Hanna
03-28-2013, 14:17
Vào khoảng 1961 lúc đào Thanh Loan vắng bóng trên sân khấu, giới cải lương không ai nghĩ rằng cô đi vào chiến khu, cứ tưởng đâu là đi về thăm nhà ở Lai Vung, Sa Đéc, như hầu hết nghệ sĩ xuất thân từ miền Lục Tỉnh thỉnh thoảng về thăm quê vậy. Bà Bầu Thơ cũng nghĩ thế, cứ ngày một chờ Thanh Loan về, đoàn sẽ cho tái tŕnh diễn vở hát Nửa Đời Hương Phấn, v́ tuồng vẫn c̣n khán giả đi coi nếu như đăng bảng mở màn.
Ban tuyển chọn giải Thanh Tâm 1962. Người đứng hàng sau, thứ năm từ phải, là ông Trần Tấn Quốc. Người phụ nữ duy nhứt là Má Bảy Phùng Há. (H́nh: Bộ sưu tập của Ngành Mai)
Thế nhưng, chờ măi vẫn không thấy đào ta trở về, để rồi một ngày nọ có người cho bà hay tin Thanh Loan đă vào rừng đang ca hát trên đài phát thanh giải phóng. Bà Bầu Thơ tá hỏa, nhưng chẳng dám nói với ai chuyện này, kể cả đi gặp ông Trần Tấn Quốc để hỏi han sự việc, bà cũng chẳng dám luôn, dù rằng vợ chồng bà và ông Quốc rất thân từ những ngày nghệ sĩ Nam Nghĩa c̣n sống. Bà nghĩ bụng đi gặp ông Quốc lúc này là không nên, có thể bị vạ lây.
Về phần ông Trần Tấn Quốc th́ người ta chẳng biết ông có rơ việc vợ ông vào mật khu hay không. Nhưng trước đó khoảng 2 năm ông có lên tiếng với các nghệ sĩ Năm Châu, Phùng Há, rằng ông và đào Thanh Loan đă đường ai nấy đi rồi. Các nghệ sĩ tiền phong nói trên chẳng tin, bởi không hề nghe thấy một dấu hiệu “cơm không lành canh không ngọt” nào giữa hai người. Hơn nữa trong buổi lễ phát giải Thanh Tâm 1958 cho Thanh Nga tại tửu lầu Bồng Lai, người ta thấy 2 người vẫn có mặt ngồi chung một bàn th́ không lẽ họ thôi nhau một cách êm thấm. (Giải Thanh Tâm 1958 phát vào Tháng Tư, 1959).
Đến lúc có tin Thanh Loan vào mật khu th́ các nghệ sĩ tiền phong kia nhớ lại lời ông ông Quốc từng nói “thôi” nhau với đào Thanh Loan. Lời nói như tung tin ấy có liên quan ǵ đến sự vắng bóng Thanh Loan trong lúc này?
Với sự việc như thế th́ dĩ nhiên cơ quan an ninh đâu có để yên cho ông Quốc ngồi ở ṭa soạn mà làm chủ bút. Tuy rằng ông không bị câu lưu, bắt giữ, nhưng mỗi lần đi lấy lời khai ở bót công an về th́ gương mặt ông buồn dàu dàu, không tươi vui như thường khi, làm việc một cách uể oải, do vậy mà không khí đè nặng trong ṭa soạn, mọi người không biết ngày mai sẽ ra sao.
Từ sau ngày tờ Tiếng Dội bị bị đóng cửa vào cuối năm 1954, ông Quốc cộng tác với tờ báo nào th́ cũng chủ trương 3 vấn đề:
1) Nắm giữ bút quyền tờ báo (chủ bút).
2) Làm việc với ê kíp, bộ biên tập cũ tờ Tiếng Dội của ông.
3) Dành một trang báo mở trang kịch trường.
Năm 1958, nhơn báo Buổi Sáng đă tự ư đ́nh bản trên một tháng, vị chủ nhiệm báo nầy là ông Tam Mộc (Mai Lan Quế) thấy Trần Tấn Quốc và ê kíp của ông thất nghiệp nên ông Tam Mộc kêu giao tờ Buổi Sáng cho ông Quốc khai thác. Trụ sở ṭa soạn Buổi Sáng đặt tại căn nhà của ông Trần, số 216 đường Gia Long.
Dưới quyền điều khiển của ông Quốc, nhựt báo Buổi Sáng càng ngày càng có thế đứng vững mạnh. Cuối Tháng Hai, 1961, nhựt báo Buổi Sáng có được số phát hành mỗi ngày từ 23,000 đến 24,000 số.
Dù rằng tờ báo sống vững vàng, nhưng đứng trước t́nh trạng căng thẳng như vậy, cũng như biết trước rằng khó mà tiếp tục làm chủ bút tờ Buổi Sáng, bởi trong ṭa soạn đă có tiếng sầm x́: “Mai mốt đây tờ báo bị đóng cửa chết đói cả đám!”
