saigon75
07-29-2012, 04:12
Tham chiến ngay từ những ngày đầu, quân đội Mỹ đă trở thành một nhân tố quan trọng trong cuộc chiến trên bán đảo Triều Tiên, hồi thập niên 50.
<table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-f.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Hai lính bộ binh Mỹ ḍ ḿn trên đường từ Changnyong tới sông Naktong ở Hàn Quốc ngày 10/9/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-g.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Một khẩu đội pháo của Mỹ bắn về phía lực lượng Triều Tiên ngày 10/7/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-h.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Lính Mỹ cơng thương binh trong mưa để tới một trạm y tế vào ngày 5/10/1951.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-j.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Hàng trăm lính Mỹ rời một ga tàu hỏa ở Taejon, Hàn Quốc để ra chiến trường ngày 5/7/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-a.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Ba binh sĩ Mỹ lục soát hai quân nhân Triều Tiên trong một khu rừng ngày 1/9/1950. Hai quân nhân Triều Tiên đă mặc quân phục Mỹ song vẫn bị phát hiện.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-k.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Sư đoàn kỵ binh số 1 của Mỹ đổ bộ lên bờ biển gần thành phố Pohang, Hàn Quốc ngày 19/7/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-m.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Hai lính thủy đánh bộ Mỹ d́u một đồng đội bị thương trong trận chiến bên bờ sông Naktong, Hàn Quốc, tháng 8/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-n.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Tiểu đội lính thủy đánh bộ Mỹ bắn trả xạ thủ Triều Tiên tại thành phố Seoul ngày 27/9/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-l.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Binh sĩ Mỹ an ủi đồng đội sau trận đánh ngày 28/8/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-tien-r.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Máy bay thả lính dù Mỹ xuống lănh thổ Triều Tiên ngày 20/10/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-d.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Tù binh Trung Quốc cùng lính Mỹ nghỉ ngơi trong một dăy núi thuộc địa phận Triều Tiên ngày 22/12/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-e.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Súng phun lửa trên một xe tăng Mỹ tấn công một công sự của Triều Tiên trên sườn đồi gần sông Hàn ngày 30/3/1951.</td></tr></tbody></table>Việt Linh (Ảnh: AP)
Lịch sử chiến tranh Triều Tiên
Triều Tiên đang kỷ niệm ngày kết thúc của cuộc chiến trên bán đảo. Hiệp định đ́nh chiến được kư cách đây tṛn 59 năm, nhưng hai miền c̣n chia cắt và về mặt kỹ thuật vẫn trong t́nh trạng chiến tranh.
Năm 1950, khi cộng đồng quốc tế nỗ lực tái thiết sau Thế chiến II, một cuộc xung đột mới nổ ra ở vùng Đông Bắc Á. Đây là một biến cố hiếm hoi khi Chiến tranh Lạnh biến thành nóng, đặt Mỹ và đồng minh ở thế đối nghịch với Liên Xô, CHDCND Triều Tiên và Trung Quốc.
Trong phần lớn thời gian chiến tranh diễn ra, hai bên từng t́m cách đàm phán ḥa b́nh vài lần. Khi thỏa thuận ngừng bắn được kư vào ngày 27/7/1953, không ai có thể tưởng tượng được rằng gần 60 năm sau đó, bán đảo Triều Tiên, về danh nghĩa, vẫn ở trong t́nh trạng chiến tranh. Hai miền không đạt được hiệp ước ḥa b́nh và khu vực biên giới vẫn dày đặc ḿn, pháo và hàng trăm binh sĩ.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td" align="center">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/38.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Vĩ tuyến 38 là ranh giới giữa Triều Tiên (màu đỏ) và Hàn Quốc (màu xanh) sau Thế chiến II. Đồ họa: sakuramochi-jp.blogspot.com.
</td></tr></tbody></table> Cuộc chiến Triều Tiên khởi nguồn từ lịch sử phức tạp trên bán đảo và rộng hơn nữa là trong khu vực. Trung Quốc, Nhật và Liên Xô đều muốn có ảnh hưởng ở nơi này.
