tonny_thuong
05-31-2012, 01:31
Mỹ sẽ chấm dứt lối hành xử 'đế quốc'?
Mùa xuân Arab, bạo lực tại Syria, Iran sắp hiện thực hóa giấc mơ hạt nhân là vài trong các t́nh huống Mỹ phải đối mặt. Họ có ảnh hưởng lớn nhưng đă và đang mất dần khả năng kiểm soát.
Kwasi Kwarteng, tác giả của “Đôi nét về chủ nghĩa đế quốc: Di sản của đế quốc Anh trong thế giới hiện đại” viết vị thế của Mỹ hiện nay gợi lại t́nh huống của nước Anh năm 1945. Ngập sâu trong nợ nần sau Chiến tranh thế giới thứ 2, cộng với gánh nặng đến từ các cam kết xây dựng Dịch vụ Y tế Quốc gia cũng như các chương tŕnh phúc lợi khác, đế quốc Anh bắt đầu suy yếu.
Không dừng lại ở đó, đế quốc Anh một thời từng tự hào với khả năng kiểm soát, điều chỉnh các sự kiện phát sinh trên toàn cầu trước đó, bắt đầu trở nên tŕ trệ, thậm chí, mất đi sức mạnh và ư chí sẵn sàng theo đuổi các “sứ mệnh” của họ trong vai tṛ là một đế quốc hùng mạnh nhất thế giới.
Với Mỹ, theo ông Kwasi Kwarteng, t́nh huống mà họ đang lâm vào trong vai tṛ là một đế quốc c̣n bi đát hơn cả Anh một thời.
http://media.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/ctv_tg/20120516/obama dau dau.jpg
Tương tự như Anh năm 1945, theo ông Kwasi Kwarteng, khủng hoảng kinh tế và t́nh trạng nợ công cao ngất ngưỡng đặt dấu chấm hết cho giấc mơ đế quốc của Mỹ.
Ông Kwasi Kwarteng chia sẻ quan điểm rằng Mỹ luôn mâu thuẫn về vai tṛ bá chủ toàn cầu của họ. Hiện, người Mỹ không c̣n đủ tự tin hoặc chưa từng có được niềm tin như Anh đối với “vận mệnh” đế quốc của họ.
Khi mới được khai sinh, Mỹ luôn do dự trước các quyết định để tham gia vào bất cứ xung đột chính trị quốc tế nào. Vị Tổng thống đầu tiên của cường quốc số 1 thế giới, George Washington từng nhấn mạnh Mỹ cần phải “tránh bị lôi kéo vào những t́nh huống phức tạp trên thế giới”.
Tổng thống George Washington nổi tiếng với bài diễn văn chia tay năm 1796 (Farewell Address) trong đó, chủ trương theo đuổi một nền cộng ḥa chân chính đúng nghĩa, kịch liệt chống lại tư tưởng chia rẽ và dấn thân vào các cuộc chiến ở ngoại quốc.
Về sau, các Tổng thống Mỹ cũng đă y theo lời chỉ dẫn của vị Tổng thống đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ.
Trong Chiến tranh Lạnh, Mỹ tự cho ḿnh là lănh đạo của một “thế giới tự do” – tuyên bố nghe có vẻ nặng về trách nhiệm đạo đức giống với tuyên bố của bất cứ đế quốc nào trong lịch sử. Theo đó, Mỹ thiết lập và giữ quyền bá chủ thế giới dựa trên sức mạnh liên bang, các loại hỗ trợ trực tiếp và một mô h́nh kinh tế, xă hội vượt trội chứ không cần phải động dao động súng, tiến hành các cuộc xâm lược quy mô và tốn kém.
Cho đến cách đây chừng hơn 10 năm, ông Kwasi Kwarteng cho hay, các chính trị gia tân bảo thủ Mỹ công khai cổ vũ cho chủ nghĩa đế quốc, kêu gọi người Mỹ thay thế người Anh gánh vách trách nhiệm và nghĩa vụ đối với thế giới. Điều này được thể hiện trong chính sách đối ngoại của Mỹ thời kỳ này.
Mỹ bắt đầu thực hiện chính sách can thiệp quân sự với mục đích thay đổi chế độ của một quốc gia khác, bao gồm Iraq, Afghanistan và Libya. Những cuộc can thiệp này đều là biểu hiện của một đế quốc ưa xâm lược bất chấp Mỹ không ngừng rêu rao rằng họ đang thực hiện trách nhiệm của người cầm trịch an ninh toàn cầu.
Nếu như Chiến tranh thế giới thứ 2 được nhiều người trong giới sử gia tranh luận như là sự kiện đặt dấu chấm hết cho đế quốc Anh th́ khủng hoảng tài chính năm 2008 cũng được xem là mốc đánh dấu sự kết thúc của đế quốc Mỹ.
