhiều trên thị trường Mỹ và thế giới. Ô tô của các hăng nổi tiếng xuất hiện trên thị trường Mỹ đă vượt qua 1/3. Những sản phẩm dẫn đầu thế giới và những sản phẩm có thể xuất khẩu ra thị trường thế giới của Mỹ dường như cũng ngày càng ít.
Hai là, sự ổn định, lành mạnh của ngành dịch vụ như tiền tệ và vấn đề chất lượng. Từ lâu, Mỹ đă là một xă hội và kinh tế hậu công nghiệp, ngành dịch vụ là ngành chủ yểu của kinh tế Mỹ. Nhưng cho dù trong ngành sản xuất chính của Mỹ mấy năm gần đây cũng xuât hiện nhiều vấn đề và khó khăn nghiêm trọng. Ngành tiền tệ là ngành dịch vụ có ưu thế nhất và đi đầu của Mỹ, do lợi nhuận quá cao, mở rộng quá mức, thiếu sự quản lư v.v… dẫn đến sự phồn vinh giả tạo của ngành tiền tệ Mỹ và điều này đă được bộc lộ rơ trong cuộc khủng hoảng tài chính lần này. Ngành này với tư cách là “ngành chủ yếu” của nền kinh tế hiện nay đă gây ra những thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế thế giới và Mỹ.
Trong cuộc khủng hoảng và sau khủng hoảng, Chính phủ và Quốc hội Mỹ đă áp dụng một số biện pháp đối với ngành tiền tệ, soạn ra một số quy định về pháp luật mới, ư đồ tăng cường quản lư đối với ngành tiền tệ, duy tŕ sự ổn định và phát triển của ngành này. Nhưng vấn đề là vừa có thể kết thúc trong khoảng thời gian vài tháng tới hoặc trên dưới 1 năm. Hiện nay, kinh tế của Mỹ tăng trưởng mạnh, t́nh h́nh công ăn việc làm thể hiện rơ sự chuyển biến tốt. Đến nay, Mỹ vần chưa xuất hiện sự suy thoái toàn diện và mang tính cơ bản, càng không phải là “sự suy thoái không thể đảo ngược”. những biện pháp và quy định về pháp luật liệu có thể được quán triệt chấp hành, giành được hiệu quả hay không? Những biện pháp và quy định về pháp luật như hạn chế mức chi phí quá cao trong việc quản lư tiền tệ đă gặp phải sự phản đối của ngành tiền tệ, đặc biệt là phố Uôn. Obama đă bị giới doanh nghiệp và tài chính Mỹ dán cho cái mác “là ke thù với các nhà doanh nghiệp”, giới tiền tệ đă đem lại cho Đảns; Cộng ḥa nguồn vốn chính trị nhiều hơn, ư đồ giảm bớt sự giám sát của Quốc hội và Chính phủ Mỹ đổi với ngành tiền tệ, buộc Obama phải có phần thỏa hiệp với giới này. Xem ra, việc Obama muốn thực sự xóa đi những tệ hại của ngành tài chính Mỹ, đặc biệt là Phố Uôn và những nguy hại nghiêm trọng do nó gây ra cho nền kinh tế Mỹ không phải là việc dễ dàng.
MỸ ĐANG THEO HƯỚNG SUY THOÁI?
