johnnydan9
02-07-2012, 13:03
Xă hội khó khăn, kinh tế tŕ trệ nhiều nước tập trung vào làm việc, mong gia tăng giá trị tích luỹ để hướng về một tương lai sáng lạn hơn. Nhưng ở ta, trong khó khăn một số người sớm tỏ ra chán nản, người ta không mặn mà với công việc mà chỉ biết than thở rồi th́ đóng cửa kinh doanh, ngưng làm việc...
Mổ xẻ tâm lư này, PV báo Nguoiduatin.vn đă cùng mổ sẻ "bệnh ham chơi" của không ít người trong xă hội với TS. Trịnh Hoà B́nh -chuyên gia tâm lư xă hội học (Viện Xă hội học Việt Nam).
http://media.nguoiduatin.vn/public/data/images/huebt/2012/thang2/tuan2/xh/nguoiduatin-TrinhHoaBinh1.jpg
TS. Trịnh Hoà B́nh
Càng khó khăn càng “mắc bệnh ham chơi”
Thưa ông, cho đến bây giờ đă giữa tháng Giêng nhiều doanh nghiệp, cơ quan, cơ sở kinh doanh vẫn rong chơi tập trung đi cầu lễ bái mà lăng quên đi công việc. Có ư kiến cho rằng, không ít người Việt càng khó khăn càng “mắc bệnh ham chơi”, ông lư giải thế nào về hiện tượng này?
Thực ra đây là vấn đề người ta thấy rằng cuộc sống nó mong manh dựa vào may rủi trông nhiều vào cơ hội chứ không phải bằng cái làm ăn đàng hoàng, bài bản, chỉn chu, chừng mực. Và điều này được kiểm chứng từ trong thực tế đời sống xă hội trong thời gian qua. Ở đây cũng liên quan đến câu chuyện giá trị của chúng ta bây giờ đang rối loạn, giá trị ảo đang lên ngôi. Người ta thấy rằng, có thể bằng mánh mung chụp giật, hay bằng cơ may để cầu may ở các lực lượng siêu nhiên giúp đỡ ḿnh. Cái này phản ánh một tâm trạng xă hội, một giai đoạn mỏng manh dễ vỡ người ta không đón đợi sự làm ăn ngay thẳng. Người ta cứ sống hưởng thụ đă, cứ đánh quả được là đánh, là chén.
Người dân bây giờ cứ vin vào cớ đầu xuân năm mới tha hồ mà cờ bạc, tha hồ chơi, kể cả có cơ quan công quyền, doanh nghiệp đều chơi, nó thể hiện sự tiêu cực?
Đây chính là thái độ quay lưng thờ ơ với nhau. Tinh thần thờ ơ đang lên ngôi ở tất cả mọi lĩnh vực.
Nghĩa là con người không tin vào sự nỗ lực của bản thân của cộng đồng sẽ vượt qua khó khăn?
Họ không nói trắng ra điều đó, nhưng rơ ràng người ta đang trông chờ vào cơ may, chờ đánh quả. Họ chỉ biết “mưa lúc nào mát mặt lúc ấy”. Xét đến cùng th́ đó cũng chỉ là một thứ văn hoá lùn, một kiểu văn hoá chụp giật của tranh tối, tranh sáng.
Như thế th́ cho thấy rằng văn hoá và lối sống của ḿnh vị kỷ quá. Con người chỉ biết vun vén cho bản thân?
Nó vị kỷ, nó thực dụng, nó cơ hội. Nh́n đâu cũng thấy bóng dáng của cơ hội. Cái tiêu ngữ "Một người v́ mọi người, mọi người v́ một người" đă bị lăng quên, ai đó kêu gọi làm sống lại giá trị này th́ bị chê cười, dè bỉu. Trong trường hợp này th́ người ta trích dẫn lại lời chúa Giê su rằng, mỗi người hăy tự lo cho bản thân ḿnh. Điều này nó phản ánh một tâm trạng xă hội chúng ta đang trong bước chuyển đổi, cái mới hoàn toàn c̣n chưa được khẳng định.
Ở một góc độ nào đó th́ chính chúng ta đang đánh mất chính ḿnh, không tin vào vào chính ḿnh nữa đồng nghĩa sẽ mất đi cơ hội?
Nói thế này chắc chắn mọi người sẽ nhảy cẫng lên phản đối, bởi v́ người Việt Nam bao giờ cũng cho rằng ḿnh hào hoa, tự tin, tự chủ, yêu đời thường th́ chúng ta hay gầm gào lên, nhưng cái yếu th́ vẫn cứ yếu.
Xă hội cần sự minh bạch
Nhiều người đang thấy khó khăn th́ đổ lỗi tại khách quan, chán nản và không muốn gắng sức?