Không thể để cho t́nh trạng ngột ngạt ấy kéo dài, nên buổi tối của một ngày sau đó, ông chủ nhiệm Tam Mộc và ông Quốc ăn cơm tối tại nhà hàng, bàn bạc số phận tờ báo Buổi Sáng. Ngày hôm sau ông Quốc cho họp toàn bộ những người cộng tác, nói rằng do quá mệt mỏi nên kể từ nay ông nghỉ hẳn nghề làm báo và về quê Cao Lănh tịnh dưỡng. Thôi th́ mạnh ai nấy lo, t́m tờ báo khác mà hành nghệ vậy. Ai cũng bùi ngùi, bởi không biết làm sao hơn!
Về tờ báo coi như ông Quốc giải quyết bằng cách giải nghệ, c̣n giải Thanh Tâm th́ sao? Đây là vấn đề khá rắc rối, bởi thời gian này ban tuyển chọn đang họp để chọn nghệ sĩ triển vọng năm 1960 (thông thường cứ sau khi ăn Tết Nguyên Đán xong th́ Ban thường vụ Ban Tuyển Chọn giải Thanh Tâm bắt đầu làm việc).
Từ hơn một năm nay, kư giả Hoài Ngọc coi như phụ tá cho ông Quốc nắm giữ hồ sơ giải Thanh Tâm. Do về quê, cũng như không c̣n làm chủ bút tờ báo, nên ông Quốc giao cho Hoài Ngọc (có giấy ủy quyền của ông) thay thế điều hành giải quyết toàn bộ giải Thanh Tâm.
Ông Quốc về tới Cao Lănh th́ ban tuyển chọn cũng chọn xong nghệ sĩ triển vọng năm 1960: Ngọc Giàu và Bích Sơn. Ai cũng hỏi chừng nào ông Quốc trở lại Sài G̣n để phát giải? Giờ đây th́ kư giả Hoài Ngọc đành nói ra sự thật là ông Quốc không trở lại Sài G̣n nữa mà về quê luôn, đồng thời đưa ra tờ giấy ủy quyền.
Thế nhưng, nghệ sĩ lăo thành Năm Châu phản đối, rằng như vậy không được, bởi phát giải mà chủ giải không có mặt th́ c̣n ư nghĩa ǵ chứ! Ông nói thêm nếu như ông Quốc có qua đời th́ phải có đại hội bầu chọn người lên thay, chớ việc ủy quyền th́ không đủ tư cách. Rồi th́ rất nhiều nghệ sĩ tiền phong cũng lập luận như Năm Châu. Coi như chuyện giải Thanh Tâm đă trở thành lớn chuyện.
NV
Ban tuyển chọn giải Thanh Tâm 1962. Người đứng hàng sau, thứ năm từ phải, là ông Trần Tấn Quốc. Người phụ nữ duy nhứt là Má Bảy Phùng Há. (H́nh: Bộ sưu tập của Ngành Mai)
Thế nhưng, chờ măi vẫn không thấy đào ta trở về, để rồi một ngày nọ có người cho bà hay tin Thanh Loan đă vào rừng đang ca hát trên đài phát thanh giải phóng. Bà Bầu Thơ tá hỏa, nhưng chẳng dám nói với ai chuyện này, kể cả đi gặp ông Trần Tấn Quốc để hỏi han sự việc, bà cũng chẳng dám luôn, dù rằng vợ chồng bà và ông Quốc rất thân từ những ngày nghệ sĩ Nam Nghĩa c̣n sống. Bà nghĩ bụng đi gặp ông Quốc lúc này là không nên, có thể bị vạ lây.
Về phần ông Trần Tấn Quốc th́ người ta chẳng biết ông có rơ việc vợ ông vào mật khu hay không. Nhưng trước đó khoảng 2 năm ông có lên tiếng với các nghệ sĩ Năm Châu, Phùng Há, rằng ông và đào Thanh Loan đă đường ai nấy đi rồi. Các nghệ sĩ tiền phong nói trên chẳng tin, bởi không hề nghe thấy một dấu hiệu “cơm không lành canh không ngọt” nào giữa hai người. Hơn nữa trong buổi lễ phát giải Thanh Tâm 1958 cho Thanh Nga tại tửu lầu Bồng Lai, người ta thấy 2 người vẫn có mặt ngồi chung một bàn th́ không lẽ họ thôi nhau một cách êm thấm. (Giải Thanh Tâm 1958 phát vào Tháng Tư, 1959).
Đến lúc có tin Thanh Loan vào mật khu th́ các nghệ sĩ tiền phong kia nhớ lại lời ông ông Quốc từng nói “thôi” nhau với đào Thanh Loan. Lời nói như tung tin ấy có liên quan ǵ đến sự vắng bóng Thanh Loan trong lúc này?
