PDA

View Full Version : Chúng tôi, Việt Kiều vẫn c̣n rất... lấn cấn


Hanna
01-31-2012, 09:24
Mấy hôm trước t́nh cờ đọc qua lời phát biểu của ông Dương Trung Quốc: "Tôi không nghĩ kiều bào c̣n lấn cấn nhiều về chế độ chính trị...", trong bối cảnh nhà nước đang ra rả kêu gọi “ḥa hợp dân tộc”.

Đọc xong câu phát biểu quả quyết ấy, ḷng tôi vẫn có ǵ rất lấn cấn…

Tôi không thuộc "tàn dư chế độ cũ", trái lại gia đ́nh thuộc tầng lớp trí thức được hưởng nhiều ưu đăi của nhà nước. Bản thân tôi lớn lên dưới mái trường XHCN, đă được nhồi nhét kỹ lưỡng đạo đức XHCN, đạo đức người CS, lịch sử chói ḷa của dân tộc, cuộc chiến hào hùng chống Pháp, chống Mỹ cứu nước… Tôi cũng bị học thuộc nằm ḷng những nhân vật anh hùng có thật và cả không có thật trong lịch sử VN.

Chỉ có điều khi trí năo của tôi bắt đầu biết tư duy độc lập th́ cũng là lúc tôi bắt đầu tự hỏi ḿnh: Sao một đất nước tươi đẹp với lịch sử hào hùng, những nhà lănh đạo tuyệt vời gần như thần thánh lại có hàng vạn, hàng trăm ngàn người dân ào ạt sống chết bỏ quê hương mà đi như vậy? Thế rồi tôi bắt đầu ngờ ngợ nh́n lại chung quanh ḿnh… Thật khủng hoảng khi mỗi ngày vào lớp, những chiếc bàn, ghế trống rỗng, bạn bè cứ thưa thớt dần, thầy cô giáo cũng từ từ biến mất!… Chúng tôi th́ thầm với nhau, chúng tôi buồn ngơ ngẩn v́ không được nói lời chia tay. Làm sao cắt nghĩa được những đứa bạn học hàng ngày túm tụm chơi đùa, học hành cùng nhau, rồi bỗng dưng biến mất không một lời báo trước? Những cuộc chạy trốn thầm lặng mà quyết liệt những năm tháng đó vẫn ám ảnh tôi tới tận bây giờ.

Trí óc non nớt của tôi không ngừng đặt những dấu hỏi. Có đôi lúc về nhà hỏi bố mẹ th́ chỉ nhận được những cái lắc đầu chán ngán của mẹ, tiếng thở dài và lời đáp bâng quơ của bố: - Đất nước thế này th́ không bỏ đi mới là lạ!

Chẳng hiểu ǵ hơn, tôi bèn mở báo chí ra đọc th́ chỉ thấy toàn những tin tức đại loại như: Toàn dân toàn quân quyết tâm thi đua lập chiến công mừng đại hội Đảng, mừng sinh nhật Bác, mừng kỷ niệm chiến thắng v…v…

Hoặc Bộ A, bộ B đă đạt chỉ tiêu, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao…

Toàn những tin tức tốt đẹp, rặt một luận điệu như nhau!

Không một tờ báo nào, không một ai giải thích cho tôi tại sao người VN từ Sài G̣n, Hà Nội tới tận những vùng đèo heo hút gió bấy giờ đều rùng rùng bỏ cha bỏ mẹ, bỏ nhà bỏ cửa, bỏ ruộng vườn để chạy trốn đất nước của ḿnh. Có lần ṭ ṃ không chịu nổi, tôi bèn hỏi cô giáo chủ nhiệm lớp. Cô dạy văn, tôi nhớ măi giọng cô đều đều khi giảng cho chúng tôi những bài thơ của Tố Hữu, và những bài thơ sặc mùi máu lửa cách mạng khác. Khi tôi hỏi cô tại sao ai cũng đi vượt biên hoặc t́m cách đi bảo lănh, có phải người ta sợ CS phải không cô? Th́ cô tái mặt lấm lét nh́n quanh, rồi bảo nhỏ với tôi: "Em không được hỏi thế nữa nghe chưa? Hỏi như vậy là vi phạm kỷ luật.”