Sau cuộc chiến 1904-05, Nhật Bản giành thế áp đảo và chính thức đô hộ bán đảo Triều Tiên từ năm 1910 cho đến khi Thế chiến II kết thúc.
Chỉ 7 ngày trước khi Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện năm 1945, Liên Xô đưa quân vào bán đảo Triều Tiên. Sau đó, Liên Xô và Mỹ đồng ư chia bán đảo này thành hai phần, với đường phân cách là vĩ tuyến 38. Liên Xô tiếp quản miền bắc c̣n Mỹ quản lư miền nam.
Moscow hậu thuẫn chế độ cộng sản dưới sự lănh đạo của Chủ tịch Kim Nhật Thành ở miền bắc. Washington tổ chức bầu cử ở miền nam và ông Syungman Rhee đắc cử tổng thống. Quân đội Mỹ và Liên Xô rút khỏi bán đảo Triều Tiên trước năm 1949.
Rạng sáng ngày 25/6/1950, khi một nửa binh sĩ Hàn Quốc nghỉ cuối tuần, quân đội Triều Tiên bất ngờ tràn sang bên kia vĩ tuyến 38. Mỹ vội vàng huy động binh sĩ của họ ở các căn cứ tại Nhật Bản. Tuy nhiên, lực lượng Mỹ và Hàn Quốc gặp khó khăn trong các cuộc giao tranh ban đầu với quân Triều Tiên. Cuối cùng, họ lui về cố thủ ở thành phố cảng Busan, phía đông nam bán đảo, trong khi Mỹ kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc giúp đỡ.
Hội đồng Bảo an (HĐBA) lập tức thông qua một nghị quyết kêu gọi tất cả các thành viên giúp Hàn Quốc chống Triều Tiên. Quyết định đạt được sự đồng thuận v́ đại biểu của Liên Xô, chắc chắn sẽ phủ quyết, vắng mặt trong phiên họp. Đại diện của Liên Xô khi đó tẩy chay tất cả phiên họp của HĐBA cho tới khi Trung Quốc được gia nhập LHQ.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/chien-tranh-Trieu-Tien-4a.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Các khẩu pháo của Mỹ khai hỏa vào ngày 29/7/1950. Ảnh: AP.
</td></tr></tbody></table> 14 quốc gia, bao gồm Australia, Bỉ, Canada, Colombia, Pháp, Hy Lạp, Hà Lan, New Zealand, Philippines, Nam Phi, Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Anh cam kết đưa quân tới bán đảo ở Đông Bắc Á. Binh sĩ của Mỹ, Anh, Canada và Australia chiếm đa số trong 260.000 quân nhân tham chiến.
Trong khi chờ viện binh, lực lượng ít ỏi ở Hàn Quốc cố gắng giữ Busan. Đường tiếp tế của Triều Tiên cũng bị kéo căng một cách nguy hiểm do quân của họ tiến quá nhanh.
Ở phía nam bán đảo, trước t́nh thế nguy ngập, chỉ huy của quân đoàn số 8 của Mỹ, tướng Walton Walker, đă lên tiếng để động viên tinh thần binh sĩ. Ông đọc bài phát biểu nổi tiếng "Đứng lên hoặc là chết" để kêu gọi binh lính không rút lui nữa. Kết quả là binh sĩ Hàn Quốc cùng 4 sư đoàn Mỹ cầm cự được khoảng 6 tuần. Tuy nhiên, đây cũng là chiến dịch mà quân Mỹ hứng chịu tổn thất lớn nhất về người trong suốt chiến tranh liên Triều. Họ đă mua thời gian bằng máu.
Trong khi quân đội Triều Tiên bao vây Busan, chỉ huy lực lượng Liên Hợp Quốc - tướng Douglas MacArthur - toan tính đảo ngược t́nh thế chiến tranh. Ngày 15/9/1950, ông phát động một chiến dịch mạo hiểm nhằm vào thành phố cảng Inchon ở phía tây. Mục đích là cắt đứt đường hậu cần và liên lạc của Triều Tiên, khiến họ bị mắc kẹt giữa Inchon và Busan.