Tài liệu tham khảo đặc biệt
Chủ nhật, ngày 25/12/2011
(Tạp chí “Quan hệ quốc tế hiện đại” – Trung Quốc – số 4/2011)
Từ cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế năm 2008 đến nay, một số nước bao gồm Trung Quốc, Mỹ lại đă xuất hiện dư luận về “thuyết suy thoái từ Mỹ”, trên trường quốc tế thậm chí c̣n có người cho rằng Mỹ đă xuất hiện “sự suy thoái không thể đảo nguợc”, thế giới trong “thời đại hậu Mỹ” v.v…
So sánh sức mạnh quốc gia và sức mạnh quốc tế quả thực là một vấn đề chiến lược vô cùng quan trọng. Xét thấy vị thế quốc tế đặc trưng của MỸ, nhận thức và phán đoán thực lực và vị thế của Mỹ một cách chuẩn xác hơn, phù hợp với thực tế đă trở thành một vấn đề chiến lược, quyết sách quan trọng của chính phủ, giới học thuật, giới doanh nghiệp, phương tiện truyền thông và công chúng các nước. Hiện nay, vẫn đề nổi cộm đặt ra cho Mỹ và thế giới là: nền kinh tế Mỹ ảm đạm trong cuộc khủng hoảng tài chính và sau cuộc khủng hoảng kết thúc, các vấn đề nổi cộm và khó khăn, tất cả là những vấn đề cục bộ, trong khoảng thời gian ngắn hay là trong thời gian dài của Mỹ? Liệu nó có cho thấy rơ toàn nước Mỹ đang theo hướng suy thoái?
Sau khi cuộc đại chiến thế giới thứ Hai kết thúc, Mỹ trở thành siêu cường trên thế giới, vị thế thực lực của nước này đạt đến đỉnh cao vào giữa và cuối những năm 90 thế kỷ 20, giá trị sản lượng kinh tế chiếm tỷ trọng trong tổng giá trị sản lượng thế giới có lúc đạt khoảng 30%. Nhưng sau khi bước vào chu kỳ kinh tế mới năm 2000-2001, tỷ trọng kinh tế Mỹ trong tổng giá trị sản lượng thế giới dần dần có phần hạ xuống. Đồng thời, trong một số mặt chủ yếu của sức mạnh quốc gia, Mỹ cũng xuất hiện một số t́nh h́nh “không như trước đây” hoặc ưu thế giảm sút so với các nước khác. Xu thế này bắt đầu từ trước sự kiện 11/9, trong cuộc khủng hoảng tài chính và sau khủng hoảng vẫn tiếp tục kéo dài.
Bên cạnh đó, kinh tế, khoa học kỹ thuật, thực lực quân sự, ảnh hưởng chính trị quốc tế, thực lực mềm văn hóa v.v… chưa xuất hiện những thay đổi cơ bản, Mỹ vẫn là siêu cường duy nhất trên thế giới. Những vấn đề và t́nh h́nh khó khăn tồn tại hiện nay của Mỹ chỉ mang tính cục bộ, có một số vấn đề có thể là tồn tại trong khoảng thời gian ngắn, vị thế thực lực của Mỹ vẫn chưa xuất hiện sự “suy thoái” mang tính toàn cục, rơ ràng, CO’ bản. Trước và sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu lần này, thực lực và sức ảnh hưởng của Mỹ tuy có phần hạ xuống, nhưng vẫn chưa xuất hiện xu thế suy thoái lâu dài rơ rệt.
Trước tiên, từ xu thế lâu nay của nền kinh tế Mỹ cho thấy hiện nay vẫn chưa có cách nào phán định rằng những khó khăn của Mỹ trong cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế lần này và sau cuộc khủng hoảng liệu có thể kéo dài lâu hay không? Tuy sức tàn phá của cuộc khủng hoang tài chính toàn cầu lần này rất lớn, nhưng vẫn không thể đánh đồng với cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới những năm 20, 30 thế kỷ trước. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 1929-1933 khiến cho kinh tế toàn thế giới rơi vào đại suy thoái, đồng bảng Anh mất đi vị thế là đồng tiền thế giới; kinh tế, thị trường cổ phiếu, tỷ lệ việc làm của Mỹ đều giảm xuống khoảng 1/3, từ đó dẫn đến một cuộc đại chiến thế giới mới. T́nh h́nh của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu lần này và sau khủng hoảng có sự khác biệt rat lớn so với t́nh h́nh cuộc khủng hoảng khi đó. Quả thực, thực lực của Mỹ tức là tổng lượng kinh tế của Mỹ chiếm tỷ trọng trong tống giá trị sản phâm thế giới đang hạ xuống tương đối, nhưng chỉ là hạ từ 28% xuống khoảng 25%, v́ thế không phải là sự hạ thấp mang tính cơ bản. Tuy không thế nói thế kỷ 21 vẫn là thể kỷ của Mỹ, nhưng tối thiểu trong mấy chục năm đầu thế kỷ này, Mỹ vẫn sẽ giữ vị thế ưu thế nhất định, t́nh h́nh thế giới chưa và cũng không thể có những thay đổi mang tính cơ bản.
