jojolotus
01-28-2013, 04:16
"Tôi là một người hát rong, sung sướng được làm người hát rong của thế kỷ" - nhạc sĩ Phạm Duy.
Chiều 27/1/2013, nhạc sĩ Phạm Duy đi vào cơi vĩnh hằng ở tuổi 93. Với một số lượng nhạc phẩm đồ sộ, không mấy người Việt không biết đến ca khúc Phạm Duy, nhưng do những đứt găy lịch sử, không phải ai cũng có thể hiểu đầy đủ về con người nhạc sĩ Phạm Duy, nhất là khi ông đă có một thời gian vắng mặt khá lâu ở quê hương.
Để giúp bạn đọc hiểu thêm về một trong những người nhạc sĩ làm nên diện mạo âm nhạc Việt Nam, chúng tôi xin giới thiệu một phần những thổ lộ của ông với nhạc sĩ Tuấn Khanh vào năm 1996, gần mười năm trước khi Phạm Duy về định cư tại Việt Nam.
http://phunutoday.vn/dataimages/201301/original/images1180255_nhac_s i_Pham_Duy_Phunutoda y.vn.jpg
Nhạc sĩ Phạm Duy, chụp cách đây một năm tại tư gia. Ảnh SGTT.
- Thưa nhạc sĩ, nếu có thể tóm tắt đời ḿnh trong một câu nói, ông sẽ nhận định như thế nào về cuộc đời hoạt động và sáng tác đầy những thăng trầm biến động của ông?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi là một người hát rong, sung sướng được làm người hát rong của thế kỷ.
- Trong những năm tháng c̣n ở quê nhà, người ta t́m thấy một Phạm Duy xuất hiện ở khắp nơi; từ chuyện tranh đấu cho đến những du ca buồn cho đất mẹ đang oằn ḿnh bởi chiến tranh và bom đạn, những khúc t́nh ca thoáng ẩn hiện cho nỗi buồn chia cắt đất nước, những bài tục ca thời thượng với đám trẻ hippy... đâu đâu cũng có dấu chân ông. Xin được hỏi, ông đă t́m thấy nơi ḿnh bản chất là một nhạc sĩ đơn thuần đau ḷng trước vận nước, hay là một người hoạt động xă hội, một người muốn làm chính trị và sử dụng tài năng âm nhạc vào mục đích đó?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Người hát rong đă suốt đời không nhận làm một chú hề cho vua chúa (bouffon du roi), đă chọn người dân là đối tượng, rồi trong một thời loạn lạc chia ly đă tự nguyện làm người “khóc cười theo mệnh nước nổi trôi” th́ làm sao mà im tiếng hát trước những buồn vui của dân tộc được? Trong một nước có quá nhiều biến cố chính trị như nước ta, tôi cũng công nhận rằng nhiều phen tôi bị chính trị bủa vây, nhưng tôi đă cố gắng tránh nó... Không biết tôi có tránh nổi nó chưa? Hay cứ bị người ta đeo vào ḿnh hết nhăn hiệu này tới nhăn hiệu khác?
- Ông có tin rằng ḿnh đă gắn liền với một giai đoạn lịch sử của Việt Nam và thực sự đă góp phần ít nhiều tác động vào nó (bằng cá tính của ḿnh, bằng lời ca tiếng đàn của ḿnh)?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi cũng muốn tin như vậy nhưng trong thực tế, lời ca tiếng hát nhỏ nhoi của lũ nghệ sĩ chúng tôi không có tác động ǵ tới thời cuộc, ngoài việc có thể làm rung động trái tim hay lương tâm con người.
- Được biết năm 1986 là giai đoạn khủng hoảng rất lớn của ông, xin ông cho biết thêm về sự khủng hoảng đó. Một trong những lư do chính có phải là nỗi buồn xa xứ không?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Đó là lúc, cũng như hầu hết những người xa xứ, tôi quá mệt mỏi v́ trong suốt 15 năm, tôi chưa ra khỏi cơn chấn động và tự d́m ḿnh vào loại nhạc than văn với bài T́nh thu là một ví dụ. Nhưng ít lâu sau đó, tôi bỗng nh́n thấy trong thế giới có nhiều sự đổi thay khiến cho nước tôi rồi cũng sẽ phải được giải quyết theo một chiều hướng tốt... Thế là tôi vươn ra khỏi những t́nh cảm chật hẹp để soạn mười bài hát cho những năm 2000, đó là mười bài Rong ca.
