Hanna
09-01-2012, 07:21
“Quan niệm như ông Dương Văn Cừ mới chính là tiếp tay cho các thế lực thù địch (thù địch thực sự, ví dụ các thế lực hiếu chiến ở Trung Quốc đang âm mưu thôn tính Việt Nam). V́ ông gieo giắc nỗi sợ hăi cho xă hội về một kẻ thù không nh́n thấy. V́ ông tạo ra sự đối lập giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân.”
TÔI NGHĨ ĐẢNG CSVN KHÔNG CHỦ TRƯƠNG*TẨY CHAY XĂ HỘI DÂN SỰ
(Thư ngỏ gửi ông Tổng biên tập báo Nhân dân)
Đào Tiến Thi
Kính gửi ông Thuận Hữu, Tổng biên tập báo Nhân dân điện tử.
Tôi hết sức ngỡ ngàng khi đọc bài Xă hội dân sự – một thủ đoạn của diễn biến ḥa b́nh **của tác giả Dương Văn Cừ (DVC) đăng trên báo Nhân dân điện tử do ông làm tổng biên tập.
Nhận thấy bài báo này có những sai trái trầm trọng, có hại cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, đặc biệt là có hại cho sự lănh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay nên tôi viết cho ông bức thư này.
Tôi xin kể một vài quan niệm sai của tác giả DVC:
Cái sai thứ nhất, tác giả cho rằng “các thế lực thù địch đă tổ chức thành công việc lật đổ chế độ XHCN” tại các nước Đông Âu như Ba Lan, Ucraina, Tiệp Khắc và gần đây là các nước Trung Đông – Bắc Phi. Tôi chưa nói các chế độ XHCN tại các nước Ba Lan, Ucraina, Tiệp Khắc bị đổ là do sai lầm của chính các đảng cộng sản cầm quyền ở các nước ấy như chính các giảng viên của Ban Tuyên giáo Trung ương đă giảng cho chúng tôi nghe qua các đợt học chính trị, mà tôi hăy nói tại thời điểm này nói như thế có đúng không, có lợi không? Nếu ta coi chính phủ đang cầm quyền hiện nay tại các nước Đông Âu (vốn trước kia theo chế độ XHCN) là “thế lực thù địch” th́ làm sao chúng ta có thể “làm bạn với tất cả các nước” như đường lối ngoại giao của nhà nước ta hiện nay? Làm sao mà khi gặp gỡ, thăm viếng nhau, các nguyên thủ quốc gia của ta có thể nói với họ “tăng cường hợp tác, hữu nghị” được?
Cái sai thứ hai, ông DVC cho rằng mới đây “các thế lực thù địch” cũng đă thành công việc lật đổ chế độ” ở Bắc Phi – Trung Đông. Chúng ta biết thời gian qua các phương tiện truyền thông của nhà nước ta khi đưa tin về Ai Cập, Tunizi, Lybia đều đưa tin một cách khách quan, không đứng về phía lực lượng nổi dậy, cũng không đứng về phía chính phủ, nhưng các tin tức, b́nh luận đều cho thấy đó là các chính phủ độc tài, bị nhân dân oán ghét và sự nổi dậy của nhân dân như một tất yếu. Thế mà ông DVC lại coi nhân dân nổi dậy là lực lượng “thù địch” th́ hỏi ràng thù địch với ai? chẳng hóa ra ông bênh vực các chế độ độc tài đó? Trong khi tôi chưa thấy một quan chức nào của chính phủ ta ra tuyên bố ủng hộ các chế độ độc tài đó cả. Và với quan niệm như ông DVC th́ làm sao chúng ta chơi được với các chính phủ mới của các nước này?
Tổng hợp cả hai ư tôi muốn nói là: chính phủ cầm quyền các quốc gia nói trên (bất kể ở giai đoạn nào) nếu họ sai trái, phản động th́ ta có quyền chỉ trích nhưng chỉ trích sự lựa chọn của nhân dân các nước ấy có nên không, cũng như khi ta bị các nước khác chỉ trích, người phát ngôn của nhà nước ta đều khẳng định đây là quyền lựa chọn riêng của nhân dân ta, không ai có quyền áp đặt một chế độ lên một nước khác.