Ở mức độ rất lớn, đánh giá t́nh h́nh kinh tế một nước cần phải căn cứ vào mức tăng trưởng kinh tế của nước đó thay đổi ra sao. Trong phạm vi thế giới, cho dù là so với mức tăng trưởng của toàn thế giới hay so với các nước phát triển khác, kinh tế Mỹ vẫn luôn vận hành đúng. Đặc biệt là từ xu thế lâu nay cho thấy từ những năm 30 thế kỷ 20 đến nay, bao gồm trong khoảng thời gian hơn 60 năm sau Chiến tranh thế giới thứ Hai, kinh tế Mỹ luôn duy tŕ ở mức tăng trưởng tương đối cao. Cứ lấy 10 năm làm một quăng thời gian, trong 70 năm qua, mức tăng trưởng kinh tế b́nh quân hằng năm của Mỹ đều tăng trên 3%. Đối với khối kinh tế hưng thịnh phát triển với tốc độ nhanh, mức tăng trưởng 3% không phải là cao, nhưng đối với khối kinh tế rất lớn, thành thục, phát triển như Mỹ th́ mức tăng trưởng đó không tồi. Trong 20 năm qua và phần lớn khoảng thời gian 10 năm gần đây, sự tăng trưởng của kinh tế Mỹ luôn nhanh hơn so vói các nước phát triển khác như châu Âu, Nhật Bản. T́nh h́nh kinh tế châu Âu, Nhật Bản lâu nay lên xuống ở mức trên dưới 1%, 2%, ở Mỹ vẫn chưa xuất hiện t́nh h́nh này. V́ vậy, nếu như nói kinh tế châu Âu và Nhật Bản lâu nay ảm đạm không bị mọi người cho rằng “suy thoái”, th́ cớ ǵ nói kinh tế Mỹ “suy thoái”? Kinh tế Mỹ trong bất cứ 10 năm nào đều không xuất hiện t́nh h́nh quá ảm đạm, có một số năm c̣n xuất hiện sự tăng trưởng 4%, thậm chí trên 5%.
Thứ hai, từ sức ảnh hưởng và tính ổn định của chế độ chính trị, ư thức hệ và quan niệm giá trị của Mỹ cho thấy từ khi bước vào thế kỷ 21 đến nay, sau khi trải qua việc tiêu tốn quá nhiều vào hai cuộc chiến Irắc, Ápganixtan và những tác động của cuộc khủng hoảng tài chính, thực lực, vị thế kinh tế của Mỹ không những chịu ảnh hưỏng rất lớn, mà chủ yếu hơn là vị thế, danh tiếng của Mỹ trên thế giới bị suy giảm. Mỹ không c̣n được hưởng sự cường quyền mang tính áp đảo trên thế giới như trước cuộc chiến tranh Irắc cũng như sức ảnh hưởng ư thức hệ tuyệt đối. Cuộc chiến tranh Irắc khiến cho h́nh tượng quốc tế, vị thế quốc tế và sức ảnh hưởng chịu tác động rất lớn, ảnh hưởng ư thức hệ của Mỹ như dân chủ, tự chủ, nhân quyền trên thế giới bị giảm; cuộc khủng hoảng tài chính quốc tế lần này lại khiến cho phương thức kinh tế thị trường và phương thức tiêu dùng vượt thời đại của Mỹ chịu tác động, sức ảnh hưởng trên thế giới v́ thế bị giảm. Gần 10 năm qua, các nhà chính trị và Chính phủ Mỹ tỏ ra lực bất ṭng tâm và không đủ ḷng hăng say đứng trước toàn thế giới kêu gọi “dân chủ”, “nhân quyền”, “kinh tế thị trường”, v́ thế Mỹ đă xuất hiện nhiều vấn đề và sai lầm nghiêm trọng về các mặt như tự cho là “người đi tiên phong”, “lănh tụ”, “kiểu mẫu”, “ngựi thay mặt phát ngôn”.