Với sự việc như thế th́ dĩ nhiên cơ quan an ninh đâu có để yên cho ông Quốc ngồi ở ṭa soạn mà làm chủ bút. Tuy rằng ông không bị câu lưu, bắt giữ, nhưng mỗi lần đi lấy lời khai ở bót công an về th́ gương mặt ông buồn dàu dàu, không tươi vui như thường khi, làm việc một cách uể oải, do vậy mà không khí đè nặng trong ṭa soạn, mọi người không biết ngày mai sẽ ra sao.
Từ sau ngày tờ Tiếng Dội bị bị đóng cửa vào cuối năm 1954, ông Quốc cộng tác với tờ báo nào th́ cũng chủ trương 3 vấn đề:
1) Nắm giữ bút quyền tờ báo (chủ bút).
2) Làm việc với ê kíp, bộ biên tập cũ tờ Tiếng Dội của ông.
3) Dành một trang báo mở trang kịch trường.
Năm 1958, nhơn báo Buổi Sáng đă tự ư đ́nh bản trên một tháng, vị chủ nhiệm báo nầy là ông Tam Mộc (Mai Lan Quế) thấy Trần Tấn Quốc và ê kíp của ông thất nghiệp nên ông Tam Mộc kêu giao tờ Buổi Sáng cho ông Quốc khai thác. Trụ sở ṭa soạn Buổi Sáng đặt tại căn nhà của ông Trần, số 216 đường Gia Long.
Dưới quyền điều khiển của ông Quốc, nhựt báo Buổi Sáng càng ngày càng có thế đứng vững mạnh. Cuối Tháng Hai, 1961, nhựt báo Buổi Sáng có được số phát hành mỗi ngày từ 23,000 đến 24,000 số.
Dù rằng tờ báo sống vững vàng, nhưng đứng trước t́nh trạng căng thẳng như vậy, cũng như biết trước rằng khó mà tiếp tục làm chủ bút tờ Buổi Sáng, bởi trong ṭa soạn đă có tiếng sầm x́: “Mai mốt đây tờ báo bị đóng cửa chết đói cả đám!”
Không thể để cho t́nh trạng ngột ngạt ấy kéo dài, nên buổi tối của một ngày sau đó, ông chủ nhiệm Tam Mộc và ông Quốc ăn cơm tối tại nhà hàng, bàn bạc số phận tờ báo Buổi Sáng. Ngày hôm sau ông Quốc cho họp toàn bộ những người cộng tác, nói rằng do quá mệt mỏi nên kể từ nay ông nghỉ hẳn nghề làm báo và về quê Cao Lănh tịnh dưỡng. Thôi th́ mạnh ai nấy lo, t́m tờ báo khác mà hành nghệ vậy. Ai cũng bùi ngùi, bởi không biết làm sao hơn!
Về tờ báo coi như ông Quốc giải quyết bằng cách giải nghệ, c̣n giải Thanh Tâm th́ sao? Đây là vấn đề khá rắc rối, bởi thời gian này ban tuyển chọn đang họp để chọn nghệ sĩ triển vọng năm 1960 (thông thường cứ sau khi ăn Tết Nguyên Đán xong th́ Ban thường vụ Ban Tuyển Chọn giải Thanh Tâm bắt đầu làm việc).
Từ hơn một năm nay, kư giả Hoài Ngọc coi như phụ tá cho ông Quốc nắm giữ hồ sơ giải Thanh Tâm. Do về quê, cũng như không c̣n làm chủ bút tờ báo, nên ông Quốc giao cho Hoài Ngọc (có giấy ủy quyền của ông) thay thế điều hành giải quyết toàn bộ giải Thanh Tâm.
Ông Quốc về tới Cao Lănh th́ ban tuyển chọn cũng chọn xong nghệ sĩ triển vọng năm 1960: Ngọc Giàu và Bích Sơn. Ai cũng hỏi chừng nào ông Quốc trở lại Sài G̣n để phát giải? Giờ đây th́ kư giả Hoài Ngọc đành nói ra sự thật là ông Quốc không trở lại Sài G̣n nữa mà về quê luôn, đồng thời đưa ra tờ giấy ủy quyền.
Thế nhưng, nghệ sĩ lăo thành Năm Châu phản đối, rằng như vậy không được, bởi phát giải mà chủ giải không có mặt th́ c̣n ư nghĩa ǵ chứ! Ông nói thêm nếu như ông Quốc có qua đời th́ phải có đại hội bầu chọn người lên thay, chớ việc ủy quyền th́ không đủ tư cách. Rồi th́ rất nhiều nghệ sĩ tiền phong cũng lập luận như Năm Châu. Coi như chuyện giải Thanh Tâm đă trở thành lớn chuyện.
NV