Tóm lại, phát ngôn của ông DVC rất có hại cho đường lối ngoại giao “làm bạn với tất cả nhân dân các nước” của chính phủ ta hiện nay. Tuy nhiên, hai điều trên vẫn chưa phải điều cơ bản tôi muốn nói trong thư này. Trong thư này, tôi muốn nói, quan điểm tẩy chay xă hội dân sự (XHDS) của ông DVC là một quan điểm sai lầm và đi ngược chủ trương của Đảng CSVN.
Chủ trương của Đảng CSVN là xây dựng Việt Nam thành một nước “dân giàu, nước mạnh, xă hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Tên nước ta lúc từ mới thành lập cho đến ngày giải phóng miền Nam là “Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa”. Rơ ràng dân chủ là mục tiêu, là ư nguyện của Đảng và nhân dân ta. Trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay, dân chủ c̣n là điều kiện quan trọng, v́ nếu không có nó th́ làm sao chống được tham nhũng, lạm quyền, vi phạm pháp luật, làm sao có được xă hội “công bằng” và “văn minh”? Mà muốn có dân chủ th́ phải xây dựng XHDS.
Sau đây, tôi dùng chính cách hiểu về XHDS của ông DVC và thực tế để chứng minh cái việc tẩy chay XHDS của ông DVC là hoàn toàn mù quáng và phản động.
1. Ông DVC nêu nội dung XHDS qua trích dẫn định nghĩa của Tổ chức Liên minh Thế giới v́ sự tham gia của Công dân (CIVICUS): “XHDS là diễn đàn giữa gia đ́nh, nhà nước và thị trường, nơi mà mọi con người bắt tay nhau để thúc đẩy quyền lợi chung”. Đoạn khác ông lại viết:
“Nh́n từ cấu thành cơ bản một xă hội với ba thành phần là nhà nước, doanh nghiệp và XHDS, một số nhà nghiên cứu nước ngoài cho rằng, nếu ba yếu tố này cân bằng th́ xă hội, chế độ chính trị sẽ ổn định, phát triển hài ḥa. Ngược lại, nhà nước mạnh sẽ dẫn tới chế độ độc tài, nếu XHDS mạnh, th́ sẽ dẫn tới vô chính phủ, bất ổn về xă hội và chế độ sẽ sụp đổ”.
Như vậy XHDS đảm bảo cho việc xây dựng một xă hội công bằng, dân chủ, văn minh. XHDS chỉ mới yếu thôi th́ đă dẫn đến chế độ độc tài, vậy nếu không có XHDS nữa th́ ra sao? Mặt khác, chỉ v́ sợ XHDS mạnh, dẫn đến vô chính phủ mà dứt khoát từ chối XHDS th́ có đúng không? Vai tṛ của nhà nước với bộ máy công cụ khổng lồ để đi đâu? Cứ cái lư lẽ như thế th́ chắc khi ông DVC mắc bệnh, ông *thà chết chứ không uống thuốc, v́ sợ thuốc gây ra tác dụng phụ. C̣n bảo “Đây chính là lư do để các thế lực thù địch quan tâm nghiên cứu, vận dụng, nhằm lợi dụng vai tṛ của XHDS trong hoạt động lật đổ một chế độ” th́ không sợ “thế lực thù địch” nó cười cho hay sao? Chả lẽ “các thế lực thù địch” nó mạnh đến thế và nhà nước ḿnh yếu kém đến thế? Thật cứ như người cớm nắng sợ ra nắng gió vậy.