Họ không tin và cũng không cần cố gắng, họ trông vào yếu tố may rủi, cơ may, bằng con đường không lành mạnh. Chứ c̣n, nếu thi đua lành mạnh th́ lại khác. Phong trào thi đua của chúng ta hiện nay cũng thế, cũng chạy danh hiệu, cũng theo tỉ lệ, cho nên có hiện tượng có nhiều cơ quan hơn 1/5 đạt chiến sĩ thi đua, trong khi không có cống hiến ǵ...
Vậy là trong khó khăn, người ta vẫn kêu gọi đoàn kết, nỗ lực cùng vượt qua khó khăn nhưng cái kêu gọi đó liệu có chỉ là h́nh thức?
Đúng, chỉ là h́nh thức, thậm chí kêu là chỉ để lừa người khác thế chỗ cho ḿnh. Các anh cứ nỗ lực đi, chúng tôi sẽ tổ chức cho các anh thành công, khi có chiến quả th́ phân chia lợi nhuận theo mức độ người quan trọng th́ được hưởng nhiều, được như thế là cũng đă công bằng lắm rồi. Trên thực tế th́ chính những ông không làm lại đứng ra chia phần. Chúng ta đang ở trong t́nh trạng như thế.
V́ có tâm lư nảy sinh trong nhiều người so b́ có những người chẳng phải làm ǵ cả mà vẫn giàu có, khá giả th́ tại sao ḿnh lại phải làm lụng vất vả như thế?
Đó là thái độ tiêu cực! Là biểu hiện của thái độ chống đối khi người ta không dám chống lại những kẻ xấu xa, những kẻ đạo đức giả. Điều này tệ hơn v́ nó là sự a dua.
Trước đây chúng ta đă từng có tinh thần khắc phục khó khăn để chiến thắng nhưng trong thời b́nh, khó khăn trong làm ăn kinh tế, khó khăn về bối cảnh xă hội th́ dường như chúng ta lại... "đầu hàng"?
Điều này phụ thuộc và chúng ta không có tầng lớp trí thức theo đúng nghĩa. Chúng ta chỉ nói thế thôi, chứ bây giờ nói đấu tranh, “vùi dập” đấu tranh thẳn thắn với nhau th́ ít làm được.
Nếu như để tạo ra được một tâm lư ổn định, cần một cú hích nào đấy để xốc lại tinh thần cho người Việt th́ theo ông phải bắt đầu từ đâu?
Chúng ta cần hơn lúc nào hết là ở sự minh bạch, cần cái sự rơ ràng, chiến lược phát triển rơ ràng trong cái việc chúng ta xây dựng nền văn hoá đầm đà bản sắc dân tộc và tiếp thu tinh hoa của văn hoá nhân loại. Phải làm cho được những cái đó, phải thực hiện cái phổ quát công bằng xă hội trên diện rộng, chứ không phải trên khẩu hiệu.
Xin cảm ơn ông.
Vương Hà
Mổ xẻ tâm lư này, PV báo Nguoiduatin.vn đă cùng mổ sẻ "bệnh ham chơi" của không ít người trong xă hội với TS. Trịnh Hoà B́nh -chuyên gia tâm lư xă hội học (Viện Xă hội học Việt Nam).
http://media.nguoiduatin.vn/public/data/images/huebt/2012/thang2/tuan2/xh/nguoiduatin-TrinhHoaBinh1.jpg
TS. Trịnh Hoà B́nh
Càng khó khăn càng “mắc bệnh ham chơi”
Thưa ông, cho đến bây giờ đă giữa tháng Giêng nhiều doanh nghiệp, cơ quan, cơ sở kinh doanh vẫn rong chơi tập trung đi cầu lễ bái mà lăng quên đi công việc. Có ư kiến cho rằng, không ít người Việt càng khó khăn càng “mắc bệnh ham chơi”, ông lư giải thế nào về hiện tượng này?
Thực ra đây là vấn đề người ta thấy rằng cuộc sống nó mong manh dựa vào may rủi trông nhiều vào cơ hội chứ không phải bằng cái làm ăn đàng hoàng, bài bản, chỉn chu, chừng mực. Và điều này được kiểm chứng từ trong thực tế đời sống xă hội trong thời gian qua. Ở đây cũng liên quan đến câu chuyện giá trị của chúng ta bây giờ đang rối loạn, giá trị ảo đang lên ngôi. Người ta thấy rằng, có thể bằng mánh mung chụp giật, hay bằng cơ may để cầu may ở các lực lượng siêu nhiên giúp đỡ ḿnh. Cái này phản ánh một tâm trạng xă hội, một giai đoạn mỏng manh dễ vỡ người ta không đón đợi sự làm ăn ngay thẳng. Người ta cứ sống hưởng thụ đă, cứ đánh quả được là đánh, là chén.
Người dân bây giờ cứ vin vào cớ đầu xuân năm mới tha hồ mà cờ bạc, tha hồ chơi, kể cả có cơ quan công quyền, doanh nghiệp đều chơi, nó thể hiện sự tiêu cực?
Đây chính là thái độ quay lưng thờ ơ với nhau. Tinh thần thờ ơ đang lên ngôi ở tất cả mọi lĩnh vực.