- Đă có bao giờ ông tiếc nuối v́ đă xa quê hương không? Nỗi buồn xa xứ hiện diện bên trong ông đă tác động như thế nào đến ca khúc và sự sáng tác của ông? Những suy nghĩ của ông về quê nhà nói chung như thế nào?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Ai xa quê hương mà chẳng tiếc nuối? Càng xa quê hương lại càng yêu quê hương hơn – nghe lại điệp khúc bài T́nh hoài hương đi! Nhưng nghệ sĩ là hạng người thường thích bay nhảy, tôi lại có máu giang hồ từ nhỏ, và ra với thế giới th́ lại học hỏi được nhiều, tôi chưa bao giờ hối hận là đă ra đi. Nhưng cuộc ra đi nào cũng phải có ngày về. Về lúc nào và ra sao là tuỳ mỗi người. Tôi hy vọng sẽ gặp lại quê hương và hát cho đồng bào nghe, trước khi chết.
http://phunutoday.vn/dataimages/201301/original/images1180256_Nhac_s i_Pham_Duy_a_Phunuto day.vn.jpg
Nhạc sĩ Phạm Duy. Ảnh: TNO.
- Đă có bao giờ ông cảm thấy hối hận v́ một điều ǵ đó chưa – kể cả trong t́nh yêu và trong chính kiến, nếu có xin ông cho biết qua về tâm cảm đó?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Sống rất phóng túng và nhất là sống trong một thời đại rất náo động th́ – hoặc ít hay nhiều – tôi có thể đă làm nên những điều lầm lỗi. Tôi rất muốn được xin lỗi nhiều người.
- Ước muốn lớn nhất của ông ở tuổi 76 là ǵ, thưa nhạc sĩ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Là cứ được sống như thế này, măi măi. Xin sức khoẻ đừng quá mau sút giảm. Mong cứ được đi hát đều đều, nay Paris, mai Sydney, mốt Tokyo... biết đâu chẳng có ngày Hà Nội hay Hải Pḥng? Ước ao vẫn được sống với nguồn cảm hứng dồi dào để soạn nốt ba bức minh hoạ c̣n lại của Truyện Kiều. Và nhất là vẫn c̣n đủ th́ giờ nhàn rỗi để chơi với cháu ngoại...
- Thưa nhạc sĩ, hăy thử tưởng tượng nếu 20 năm nay ông ở lại trong nước hoạt động và sáng tác, liệu ông có làm được nhiều hơn (hay ít hơn) những ǵ ông đă làm được ở hải ngoại?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Trong giới soạn nhạc, ai cũng mơ ước đưa nhạc ḿnh từ nhạc đơn điệu (monodique) lên nhạc đa điệu (polyphonique) th́, từ nhiều năm qua, tôi và Duy Cường có cơ hội ở một nước kỹ thuật cao như Hoa Kỳ để có thể đi vào lănh vực điện toán rồi áp dụng nó vào âm nhạc. Tôi nghĩ rằng về h́nh thức, nhạc của tôi tiến hơn thời 1975. Tôi vẫn thường nói 20 năm qua là 20 năm đi du học của tôi.
- Trong album Mẹ năm 2000, người nghe cảm nhận được một điều ǵ đó thật buồn bă báo trước một cuộc chia tay lớn. Thưa ông, điều ǵ đă làm cho ông đi đến những chiêm nghiệm về cái chết và sự sống như vậy? Nó có phải là sự tổng kết một kinh nghiệm cuộc đời đứng trông những muộn phiền, buồn vui của cơi nhân gian?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Anh muốn nói tới album mười bài Rong ca mang tên Người t́nh già trên đầu non? Xin được thưa với những người yêu nhạc rằng: có ba con người trong tôi, (1) con người t́nh cảm soạn ra những bản t́nh ca cho đôi lứa; (2) con người xă hội soạn nhạc khóc cười theo mệnh nước nổi trôi; (3) con người thứ ba là con người tâm linh với những tác phẩm ra đời từ xưa như Lữ hành, Xuân hành, Đạo ca, Thiền ca... th́ mười bài Rong ca là những bài hát về một chuyến đi tâm tưởng. Chuyến đi của đời người trên ḍng nhạc tư duy. Hành lư là con tim mở ngơ, chốn đến là tự thức an nhiên. Là một quay lưng không bận bịu. Là một trở về rất vô tư. Là những bài hát “nghiêng tai nghe lại cuộc đời”...