2. Tôi là người thường xuyên đi nghe giảng về t́nh h́nh đất nước. Không ít lần tôi được nghe chính các giảng viên lư luận cao cấp nói rằng một xă hội văn minh hiện đại được cấu thành bởi ba thành phần chủ yếu: Kinh tế thị trường – Nhà nước pháp quyền – Xă hội dân sự. Có giảng viên c̣n cho rằng nhiều vấn nạn hiện nay như tham nhũng, kỷ cương, đạo đức xuống cấp, ách tắc và tai nạn giao thông,… là v́ chúng ta không có XHDS. Theo tôi, nói chính xác, XHDS ở nước ta không phải không có nhưng mà nó hoạt động quá yếu: công đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh,… nhiều tổ chức lắm nhưng lại hoàn toàn thụ động. Thế nên mới luôn luôn xảy ra hiện tượng các ôsin và người làm công bị chủ đối xử tệ bạc, hành hung mà không bị lên án, không bị đưa ra xử lư kịp thời, trong khi các tổ chức dân sự ở cơ sở như đoàn thanh niên, hội phụ nữ, tổ dân phố đều biết! Trong khi đó ở các nước văn minh, một người chỉ vẽ bậy lên tường, xéo lên cỏ ở công viên đă không thể yên với các tổ chức XHDS ở xung quanh, chả cần đến nhà nước phải xử lư. Cách đây mấy năm, một lần đi nghe một chuyên gia về xă hội học văn học người Pháp nói chuyện, tôi có hỏi, rằng bên Pháp, chế độ kiểm duyệt các xuất bản phẩm diễn ra như thế nào, th́ ông ấy bảo ở Pháp hiện nay chính phủ không thực hiện chế độ kiểm duyệt. Một xuất bản phẩm nếu vi phạm pháp luật th́ ngành ṭa án sẽ xử, c̣n nếu chỉ vi phạm đạo đức, lối sống,… th́ sẽ bị các tổ chức dân sự (không thuộc chính phủ) lên án, tẩy chay.
3. Nh́n lại lịch sử th́ mầm mống XHDS ở nước ta h́nh thành từ rất sớm và đă đóng góp rất to lớn vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Các công xă nông thôn là h́nh thức tự quản trước khi có nhà nước. Khi có nhà nước phong kiến rồi th́ công xă nông thôn vẫn tồn tại ở địa phương, song song với nhà nước trung ương dưới h́nh thức xóm và làng, gọi chung là làng xă. Tổ chức làng xă theo nhà nghiên cứu văn hóa, GS.VS. Trần Ngọc Thêm: “Nó là nguồn gốc của tính dân chủ (nhấn mạnh của Trần Ngọc Thêm), bởi lẽ muốn giúp đỡ nhau, muốn có quan hệ lâu dài th́ phải tôn trọng nhau, b́nh đẳng với nhau. Đó là loại dân chủ sơ khai, dân chủ làng mạc; trong lịch sử, nền dân chủ nông nghiệp này có trước nền dân chủ tư sản của xă hội phương Tây”[1]
Cũng theo Trần Ngọc Thêm, tính cộng đồng và tính tự trị là hai đặc trưng cơ bản của làng xă Việt Nam trong suốt trường kỳ lịch sử. Tính cộng đồng thể hiện sự liên kết các thành viên trong làng lại với nhau, mỗi người đều hướng tới người khác, c̣n tính tự trị thể hiện làng xă tự bầu lên người lănh đạo, tự xây dựng luật lệ cho riêng ḿnh. Chính nhờ cái XHDS ấy mà nhiều lúc chúng ta mất nước nhưng chưa bao giờ mất làng, và khi làng c̣n là c̣n có điều kiện để lấy lại nước.
XHDS xưa c̣n thể hiện ở hàng loạt sự kiện và nhân vật như những trang sử đẹp c̣n truyền măi. Bà Linh Từ Quốc mẫu (vợ Thái sư Trần Thủ Độ), giữa lúc giặc Mông Cổ tràn vào Thăng Long (1258), đă tự ḿnh tổ chức việc sơ tán cho các thái tử, cung phi, công chúa, vợ con các tướng lĩnh về vùng an toàn, rồi bà c̣n trưng mua vũ khí riêng của các gia đ́nh chuyển cho quân đội. Trần Quốc Toản gặp lúc giặc Nguyên lăm le ngoài bờ cơi, mới 16 tuổi đă tự thành lập đội dân binh 1000 người, tự tập luyện, rèn đúc vũ* khí, và khi giặc tràn vào xâm lược (1285, lúc ông 18 tuổi) đă giương cao lá cờ “Phá cường địch, báo hoàng ân” xông ra trận. Đốc học Phạm Văn Nghị (1805 – 1880), gặp lúc giặc Pháp đánh Đà Nẵng, đă tự mộ được 300 nghĩa binh xin đi đánh giặc; đội nghĩa binh của ông từ Nam Định vào đến Huế th́ vừa lúc quân Pháp rút vào Gia Định, ông lại xin tiếp vua Tự Đức vào Gia Định nhưng vua không cho. Trong công cuộc chống Pháp cuối thế kỷ XIX có sự đóng góp rất lớn của các đội dân binh do những người áo vải tự tổ chức như Trương Định, Nguyễn Trung Trực và bao đội nghĩa binh vô danh khác. Họ đă phối hợp với quân triều đ́nh trong việc đẩy lui quân địch. Họ tiếp tục chiến tranh du kích ngay cả khi triều đ́nh đă thua trận hoặc đầu hàng.
