vuitoichat
06-30-2012, 09:18
Nói là ngủ thử th́ hơi thô thiển, nhưng đó là sự thực. Tục ngủ thử ấy, được người Dao ở bản Cỏi (Xuân Sơn, Thanh Sơn, Phú Thọ) gọi là "ngủ thăm". Có theo trai bản đi "ngủ thăm", mới biết rằng đây là một nét đẹp của đại ngàn hoang thẳm.
Mấy năm trước, từ cổng VQG Xuân Sơn vào bản Cỏi, phải đi bộ mất một buổi. Nhưng giờ đường bê tông đă vào đến tận thung lũng Cỏi. Con đường nhỏ xuyên qua những cánh rừng, với những thân cây cổ thụ lừng lững. Bản Cỏi của người Dao, nằm lọt thỏm giữa rừng rậm hoang vu.
Tôi và Hà, phóng viên báo Phú Thọ vạch rừng t́m đến nhà mấy gă thanh niên mà Hà quen biết trong bản, những gă đang ở độ tuổi “cạy cửa ngủ thăm” để kiếm vợ.
Ông mặt trời đă lặn xuống phía bên kia ngọn núi, bóng tối sầm sập đến. Đêm ở rừng xuống nhanh như lũ. Chỉ một loáng, vạn vật đă ch́m trong bóng đêm, thay vào đó là ánh trăng mờ ảo, không xuyên thủng được màn sương đêm dày đặc. Tôi, Hà cùng hai gă là Xuân và Tiến, là dân thổ địa đi “ngủ thăm” để kiếm vợ.
Có thể giải thích tục “ngủ thăm” như sau: Người con trai thích cô gái nào trong bản th́ t́m đến tán tỉnh. Nếu cô gái đó gật đầu th́ chàng trai có thể ngủ lại nhà luôn, cùng màn, cùng chiếu với cô gái để thăm ḍ xem cô gái đó có làm vợ được không. “Ngủ thăm” vài bữa thấy được th́ mang bạc trắng, lợn béo đến để hỏi vợ.
Bản Cỏi nằm lọt thỏm trong thung lũng, có con suối thơ mộng chảy qua. Ánh trăng không đủ sáng, chúng tôi phải mang theo đèn pin để soi đường, rồi cứ thế đi ngược con suối là lên đến sườn núi, nơi đó có mấy ngôi nhà sàn đều có con gái đang ở độ tuổi chờ người “ngủ thăm”.
http://media1.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/thunga/20120630/cdv-nguthu1.JPG
Một góc bản Cỏi.
Bấy giờ, sương đă xuống dày kín các con đường, vuốt mặt lại thấy sương đọng thành giọt ở ḷng bàn tay. Cả bọn dạo quanh một ṿng bản Cỏi để thăm thú t́nh h́nh.
Đêm ở bản chẳng có động tĩnh ǵ ngoài tiếng suối ào ào. Thỉnh thoảng có tiếng tắc kè gọi bạn vang lên đơn điệu. Trong những ngôi nhà sàn to tướng leo lét ánh điện.
Tiến và Xuân ḍm từng ngôi nhà, ngắm từng cái bậu cửa, cầu thang như tên trộm.
Sau khi dạo một ṿng chúng tôi quyết định cạy cửa nhà cô gái tên Huyên. Huyên sinh năm 1994. Ở tuổi này chúng bạn đă có con bồng con bế cả rồi, vậy mà Huyên vẫn c̣n kén chọn.
Phải nói là Huyên đẹp, tuy nhiên cái g̣ má hơi cao của em đă làm cho bao nhiêu chàng trai mê đắm mà vẫn không dám lấy làm vợ.
Từ khi em mới 13-14 tuổi, đám trai bản đă nô nức kéo nhau đến “ngủ thăm” nhưng rồi chẳng ai đem bạc trắng, lợn béo đến xin em về làm vợ cả. Cũng chỉ tại ông thầy mo ở bản ác ư nói bóng nói gió rằng em có tướng sát chồng và đám trai bản kia dù có gan góc đến mức nào cũng không thể vượt qua một lời nói cẩu thả của ông thầy mo, người có uy tín tối cao trong bản.