Kế hoạch này được cho là mạo hiểm v́ binh sĩ sẽ phải vượt qua những đợt thủy triều khó lường ở ngoài khơi và đập ngăn nước cao tới 4 m, sau đó sẽ phải đối mặt với pháo đài kiên cố ở Inchon - nơi mà Triều Tiên đă chiếm. Tuy nhiên, đoàn quân của MacArthur đánh bại những đợt kháng cự và không gặp đ̣n phản công nào.
Cùng lúc đó, quân đoàn số 8 của Mỹ làm chủ Busan. Binh sĩ Triều Tiên bắt đầu lui quân. Đến ngày 25/9, lực lượng đồng minh đă giành lại Seoul.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/quan-doi-Trieu-Tien.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Một đơn vị pháo của Triều Tiên trong một trận đánh. Ảnh: korea-np.co.jp.
</td></tr></tbody></table> Đồng minh đáng lẽ dừng lại ở vĩ tuyến 38. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Harry Truman muốn thống nhất bán đảo để lập một chính phủ ủng hộ phương Tây. Tướng MacArthur liền ra lệnh binh sĩ đuổi theo quân Triều Tiên qua biên giới. Thế nhưng, v́ lo ngại chiến tranh mở rộng nên Truman yêu cầu MacArthur không xâm phạm Trung Quốc. Bắc Kinh cũng cảnh báo họ sẽ tham chiến nếu quân đồng minh tràn sang Triều Tiên.
Hôm 15/10, tại đảo Wake Island ở Thái B́nh Dương, tướng MacArthur và Tổng thống Truman cùng bàn bạc tương lai chiến tranh.
MacArthur tin quân đồng minh sẽ thành công sớm trong chiến dịch Triều Tiên và ông không e ngại việc Trung Quốc can thiệp.
Chỉ 10 ngày sau, quân đội Trung Quốc tiến hành một đợt tấn công đầu tiên nhằm vào đồng minh. Sau đó tướng MacArthur ra lệnh tiến hành chiến dịch dứt khoát vào ngày 24/11, đưa binh sĩ tới tận sông Yalu, nơi đánh dấu biên giới giữa Triều Tiên và đông bắc Trung Quốc. Ông hy vọng rằng chiến dịch này sẽ giúp kết thúc chiến tranh và cho phép binh sĩ “về nhà trước Giáng sinh”. Tuy nhiên, t́nh thế nhanh chóng đảo ngược vào hôm sau, khi khoảng 180.000 "chí nguyện quân" Trung Quốc phản công. Quá choáng váng, MacArthur thốt lên: “Chúng ta đang đối mặt với một cuộc chiến hoàn toàn mới”. Ông muối mặt ra lệnh rút quân trong điều kiện thời tiết dưới 0 độ, đưa binh sĩ về sau vĩ tuyến 38 trước thời điểm cuối năm.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td" align="center">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/binh-linh-Australia.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Các binh sĩ thuộc tiểu đoàn 3, trung đoàn hoàng gia Australia tham gia một trận đánh trong chiến tranh Triều Tiên. Ảnh: korean-war.commemoration.go v.au
</td></tr></tbody></table> Khi binh sĩ Trung Quốc tiến hành một chiến dịch mới, lực lượng đồng minh buộc phải rút lui tới phía nam Seoul vào tháng 1/1951. Tại đây, nhờ vị thế sân nhà, binh sĩ Liên Hợp Quốc pḥng vệ tốt hơn. Sau vài tháng chiến đấu, khu vực vĩ tuyến 38 b́nh ổn trở lại.
Lúc này Tổng thống Truman tuyên bố Liên Hợp Quốc sẵn sàng kư hiệp ước đ́nh chiến. Tuy nhiên, tướng MacArthur không muốn nhượng bộ. Ông công khai quan điểm mở rộng chiến tranh với Trung Quốc và qua mặt tổng thống, đệ tŕnh ư kiến lên quốc hội.
