Romano
04-12-2013, 09:21
Cách trung tâm thủ đô hơn 40km có một ngôi làng toàn người Kinh, nhưng lại có một thứ ngôn ngữ riêng khiến người ngoài làng nghe không thể hiểu. Làng Phú Hải, xă Hải Ba (Hải Lăng, Quảng Trị) duy tŕ “mật ngữ” mà chỉ những người trong làng biết và nói với nhau, người ngoài không thể nào hiểu được...
http://media.tinmoi.vn//2013/04/12/phub.jpgẢnh minh họa. Nguồn: Internet
Theo lời kể của các cụ già ở đây, tổ tiên của người làng Phú Hải ngày nay được di cư từ Thanh Hoá vào cách đây trên 500 năm, ḍng họ lâu nhất đă trải qua đời thứ 21. Làng Phú Hải có 4 họ gồm Lê, Trần, Hồ, Vơ nhưng toàn thôn cũng chỉ có khoảng 70 hộ dân với trên 300 nhân khẩu. “Cách đây mấy chục năm, làng tôi nằm ở rú cát (cách vị trí hiện nay khoảng 15 km), nhưng do sự tàn phá của chiến tranh và nạn băo cát hoành hành nên làng quyết định dời về quần tụ nơi đây”,
Phú Hải nổi tiếng bởi ba nghề truyền thống đều liên quan đến việc hiếu hỉ: nghề làm hàng mă, nghề bát âm cổ nhạc (chuyên phục vụ trống kèn tại các đám ma, đám giỗ...) và đặc biệt nhất là nghề... thầy cúng.
Những bậc cao niên làng Phú Hải cho biết, ngôn ngữ riêng của làng ra đời từ xa xưa với mục đích để chỉ người làng “nói cho nhau nghe” nhằm ǵn giữ nghề của cha ông khỏi thất truyền ra các vùng khác. V́ vậy, ngôn ngữ ở đây được coi như một báu vật. Theo người dân ở đây, thực ra “mật ngữ” của làng Phú Hải cũng chỉ là cách nói mẹo, đánh tráo chữ, dựa trên ư nghĩa của ngôn ngữ Hán, Nôm. Từ ư nghĩa và cách phát âm của những ngôn ngữ này mà tổ tiên làng Phú Hải đă sáng tạo ra cách nói của riêng ḿnh.
Ví dụ như từ “tỏi” có nghĩa là đi (trong chữ Hán nghĩa từ "hành" là đi, ở đây người làng Phú Hải đă đánh tráo chữ “hành” thành chữ “tỏi”- hành, tỏi vốn là một loại củ có cùng họ hàng với nhau). Hoặc chữ “tẩu” có nghĩa là đi, thoát - người làng thường hay nói “tẩu vi thượng sách”- nghĩa là thoát thân là tốt nhất trong một t́nh huống nguy cấp nào đó.
Ngoài nguyên tắc dùng chữ Hán, đánh tráo chữ Hán th́ ngôn ngữ làng Phú Hải c̣n có những chữ không thể nào cắt nghĩa được, ví như nấu cơm th́ gọi là “chử náp”; uống nước th́ gọi là “cửa thổi”; người gần chết th́ gọi là “thượng gần uốn”... Trong các lễ cúng tại những nơi khác, khi người làng Phú Hải hành nghề th́ có sự phân công công việc riêng. Ví như “Bo (tôi) đă ngẵng vi (ông) xuôi” (trong câu này có ư nghĩa là tôi đánh trống, ông thổi kèn”. Hay trong một cuộc tṛ chuyện nào đó, khi có sự tranh căi xảy ra th́ một người nói “Sư ngọa mô xâu” (có nghĩa là ông không biết ǵ hết).