Cả bọn ngồi tṛ chuyện bằng tiếng Dao, tôi không hiểu ǵ, chỉ lặng lẽ ngồi nh́n họ tán tỉnh nhau.
Hà bảo tôi rằng Xuân đang ngỏ ư muốn “ngủ thăm” với Huyên song Huyên từ chối khéo léo bởi v́ Huyên đang có một anh chàng khác. Người “ngủ thăm” của Huyên đang học nội trú dưới huyện. Tṛ chuyện một lát nữa rồi Xuân ngoắc tay ra hiệu “chuồn” v́ “đồn” này đă có “địch”, “đánh” cũng không hiệu quả nữa.
http://media1.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/thunga/20120630/cdv-nguthu2.JPG
Thiếu nữ Dao.
Đi một đoạn nữa chúng tôi lại dừng chân bên đường. Xuân nhảy tót qua hàng rào, trèo lên cầu thang, ngó vào khe cửa rồi quay ra thông báo rằng có một tốp đang tán tỉnh cô gái 16 tuổi tên Vân trong đó.
Chúng tôi lại đi tiếp lên phía sườn núi và lần vào nhà hai chị em cô gái tên Mịch và Hoa. Mịch sinh năm 1994. Hoa là em gái của Mịch, sinh năm 1996. Mịch ăn mặc mỏng manh, đă nằm trong màn, kéo ri đô kín mít, chẳng biết cô đi ngủ sớm hay đang chờ ai vào “ngủ thăm”.
Cô gái ngồi trên bậu cửa chính là Hoa. Hoa ngả đầu, nghiêng nghiêng mái tóc, thêu chiếc khăn có hoa văn màu xanh lam rất bắt mắt.
Hoa nhỏ nhắn, xinh nhất bản Cỏi. Tóc dài, buông thơng như cánh rừng đêm trăng liêu trai mờ sương. Không chỉ trai bản mà dân miền xuôi nh́n thấy em cũng ngẩn ngơ như đàn ong vỡ tổ.
Mịch trở dậy tiếp chúng tôi. Mịch cũng đẹp lắm. Mịch là đối tượng Xuân đă ngắm từ lâu. Nghe họ nói chuyện tôi không hiểu ǵ song theo Tiến th́ hai đứa cũng mến nhau lắm rồi, chỉ ngày một, ngày hai nữa là chúng “ngủ thăm” với nhau mà thôi.
Lát sau, qua ánh lửa cháy bùng bùng, chúng tôi mới nh́n thấy ở góc bên kia, trên chiếc phản có một gă đang nằm ườn, chừng giả vờ như đang ngủ. Hoa lại gần bên gă, gă làu bàu khó chịu, rồi lại lăn ra... bất động.
Thấy Hoa ngồi bên gă đó, Tiến sa sầm mặt mày. Hoa là đối tượng Tiến đă nhắm từ lâu mà chưa được “ngủ thăm”, vậy mà bỗng nhiên đêm nay cái gă Chuông nhỏ con đó lại được Hoa cho “ngủ thăm”. Trông điệu bộ đó th́ dường như họ đă sắp thành vợ, thành chồng.
Hoa mang ấm nước sôi ùng ục ở bếp lửa cho chị Mịch pha trà mời khách. Hoa cố t́nh tránh ánh mắt đau đớn như chất chứa hàng ngàn câu hỏi của Tiến. H́nh như em giả vờ chạy về phía bếp lửa đùng đùng cháy ở góc nhà nhụt bớt lửa cho đỡ phí củi.
Giường bên, bố mẹ và các em của Mịch vẫn nằm yên trong màn. Nhà có con gái trẻ th́ bố mẹ đều phải chịu trận như thế.
http://media1.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/thunga/20120630/cdv-nguthu3.JPG
Người Dao đi hỏi vợ.
Tṛ chuyện độ một tiếng th́ Xuân nháy mắt ra ám hiệu với tôi. Hà bảo rằng Mịch đă đồng ư cho Xuân “ngủ thăm” từ đêm hôm nay. Thế là ba chúng tôi đánh bài lui, để cho gă Xuân đó được ấm ổ.