Thứ ba, từ thực lực khoa học kỹ thuật, khả năng sáng tạo và sức cạnh tranh toàn Cầu của Mỹ cho thấy thực lực, vị thế và sức ảnh hưởng của Mỹ về các mặt như khoa học, giáo dục đại học, cơ chế đổi mới và thực lực văn hóa, quân sự, an ninh và chính trị thế giới chưa có những thay đổi rơ rệt, vẫn dẫn đầu thế giới. Theo thống kê mới nhất, vị thế đứng đầu thế giới về giá trị sản phẩm ngành chế tạo của Mỹ tuy đă bị Trung Quốc thay thế năm 2010, nhưng đó cũng chỉ là sự thay thế về số lượng, chứ không phải về chất lượmg, hơn nữa có khoảng cách chênh lệch rất lớn. V́ thế, Chính quyền Obama đă quyết tâm chấn hưng ngành chế tạo. Ưu thế trọng tâm của Mỹ là khoa học kỹ thuật và ngành dịch vụ, bao gồm ngành dịch vụ tài chính, đặc biệt là khoa học cơ bản và khoa học kỹ thuật cao. Khoa học cơ bản của Mỹ vẫn dần đầu thế giới, Mỹ vẫn là nước có nhiều người đoạt giải Nôben nhất trên thế giới. Trong đa số các lĩnh vực khoa học kỹ thuật như phần mềm, phần cứng máy tính, hàng không vũ trụ, kỹ thuật sinh vật, sản xuất nông nghiệp, kỹ thuật quân sự, các thiết bị tiên tiến, Mỹ vẫn giữ vị thế dẫn đầu. Mỹ đă mất đi vị thế dẫn đầu ở ngành sản xuất ô tô, nhưng cho dù về ngành sản xuất ô tô, ngoài Trung Quốc, Mỹ vẫn là nước lớn sản xuất và tiêu thụ ô tô lớn nhất thế giới, đa số việc sản xuất xe ô tô của Trung Quốc là do các doanh nghiệp nước ngoài như các doanh nghiệp của Mỹ sản xuất ở Trung Quốc, chứ không phải là những sản phẩm có tiếng do Trung Quốc tự sản xuất.
So với các nước khác trên thế giới, mặt mạnh nhất trong quốc lực của Mỹ là sức sáng tạo và sự linh hoạt. Mỹ là nước của sự đổi mới, sáng tạo, có chế độ xă hội và văn hóa tương ứng. Một người tuổi tác tương đối trẻ, ít từng trải, có huyết thống người da đen có thể được bầu làm tổng thống nước Mỹ, việc đó e rằng rất khó có thể xảy ra ở đa số các nước trên thế giới như châu Âu, Nhật Bản. Điều này cho thấy rơ sự đổi mới sáng tạo về chính trị và chế độ của Mỹ. Khoa học kỹ thuật, xă hội của Mỹ vẫn luôn t́m kiếm những điều mới mẻ, theo đuổi sự thay đối. Trong vài năm gần đây, kinh tế Mỹ không hưng thịnh, hăng Apple liên tiếp cho ra các sản phẩm Iphone, Ipad, Ipad 2, phổ biến khắp thế giới, khiến cho mọi người ở rất nhiều nước và khu vực trên toàn thế giới xếp hàng dài để mua. Loại sản phẩm mới này phổ biến khắp thế giới, e rằng ngoài Mỹ, các nước khác không thể sản xuất ra.