Trong một bài diễn văn hồi năm ngoài, Tổng thống Obama tuyên bố: “Mỹ c̣n khả năng sử dụng sức mạnh quân sự để ngăn chặn, can thiệp vào bất cứ biến động nào nữa”. Nói cách khác tuyên bố này của Tổng thống Obama là sự thừa nhận rằng những ǵ Mỹ có thể làm cũng đều có giới hạn và từ đây, cường quốc số 1 thế giới sẽ chấm dứt lối hành xử theo kiểu đế quốc.
Không chỉ ông Kwasi, nhiều nhà phân tích chính trị khác b́nh luận đây là tuyên bố khẳng định sự “thoái lui” của Mỹ khỏi các “sứ mệnh” mà một đế quốc hùng mạnh nhất thế giới phải đảm nhận. Và sự thoái lui ấy không phải bị thúc đẩy bởi chủ nghĩa biệt lập truyền thống của Mỹ mà trên thực tế, xuất phát từ sự bắt buộc cần thiết.
Tương tự như nước Anh thời hậu Chiến tranh thế giới thứ 2, một nước Mỹ hiện đại ngày nay không c̣n đủ các nguồn lực tài chính để duy tŕ đế chế của họ. Thâm hụt ngân sách và khủng hoảng nợ công trầm trọng mà Mỹ đang phải đối mặt rơ ràng hủy hoại giấc mơ đế quốc của họ chứ không phải là do sự thay đổi về mặt tư tưởng.
Cuối cùng, lịch sử đế quốc Anh nói lên một điều rằng chủ nghĩa đế quốc dưới bất cứ h́nh thức nào cũng đều thiếu sót và sai lầm. Đầu tiên là, chủ nghĩa đế quốc cực đắt đỏ. Sự nổi lên của Trung Quốc và các cường quốc mới nổi trên thế giới cho thấy nền kinh tế Mỹ dù có khôi phục th́ quy mô của nó cũng bị thu hẹp lại. Mỹ chắc chắn sẽ không thể giành lại được những ưu thế giống như họ từng có những năm 1945 và 1989. Chỉ riêng thực tế này cũng đủ để chứng tỏ ngày nay, một cơ chế đa phương sẽ là trật tự thế giới phù hợp hơn so với quyền lănh đạo độc tôn.
Thứ hai là, người Anh nhận ra rằng để duy tŕ một đế quốc đ̣i hỏi phải toan tính từng li từng tí cộng với khả năng am tường, hiểu biết về bất cứ quốc gia nào trong thế giới ngày nay và tất nhiên, quan trọng không kém đó là cần phải có cả kinh nghiệm nữa. Đối với Mỹ, cuộc chiến Iraq và Afghanistan có lẽ đă dạy cho họ bài học này.
Bạch Dương (theo NYtimes)
Mùa xuân Arab, bạo lực tại Syria, Iran sắp hiện thực hóa giấc mơ hạt nhân là vài trong các t́nh huống Mỹ phải đối mặt. Họ có ảnh hưởng lớn nhưng đă và đang mất dần khả năng kiểm soát.
Kwasi Kwarteng, tác giả của “Đôi nét về chủ nghĩa đế quốc: Di sản của đế quốc Anh trong thế giới hiện đại” viết vị thế của Mỹ hiện nay gợi lại t́nh huống của nước Anh năm 1945. Ngập sâu trong nợ nần sau Chiến tranh thế giới thứ 2, cộng với gánh nặng đến từ các cam kết xây dựng Dịch vụ Y tế Quốc gia cũng như các chương tŕnh phúc lợi khác, đế quốc Anh bắt đầu suy yếu.
Không dừng lại ở đó, đế quốc Anh một thời từng tự hào với khả năng kiểm soát, điều chỉnh các sự kiện phát sinh trên toàn cầu trước đó, bắt đầu trở nên tŕ trệ, thậm chí, mất đi sức mạnh và ư chí sẵn sàng theo đuổi các “sứ mệnh” của họ trong vai tṛ là một đế quốc hùng mạnh nhất thế giới.
Với Mỹ, theo ông Kwasi Kwarteng, t́nh huống mà họ đang lâm vào trong vai tṛ là một đế quốc c̣n bi đát hơn cả Anh một thời.
http://media.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/ctv_tg/20120516/obama dau dau.jpg
Tương tự như Anh năm 1945, theo ông Kwasi Kwarteng, khủng hoảng kinh tế và t́nh trạng nợ công cao ngất ngưỡng đặt dấu chấm hết cho giấc mơ đế quốc của Mỹ.
Ông Kwasi Kwarteng chia sẻ quan điểm rằng Mỹ luôn mâu thuẫn về vai tṛ bá chủ toàn cầu của họ. Hiện, người Mỹ không c̣n đủ tự tin hoặc chưa từng có được niềm tin như Anh đối với “vận mệnh” đế quốc của họ.
Khi mới được khai sinh, Mỹ luôn do dự trước các quyết định để tham gia vào bất cứ xung đột chính trị quốc tế nào. Vị Tổng thống đầu tiên của cường quốc số 1 thế giới, George Washington từng nhấn mạnh Mỹ cần phải “tránh bị lôi kéo vào những t́nh huống phức tạp trên thế giới”.