Tiến th́ đă chán lắm rồi, không muốn đi nữa. Người trong mộng của Tiến đă có kẻ “ngủ thăm”. Đêm nay Tiến chỉ c̣n biết cầu trời cho gă đó không lấy được Hoa để Tiến c̣n cơ hội được “ngủ thăm” với nàng. Chỉ v́ giúp tôi và Hà được “ngủ thăm” đêm nay mà Tiến mới tiếp tục đi.
Gần trăm hộ gia đ́nh trong bản, nhà nào có con gái chưa chồng từ 13 –14 tuổi trở lên Tiến đều đưa vào bộ nhớ. Chúng tôi tới mấy chỗ song các cô gái đều đă có người “ngủ thăm” cả rồi, hoặc là họ đă lên nương từ mấy hôm trước chưa về.
“Ngủ thăm” là một phong tục diễm t́nh nguyên sơ của rừng già. Thoạt nghe ta thấy ngỡ ngàng, tưởng họ sống phóng túng. Tuy nhiên, sự việc hoàn toàn không phải như vậy.
Người con trai “ngủ thăm” tại nhà cô gái là để t́m hiểu tính t́nh người con gái chứ không phải để làm bậy với người ḿnh yêu. Chiếc giường, nơi chàng và nàng “ngủ thăm” thường gần với chiếc giường của bố mẹ cô gái và được giám sát chặt chẽ. Họ nằm ngủ bên nhau nhưng vẫn giữ khoảng cách, không chạm vào nhau. Chỉ tṛ chuyện với nhau mà thôi.
Người Dao cấm tiệt con gái, con trai được làm việc “bậy bạ”. Nếu làm việc “bậy bạ” trước khi cưới sẽ bị phạt vạ rất nặng. Lễ cúng tạ thần linh phải có tới 6 thầy mo cúng trong 3 ngày, vài con lợn béo đủ cho cả bản ăn uống no say.
Đám thanh niên người Dao “ngủ thăm” trước khi cưới theo phong tục từ thuở hồng hoang với một tâm hồn rất trong sáng.
Chính v́ sự trong sáng mà từ xa xưa đến giờ, ở cái bản xa xôi này vẫn chưa bao giờ xảy ra điều hối tiếc.
Theo VTC
Mấy năm trước, từ cổng VQG Xuân Sơn vào bản Cỏi, phải đi bộ mất một buổi. Nhưng giờ đường bê tông đă vào đến tận thung lũng Cỏi. Con đường nhỏ xuyên qua những cánh rừng, với những thân cây cổ thụ lừng lững. Bản Cỏi của người Dao, nằm lọt thỏm giữa rừng rậm hoang vu.
Tôi và Hà, phóng viên báo Phú Thọ vạch rừng t́m đến nhà mấy gă thanh niên mà Hà quen biết trong bản, những gă đang ở độ tuổi “cạy cửa ngủ thăm” để kiếm vợ.
Ông mặt trời đă lặn xuống phía bên kia ngọn núi, bóng tối sầm sập đến. Đêm ở rừng xuống nhanh như lũ. Chỉ một loáng, vạn vật đă ch́m trong bóng đêm, thay vào đó là ánh trăng mờ ảo, không xuyên thủng được màn sương đêm dày đặc. Tôi, Hà cùng hai gă là Xuân và Tiến, là dân thổ địa đi “ngủ thăm” để kiếm vợ.
Có thể giải thích tục “ngủ thăm” như sau: Người con trai thích cô gái nào trong bản th́ t́m đến tán tỉnh. Nếu cô gái đó gật đầu th́ chàng trai có thể ngủ lại nhà luôn, cùng màn, cùng chiếu với cô gái để thăm ḍ xem cô gái đó có làm vợ được không. “Ngủ thăm” vài bữa thấy được th́ mang bạc trắng, lợn béo đến để hỏi vợ.
Bản Cỏi nằm lọt thỏm trong thung lũng, có con suối thơ mộng chảy qua. Ánh trăng không đủ sáng, chúng tôi phải mang theo đèn pin để soi đường, rồi cứ thế đi ngược con suối là lên đến sườn núi, nơi đó có mấy ngôi nhà sàn đều có con gái đang ở độ tuổi chờ người “ngủ thăm”.
http://media1.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/thunga/20120630/cdv-nguthu1.JPG
Một góc bản Cỏi.