Truman sa thải tướng MacArthur v́ bất tuân vào tháng 4/1951. MacArthur được thay thế bởi tướng Matthew Ridway. Ông này từng thay vị trí chỉ huy quân đoàn số 8 của Mỹ ở Hàn Quốc - tướng Walton Walker - sau khi ông chết v́ tai nạn xe hơi.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td" align="center">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/binh-linh.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Chí nguyện quân Trung Quốc đầu hàng lính Mỹ tại tỉnh Gangwon, Hàn Quốc vào năm 1951. Ảnh: Korea Times.
</td></tr></tbody></table> Các cuộc đàm phán về ngừng bắn bắt đầu vào ngày 10/7/1951.
Tuy nhiên, tiến tŕnh này liên tục rơi vào thế bế tắc v́ những vấn đề như trao đổi tù nhân hay vị trí của ranh giới tạm thời. Cuối cùng hai bên cũng kư thỏa ước đ́nh chiến, song hoàn toàn do những tác động từ bên ngoài.
Tháng 1/1953, Dwight Eisenhower, người vốn công kích cuộc chiến, kế nhiệm Truman làm tổng thống Mỹ. Eisenhower tuyên bố ông sẵn sàng dùng vũ khí hạt nhân để chấm dứt xung đột ở bán đảo này. Tháng 3/1953, nhà lănh đạo Joseph Stalin của Liên Xô qua đời.
Ngày 27/7/1953, một thỏa thuận ngừng bắn được kư và đường ranh giới tạm thời được xác định là biên giới mới giữa hai nước. Lúc đó, thỏa thuận đ́nh chiến chỉ được xem là tạm thời cho tới khi "ḥa b́nh được thiết lập lại".
Việc đó chưa bao giờ xảy ra. Hội nghị Geneva năm 1954 đă không giải quyết được vấn đề này. Từ đó tới nay, biên giới Triều Tiên vẫn là một điểm nóng.
Hải Long
VNE
<table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-f.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Hai lính bộ binh Mỹ ḍ ḿn trên đường từ Changnyong tới sông Naktong ở Hàn Quốc ngày 10/9/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-g.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Một khẩu đội pháo của Mỹ bắn về phía lực lượng Triều Tiên ngày 10/7/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-h.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Lính Mỹ cơng thương binh trong mưa để tới một trạm y tế vào ngày 5/10/1951.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-j.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Hàng trăm lính Mỹ rời một ga tàu hỏa ở Taejon, Hàn Quốc để ra chiến trường ngày 5/7/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-a.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Ba binh sĩ Mỹ lục soát hai quân nhân Triều Tiên trong một khu rừng ngày 1/9/1950. Hai quân nhân Triều Tiên đă mặc quân phục Mỹ song vẫn bị phát hiện.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-k.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Sư đoàn kỵ binh số 1 của Mỹ đổ bộ lên bờ biển gần thành phố Pohang, Hàn Quốc ngày 19/7/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-m.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Hai lính thủy đánh bộ Mỹ d́u một đồng đội bị thương trong trận chiến bên bờ sông Naktong, Hàn Quốc, tháng 8/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-n.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Tiểu đội lính thủy đánh bộ Mỹ bắn trả xạ thủ Triều Tiên tại thành phố Seoul ngày 27/9/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-l.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Binh sĩ Mỹ an ủi đồng đội sau trận đánh ngày 28/8/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-tien-r.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Máy bay thả lính dù Mỹ xuống lănh thổ Triều Tiên ngày 20/10/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-d.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Tù binh Trung Quốc cùng lính Mỹ nghỉ ngơi trong một dăy núi thuộc địa phận Triều Tiên ngày 22/12/1950.</td></tr></tbody></table><table style="width: 1px" class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/74/Trieu-Tien-e.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Súng phun lửa trên một xe tăng Mỹ tấn công một công sự của Triều Tiên trên sườn đồi gần sông Hàn ngày 30/3/1951.</td></tr></tbody></table>Việt Linh (Ảnh: AP)
Lịch sử chiến tranh Triều Tiên
Triều Tiên đang kỷ niệm ngày kết thúc của cuộc chiến trên bán đảo. Hiệp định đ́nh chiến được kư cách đây tṛn 59 năm, nhưng hai miền c̣n chia cắt và về mặt kỹ thuật vẫn trong t́nh trạng chiến tranh.