Thứ tư, từ sức cạnh tranh vi mô như doanh nghiệp và cá nhân Mỹ cho thấy mấy năm gần đây kinh tế Mỹ cho dù là không phồn thịnh, nhưng vẫn có 500 doanh nghiệp hùng mạnh bước vào thế giới, nhiều hơn bất cứ nước nào khác trên thế giới. Trong đánh giá sức cạnh tranh khu vực và các nước trên thế giới, Mỹ vẫn là nước lớn chỉ xếp sau khu vực Hồng Công và Bắc Âu, Xinhgapo. Sức cạnh tranh vẫn là bản chất thực sự của thực lực một nước, về b́nh diện cá nhân, các ngành nghề của Mỹ đều có rất nhiều nhân tài chí thú sự nghiệp, có năng lực.
Thứ năm, từ thực lực mềm như văn hóa Mỹ cho thấy ưu thế của Mỹ càng nổi bật, trên thế giới không có bất cứ nước nào có thể so được với Mỹ hoặc ở mức tương đương với Mỹ, điều này bao gồm cả châu Âu và Nhật Bản. Năm 2010, trong rất nhiều vấn đề và tranh chấp xuất hiện ở châu Á bao gồm cả Trung Á, từ Nhật Bản, Hàn Quốc đến các nước ASEAN như Việt Nam, Xinhgapo, lại đến Cưrơgưxtan đều có khuynh hướng quay sang Mỹ, dựa vào Mỹ, thậm chí dựa vào Mỹ ở những mức độ khác nhau. Điều này nói lên rằng Mỹ vẫn là siêu cường duy nhất có sức ảnh hưởng nhất ỏ’ châu Á và thế giới.
Ngoài vị thế và ảnh hưởng về chính trị và an ninh, những ảnh hưởng về các mặt văn hóa, giáo dục, lối sống, tư tưởng của Mỹ, các nước khác trên thế giới cũng không thể sánh nổi. Điện ảnh Hollywood nổi tiếng thế giới, đồ ăn nhanh, âm nhạc của Mỹ phố biến khắp thế giới, nền giáo dục của Mỹ thu hút thanh niên ưu tú nhất trên thế giới, tư duy, quan niệm các ngành nghề vẫn xuất hiện nhiều nhất trên thế giới, về những thực lực mềm này cho thấy vị thế và ảnh hưởng của Mỹ chưa bị suy giảm và thay đổi nhiều, các nước khác và khu vực trên thế giới chưa có sự gia tăng mạnh, vẫn có khoảng cách chênh lệch rất lớn so với Mỹ.
Tổng hợp những điều trên cho thấy đến nay, sự phục hồi kinh tế sau cuộc khủng hoảng tài chính vẫn chưa đủ làm cho Mỹ mất đi những ưu thế về thực lực cứng và mềm. Mỹ vẫn là nước lớn mạnh nhất, có sức ảnh hưởng nhất, là siêu cường duy nhất trên thế giới. Những khó khăn hiện nay của Mỹ vừa có thể tiếp tục kéo dài trong một khoảng thời gian, vừa có thể kết thúc trong khoảng thời gian vài tháng tới hoặc trên dưới 1 năm. Hiện nay, kinh tế của Mỹ tăng trưởng mạnh, t́nh h́nh công ăn việc làm thể hiện rơ sự chuyển biến tốt. Đến nay, Mỹ vần chưa xuất hiện sự suy thoái toàn diện và mang tính cơ bản, càng không phải là “sự suy thoái không thể đảo ngược”.