Đầu thế kỷ XX, Đông Kinh nghĩa thục cũng là một h́nh ảnh sinh động của một tổ chức dân sự đă làm nhiệm vụ khai dân trí, bước khởi đầu để dân ta thoát khỏi đêm trường trung cổ.
Thời kỳ cách mạng dưới sự lănh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, liệu cách mạng có thành công không, thậm chí có hoạt động được không, nếu không có các tổ chức dân sự như Mặt trận Dân chủ Đông Dương, Hội Truyền bá chữ Quốc ngữ, Hội Văn hóa Cứu quốc, Liên minh các lực lượng Dân chủ và Ḥa b́nh Việt Nam,… Tất cả đều là h́nh ảnh của XHDS.
Chỉ sơ sơ như vậy cũng đủ thấy XHDS như là vốn dĩ cần thiết của nền văn minh nhân loại. Nó là h́nh thức tự quản đă có từ rất xa xưa, tồn tại song song với nhà nước, bất kể là chế độ nào. Trong xă hội hiện đại, XHDS lại càng quan trọng, để nhân dân tham gia vào mọi mặt của đời sống đất nước, để duy tŕ sự cân bằng quyền lực giữa nhà nước và nhân dân, tránh nạn độc tài, lạm quyền, vi hiến. Tôi nghĩ XHDS có thể cùng với nhà nước hoặc tự ḿnh giải quyết hàng loạt vấn đề của đời sống. H́nh ảnh các cháu thanh niên áo xanh, mũ tai bèo điều khiển giao thông, h́nh ảnh một ông Tây đứng ra phân luồng giao thông, h́nh ảnh một bà lăo nghèo chuyên đi nhặt thủy tinh, kim tiêm vứt bừa băi,… không phải là h́nh ảnh đẹp của XHDS hay sao? Nếu họ rủ nhau dăm ba người thành một nhóm, vài chục vài trăm người thành một tổ chức, hỗ trợ nhau để làm những việc có ích như trên th́ xă hội lành mạnh biết bao, lại khỏi tốn kém ǵ của nhà nước. Tất cả chỉ cần tuân thủ hiến pháp và pháp luật, thế th́ hại ở chỗ nào, lật đổ ở chỗ nào? Tại sao ở các nước văn minh người ta có XHDS hàng trăm năm rồi mà họ không sợ bị lật đổ chế độ?
Thật đáng buồn, chúng ta đang sợ nhiều cái không đáng sợ, trong đó có nhiềi cái đẹp, cái quư; c̣n nhiều cái đáng sợ như tham nhũng, buôn lậu, bạo lực,… th́ chúng ta lại để nhởn nhơ, coi như sự thường?
*Không, tôi không tin Đảng CSVN chủ trương tẩy chay XHDS. Chỉ có thái độ c̣n e dè, sợ mất tầm kiểm soát. Cái khó có lẽ là chưa có lộ tŕnh cho nó. Nhưng nếu tin vào dân, không quá sợ hăi cái gọi là “các thế lực thù địch” th́ chẳng đến nỗi khó khăn.
Quan niệm như ông DVC mới chính là tiếp tay cho các thế lực thù địch (thù địch thực sự, ví dụ các thế lực hiếu chiến ở Trung Quốc đang âm mưu thôn tính Việt Nam). V́ ông gieo giắc nỗi sợ hăi cho xă hội về một kẻ thù không nh́n thấy. V́ ông tạo ra sự đối lập giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. V́ ông tạo ra h́nh ảnh xấu về Đảng và Nhà nước Việt Nam trước quốc tế, cứ như Việt Nam khước từ dân chủ, tạo ra sự đối lập Việt Nam với phần c̣n lại của thế giới, khiến Việt Nam mất hết bạn bè.
Tôi không nghĩ một cơ quan ngôn luận của Đảng lại đi làm cái việc hại Đảng như thế. Ban biên tập nào, biên tập viên nào để lọt bài viết sai trái và yếu kém về lư luận như trên cần phải kiểm điểm, xử phạt.