Năm 1950, khi cộng đồng quốc tế nỗ lực tái thiết sau Thế chiến II, một cuộc xung đột mới nổ ra ở vùng Đông Bắc Á. Đây là một biến cố hiếm hoi khi Chiến tranh Lạnh biến thành nóng, đặt Mỹ và đồng minh ở thế đối nghịch với Liên Xô, CHDCND Triều Tiên và Trung Quốc.
Trong phần lớn thời gian chiến tranh diễn ra, hai bên từng t́m cách đàm phán ḥa b́nh vài lần. Khi thỏa thuận ngừng bắn được kư vào ngày 27/7/1953, không ai có thể tưởng tượng được rằng gần 60 năm sau đó, bán đảo Triều Tiên, về danh nghĩa, vẫn ở trong t́nh trạng chiến tranh. Hai miền không đạt được hiệp ước ḥa b́nh và khu vực biên giới vẫn dày đặc ḿn, pháo và hàng trăm binh sĩ.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td" align="center">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/38.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Vĩ tuyến 38 là ranh giới giữa Triều Tiên (màu đỏ) và Hàn Quốc (màu xanh) sau Thế chiến II. Đồ họa: sakuramochi-jp.blogspot.com.
</td></tr></tbody></table> Cuộc chiến Triều Tiên khởi nguồn từ lịch sử phức tạp trên bán đảo và rộng hơn nữa là trong khu vực. Trung Quốc, Nhật và Liên Xô đều muốn có ảnh hưởng ở nơi này.
Sau cuộc chiến 1904-05, Nhật Bản giành thế áp đảo và chính thức đô hộ bán đảo Triều Tiên từ năm 1910 cho đến khi Thế chiến II kết thúc.
Chỉ 7 ngày trước khi Nhật Bản đầu hàng vô điều kiện năm 1945, Liên Xô đưa quân vào bán đảo Triều Tiên. Sau đó, Liên Xô và Mỹ đồng ư chia bán đảo này thành hai phần, với đường phân cách là vĩ tuyến 38. Liên Xô tiếp quản miền bắc c̣n Mỹ quản lư miền nam.
Moscow hậu thuẫn chế độ cộng sản dưới sự lănh đạo của Chủ tịch Kim Nhật Thành ở miền bắc. Washington tổ chức bầu cử ở miền nam và ông Syungman Rhee đắc cử tổng thống. Quân đội Mỹ và Liên Xô rút khỏi bán đảo Triều Tiên trước năm 1949.
Rạng sáng ngày 25/6/1950, khi một nửa binh sĩ Hàn Quốc nghỉ cuối tuần, quân đội Triều Tiên bất ngờ tràn sang bên kia vĩ tuyến 38. Mỹ vội vàng huy động binh sĩ của họ ở các căn cứ tại Nhật Bản. Tuy nhiên, lực lượng Mỹ và Hàn Quốc gặp khó khăn trong các cuộc giao tranh ban đầu với quân Triều Tiên. Cuối cùng, họ lui về cố thủ ở thành phố cảng Busan, phía đông nam bán đảo, trong khi Mỹ kêu gọi Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc giúp đỡ.
Hội đồng Bảo an (HĐBA) lập tức thông qua một nghị quyết kêu gọi tất cả các thành viên giúp Hàn Quốc chống Triều Tiên. Quyết định đạt được sự đồng thuận v́ đại biểu của Liên Xô, chắc chắn sẽ phủ quyết, vắng mặt trong phiên họp. Đại diện của Liên Xô khi đó tẩy chay tất cả phiên họp của HĐBA cho tới khi Trung Quốc được gia nhập LHQ.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/chien-tranh-Trieu-Tien-4a.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Các khẩu pháo của Mỹ khai hỏa vào ngày 29/7/1950. Ảnh: AP.