Sau đó chừng vài tháng, cô cũng biến mất, chúng tôi tới t́m th́ hàng xóm bảo cô đi vượt biên rồi, nhà đă bị tịch thu. Một lần nữa chúng tôi lại ngơ ngác!

Chúng tôi, những đứa c̣n lại tiếp tục đi học với hàng ngàn hàng vạn câu hỏi trong đầu, với nỗi thắc thỏm không biết bao giờ đứa bạn ngồi bên cạnh lại biến mất. Rồi tôi cũng hiểu ra rằng học sinh chúng tôi không có quyền hỏi, không có quyền thắc mắc. Chúng tôi chỉ được quyền học những ǵ ghi trong chương tŕnh giáo khoa. Dù là những điều vô lư nhất, những điều không có thật…. Các thầy cô giáo vẫn lên lớp, giờ Pháp văn cô bắt chúng tôi dịch ra tiếng Việt những bài văn ca tụng mái trường XHCN, sự độc ác, đời sống nghèo khổ, bất công ở XH tư bản, nơi đó trẻ em nghèo không được đi học. Cô giáo dạy Pháp văn (một nữ tu, và cũng đă từng du học ở Châu Âu) lúc giảng tới đoạn này, đă cau mày, và im lặng vài giây, có lẽ cô áy náy biết ḿnh đang bắt học sinh học những điều bịa đặt!

Thế rồi cũng đến lúc tôi bỏ xứ mà đi, v́ thuộc vào diện được ưu đăi nên tôi dễ dàng xin qua Châu Âu du học.

http://3.bp.blogspot.com/-_lL9V4aD-io/TyaW9TALGKI/AAAAAAAADcY/wcT1p3cw7Vo/s400/20120117164248_photo %285%29.JPG
Nhà sử học Dương Trung Quốc : "Tôi không nghĩ kiều bào c̣n lấn cấn nhiều về chế độ chính trị, có lẽ chỉ c̣n ở một thế hệ nào đó do hoàn cảnh lịch sử. Nói đến Việt kiều luôn có hai mặt, nhưng mặt tích cực là cơ bản, ta cần có chính sách ứng xử thích hợp, khai thác mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực"

Năm đầu bên trời Âu, tôi vẫn mang trong người một tấm ḷng đầy nhiệt huyết, một niềm kiêu hănh vời vợi của ḍng máu VN, dân tộc đă từng đánh thắng Tàu, Nhật, Pháp, Mỹ. Nhưng rồi ngoài cái niềm kiêu hănh suông ấy, tôi nhận ra rằng ḿnh chẳng có một tí vốn tri thức nào. Tất cả chỉ là những giáo điều học vẹt. Ngay cả lịch sử VN, tôi cũng rất mù mờ. Thế hệ chúng tôi chỉ được học một thứ lịch sử đă bị bóp méo, bẻ cong nhằm ca tụng và thần thánh hóa Đảng và những lănh đạo Đảng. Qua sách vở, báo chí nước ngoài tôi mới biết tới vết nhơ lịch sử như Cải Cách ruộng đất, Mậu Thân, những góc nh́n đa khía cạnh của cuộc chiến hai miền Nam Bắc, ai thật sự vi phạm hiệp định Paris v..v….

Câu hỏi cay đắng nhất của tôi là tại sao tôi phải học lịch sử của nước ḿnh qua những thông tin lượm lặt ở nước ngoài? Tại sao và tại sao?

Tại sao những chính sách sai lầm như: Cải Cách ruộng đất, đày đi cải tạo hàng trăm ngàn người lính chế độ cũ, đánh tư sản, đuổi dân đi kinh tế mới, đổi tiền, lại không bao giờ được chính quyền CS công khai đem ra mổ xẻ rút kinh nghiệm? Tại sao lại ỉm đi và thay vào đó là những khẩu hiệu được gào lên từ năm này qua tháng nọ: Đảng CSVN vinh quang dẫn dắt toàn dân đi từ thằng lợi này tới thắng lợi khác? Tại sao và tại sao?

Tôi đi t́m gặp lại những người bạn, những thầy cô năm xưa. Từ khắp các nơi chúng tôi t́m về họp mặt. Giờ đây chúng tôi không phải e dè sợ sệt, nghi kỵ nhau nữa. Chúng tôi có thể nói với nhau tất cả những điều muốn nói.