Bấy giờ, sương đă xuống dày kín các con đường, vuốt mặt lại thấy sương đọng thành giọt ở ḷng bàn tay. Cả bọn dạo quanh một ṿng bản Cỏi để thăm thú t́nh h́nh.
Đêm ở bản chẳng có động tĩnh ǵ ngoài tiếng suối ào ào. Thỉnh thoảng có tiếng tắc kè gọi bạn vang lên đơn điệu. Trong những ngôi nhà sàn to tướng leo lét ánh điện.
Tiến và Xuân ḍm từng ngôi nhà, ngắm từng cái bậu cửa, cầu thang như tên trộm.
Sau khi dạo một ṿng chúng tôi quyết định cạy cửa nhà cô gái tên Huyên. Huyên sinh năm 1994. Ở tuổi này chúng bạn đă có con bồng con bế cả rồi, vậy mà Huyên vẫn c̣n kén chọn.
Phải nói là Huyên đẹp, tuy nhiên cái g̣ má hơi cao của em đă làm cho bao nhiêu chàng trai mê đắm mà vẫn không dám lấy làm vợ.
Từ khi em mới 13-14 tuổi, đám trai bản đă nô nức kéo nhau đến “ngủ thăm” nhưng rồi chẳng ai đem bạc trắng, lợn béo đến xin em về làm vợ cả. Cũng chỉ tại ông thầy mo ở bản ác ư nói bóng nói gió rằng em có tướng sát chồng và đám trai bản kia dù có gan góc đến mức nào cũng không thể vượt qua một lời nói cẩu thả của ông thầy mo, người có uy tín tối cao trong bản.
Cả bọn ngồi tṛ chuyện bằng tiếng Dao, tôi không hiểu ǵ, chỉ lặng lẽ ngồi nh́n họ tán tỉnh nhau.
Hà bảo tôi rằng Xuân đang ngỏ ư muốn “ngủ thăm” với Huyên song Huyên từ chối khéo léo bởi v́ Huyên đang có một anh chàng khác. Người “ngủ thăm” của Huyên đang học nội trú dưới huyện. Tṛ chuyện một lát nữa rồi Xuân ngoắc tay ra hiệu “chuồn” v́ “đồn” này đă có “địch”, “đánh” cũng không hiệu quả nữa.
http://media1.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/thunga/20120630/cdv-nguthu2.JPG
Thiếu nữ Dao.
Đi một đoạn nữa chúng tôi lại dừng chân bên đường. Xuân nhảy tót qua hàng rào, trèo lên cầu thang, ngó vào khe cửa rồi quay ra thông báo rằng có một tốp đang tán tỉnh cô gái 16 tuổi tên Vân trong đó.
Chúng tôi lại đi tiếp lên phía sườn núi và lần vào nhà hai chị em cô gái tên Mịch và Hoa. Mịch sinh năm 1994. Hoa là em gái của Mịch, sinh năm 1996. Mịch ăn mặc mỏng manh, đă nằm trong màn, kéo ri đô kín mít, chẳng biết cô đi ngủ sớm hay đang chờ ai vào “ngủ thăm”.
Cô gái ngồi trên bậu cửa chính là Hoa. Hoa ngả đầu, nghiêng nghiêng mái tóc, thêu chiếc khăn có hoa văn màu xanh lam rất bắt mắt.
Hoa nhỏ nhắn, xinh nhất bản Cỏi. Tóc dài, buông thơng như cánh rừng đêm trăng liêu trai mờ sương. Không chỉ trai bản mà dân miền xuôi nh́n thấy em cũng ngẩn ngơ như đàn ong vỡ tổ.
Mịch trở dậy tiếp chúng tôi. Mịch cũng đẹp lắm. Mịch là đối tượng Xuân đă ngắm từ lâu. Nghe họ nói chuyện tôi không hiểu ǵ song theo Tiến th́ hai đứa cũng mến nhau lắm rồi, chỉ ngày một, ngày hai nữa là chúng “ngủ thăm” với nhau mà thôi.