</td></tr></tbody></table> 14 quốc gia, bao gồm Australia, Bỉ, Canada, Colombia, Pháp, Hy Lạp, Hà Lan, New Zealand, Philippines, Nam Phi, Thái Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và Anh cam kết đưa quân tới bán đảo ở Đông Bắc Á. Binh sĩ của Mỹ, Anh, Canada và Australia chiếm đa số trong 260.000 quân nhân tham chiến.
Trong khi chờ viện binh, lực lượng ít ỏi ở Hàn Quốc cố gắng giữ Busan. Đường tiếp tế của Triều Tiên cũng bị kéo căng một cách nguy hiểm do quân của họ tiến quá nhanh.
Ở phía nam bán đảo, trước t́nh thế nguy ngập, chỉ huy của quân đoàn số 8 của Mỹ, tướng Walton Walker, đă lên tiếng để động viên tinh thần binh sĩ. Ông đọc bài phát biểu nổi tiếng "Đứng lên hoặc là chết" để kêu gọi binh lính không rút lui nữa. Kết quả là binh sĩ Hàn Quốc cùng 4 sư đoàn Mỹ cầm cự được khoảng 6 tuần. Tuy nhiên, đây cũng là chiến dịch mà quân Mỹ hứng chịu tổn thất lớn nhất về người trong suốt chiến tranh liên Triều. Họ đă mua thời gian bằng máu.
Trong khi quân đội Triều Tiên bao vây Busan, chỉ huy lực lượng Liên Hợp Quốc - tướng Douglas MacArthur - toan tính đảo ngược t́nh thế chiến tranh. Ngày 15/9/1950, ông phát động một chiến dịch mạo hiểm nhằm vào thành phố cảng Inchon ở phía tây. Mục đích là cắt đứt đường hậu cần và liên lạc của Triều Tiên, khiến họ bị mắc kẹt giữa Inchon và Busan.
Kế hoạch này được cho là mạo hiểm v́ binh sĩ sẽ phải vượt qua những đợt thủy triều khó lường ở ngoài khơi và đập ngăn nước cao tới 4 m, sau đó sẽ phải đối mặt với pháo đài kiên cố ở Inchon - nơi mà Triều Tiên đă chiếm. Tuy nhiên, đoàn quân của MacArthur đánh bại những đợt kháng cự và không gặp đ̣n phản công nào.
Cùng lúc đó, quân đoàn số 8 của Mỹ làm chủ Busan. Binh sĩ Triều Tiên bắt đầu lui quân. Đến ngày 25/9, lực lượng đồng minh đă giành lại Seoul.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/quan-doi-Trieu-Tien.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Một đơn vị pháo của Triều Tiên trong một trận đánh. Ảnh: korea-np.co.jp.
</td></tr></tbody></table> Đồng minh đáng lẽ dừng lại ở vĩ tuyến 38. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ Harry Truman muốn thống nhất bán đảo để lập một chính phủ ủng hộ phương Tây. Tướng MacArthur liền ra lệnh binh sĩ đuổi theo quân Triều Tiên qua biên giới. Thế nhưng, v́ lo ngại chiến tranh mở rộng nên Truman yêu cầu MacArthur không xâm phạm Trung Quốc. Bắc Kinh cũng cảnh báo họ sẽ tham chiến nếu quân đồng minh tràn sang Triều Tiên.
Hôm 15/10, tại đảo Wake Island ở Thái B́nh Dương, tướng MacArthur và Tổng thống Truman cùng bàn bạc tương lai chiến tranh.
MacArthur tin quân đồng minh sẽ thành công sớm trong chiến dịch Triều Tiên và ông không e ngại việc Trung Quốc can thiệp.