Nghĩa là con người không tin vào sự nỗ lực của bản thân của cộng đồng sẽ vượt qua khó khăn?
Họ không nói trắng ra điều đó, nhưng rơ ràng người ta đang trông chờ vào cơ may, chờ đánh quả. Họ chỉ biết “mưa lúc nào mát mặt lúc ấy”. Xét đến cùng th́ đó cũng chỉ là một thứ văn hoá lùn, một kiểu văn hoá chụp giật của tranh tối, tranh sáng.
Như thế th́ cho thấy rằng văn hoá và lối sống của ḿnh vị kỷ quá. Con người chỉ biết vun vén cho bản thân?
Nó vị kỷ, nó thực dụng, nó cơ hội. Nh́n đâu cũng thấy bóng dáng của cơ hội. Cái tiêu ngữ "Một người v́ mọi người, mọi người v́ một người" đă bị lăng quên, ai đó kêu gọi làm sống lại giá trị này th́ bị chê cười, dè bỉu. Trong trường hợp này th́ người ta trích dẫn lại lời chúa Giê su rằng, mỗi người hăy tự lo cho bản thân ḿnh. Điều này nó phản ánh một tâm trạng xă hội chúng ta đang trong bước chuyển đổi, cái mới hoàn toàn c̣n chưa được khẳng định.
Ở một góc độ nào đó th́ chính chúng ta đang đánh mất chính ḿnh, không tin vào vào chính ḿnh nữa đồng nghĩa sẽ mất đi cơ hội?
Nói thế này chắc chắn mọi người sẽ nhảy cẫng lên phản đối, bởi v́ người Việt Nam bao giờ cũng cho rằng ḿnh hào hoa, tự tin, tự chủ, yêu đời thường th́ chúng ta hay gầm gào lên, nhưng cái yếu th́ vẫn cứ yếu.
Xă hội cần sự minh bạch
Nhiều người đang thấy khó khăn th́ đổ lỗi tại khách quan, chán nản và không muốn gắng sức?
Họ không tin và cũng không cần cố gắng, họ trông vào yếu tố may rủi, cơ may, bằng con đường không lành mạnh. Chứ c̣n, nếu thi đua lành mạnh th́ lại khác. Phong trào thi đua của chúng ta hiện nay cũng thế, cũng chạy danh hiệu, cũng theo tỉ lệ, cho nên có hiện tượng có nhiều cơ quan hơn 1/5 đạt chiến sĩ thi đua, trong khi không có cống hiến ǵ...
Vậy là trong khó khăn, người ta vẫn kêu gọi đoàn kết, nỗ lực cùng vượt qua khó khăn nhưng cái kêu gọi đó liệu có chỉ là h́nh thức?
Đúng, chỉ là h́nh thức, thậm chí kêu là chỉ để lừa người khác thế chỗ cho ḿnh. Các anh cứ nỗ lực đi, chúng tôi sẽ tổ chức cho các anh thành công, khi có chiến quả th́ phân chia lợi nhuận theo mức độ người quan trọng th́ được hưởng nhiều, được như thế là cũng đă công bằng lắm rồi. Trên thực tế th́ chính những ông không làm lại đứng ra chia phần. Chúng ta đang ở trong t́nh trạng như thế.
V́ có tâm lư nảy sinh trong nhiều người so b́ có những người chẳng phải làm ǵ cả mà vẫn giàu có, khá giả th́ tại sao ḿnh lại phải làm lụng vất vả như thế?
Đó là thái độ tiêu cực! Là biểu hiện của thái độ chống đối khi người ta không dám chống lại những kẻ xấu xa, những kẻ đạo đức giả. Điều này tệ hơn v́ nó là sự a dua.
Trước đây chúng ta đă từng có tinh thần khắc phục khó khăn để chiến thắng nhưng trong thời b́nh, khó khăn trong làm ăn kinh tế, khó khăn về bối cảnh xă hội th́ dường như chúng ta lại... "đầu hàng"?
Điều này phụ thuộc và chúng ta không có tầng lớp trí thức theo đúng nghĩa. Chúng ta chỉ nói thế thôi, chứ bây giờ nói đấu tranh, “vùi dập” đấu tranh thẳn thắn với nhau th́ ít làm được.
Nếu như để tạo ra được một tâm lư ổn định, cần một cú hích nào đấy để xốc lại tinh thần cho người Việt th́ theo ông phải bắt đầu từ đâu?
Chúng ta cần hơn lúc nào hết là ở sự minh bạch, cần cái sự rơ ràng, chiến lược phát triển rơ ràng trong cái việc chúng ta xây dựng nền văn hoá đầm đà bản sắc dân tộc và tiếp thu tinh hoa của văn hoá nhân loại. Phải làm cho được những cái đó, phải thực hiện cái phổ quát công bằng xă hội trên diện rộng, chứ không phải trên khẩu hiệu.
Xin cảm ơn ông.
Vương Hà