Mười bài Rong ca nói nhiều tới sự chết cho nên có thể làm cho người nghe thấy buồn nhiều hơn vui chăng? Cho tới nay, có khá nhiều bài viết về nó. Sẽ có dịp tôi mời mọi người đọc những bài này, trước khi đích thân tôi biểu diễn Rong ca cho quư vị nghe.
Phạm Duy sinh ngày 5/10/1921, tên thật Phạm Duy Cẩn, con của nhà văn Phạm Duy Tốn (1884 – 1924). Ngoài sáng tác với số lượng trên dưới 1.000 nhạc phẩm (chủ yếu là ca khúc), Phạm Duy c̣n có nhiều công tŕnh khảo cứu âm nhạc Việt Nam. Ông cũng từng giữ chức giáo sư nhạc ngữ tại trường Quốc gia âm nhạc Sài G̣n. Sau 1975, ông và gia đ́nh định cư tại Mỹ. Năm 2005, ông về Việt Nam định cư và đến nay đă có khoảng 100 ca khúc Phạm Duy được cho phép phổ biến.
Nhạc sĩ Phạm Duy trút hơi thở cuối cùng vào lúc 14 giờ 45 phút chiều 27/1 tại bệnh viện 115, TP.HCM. Con trai của nhạc sĩ là Duy Cường đă đưa thi hài cha về nhà vào tối cùng ngày, hiện gia đ́nh đang chờ các con gái của ông từ Mỹ về chịu tang.
Dự kiến lễ viếng nhạc sĩ sẽ bắt đầu từ ngày 29/1 tại tư gia (đường Lê Đại Hành, phường 15, quận 11, TP.HCM).
(Theo SGTT)
Chiều 27/1/2013, nhạc sĩ Phạm Duy đi vào cơi vĩnh hằng ở tuổi 93. Với một số lượng nhạc phẩm đồ sộ, không mấy người Việt không biết đến ca khúc Phạm Duy, nhưng do những đứt găy lịch sử, không phải ai cũng có thể hiểu đầy đủ về con người nhạc sĩ Phạm Duy, nhất là khi ông đă có một thời gian vắng mặt khá lâu ở quê hương.
Để giúp bạn đọc hiểu thêm về một trong những người nhạc sĩ làm nên diện mạo âm nhạc Việt Nam, chúng tôi xin giới thiệu một phần những thổ lộ của ông với nhạc sĩ Tuấn Khanh vào năm 1996, gần mười năm trước khi Phạm Duy về định cư tại Việt Nam.
http://phunutoday.vn/dataimages/201301/original/images1180255_nhac_s i_Pham_Duy_Phunutoda y.vn.jpg
Nhạc sĩ Phạm Duy, chụp cách đây một năm tại tư gia. Ảnh SGTT.
- Thưa nhạc sĩ, nếu có thể tóm tắt đời ḿnh trong một câu nói, ông sẽ nhận định như thế nào về cuộc đời hoạt động và sáng tác đầy những thăng trầm biến động của ông?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi là một người hát rong, sung sướng được làm người hát rong của thế kỷ.