Cô lớp trưởng năm xưa bây giờ đă thành một doanh nhân thành đạt cười bảo chúng tôi: Nếu năm xưa, không đi vượt biên th́ giờ chắc đang quét rác!

Họ lần lượt kể cho tôi nghe lí do chạy trốn CS của họ. Thời gian đă làm mờ nhạt những kư ức đau đớn. Nhưng phải sống trong hoàn cảnh lúc ấy mới biết cái chết cận kề như thế nào, nguy hiểm ŕnh rập từng người thế nào, nỗi đau kẻ ở người đi to lớn thế nào. Tất cả đều có một câu kết luận chung: Họ bỏ đi ngày ấy chỉ v́ không c̣n sự lựa chọn nào khác! Qua những câu chuyện kể, lúc ấy tôi mới hiểu ra người ta bỏ chạy, sẵn sàng liều mạng, một sống hai chết, tự do hay là tù tội, kẻ liều ḿnh đi trước phó mặc cho biển cả, cho sự run rủi của trời đất, để có cơ hội bảo lănh kẻ đi sau. Những gia đ́nh tan tác, những cuộc chia ĺa bi thảm, chỉ v́ chế độ CS quá hà khắc, quá nghèo đói. Vâng người ta sợ! Phải nói là sợ CS c̣n hơn sợ cái chết mất xác ngoài khơi. Tôi cũng gặp lại rất nhiều thầy cô, hơn hai mươi năm sau tôi lại hỏi cô giáo cũ của ḿnh câu hỏi đă từng nung nấu tôi những ngày niên thiếu: Cô ơi ngày ấy cô dạy chúng em về cuộc sống tươi đẹp trong đất nước XHCN, thế cô có tin không ? Cô trả lời rằng cô không tin, cô chưa bao giờ tin vào những điều cô dạy chúng tôi dưới mái trường XHCN.

Đau ḷng thay cho thế hệ chúng tôi đă buộc phải học những điều mà cả thầy lẫn tṛ đều biết là dối trá!

Ông Dương Trung Quốc lập luận rằng kiều bào không c̣n lấn cấn nữa về chính trị!

Thưa ông chúng tôi vẫn c̣n lấn cấn, rất lấn cấn là khác. Ở hải ngoại hiện giờ có hai nhóm: một nhóm chống cộng cực đoan, dị ứng tất cả cái ǵ liên quan tới hai chữ CS và HCM. Tôi không muốn bàn nhiều về họ, tuy hiểu và thông cảm cho mối hận thù sâu sắc dẫn tới sự quá khích của họ. Phần lớn đó là những người bị lừa mang quần áo đi học tập một tuần, sau đó bị bắt đi đày hàng năm dài trong những vùng rừng thiêng nước độc, sinh hoạt ăn uống c̣n kham khổ hơn cả một con chó, ngay cả chữ tù đày cũng bị bẻ cong để gọi là Học Tập. Đó là những gia đ́nh bị chính quyền một ngày nọ tới xúc đi kinh tế mới, tịch biên nhà cửa của họ để chia chác cho cán bộ. Đó là hàng vạn con người miền Nam, một sáng đẹp trời bị liệt vào thành phần tư sản và công an ngang nhiên đến tận nhà vơ vét tất cả của cải, vàng bạc. Họ căm thù Chính Quyền Cộng Sản vô cùng! Họ càng phẫn hận hơn khi thấy những kẻ khi xưa không ngừng rêu rao chửi bới họ là ăn bơ thừa sữa cặn đế quốc Mỹ nay lại t́m mọi cách lũng đoạn, ăn bớt ăn xén công quỹ quốc gia, để có tiền cho con cái, ḍng họ qua Mỹ, cái xứ tư bản xấu xa mà sách giáo khoa VN năm nào đă nói là trẻ em nghèo không được đi học. Những kẻ khi xưa liệt họ vào thành phần tư sản để có cớ cướp bóc tài sản của họ, nay lại giàu có hơn họ hàng ngàn lần, mà sự giàu có lại tới từ tham nhũng, đám người năm xưa đánh tư sản nay nghiễm nhiên trở thành tư sản đỏ mà không sợ ai trừng trị.