Tổng thống George Washington nổi tiếng với bài diễn văn chia tay năm 1796 (Farewell Address) trong đó, chủ trương theo đuổi một nền cộng ḥa chân chính đúng nghĩa, kịch liệt chống lại tư tưởng chia rẽ và dấn thân vào các cuộc chiến ở ngoại quốc.
Về sau, các Tổng thống Mỹ cũng đă y theo lời chỉ dẫn của vị Tổng thống đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ.
Trong Chiến tranh Lạnh, Mỹ tự cho ḿnh là lănh đạo của một “thế giới tự do” – tuyên bố nghe có vẻ nặng về trách nhiệm đạo đức giống với tuyên bố của bất cứ đế quốc nào trong lịch sử. Theo đó, Mỹ thiết lập và giữ quyền bá chủ thế giới dựa trên sức mạnh liên bang, các loại hỗ trợ trực tiếp và một mô h́nh kinh tế, xă hội vượt trội chứ không cần phải động dao động súng, tiến hành các cuộc xâm lược quy mô và tốn kém.
Cho đến cách đây chừng hơn 10 năm, ông Kwasi Kwarteng cho hay, các chính trị gia tân bảo thủ Mỹ công khai cổ vũ cho chủ nghĩa đế quốc, kêu gọi người Mỹ thay thế người Anh gánh vách trách nhiệm và nghĩa vụ đối với thế giới. Điều này được thể hiện trong chính sách đối ngoại của Mỹ thời kỳ này.
Mỹ bắt đầu thực hiện chính sách can thiệp quân sự với mục đích thay đổi chế độ của một quốc gia khác, bao gồm Iraq, Afghanistan và Libya. Những cuộc can thiệp này đều là biểu hiện của một đế quốc ưa xâm lược bất chấp Mỹ không ngừng rêu rao rằng họ đang thực hiện trách nhiệm của người cầm trịch an ninh toàn cầu.
Nếu như Chiến tranh thế giới thứ 2 được nhiều người trong giới sử gia tranh luận như là sự kiện đặt dấu chấm hết cho đế quốc Anh th́ khủng hoảng tài chính năm 2008 cũng được xem là mốc đánh dấu sự kết thúc của đế quốc Mỹ.
Trong một bài diễn văn hồi năm ngoài, Tổng thống Obama tuyên bố: “Mỹ c̣n khả năng sử dụng sức mạnh quân sự để ngăn chặn, can thiệp vào bất cứ biến động nào nữa”. Nói cách khác tuyên bố này của Tổng thống Obama là sự thừa nhận rằng những ǵ Mỹ có thể làm cũng đều có giới hạn và từ đây, cường quốc số 1 thế giới sẽ chấm dứt lối hành xử theo kiểu đế quốc.
Không chỉ ông Kwasi, nhiều nhà phân tích chính trị khác b́nh luận đây là tuyên bố khẳng định sự “thoái lui” của Mỹ khỏi các “sứ mệnh” mà một đế quốc hùng mạnh nhất thế giới phải đảm nhận. Và sự thoái lui ấy không phải bị thúc đẩy bởi chủ nghĩa biệt lập truyền thống của Mỹ mà trên thực tế, xuất phát từ sự bắt buộc cần thiết.
Tương tự như nước Anh thời hậu Chiến tranh thế giới thứ 2, một nước Mỹ hiện đại ngày nay không c̣n đủ các nguồn lực tài chính để duy tŕ đế chế của họ. Thâm hụt ngân sách và khủng hoảng nợ công trầm trọng mà Mỹ đang phải đối mặt rơ ràng hủy hoại giấc mơ đế quốc của họ chứ không phải là do sự thay đổi về mặt tư tưởng.
Cuối cùng, lịch sử đế quốc Anh nói lên một điều rằng chủ nghĩa đế quốc dưới bất cứ h́nh thức nào cũng đều thiếu sót và sai lầm. Đầu tiên là, chủ nghĩa đế quốc cực đắt đỏ. Sự nổi lên của Trung Quốc và các cường quốc mới nổi trên thế giới cho thấy nền kinh tế Mỹ dù có khôi phục th́ quy mô của nó cũng bị thu hẹp lại. Mỹ chắc chắn sẽ không thể giành lại được những ưu thế giống như họ từng có những năm 1945 và 1989. Chỉ riêng thực tế này cũng đủ để chứng tỏ ngày nay, một cơ chế đa phương sẽ là trật tự thế giới phù hợp hơn so với quyền lănh đạo độc tôn.
Thứ hai là, người Anh nhận ra rằng để duy tŕ một đế quốc đ̣i hỏi phải toan tính từng li từng tí cộng với khả năng am tường, hiểu biết về bất cứ quốc gia nào trong thế giới ngày nay và tất nhiên, quan trọng không kém đó là cần phải có cả kinh nghiệm nữa. Đối với Mỹ, cuộc chiến Iraq và Afghanistan có lẽ đă dạy cho họ bài học này.
Bạch Dương (theo NYtimes)