Trân trọng kính chào ông Tổng biên tập.
Đào Tiến Thi
[1] Trần Ngọc Thêm: Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục, 1997.
.
TÔI NGHĨ ĐẢNG CSVN KHÔNG CHỦ TRƯƠNG*TẨY CHAY XĂ HỘI DÂN SỰ
(Thư ngỏ gửi ông Tổng biên tập báo Nhân dân)
Đào Tiến Thi
Kính gửi ông Thuận Hữu, Tổng biên tập báo Nhân dân điện tử.
Tôi hết sức ngỡ ngàng khi đọc bài Xă hội dân sự – một thủ đoạn của diễn biến ḥa b́nh **của tác giả Dương Văn Cừ (DVC) đăng trên báo Nhân dân điện tử do ông làm tổng biên tập.
Nhận thấy bài báo này có những sai trái trầm trọng, có hại cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, đặc biệt là có hại cho sự lănh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay nên tôi viết cho ông bức thư này.
Tôi xin kể một vài quan niệm sai của tác giả DVC:
Cái sai thứ nhất, tác giả cho rằng “các thế lực thù địch đă tổ chức thành công việc lật đổ chế độ XHCN” tại các nước Đông Âu như Ba Lan, Ucraina, Tiệp Khắc và gần đây là các nước Trung Đông – Bắc Phi. Tôi chưa nói các chế độ XHCN tại các nước Ba Lan, Ucraina, Tiệp Khắc bị đổ là do sai lầm của chính các đảng cộng sản cầm quyền ở các nước ấy như chính các giảng viên của Ban Tuyên giáo Trung ương đă giảng cho chúng tôi nghe qua các đợt học chính trị, mà tôi hăy nói tại thời điểm này nói như thế có đúng không, có lợi không? Nếu ta coi chính phủ đang cầm quyền hiện nay tại các nước Đông Âu (vốn trước kia theo chế độ XHCN) là “thế lực thù địch” th́ làm sao chúng ta có thể “làm bạn với tất cả các nước” như đường lối ngoại giao của nhà nước ta hiện nay? Làm sao mà khi gặp gỡ, thăm viếng nhau, các nguyên thủ quốc gia của ta có thể nói với họ “tăng cường hợp tác, hữu nghị” được?
Cái sai thứ hai, ông DVC cho rằng mới đây “các thế lực thù địch” cũng đă thành công việc lật đổ chế độ” ở Bắc Phi – Trung Đông. Chúng ta biết thời gian qua các phương tiện truyền thông của nhà nước ta khi đưa tin về Ai Cập, Tunizi, Lybia đều đưa tin một cách khách quan, không đứng về phía lực lượng nổi dậy, cũng không đứng về phía chính phủ, nhưng các tin tức, b́nh luận đều cho thấy đó là các chính phủ độc tài, bị nhân dân oán ghét và sự nổi dậy của nhân dân như một tất yếu. Thế mà ông DVC lại coi nhân dân nổi dậy là lực lượng “thù địch” th́ hỏi ràng thù địch với ai? chẳng hóa ra ông bênh vực các chế độ độc tài đó? Trong khi tôi chưa thấy một quan chức nào của chính phủ ta ra tuyên bố ủng hộ các chế độ độc tài đó cả. Và với quan niệm như ông DVC th́ làm sao chúng ta chơi được với các chính phủ mới của các nước này?
Tổng hợp cả hai ư tôi muốn nói là: chính phủ cầm quyền các quốc gia nói trên (bất kể ở giai đoạn nào) nếu họ sai trái, phản động th́ ta có quyền chỉ trích nhưng chỉ trích sự lựa chọn của nhân dân các nước ấy có nên không, cũng như khi ta bị các nước khác chỉ trích, người phát ngôn của nhà nước ta đều khẳng định đây là quyền lựa chọn riêng của nhân dân ta, không ai có quyền áp đặt một chế độ lên một nước khác.
Tóm lại, phát ngôn của ông DVC rất có hại cho đường lối ngoại giao “làm bạn với tất cả nhân dân các nước” của chính phủ ta hiện nay. Tuy nhiên, hai điều trên vẫn chưa phải điều cơ bản tôi muốn nói trong thư này. Trong thư này, tôi muốn nói, quan điểm tẩy chay xă hội dân sự (XHDS) của ông DVC là một quan điểm sai lầm và đi ngược chủ trương của Đảng CSVN.