Lát sau, qua ánh lửa cháy bùng bùng, chúng tôi mới nh́n thấy ở góc bên kia, trên chiếc phản có một gă đang nằm ườn, chừng giả vờ như đang ngủ. Hoa lại gần bên gă, gă làu bàu khó chịu, rồi lại lăn ra... bất động.
Thấy Hoa ngồi bên gă đó, Tiến sa sầm mặt mày. Hoa là đối tượng Tiến đă nhắm từ lâu mà chưa được “ngủ thăm”, vậy mà bỗng nhiên đêm nay cái gă Chuông nhỏ con đó lại được Hoa cho “ngủ thăm”. Trông điệu bộ đó th́ dường như họ đă sắp thành vợ, thành chồng.
Hoa mang ấm nước sôi ùng ục ở bếp lửa cho chị Mịch pha trà mời khách. Hoa cố t́nh tránh ánh mắt đau đớn như chất chứa hàng ngàn câu hỏi của Tiến. H́nh như em giả vờ chạy về phía bếp lửa đùng đùng cháy ở góc nhà nhụt bớt lửa cho đỡ phí củi.
Giường bên, bố mẹ và các em của Mịch vẫn nằm yên trong màn. Nhà có con gái trẻ th́ bố mẹ đều phải chịu trận như thế.
http://media1.baodatviet.vn/Uploaded_CDCA/thunga/20120630/cdv-nguthu3.JPG
Người Dao đi hỏi vợ.
Tṛ chuyện độ một tiếng th́ Xuân nháy mắt ra ám hiệu với tôi. Hà bảo rằng Mịch đă đồng ư cho Xuân “ngủ thăm” từ đêm hôm nay. Thế là ba chúng tôi đánh bài lui, để cho gă Xuân đó được ấm ổ.
Tiến th́ đă chán lắm rồi, không muốn đi nữa. Người trong mộng của Tiến đă có kẻ “ngủ thăm”. Đêm nay Tiến chỉ c̣n biết cầu trời cho gă đó không lấy được Hoa để Tiến c̣n cơ hội được “ngủ thăm” với nàng. Chỉ v́ giúp tôi và Hà được “ngủ thăm” đêm nay mà Tiến mới tiếp tục đi.
Gần trăm hộ gia đ́nh trong bản, nhà nào có con gái chưa chồng từ 13 –14 tuổi trở lên Tiến đều đưa vào bộ nhớ. Chúng tôi tới mấy chỗ song các cô gái đều đă có người “ngủ thăm” cả rồi, hoặc là họ đă lên nương từ mấy hôm trước chưa về.
“Ngủ thăm” là một phong tục diễm t́nh nguyên sơ của rừng già. Thoạt nghe ta thấy ngỡ ngàng, tưởng họ sống phóng túng. Tuy nhiên, sự việc hoàn toàn không phải như vậy.
Người con trai “ngủ thăm” tại nhà cô gái là để t́m hiểu tính t́nh người con gái chứ không phải để làm bậy với người ḿnh yêu. Chiếc giường, nơi chàng và nàng “ngủ thăm” thường gần với chiếc giường của bố mẹ cô gái và được giám sát chặt chẽ. Họ nằm ngủ bên nhau nhưng vẫn giữ khoảng cách, không chạm vào nhau. Chỉ tṛ chuyện với nhau mà thôi.
Người Dao cấm tiệt con gái, con trai được làm việc “bậy bạ”. Nếu làm việc “bậy bạ” trước khi cưới sẽ bị phạt vạ rất nặng. Lễ cúng tạ thần linh phải có tới 6 thầy mo cúng trong 3 ngày, vài con lợn béo đủ cho cả bản ăn uống no say.
Đám thanh niên người Dao “ngủ thăm” trước khi cưới theo phong tục từ thuở hồng hoang với một tâm hồn rất trong sáng.
Chính v́ sự trong sáng mà từ xa xưa đến giờ, ở cái bản xa xôi này vẫn chưa bao giờ xảy ra điều hối tiếc.
Theo VTC