saigon75
01-13-2012, 07:55
Ở Hà Giang, người Mông có dân số đông nhất, với hơn 190.000 người, phân bố chủ yếu ở các huyện vùng cao phía Bắc là Mèo Vạc, Đồng Văn, Yên Minh, Quản Bạ và hai huyện phía Tây là Xín Mần và Hoàng Su Ph́.
http://nld.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/01/05/gai-Ha-Giang-1.jpg (http://nld.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/01/05/gai-Ha-Giang-1.jpg)
Thiếu nữ Mông trắng. Ảnh: Hùng Hiền
Với dân số đông, sống tương đối tập trung, người Mông ở Hà Giang vẫn giữ được những nét văn hoá truyền thống đặc sắc của ḿnh. Tục “kéo vợ” mà ta hay gọi là cướp vợ, cướp dâu là nét riêng độc đáo trong hôn nhân của người Mông.
Bao giờ cũng vậy, xuân về, tết đến cũng là dịp để thanh niên nam nữ Mông có cơ hội gặp gỡ, t́m hiểu nhau, đó có thể là các phiên chợ cuối năm, hội hè trong những ngày tết hay đơn giản chỉ là những buổi đi lấy củi, địu nước chuẩn bị cho một năm mới...
Khi đôi trai gái đă ưng ư và thề nguyền đi đến hôn nhân th́ họ sẽ về báo cáo với bố mẹ và ḍng họ. Nếu mọi chuyện suôn sẻ th́ nhà trai sẽ tiến hành mời ông mối sang đánh tiếng dạm hỏi, rồi tiến tới lễ ăn hỏi (hẹn cưới) và cuối cùng là lễ cưới ( đón dâu).
Đám cưới của người Mông thường được tổ chức linh đ́nh vào ngày lành tháng tốt mà thường là vào mùa xuân v́ người ta rất kiêng làm đám cưới vào những tháng có sấm sét. Và người ta cho rằng mùa xuân là mùa của vạn vật sinh sôi nảy nở mà con người không nằm ngoài ṿng quay đó. Thế nhưng không phải câu chuyện t́nh yêu nào cũng có một cái kết có hậu mà không phải trải qua sóng gió.
Trong thực tế có rất nhiều đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng lại không được một hoặc cả hai bên cha mẹ đồng ư(chủ yếu là cha mẹ người con gái). Khi cha mẹ đă không đồng ư mà đôi trái gái khác tự t́m đến sống với nhau th́ không những bị coi là bất hiếu mà cuộc hôn nhân đó c̣n không được cộng đồng chấp nhận. Thế nên tục “kéo vợ” có thể được coi là một giải pháp khá hiệu quả cho những đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng lại gặp phải trở ngại từ phía gia đ́nh. Khi đó, đôi trái gái sẽ bàn cách tiến tới hôn nhân bằng tục “kéo dâu” bằng cách nhờ cậy những ông chú, bà thím, bà cô, ông cậu, anh em, bạn bè... làm nội ứng, thống nhất kế hoạch “kéo dâu”, hợp lư hoá cuộc hôn nhân.
Mọi chuyện được tính toán trong bí mật, gia đ́nh nhà gái không hề hay biết, cô gái vẫn ngày ngày đi nương, lấy củi, địu nước như thường. Rồi một ngày như đă hẹn... chàng trai xuất hiện. Hai người đang tâm sự th́ bạn bè của chàng trai xuất hiện và giúp chàng trai kéo cô gái về nhà ḿnh.
Cô gái dù biết trước mọi chuyện vẫn cảm thấy bất ngờ, kêu toáng lên. Không những thế cô gái phải giả vờ kêu cứu, khóc lóc để mọi người nhà ḿnh biết đến cứu. Người ta cho rằng người con gái bị kéo về làm vợ mà không khóc lóc, kêu la th́ đó là đồ con gái rẻ rúng và hư hỏng, bị gia đ́nh và làng xóm coi khinh. Khi người nhà gái mang gậy gộc đến cứu cô gái th́ các bạn của chàng trai sẽ xông ra đỡ đ̣n (theo luật lệ của người Mông là đă đi “kéo vợ” th́ nhà trai không được phép đánh lại nhà gái) để chàng trai mang cô gái về nhà.
Sau khi gia đ́nh chàng trai mang gà ra làm lễ quét phép, cô gái mới được đưa vào nhà. Người Mông quan niệm, con gái đă bị người ta dùng gà trống làm lễ nhập nhà rồi th́ có bỏ về bố mẹ đẻ cũng không thể chấp nhận được v́ cô ta đă trở thành người của nhà khác, khi chết cũng là ma nhà khác rồi. Chính v́ vậy, khi biết con gái ḿnh đă bị người ta kéo về làm vợ th́ dù có không đồng ư, có ấm ức th́ đa phần nhà gái cũng đành đồng ư.