II
Bất kỳ nước nào trên thế giới đều tồn tại các vấn đề và những khó khăn nghiêm trọng nào đó, và nước Mỹ cũng không ngoại lệ. Những vấn đề này nếu không được giải quyết hoặc đối phó hiệu quả, ở mức độ nhất định đă ảnh hưởng và sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến vị thế và thực lực của Mỹ.
Một là, vấn đề sức cạnh tranh và khả năng ngành chế tạo. Với tư cách là nền tảng tương đối lớn và mạnh của khối kinh tế, ngành chế tạo của Mỹ mấy chục năm gần đây chiếm tỷ trọng thấp trên thế giới, mất đi sự dẫn đầu trong một số lĩnh vực. ô tô do châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc sản xuất ngày càng xuất hiện nhiều trên thị trường Mỹ và thế giới. Ô tô của các hăng nổi tiếng xuất hiện trên thị trường Mỹ đă vượt qua 1/3. Những sản phẩm dẫn đầu thế giới và những sản phẩm có thể xuất khẩu ra thị trường thế giới của Mỹ dường như cũng ngày càng ít.
Hai là, sự ổn định, lành mạnh của ngành dịch vụ như tiền tệ và vấn đề chất lượng. Từ lâu, Mỹ đă là một xă hội và kinh tế hậu công nghiệp, ngành dịch vụ là ngành chủ yểu của kinh tế Mỹ. Nhưng cho dù trong ngành sản xuất chính của Mỹ mấy năm gần đây cũng xuât hiện nhiều vấn đề và khó khăn nghiêm trọng. Ngành tiền tệ là ngành dịch vụ có ưu thế nhất và đi đầu của Mỹ, do lợi nhuận quá cao, mở rộng quá mức, thiếu sự quản lư v.v… dẫn đến sự phồn vinh giả tạo của ngành tiền tệ Mỹ và điều này đă được bộc lộ rơ trong cuộc khủng hoảng tài chính lần này. Ngành này với tư cách là “ngành chủ yếu” của nền kinh tế hiện nay đă gây ra những thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế thế giới và Mỹ.
Trong cuộc khủng hoảng và sau khủng hoảng, Chính phủ và Quốc hội Mỹ đă áp dụng một số biện pháp đối với ngành tiền tệ, soạn ra một số quy định về pháp luật mới, ư đồ tăng cường quản lư đối với ngành tiền tệ, duy tŕ sự ổn định và phát triển của ngành này. Nhưng vấn đề là vừa có thể kết thúc trong khoảng thời gian vài tháng tới hoặc trên dưới 1 năm. Hiện nay, kinh tế của Mỹ tăng trưởng mạnh, t́nh h́nh công ăn việc làm thể hiện rơ sự chuyển biến tốt. Đến nay, Mỹ vần chưa xuất hiện sự suy thoái toàn diện và mang tính cơ bản, càng không phải là “sự suy thoái không thể đảo ngược”. những biện pháp và quy định về pháp luật liệu có thể được quán triệt chấp hành, giành được hiệu quả hay không? Những biện pháp và quy định về pháp luật như hạn chế mức chi phí quá cao trong việc quản lư tiền tệ đă gặp phải sự phản đối của ngành tiền tệ, đặc biệt là phố Uôn. Obama đă bị giới doanh nghiệp và tài chính Mỹ dán cho cái mác “là ke thù với các nhà doanh nghiệp”, giới tiền tệ đă đem lại cho Đảns; Cộng ḥa nguồn vốn chính trị nhiều hơn, ư đồ giảm bớt sự giám sát của Quốc hội và Chính phủ Mỹ đổi với ngành tiền tệ, buộc Obama phải có phần thỏa hiệp với giới này. Xem ra, việc Obama muốn thực sự xóa đi những tệ hại của ngành tài chính Mỹ, đặc biệt là Phố Uôn và những nguy hại nghiêm trọng do nó gây ra cho nền kinh tế Mỹ không phải là việc dễ dàng.