Nếu nhà nước thật ḷng muốn xóa bỏ hận thù, muốn hàn gắn những vết thương sâu hoắm th́ hăy ngừng ngay việc kêu gào ḥa hợp bằng miệng. Việc giảm bớt thủ tục nhiêu khê cho Việt Kiều về thăm nhà, những cởi mở cỏn con làm sao hàn gắn được hết những vết thương lỡ loét, những tội lỗi tày đ́nh của quá khứ. Muốn xóa bỏ hận thù với tầng lớp Việt Kiều chống cộng này, chính quyền c̣n phải nỗ lực nhiều hơn nữa. Hăy nói thẳng và nh́n lại lịch sử. Hăy thẳng thắn nhận lỗi đă giam tù không xét xử hàng trăm ngàn người chế độ cũ, phân biệt đối xử con cái họ. Hăy cho du nhập báo chí, sách vở nói về cuộc chiến Nam Bắc với những cái nh́n đa chiều, những quan điểm của anh lính Bộ Đội và cả anh lính Cộng Ḥa. Chính quyền Cộng Sản không thể chỉ kêu gào ḥa hợp trong khi chỉ áp đạt lư luận của ḿnh lên quá khứ, vẫn bóp méo lịch sử. Tất cả những ư kiến trái chiều đều bị chụp mũ là phản cách mạng. Ḥa hợp không có nghĩa là kẻ chiến bại phải im mồm, kẻ chiến thắng mới được quyền độc diễn và độc thoại.

Hăy cùng nhau nh́n nhận những sai sót hôm qua để chữa lành những vết thương thù hận hôm nay.

Ở đây tôi chỉ muốn đề cập một cách sơ xài về những Việt Kiều chống cộng cực đoan, những con người c̣n mang nặng nỗi hận thù rất là chính đáng. Tầng lớp mà tôi muốn nói tới là những người Việt Kiều lúc nào cũng hướng về quê hương, yêu nước và muốn cống hiến rất nhiều cho quê mẹ. Họ rất đông đảo, ở khắp năm châu, bốn bể, có tri thức cao, có tấm ḷng, rất nhiều trong số ấy đă được đào tạo tại những môi trường tốt nhất. Thử nghĩ nếu thu hút được sự đóng góp của họ th́ cơ hội cho VN vươn ra thế giới sẽ nằm trong tầm tay. Nhưng... cũng nên tự hỏi tại sao ḥa b́nh hơn 35 năm rồi, mà lực lượng bà con về giúp đỡ quê nhà lại èo uột thế? Lèo tèo vài ba tổ chức giúp VN về khoa học kỹ thuật, có thấm tháp ǵ so với hàng triệu kiều bào tại nước ngoài?

Tại sao tới giờ đóng góp của họ chỉ giới hạn trong việc gởi tiền cho thân nhân, thành lập các hội nhóm đoàn thể riêng lẽ làm từ thiện?

Ông Dương Trung Quốc và các ông lănh đạo có hiểu v́ sao không? Tôi nghĩ các ông hiểu, cũng như mọi người đều hiểu tại sao, chỉ có điều phía các ông không ai nh́n thẳng vào vấn đề, mà thay vào đó chỉ biết kêu gào và kêu gào.

Thưa là v́ nhóm Kiệt Kiều này tuy họ không mang ḷng hận thù sâu sắc với chính quyền cộng sản, nhưng họ chán và khinh bỉ (xin lỗi v́ dùng từ xác đáng) chế độ chính trị tham nhũng, quan liêu, và ngu dốt đang thống trị tại VN.

Xin thưa họ hoàn toàn không có ḷng tin vào bộ máy chính quyền hiện nay tại VN.

Đối với họ, chính quyền cộng sản đồng nghĩa với tráo trở, khôn vặt, độc tài và tham lam vô tận.

Khi nói về VN, hiện t́nh đất nước, họ thường thở dài và lắc đầu nguây nguẩy, buông những câu đại loại: Ai mà tin nổi tụi nó?

Hay: Dại ǵ mà đầu tư ở VN! Tụi nó muốn cướp là cướp! Toàn là luật rừng!

Hoặc: Thôi, làm ăn ở VN nhức đầu lắm, không đút lót không làm ǵ được đâu !

Đó là những ǵ chúng tôi vẫn nói với nhau khi bàn về chế độ chính trị và môi trường làm việc tại VN.