- Trong những năm tháng c̣n ở quê nhà, người ta t́m thấy một Phạm Duy xuất hiện ở khắp nơi; từ chuyện tranh đấu cho đến những du ca buồn cho đất mẹ đang oằn ḿnh bởi chiến tranh và bom đạn, những khúc t́nh ca thoáng ẩn hiện cho nỗi buồn chia cắt đất nước, những bài tục ca thời thượng với đám trẻ hippy... đâu đâu cũng có dấu chân ông. Xin được hỏi, ông đă t́m thấy nơi ḿnh bản chất là một nhạc sĩ đơn thuần đau ḷng trước vận nước, hay là một người hoạt động xă hội, một người muốn làm chính trị và sử dụng tài năng âm nhạc vào mục đích đó?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Người hát rong đă suốt đời không nhận làm một chú hề cho vua chúa (bouffon du roi), đă chọn người dân là đối tượng, rồi trong một thời loạn lạc chia ly đă tự nguyện làm người “khóc cười theo mệnh nước nổi trôi” th́ làm sao mà im tiếng hát trước những buồn vui của dân tộc được? Trong một nước có quá nhiều biến cố chính trị như nước ta, tôi cũng công nhận rằng nhiều phen tôi bị chính trị bủa vây, nhưng tôi đă cố gắng tránh nó... Không biết tôi có tránh nổi nó chưa? Hay cứ bị người ta đeo vào ḿnh hết nhăn hiệu này tới nhăn hiệu khác?
- Ông có tin rằng ḿnh đă gắn liền với một giai đoạn lịch sử của Việt Nam và thực sự đă góp phần ít nhiều tác động vào nó (bằng cá tính của ḿnh, bằng lời ca tiếng đàn của ḿnh)?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Tôi cũng muốn tin như vậy nhưng trong thực tế, lời ca tiếng hát nhỏ nhoi của lũ nghệ sĩ chúng tôi không có tác động ǵ tới thời cuộc, ngoài việc có thể làm rung động trái tim hay lương tâm con người.
- Được biết năm 1986 là giai đoạn khủng hoảng rất lớn của ông, xin ông cho biết thêm về sự khủng hoảng đó. Một trong những lư do chính có phải là nỗi buồn xa xứ không?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Đó là lúc, cũng như hầu hết những người xa xứ, tôi quá mệt mỏi v́ trong suốt 15 năm, tôi chưa ra khỏi cơn chấn động và tự d́m ḿnh vào loại nhạc than văn với bài T́nh thu là một ví dụ. Nhưng ít lâu sau đó, tôi bỗng nh́n thấy trong thế giới có nhiều sự đổi thay khiến cho nước tôi rồi cũng sẽ phải được giải quyết theo một chiều hướng tốt... Thế là tôi vươn ra khỏi những t́nh cảm chật hẹp để soạn mười bài hát cho những năm 2000, đó là mười bài Rong ca.
- Đă có bao giờ ông tiếc nuối v́ đă xa quê hương không? Nỗi buồn xa xứ hiện diện bên trong ông đă tác động như thế nào đến ca khúc và sự sáng tác của ông? Những suy nghĩ của ông về quê nhà nói chung như thế nào?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Ai xa quê hương mà chẳng tiếc nuối? Càng xa quê hương lại càng yêu quê hương hơn – nghe lại điệp khúc bài T́nh hoài hương đi! Nhưng nghệ sĩ là hạng người thường thích bay nhảy, tôi lại có máu giang hồ từ nhỏ, và ra với thế giới th́ lại học hỏi được nhiều, tôi chưa bao giờ hối hận là đă ra đi. Nhưng cuộc ra đi nào cũng phải có ngày về. Về lúc nào và ra sao là tuỳ mỗi người. Tôi hy vọng sẽ gặp lại quê hương và hát cho đồng bào nghe, trước khi chết.
http://phunutoday.vn/dataimages/201301/original/images1180256_Nhac_s i_Pham_Duy_a_Phunuto day.vn.jpg
Nhạc sĩ Phạm Duy. Ảnh: TNO.
- Đă có bao giờ ông cảm thấy hối hận v́ một điều ǵ đó chưa – kể cả trong t́nh yêu và trong chính kiến, nếu có xin ông cho biết qua về tâm cảm đó?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Sống rất phóng túng và nhất là sống trong một thời đại rất náo động th́ – hoặc ít hay nhiều – tôi có thể đă làm nên những điều lầm lỗi. Tôi rất muốn được xin lỗi nhiều người.
- Ước muốn lớn nhất của ông ở tuổi 76 là ǵ, thưa nhạc sĩ?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Là cứ được sống như thế này, măi măi. Xin sức khoẻ đừng quá mau sút giảm. Mong cứ được đi hát đều đều, nay Paris, mai Sydney, mốt Tokyo... biết đâu chẳng có ngày Hà Nội hay Hải Pḥng? Ước ao vẫn được sống với nguồn cảm hứng dồi dào để soạn nốt ba bức minh hoạ c̣n lại của Truyện Kiều. Và nhất là vẫn c̣n đủ th́ giờ nhàn rỗi để chơi với cháu ngoại...