Chủ trương của Đảng CSVN là xây dựng Việt Nam thành một nước “dân giàu, nước mạnh, xă hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Tên nước ta lúc từ mới thành lập cho đến ngày giải phóng miền Nam là “Việt Nam Dân chủ Cộng ḥa”. Rơ ràng dân chủ là mục tiêu, là ư nguyện của Đảng và nhân dân ta. Trong việc xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay, dân chủ c̣n là điều kiện quan trọng, v́ nếu không có nó th́ làm sao chống được tham nhũng, lạm quyền, vi phạm pháp luật, làm sao có được xă hội “công bằng” và “văn minh”? Mà muốn có dân chủ th́ phải xây dựng XHDS.
Sau đây, tôi dùng chính cách hiểu về XHDS của ông DVC và thực tế để chứng minh cái việc tẩy chay XHDS của ông DVC là hoàn toàn mù quáng và phản động.
1. Ông DVC nêu nội dung XHDS qua trích dẫn định nghĩa của Tổ chức Liên minh Thế giới v́ sự tham gia của Công dân (CIVICUS): “XHDS là diễn đàn giữa gia đ́nh, nhà nước và thị trường, nơi mà mọi con người bắt tay nhau để thúc đẩy quyền lợi chung”. Đoạn khác ông lại viết:
“Nh́n từ cấu thành cơ bản một xă hội với ba thành phần là nhà nước, doanh nghiệp và XHDS, một số nhà nghiên cứu nước ngoài cho rằng, nếu ba yếu tố này cân bằng th́ xă hội, chế độ chính trị sẽ ổn định, phát triển hài ḥa. Ngược lại, nhà nước mạnh sẽ dẫn tới chế độ độc tài, nếu XHDS mạnh, th́ sẽ dẫn tới vô chính phủ, bất ổn về xă hội và chế độ sẽ sụp đổ”.
Như vậy XHDS đảm bảo cho việc xây dựng một xă hội công bằng, dân chủ, văn minh. XHDS chỉ mới yếu thôi th́ đă dẫn đến chế độ độc tài, vậy nếu không có XHDS nữa th́ ra sao? Mặt khác, chỉ v́ sợ XHDS mạnh, dẫn đến vô chính phủ mà dứt khoát từ chối XHDS th́ có đúng không? Vai tṛ của nhà nước với bộ máy công cụ khổng lồ để đi đâu? Cứ cái lư lẽ như thế th́ chắc khi ông DVC mắc bệnh, ông *thà chết chứ không uống thuốc, v́ sợ thuốc gây ra tác dụng phụ. C̣n bảo “Đây chính là lư do để các thế lực thù địch quan tâm nghiên cứu, vận dụng, nhằm lợi dụng vai tṛ của XHDS trong hoạt động lật đổ một chế độ” th́ không sợ “thế lực thù địch” nó cười cho hay sao? Chả lẽ “các thế lực thù địch” nó mạnh đến thế và nhà nước ḿnh yếu kém đến thế? Thật cứ như người cớm nắng sợ ra nắng gió vậy.
2. Tôi là người thường xuyên đi nghe giảng về t́nh h́nh đất nước. Không ít lần tôi được nghe chính các giảng viên lư luận cao cấp nói rằng một xă hội văn minh hiện đại được cấu thành bởi ba thành phần chủ yếu: Kinh tế thị trường – Nhà nước pháp quyền – Xă hội dân sự. Có giảng viên c̣n cho rằng nhiều vấn nạn hiện nay như tham nhũng, kỷ cương, đạo đức xuống cấp, ách tắc và tai nạn giao thông,… là v́ chúng ta không có XHDS. Theo tôi, nói chính xác, XHDS ở nước ta không phải không có nhưng mà nó hoạt động quá yếu: công đoàn, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh,… nhiều tổ chức lắm nhưng lại hoàn toàn thụ động. Thế nên mới luôn luôn xảy ra hiện tượng các ôsin và người làm công bị chủ đối xử tệ bạc, hành hung mà không bị lên án, không bị đưa ra xử lư kịp thời, trong khi các tổ chức dân sự ở cơ sở như đoàn thanh niên, hội phụ nữ, tổ dân phố đều biết! Trong khi đó ở các nước văn minh, một người chỉ vẽ bậy lên tường, xéo lên cỏ ở công viên đă không thể yên với các tổ chức XHDS ở xung quanh, chả cần đến nhà nước phải xử lư. Cách đây mấy năm, một lần đi nghe một chuyên gia về xă hội học văn học người Pháp nói chuyện, tôi có hỏi, rằng bên Pháp, chế độ kiểm duyệt các xuất bản phẩm diễn ra như thế nào, th́ ông ấy bảo ở Pháp hiện nay chính phủ không thực hiện chế độ kiểm duyệt. Một xuất bản phẩm nếu vi phạm pháp luật th́ ngành ṭa án sẽ xử, c̣n nếu chỉ vi phạm đạo đức, lối sống,… th́ sẽ bị các tổ chức dân sự (không thuộc chính phủ) lên án, tẩy chay.