Ông chú tôi, Việt Kiều Pháp, từng được huân chương kháng chiến, đă từng đưa đón các ông lớn CSVN qua Paris kư kết các hiệp định tại Pháp, lúc về hưu ky ca ky cóp được ít tiền tiết kiệm, cộng thêm đám sinh viên Pháp cũng hùn lại trao cho ông một món tiền. Ông hồ hởi, phấn khởi đem về VN, tính thực hiện giấc mơ cuối đời của ḿnh: xây một ngôi trường t́nh nghĩa tại cái làng nơi ông sinh ra. Ba tháng sau ông trở qua, mặt mày tiu nghỉu, tôi hỏi và được ông trả lời rằng CQ địa phương đ̣i ông xùy tiền th́ mới cho xây. Cuối cùng ông quyết định mang tiền về trả lại cho sinh viên Pháp, v́ thật ḷng không biết cắt nghĩa làm sao với họ về khoản tiền bôi trơn ấy! Tôi vừa thương hại lại vừa buồn cười ông là CS lăo thành mà c̣n ngây thơ: Ở VN không bôi trơn th́ làm ǵ cỗ máy chạy?

Chúng tôi luôn nh́n về nước nhà để rồi càng nh́n càng… chán ngán, càng bàng hoàng!

Sống và được giáo dục tại những nước mà luật pháp nghiêm minh, b́nh đẳng, tự do ngôn luận, tự do phản biện, đại đa số VK không chấp nhận và bất măn về thể chế chính trị trong nước. Những ư kiến đóng góp của chúng tôi về sự cải tổ xă hội, giáo dục đều như nước đổ đầu vịt. Ngay cả các lănh tụ thế giới qua VN hội họp, th́ những phần phát biểu nhạy cảm đều bị báo Đảng cắt xén thảm thương huống chi những góp ư của chúng tôi?

Các Việt Kiều về nước đầu tư, thử hỏi có ai không bị thuế má hoạch họe để phải x́ tiền ra? Thử hỏi có ai không chung chi mà yển ổn làm việc? Thử hỏi ai không bị guồng máy hành chính vật cho tơi tả?

Nền giáo dục băng hoại, trộm cướp tràn lan, nạn tham nhũng hoành hành từ làng quê heo hút tới bản doanh trung ương. Nạn bằng cấp giả, nạn chạy chức chạy quyền. Càng làm chức cao càng vô liêm sĩ, không biết từ chức. Không tự do báo chí, văn học. Tiền cứu trợ dân nghèo cũng bị xà xẻo, hệ thống giao thông bát nháo, dự án công cộng nào cũng bị cắt xén, các quan lớn nhỏ thi nhau ăn vô tội vạ trên quê hương kiệt quệ, nợ nần ngập đầu. Những trí thức phản biện đều bị nhốt giam, quy chụp cái mũ phản động. Vài năm gần đây để đánh lừa dư luận lại dùng quái chiêu: “Quần chúng tự phát ức chế” để thẳng tay đàn áp, đánh đập nhân dân bất măn. Những vấn nạn đó làm Việt Kiều yêu nước đau xót và làm kiệt quệ ḷng tin của họ, dẫn tới việc bất hơp tác, thờ ơ với lời kêu gọi của chính quyền. Thử hỏi nếu Việt kiều ồ ạt kéo về nước làm việc, rồi lập hội lập nhóm, biểu t́nh họ có bị khép vào tội phản động không? Trong khi điều đó lại hết sức b́nh thường tại nước ngoài? Hay chính quyền chỉ muốn Việt Kiều cũng ngoan ngoan và dễ dạy như người dân trong nước, lâu lâu cho ăn cái bánh vẽ là hài ḷng trùm chăn, bịt tai bịt mắt trước mọi bất công của xă hội?

Ngay bản thân tôi, nhớ lại hơn hai mươi năm trước, tôi đau đớn khi khám phá ra ḿnh chỉ học những điều dối trá ở nhà trường. Hai mươi năm sau quay lại vẫn không có ǵ thay đổi! Cả một xă hội nói dối để sống, để làm việc, để được yên thân, để kiếm chác!

Ngoài đường vẫn giăng đầy những khẩu hiệu sáo rỗng. Càng nhiều khẩu hiệu đạo đức càng suy đồi, người ta càng chán ghét.