- Thưa nhạc sĩ, hăy thử tưởng tượng nếu 20 năm nay ông ở lại trong nước hoạt động và sáng tác, liệu ông có làm được nhiều hơn (hay ít hơn) những ǵ ông đă làm được ở hải ngoại?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Trong giới soạn nhạc, ai cũng mơ ước đưa nhạc ḿnh từ nhạc đơn điệu (monodique) lên nhạc đa điệu (polyphonique) th́, từ nhiều năm qua, tôi và Duy Cường có cơ hội ở một nước kỹ thuật cao như Hoa Kỳ để có thể đi vào lănh vực điện toán rồi áp dụng nó vào âm nhạc. Tôi nghĩ rằng về h́nh thức, nhạc của tôi tiến hơn thời 1975. Tôi vẫn thường nói 20 năm qua là 20 năm đi du học của tôi.
- Trong album Mẹ năm 2000, người nghe cảm nhận được một điều ǵ đó thật buồn bă báo trước một cuộc chia tay lớn. Thưa ông, điều ǵ đă làm cho ông đi đến những chiêm nghiệm về cái chết và sự sống như vậy? Nó có phải là sự tổng kết một kinh nghiệm cuộc đời đứng trông những muộn phiền, buồn vui của cơi nhân gian?
Nhạc sĩ Phạm Duy: Anh muốn nói tới album mười bài Rong ca mang tên Người t́nh già trên đầu non? Xin được thưa với những người yêu nhạc rằng: có ba con người trong tôi, (1) con người t́nh cảm soạn ra những bản t́nh ca cho đôi lứa; (2) con người xă hội soạn nhạc khóc cười theo mệnh nước nổi trôi; (3) con người thứ ba là con người tâm linh với những tác phẩm ra đời từ xưa như Lữ hành, Xuân hành, Đạo ca, Thiền ca... th́ mười bài Rong ca là những bài hát về một chuyến đi tâm tưởng. Chuyến đi của đời người trên ḍng nhạc tư duy. Hành lư là con tim mở ngơ, chốn đến là tự thức an nhiên. Là một quay lưng không bận bịu. Là một trở về rất vô tư. Là những bài hát “nghiêng tai nghe lại cuộc đời”...
Mười bài Rong ca nói nhiều tới sự chết cho nên có thể làm cho người nghe thấy buồn nhiều hơn vui chăng? Cho tới nay, có khá nhiều bài viết về nó. Sẽ có dịp tôi mời mọi người đọc những bài này, trước khi đích thân tôi biểu diễn Rong ca cho quư vị nghe.
Phạm Duy sinh ngày 5/10/1921, tên thật Phạm Duy Cẩn, con của nhà văn Phạm Duy Tốn (1884 – 1924). Ngoài sáng tác với số lượng trên dưới 1.000 nhạc phẩm (chủ yếu là ca khúc), Phạm Duy c̣n có nhiều công tŕnh khảo cứu âm nhạc Việt Nam. Ông cũng từng giữ chức giáo sư nhạc ngữ tại trường Quốc gia âm nhạc Sài G̣n. Sau 1975, ông và gia đ́nh định cư tại Mỹ. Năm 2005, ông về Việt Nam định cư và đến nay đă có khoảng 100 ca khúc Phạm Duy được cho phép phổ biến.
Nhạc sĩ Phạm Duy trút hơi thở cuối cùng vào lúc 14 giờ 45 phút chiều 27/1 tại bệnh viện 115, TP.HCM. Con trai của nhạc sĩ là Duy Cường đă đưa thi hài cha về nhà vào tối cùng ngày, hiện gia đ́nh đang chờ các con gái của ông từ Mỹ về chịu tang.
Dự kiến lễ viếng nhạc sĩ sẽ bắt đầu từ ngày 29/1 tại tư gia (đường Lê Đại Hành, phường 15, quận 11, TP.HCM).
(Theo SGTT)