Tuy nhiên, nếu cứ theo thủ tục thông thường th́ khi đi ăn hỏi hai bên có thể thỏa thuận về khoản lễ cưới nhưng nếu nhà trai dùng tục “kéo vợ” th́ nhà gái sẽ ít khi thông cảm và thường phạt bằng cách đ̣i lễ cao hơn b́nh thường. Khi đă chấp nhận dùng tục “kéo vợ” th́ nhà trai phải xác định ngay là sẽ bị nhà gái phạt. Và khi nhà gái đ̣i bao nhiều th́ phải trả bấy nhiêu để tránh sự chê cười của làng xóm. Chính v́ những lệ này mà không phải gia đ́nh nào cũng có thể dùng tục “kéo vợ” cho con trai.
Những gia đ́nh muốn dùng tục “kéo vợ” thường phải là những gia đ́nh, ḍng họ tương đối khá giả th́ mới có thể đáp ứng nhu cầu khi nhà gái phạt. Bởi có không ít gia đ́nh phải mất vài ba năm mới có thể trả hết lệ phạt mà nhà gái đặt ra.
Tục “kéo vợ” c̣n có thể diễn ra bởi nhiều lư do như: Người con trai thích người con gái nhưng người con gái lại từ chối; gia đ́nh người con trai dùng quyền thế “cướp vợ” cho con trai... nhưng những trường hợp này chỉ xảy ra từ thời trước đây, dưới thời xă hội phong kiến. C̣n ngày nay, cũng như nhiều dân tộc khác, người Mông luôn trọng chế độ hôn nhân một vợ, một chồng và quan niệm cái đẹp lứa đôi là khỏe mạnh, đạo đức và chăm chỉ.
Hôn nhân là kết quả của t́nh yêu tự nguyện, các cuộc “kéo vợ” giờ đây chỉ là sự khẳng định cho t́nh yêu mănh liệt, khát vọng về một gia đ́nh hạnh phúc của trai gái người Mông mà thôi. Chính v́ vậy, hiểu tục “kéo vợ” của người Mông như ngày này chúng ta vẫn hiểu, đó là khi người con trai thích một người con gái, liền rủ bạn bè bắt cóc người đó về làm vợ là rất sai lầm, nghiêng về khía cạnh bạo lực mà không thấy hết được tính nhân văn sâu sắc trong đó.
Chính v́ vậy, có thể nói, người Mông có rất nhiều tục lệ với những ràng buộc khắt khe song bên trong đó đều chứa đựng các yếu tố nhân văn rất t́nh người, được sử lư linh hoạt trên cơ sở đoàn kết thương yêu. Nó chính là nhân lơi để giữ ǵn sự gắn bó của cộng đồng và bảo lưu các giá trị văn hóa độc đáo của họ.
Theo Hùng Hiền (Hà Giang Online)
http://nld.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/01/05/gai-Ha-Giang-1.jpg (http://nld.vcmedia.vn/Images/Uploaded/Share/2011/01/05/gai-Ha-Giang-1.jpg)
Thiếu nữ Mông trắng. Ảnh: Hùng Hiền
Với dân số đông, sống tương đối tập trung, người Mông ở Hà Giang vẫn giữ được những nét văn hoá truyền thống đặc sắc của ḿnh. Tục “kéo vợ” mà ta hay gọi là cướp vợ, cướp dâu là nét riêng độc đáo trong hôn nhân của người Mông.
Bao giờ cũng vậy, xuân về, tết đến cũng là dịp để thanh niên nam nữ Mông có cơ hội gặp gỡ, t́m hiểu nhau, đó có thể là các phiên chợ cuối năm, hội hè trong những ngày tết hay đơn giản chỉ là những buổi đi lấy củi, địu nước chuẩn bị cho một năm mới...
Khi đôi trai gái đă ưng ư và thề nguyền đi đến hôn nhân th́ họ sẽ về báo cáo với bố mẹ và ḍng họ. Nếu mọi chuyện suôn sẻ th́ nhà trai sẽ tiến hành mời ông mối sang đánh tiếng dạm hỏi, rồi tiến tới lễ ăn hỏi (hẹn cưới) và cuối cùng là lễ cưới ( đón dâu).
Đám cưới của người Mông thường được tổ chức linh đ́nh vào ngày lành tháng tốt mà thường là vào mùa xuân v́ người ta rất kiêng làm đám cưới vào những tháng có sấm sét. Và người ta cho rằng mùa xuân là mùa của vạn vật sinh sôi nảy nở mà con người không nằm ngoài ṿng quay đó. Thế nhưng không phải câu chuyện t́nh yêu nào cũng có một cái kết có hậu mà không phải trải qua sóng gió.
Trong thực tế có rất nhiều đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng lại không được một hoặc cả hai bên cha mẹ đồng ư(chủ yếu là cha mẹ người con gái). Khi cha mẹ đă không đồng ư mà đôi trái gái khác tự t́m đến sống với nhau th́ không những bị coi là bất hiếu mà cuộc hôn nhân đó c̣n không được cộng đồng chấp nhận. Thế nên tục “kéo vợ” có thể được coi là một giải pháp khá hiệu quả cho những đôi trai gái yêu nhau tha thiết nhưng lại gặp phải trở ngại từ phía gia đ́nh. Khi đó, đôi trái gái sẽ bàn cách tiến tới hôn nhân bằng tục “kéo dâu” bằng cách nhờ cậy những ông chú, bà thím, bà cô, ông cậu, anh em, bạn bè... làm nội ứng, thống nhất kế hoạch “kéo dâu”, hợp lư hoá cuộc hôn nhân.