Tóm lại qua kinh nghiệm bản thân tôi nghĩ con đường ḥa hợp dân tộc là con đường rất nhiều chướng ngại vật. Việc ra sức kêu gọi bằng mồm các Việt Kiều đóng góp xây dựng cho nước nhà là một điều khó thành hiện thực lúc này.

Chừng nào cơ chế chính trị trong nước thay đổi th́ họa may. Chừng nào hai chữ ḥa hợp không mang tính áp chế của phe chiến thắng th́ mới nói tới chuyện cởi bỏ hận thù, hàn gắn dân tộc. Chừng nào những sai lầm chết người trong lịch sử không c̣n bị ém nhẹm, bóp méo, mà được công khai đem ra mổ xẻ trước bàn dân thiên hạ th́ mọi người mới sẵn ḷng ngồi lại với nhau, hàn gắn trên những đổ nát. Chừng nào?

30/01/2012
DLB

Hanna
01-31-2012, 09:25
'Tôi không nghĩ kiều bào c̣n lấn cấn'

- "Tôi không nghĩ kiều bào c̣n lấn cấn nhiều về chế độ chính trị, có lẽ chỉ c̣n ở một thế hệ nào đó do hoàn cảnh lịch sử. Nói đến Việt kiều luôn có hai mặt, nhưng mặt tích cực là cơ bản, ta cần có chính sách ứng xử thích hợp, khai thác mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực" - nhà sử học Dương Trung Quốc chia sẻ.

Kiều bào trăn trở

- Được biết đi đến nước nào ông cũng tranh thủ tiếp cận với kiều bào ta ở nước sở tại, vậy ông quan tâm t́m hiểu thông tin ǵ nhiều nhất?

Tôi quan tâm trước hết đến đời sống của họ, không chỉ hiểu theo nghĩa cuộc sống gia đ́nh, sự gắn kết của họ đối với Tổ quốc, sự gắn kết về tinh thần mà chắc là người Việt Nam xa xứ nào cũng có, và sự gắn kết đối với công cuộc xây dựng đất nước.

Tiếp xúc với bà con Việt kiều, tôi nhận thấy mỗi người, mỗi gia đ́nh đều là một tiềm năng hướng về đất nước. Ta cần t́m cách thu hút họ về nước.
Nhà sử học Dương Trung Quốc (trái) tin rằng Việt Nam c̣n thu hút được người nước ngoài đến th́ không lo không kéo được Việt kiều về. Ảnh: Chung Hoàng

- Vậy ông thấy đâu là những băn khoăn, trăn trở, lấn cấn nhất của kiều bào khi nghĩ về Việt Nam?

Trước hết là lối sống trong nước khác nhiều với lối sống họ đă quen ở nước ngoài, trong các mối quan hệ xă hội, quan hệ công dân - nhà nước... Số đông họ cũng đă có quốc tịch nước sở tại. Sự khác biệt này là đương nhiên, nhưng nó đem lại sự phiền toái, khó khăn khiến họ e ngại.

Họ cũng rất trăn trở làm thế nào để đóng góp tốt cho Tổ quốc. Ai cũng muốn đóng góp và đều nhận thấy Việt Nam là nơi có nhiều cơ hội để đóng góp. Nhưng khi trở về, họ vấp phải nhiều khó khăn. Có không ít bài học, trường hợp khiến họ nản ḷng. Có không ít người về nước làm ăn mà thất bát. Có những người muốn về tham gia cống hiến lâu dài th́ cũng chỉ được thời gian đầu...

Ví dụ điển h́nh là chính sách nhà cửa. Chính sách của Nhà nước th́ thông thoáng, nhưng trong từng trường hợp cụ thể th́ cực kỳ phức tạp. Nh́n chung, chính sách pháp luật ta đă có đủ, nhưng trên thực tiễn không phải không có những vấp váp.

Tôi không nghĩ kiều bào c̣n lấn cấn nhiều về chế độ chính trị, có lẽ chỉ c̣n ở một thế hệ nào đó do hoàn cảnh lịch sử. Nói đến Việt kiều luôn có hai mặt, nhưng mặt tích cực là cơ bản, ta cần có chính sách ứng xử thích hợp, khai thác mặt tích cực, hạn chế mặt tiêu cực.