3. Nh́n lại lịch sử th́ mầm mống XHDS ở nước ta h́nh thành từ rất sớm và đă đóng góp rất to lớn vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Các công xă nông thôn là h́nh thức tự quản trước khi có nhà nước. Khi có nhà nước phong kiến rồi th́ công xă nông thôn vẫn tồn tại ở địa phương, song song với nhà nước trung ương dưới h́nh thức xóm và làng, gọi chung là làng xă. Tổ chức làng xă theo nhà nghiên cứu văn hóa, GS.VS. Trần Ngọc Thêm: “Nó là nguồn gốc của tính dân chủ (nhấn mạnh của Trần Ngọc Thêm), bởi lẽ muốn giúp đỡ nhau, muốn có quan hệ lâu dài th́ phải tôn trọng nhau, b́nh đẳng với nhau. Đó là loại dân chủ sơ khai, dân chủ làng mạc; trong lịch sử, nền dân chủ nông nghiệp này có trước nền dân chủ tư sản của xă hội phương Tây”[1]
Cũng theo Trần Ngọc Thêm, tính cộng đồng và tính tự trị là hai đặc trưng cơ bản của làng xă Việt Nam trong suốt trường kỳ lịch sử. Tính cộng đồng thể hiện sự liên kết các thành viên trong làng lại với nhau, mỗi người đều hướng tới người khác, c̣n tính tự trị thể hiện làng xă tự bầu lên người lănh đạo, tự xây dựng luật lệ cho riêng ḿnh. Chính nhờ cái XHDS ấy mà nhiều lúc chúng ta mất nước nhưng chưa bao giờ mất làng, và khi làng c̣n là c̣n có điều kiện để lấy lại nước.
XHDS xưa c̣n thể hiện ở hàng loạt sự kiện và nhân vật như những trang sử đẹp c̣n truyền măi. Bà Linh Từ Quốc mẫu (vợ Thái sư Trần Thủ Độ), giữa lúc giặc Mông Cổ tràn vào Thăng Long (1258), đă tự ḿnh tổ chức việc sơ tán cho các thái tử, cung phi, công chúa, vợ con các tướng lĩnh về vùng an toàn, rồi bà c̣n trưng mua vũ khí riêng của các gia đ́nh chuyển cho quân đội. Trần Quốc Toản gặp lúc giặc Nguyên lăm le ngoài bờ cơi, mới 16 tuổi đă tự thành lập đội dân binh 1000 người, tự tập luyện, rèn đúc vũ* khí, và khi giặc tràn vào xâm lược (1285, lúc ông 18 tuổi) đă giương cao lá cờ “Phá cường địch, báo hoàng ân” xông ra trận. Đốc học Phạm Văn Nghị (1805 – 1880), gặp lúc giặc Pháp đánh Đà Nẵng, đă tự mộ được 300 nghĩa binh xin đi đánh giặc; đội nghĩa binh của ông từ Nam Định vào đến Huế th́ vừa lúc quân Pháp rút vào Gia Định, ông lại xin tiếp vua Tự Đức vào Gia Định nhưng vua không cho. Trong công cuộc chống Pháp cuối thế kỷ XIX có sự đóng góp rất lớn của các đội dân binh do những người áo vải tự tổ chức như Trương Định, Nguyễn Trung Trực và bao đội nghĩa binh vô danh khác. Họ đă phối hợp với quân triều đ́nh trong việc đẩy lui quân địch. Họ tiếp tục chiến tranh du kích ngay cả khi triều đ́nh đă thua trận hoặc đầu hàng.