Mọi chuyện được tính toán trong bí mật, gia đ́nh nhà gái không hề hay biết, cô gái vẫn ngày ngày đi nương, lấy củi, địu nước như thường. Rồi một ngày như đă hẹn... chàng trai xuất hiện. Hai người đang tâm sự th́ bạn bè của chàng trai xuất hiện và giúp chàng trai kéo cô gái về nhà ḿnh.
Cô gái dù biết trước mọi chuyện vẫn cảm thấy bất ngờ, kêu toáng lên. Không những thế cô gái phải giả vờ kêu cứu, khóc lóc để mọi người nhà ḿnh biết đến cứu. Người ta cho rằng người con gái bị kéo về làm vợ mà không khóc lóc, kêu la th́ đó là đồ con gái rẻ rúng và hư hỏng, bị gia đ́nh và làng xóm coi khinh. Khi người nhà gái mang gậy gộc đến cứu cô gái th́ các bạn của chàng trai sẽ xông ra đỡ đ̣n (theo luật lệ của người Mông là đă đi “kéo vợ” th́ nhà trai không được phép đánh lại nhà gái) để chàng trai mang cô gái về nhà.
Sau khi gia đ́nh chàng trai mang gà ra làm lễ quét phép, cô gái mới được đưa vào nhà. Người Mông quan niệm, con gái đă bị người ta dùng gà trống làm lễ nhập nhà rồi th́ có bỏ về bố mẹ đẻ cũng không thể chấp nhận được v́ cô ta đă trở thành người của nhà khác, khi chết cũng là ma nhà khác rồi. Chính v́ vậy, khi biết con gái ḿnh đă bị người ta kéo về làm vợ th́ dù có không đồng ư, có ấm ức th́ đa phần nhà gái cũng đành đồng ư.
Tuy nhiên, nếu cứ theo thủ tục thông thường th́ khi đi ăn hỏi hai bên có thể thỏa thuận về khoản lễ cưới nhưng nếu nhà trai dùng tục “kéo vợ” th́ nhà gái sẽ ít khi thông cảm và thường phạt bằng cách đ̣i lễ cao hơn b́nh thường. Khi đă chấp nhận dùng tục “kéo vợ” th́ nhà trai phải xác định ngay là sẽ bị nhà gái phạt. Và khi nhà gái đ̣i bao nhiều th́ phải trả bấy nhiêu để tránh sự chê cười của làng xóm. Chính v́ những lệ này mà không phải gia đ́nh nào cũng có thể dùng tục “kéo vợ” cho con trai.
Những gia đ́nh muốn dùng tục “kéo vợ” thường phải là những gia đ́nh, ḍng họ tương đối khá giả th́ mới có thể đáp ứng nhu cầu khi nhà gái phạt. Bởi có không ít gia đ́nh phải mất vài ba năm mới có thể trả hết lệ phạt mà nhà gái đặt ra.
Tục “kéo vợ” c̣n có thể diễn ra bởi nhiều lư do như: Người con trai thích người con gái nhưng người con gái lại từ chối; gia đ́nh người con trai dùng quyền thế “cướp vợ” cho con trai... nhưng những trường hợp này chỉ xảy ra từ thời trước đây, dưới thời xă hội phong kiến. C̣n ngày nay, cũng như nhiều dân tộc khác, người Mông luôn trọng chế độ hôn nhân một vợ, một chồng và quan niệm cái đẹp lứa đôi là khỏe mạnh, đạo đức và chăm chỉ.
Hôn nhân là kết quả của t́nh yêu tự nguyện, các cuộc “kéo vợ” giờ đây chỉ là sự khẳng định cho t́nh yêu mănh liệt, khát vọng về một gia đ́nh hạnh phúc của trai gái người Mông mà thôi. Chính v́ vậy, hiểu tục “kéo vợ” của người Mông như ngày này chúng ta vẫn hiểu, đó là khi người con trai thích một người con gái, liền rủ bạn bè bắt cóc người đó về làm vợ là rất sai lầm, nghiêng về khía cạnh bạo lực mà không thấy hết được tính nhân văn sâu sắc trong đó.
Chính v́ vậy, có thể nói, người Mông có rất nhiều tục lệ với những ràng buộc khắt khe song bên trong đó đều chứa đựng các yếu tố nhân văn rất t́nh người, được sử lư linh hoạt trên cơ sở đoàn kết thương yêu. Nó chính là nhân lơi để giữ ǵn sự gắn bó của cộng đồng và bảo lưu các giá trị văn hóa độc đáo của họ.
Theo Hùng Hiền (Hà Giang Online)