Việc này cần nỗ lực từ cả hai phía, không chỉ kiều bào mà trước hết là từ phía ta. Nhưng tôi nghĩ, ta c̣n thu hút được người nước ngoài khi cho họ thấy Việt Nam là đất lành, màu mỡ, nhiều triển vọng, th́ có ǵ phải lo không kéo được người Việt Nam ở nước ngoài về.

Ứng xử tôn trọng

- Nói về kiều bào, ta nói nhiều đến những đóng góp về kiều hối mà c̣n chưa đề cập đúng mức đến sự đóng góp về tri thức, trí tuệ?

Đúng là kiều hồi đem lại cho nước ta một nguồn lực kinh tế không nhỏ, góp phần giải quyết khó khăn cho một bộ phận dân cư. Nhưng điều ta mong muốn hơn cả là hơn là sự đóng góp của họ trong lĩnh vực kinh tế, hiểu theo nghĩa đầu tư và chất xám. Đây là một nguồn lực to lớn, ta phải biết thu hút bằng những chính sách tốt.

Khi đất nước c̣n vô cùng khó khăn gian khổ mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đă kêu gọi được rất nhiều kiều bào về cống hiến lâu bền cho đất nước, sao ta không học ngay bài học đó, đâu cần đi t́m đâu xa.

Bên cạnh những chế độ chính sách bảo đảm đời sống vật chất, điều quan trọng hơn đối với người trí thức, những người làm việc trong lĩnh vực sáng tạo, chính là tinh thần, cách ứng xử, sự tôn trọng thực sự. Trong lĩnh vực khoa học công nghệ, vấn đề chủ yếu là ở trang thiết bị, nhưng với đội ngũ khoa học xă hội nhân văn th́ phức tạp hơn. Những vướng mắc về nguyên lư, khái niệm, lập trường khiến ta không dễ tạo cho họ một môi trường đóng góp thực sự.

- Tiếp xúc với kiều bào, ông có lo ngại các thế hệ người Việt sau này, những người trẻ, khó giữ được mối liên hệ với đất nước?

Tôi nghĩ không có ǵ đáng lo ngại quá nhưng mong muốn các cháu luôn gắn bó với quê hường th́ rất lớn. Ta phải quan tâm nhiều hơn nữa, đặc biệt là đầu tư cho quảng bá văn hóa ra nước ngoài.

Về việc này, Nhà nước đă có nhiều cố gắng, ví dụ xây dựng các nhà văn hóa , trung tâm văn hóa ở một số nước lớn. Tôi cũng đă tham gia một vài sinh hoạt văn hóa ở đó. Nhưng như vậy vẫn là yếu so với các quốc gia khác.

Văn hóa là yếu tố gắn kết, trong đó rất quan trọng là ngôn ngữ. Tôi đă gặp không ít gia đ́nh Việt kiều nhiều năm xa Tổ quốc nhưng vẫn giữ được nếp nhà, gia phong. Nhưng với sự phát triển tự nhiên, các cháu rất dễ bị mất ngôn ngữ.

Nh́n vết thương lịch sử theo cách khác

Ngày nay trong thế giới phẳng, con người đi đến nơi này nơi kia là chuyện b́nh thường, nhưng trong các thế kỷ trước chuyện này không đơn giản. Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài gắn liền với những biến cố lịch sử.

Những luồng di dân đầu tiên là trong Thế chiến thứ I, với việc người Pháp huy động dân thuộc địa ở Đông Dương tham gia chiến tranh ở châu Âu. Năm 1954 có biến cố sau Hiệp định Genève, nhiều tầng lớp người dân Hà Nội và một số tỉnh di cư ra nước ngoài, chủ yếu là sang Pháp. Với cuộc can thiệp của Mỹ vào Việt Nam, cùng với luồng du học sinh sang Pháp theo truyền thống, c̣n có nhiều người sang Mỹ. Cuối cùng là biến cố năm 1975, có một cộng đồng rất lớn người Việt Nam sang Mỹ và nhiều nước khác.

Có thể nói đó là những vết thương trong lịch sử. Nhưng đến bây giờ, ta cần có một cái nh́n khác. Kiều bào chính là nguồn lực của đất nước. Nếu ta biết khai thác, gắn kết, đó sẽ là một nguồn lực vô cùng to lớn về số lượng và đặc biệt là về tiềm lực mà họ có thể đóng góp cho đất nước.

Chung Hoàng
VNN