Chỉ 10 ngày sau, quân đội Trung Quốc tiến hành một đợt tấn công đầu tiên nhằm vào đồng minh. Sau đó tướng MacArthur ra lệnh tiến hành chiến dịch dứt khoát vào ngày 24/11, đưa binh sĩ tới tận sông Yalu, nơi đánh dấu biên giới giữa Triều Tiên và đông bắc Trung Quốc. Ông hy vọng rằng chiến dịch này sẽ giúp kết thúc chiến tranh và cho phép binh sĩ “về nhà trước Giáng sinh”. Tuy nhiên, t́nh thế nhanh chóng đảo ngược vào hôm sau, khi khoảng 180.000 "chí nguyện quân" Trung Quốc phản công. Quá choáng váng, MacArthur thốt lên: “Chúng ta đang đối mặt với một cuộc chiến hoàn toàn mới”. Ông muối mặt ra lệnh rút quân trong điều kiện thời tiết dưới 0 độ, đưa binh sĩ về sau vĩ tuyến 38 trước thời điểm cuối năm.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td" align="center">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/binh-linh-Australia.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Các binh sĩ thuộc tiểu đoàn 3, trung đoàn hoàng gia Australia tham gia một trận đánh trong chiến tranh Triều Tiên. Ảnh: korean-war.commemoration.go v.au
</td></tr></tbody></table> Khi binh sĩ Trung Quốc tiến hành một chiến dịch mới, lực lượng đồng minh buộc phải rút lui tới phía nam Seoul vào tháng 1/1951. Tại đây, nhờ vị thế sân nhà, binh sĩ Liên Hợp Quốc pḥng vệ tốt hơn. Sau vài tháng chiến đấu, khu vực vĩ tuyến 38 b́nh ổn trở lại.
Lúc này Tổng thống Truman tuyên bố Liên Hợp Quốc sẵn sàng kư hiệp ước đ́nh chiến. Tuy nhiên, tướng MacArthur không muốn nhượng bộ. Ông công khai quan điểm mở rộng chiến tranh với Trung Quốc và qua mặt tổng thống, đệ tŕnh ư kiến lên quốc hội.
Truman sa thải tướng MacArthur v́ bất tuân vào tháng 4/1951. MacArthur được thay thế bởi tướng Matthew Ridway. Ông này từng thay vị trí chỉ huy quân đoàn số 8 của Mỹ ở Hàn Quốc - tướng Walton Walker - sau khi ông chết v́ tai nạn xe hơi.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td" align="center">http://vnexpress.net/Files/Subject/3b/bd/a1/48/binh-linh.jpg</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_cms_table_Im age wysiwyg_dashes_td">Chí nguyện quân Trung Quốc đầu hàng lính Mỹ tại tỉnh Gangwon, Hàn Quốc vào năm 1951. Ảnh: Korea Times.
</td></tr></tbody></table> Các cuộc đàm phán về ngừng bắn bắt đầu vào ngày 10/7/1951.
Tuy nhiên, tiến tŕnh này liên tục rơi vào thế bế tắc v́ những vấn đề như trao đổi tù nhân hay vị trí của ranh giới tạm thời. Cuối cùng hai bên cũng kư thỏa ước đ́nh chiến, song hoàn toàn do những tác động từ bên ngoài.
Tháng 1/1953, Dwight Eisenhower, người vốn công kích cuộc chiến, kế nhiệm Truman làm tổng thống Mỹ. Eisenhower tuyên bố ông sẵn sàng dùng vũ khí hạt nhân để chấm dứt xung đột ở bán đảo này. Tháng 3/1953, nhà lănh đạo Joseph Stalin của Liên Xô qua đời.
Ngày 27/7/1953, một thỏa thuận ngừng bắn được kư và đường ranh giới tạm thời được xác định là biên giới mới giữa hai nước. Lúc đó, thỏa thuận đ́nh chiến chỉ được xem là tạm thời cho tới khi "ḥa b́nh được thiết lập lại".
Việc đó chưa bao giờ xảy ra. Hội nghị Geneva năm 1954 đă không giải quyết được vấn đề này. Từ đó tới nay, biên giới Triều Tiên vẫn là một điểm nóng.
Hải Long
VNE