Đầu thế kỷ XX, Đông Kinh nghĩa thục cũng là một h́nh ảnh sinh động của một tổ chức dân sự đă làm nhiệm vụ khai dân trí, bước khởi đầu để dân ta thoát khỏi đêm trường trung cổ.
Thời kỳ cách mạng dưới sự lănh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, liệu cách mạng có thành công không, thậm chí có hoạt động được không, nếu không có các tổ chức dân sự như Mặt trận Dân chủ Đông Dương, Hội Truyền bá chữ Quốc ngữ, Hội Văn hóa Cứu quốc, Liên minh các lực lượng Dân chủ và Ḥa b́nh Việt Nam,… Tất cả đều là h́nh ảnh của XHDS.
Chỉ sơ sơ như vậy cũng đủ thấy XHDS như là vốn dĩ cần thiết của nền văn minh nhân loại. Nó là h́nh thức tự quản đă có từ rất xa xưa, tồn tại song song với nhà nước, bất kể là chế độ nào. Trong xă hội hiện đại, XHDS lại càng quan trọng, để nhân dân tham gia vào mọi mặt của đời sống đất nước, để duy tŕ sự cân bằng quyền lực giữa nhà nước và nhân dân, tránh nạn độc tài, lạm quyền, vi hiến. Tôi nghĩ XHDS có thể cùng với nhà nước hoặc tự ḿnh giải quyết hàng loạt vấn đề của đời sống. H́nh ảnh các cháu thanh niên áo xanh, mũ tai bèo điều khiển giao thông, h́nh ảnh một ông Tây đứng ra phân luồng giao thông, h́nh ảnh một bà lăo nghèo chuyên đi nhặt thủy tinh, kim tiêm vứt bừa băi,… không phải là h́nh ảnh đẹp của XHDS hay sao? Nếu họ rủ nhau dăm ba người thành một nhóm, vài chục vài trăm người thành một tổ chức, hỗ trợ nhau để làm những việc có ích như trên th́ xă hội lành mạnh biết bao, lại khỏi tốn kém ǵ của nhà nước. Tất cả chỉ cần tuân thủ hiến pháp và pháp luật, thế th́ hại ở chỗ nào, lật đổ ở chỗ nào? Tại sao ở các nước văn minh người ta có XHDS hàng trăm năm rồi mà họ không sợ bị lật đổ chế độ?
Thật đáng buồn, chúng ta đang sợ nhiều cái không đáng sợ, trong đó có nhiềi cái đẹp, cái quư; c̣n nhiều cái đáng sợ như tham nhũng, buôn lậu, bạo lực,… th́ chúng ta lại để nhởn nhơ, coi như sự thường?
*Không, tôi không tin Đảng CSVN chủ trương tẩy chay XHDS. Chỉ có thái độ c̣n e dè, sợ mất tầm kiểm soát. Cái khó có lẽ là chưa có lộ tŕnh cho nó. Nhưng nếu tin vào dân, không quá sợ hăi cái gọi là “các thế lực thù địch” th́ chẳng đến nỗi khó khăn.
Quan niệm như ông DVC mới chính là tiếp tay cho các thế lực thù địch (thù địch thực sự, ví dụ các thế lực hiếu chiến ở Trung Quốc đang âm mưu thôn tính Việt Nam). V́ ông gieo giắc nỗi sợ hăi cho xă hội về một kẻ thù không nh́n thấy. V́ ông tạo ra sự đối lập giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân. V́ ông tạo ra h́nh ảnh xấu về Đảng và Nhà nước Việt Nam trước quốc tế, cứ như Việt Nam khước từ dân chủ, tạo ra sự đối lập Việt Nam với phần c̣n lại của thế giới, khiến Việt Nam mất hết bạn bè.
Tôi không nghĩ một cơ quan ngôn luận của Đảng lại đi làm cái việc hại Đảng như thế. Ban biên tập nào, biên tập viên nào để lọt bài viết sai trái và yếu kém về lư luận như trên cần phải kiểm điểm, xử phạt.
Trân trọng kính chào ông Tổng biên tập.
Đào Tiến Thi
[1] Trần Ngọc Thêm: Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Giáo dục, 1997.
.