Làng có trên 320 hộ, khoảng 1.200 nhân khẩu, nhưng để nói lưu loát thứ tiếng này th́ chỉ có những người từ 40 tuổi trở lên, chiếm 40-45% dân số của làng. Người càng cao tuổi th́ nói càng gọn, càng kín, với vốn từ lóng rất đa dạng, phong phú. Cỡ 40-50 tuổi như lớp của ông cũng chỉ biết phần nào, nói và nghe tạm được. Chứ dưới 40 tuổi hầu như không c̣n ai sử dụng thứ ngôn ngữ này, nhưng lớp này họ nghe mọi người trong làng nói vẫn hiểu nội dung.
Làng Phú Hải là một cộng đồng gắn kết bền chặt. Dù đi đâu, làm ǵ th́ cốt cách, giọng nói của người làng vẫn không hề thay đổi và khó lẫn vào đâu được. Ngoài thứ ngôn ngữ lạ được ǵn giữ qua nhiều thế hệ th́ ngay cả tiếng nói của người làng vẫn mang đặc trưng riêng. Dù bốn bề của làng tiếp giáp với những ngôi làng khác nhưng giọng nói của người làng Phú Hải vẫn rất riêng, không giống với bên ngoài. Tiếng nói mang âm điệu lên xuống bất thường, âm vực rộng và nặng, giọng điệu nhấn nhá rất thú vị.
Tổng hợp
http://media.tinmoi.vn//2013/04/12/phub.jpgẢnh minh họa. Nguồn: Internet
Theo lời kể của các cụ già ở đây, tổ tiên của người làng Phú Hải ngày nay được di cư từ Thanh Hoá vào cách đây trên 500 năm, ḍng họ lâu nhất đă trải qua đời thứ 21. Làng Phú Hải có 4 họ gồm Lê, Trần, Hồ, Vơ nhưng toàn thôn cũng chỉ có khoảng 70 hộ dân với trên 300 nhân khẩu. “Cách đây mấy chục năm, làng tôi nằm ở rú cát (cách vị trí hiện nay khoảng 15 km), nhưng do sự tàn phá của chiến tranh và nạn băo cát hoành hành nên làng quyết định dời về quần tụ nơi đây”,
Phú Hải nổi tiếng bởi ba nghề truyền thống đều liên quan đến việc hiếu hỉ: nghề làm hàng mă, nghề bát âm cổ nhạc (chuyên phục vụ trống kèn tại các đám ma, đám giỗ...) và đặc biệt nhất là nghề... thầy cúng.
Những bậc cao niên làng Phú Hải cho biết, ngôn ngữ riêng của làng ra đời từ xa xưa với mục đích để chỉ người làng “nói cho nhau nghe” nhằm ǵn giữ nghề của cha ông khỏi thất truyền ra các vùng khác. V́ vậy, ngôn ngữ ở đây được coi như một báu vật. Theo người dân ở đây, thực ra “mật ngữ” của làng Phú Hải cũng chỉ là cách nói mẹo, đánh tráo chữ, dựa trên ư nghĩa của ngôn ngữ Hán, Nôm. Từ ư nghĩa và cách phát âm của những ngôn ngữ này mà tổ tiên làng Phú Hải đă sáng tạo ra cách nói của riêng ḿnh.
Ví dụ như từ “tỏi” có nghĩa là đi (trong chữ Hán nghĩa từ "hành" là đi, ở đây người làng Phú Hải đă đánh tráo chữ “hành” thành chữ “tỏi”- hành, tỏi vốn là một loại củ có cùng họ hàng với nhau). Hoặc chữ “tẩu” có nghĩa là đi, thoát - người làng thường hay nói “tẩu vi thượng sách”- nghĩa là thoát thân là tốt nhất trong một t́nh huống nguy cấp nào đó.
Ngoài nguyên tắc dùng chữ Hán, đánh tráo chữ Hán th́ ngôn ngữ làng Phú Hải c̣n có những chữ không thể nào cắt nghĩa được, ví như nấu cơm th́ gọi là “chử náp”; uống nước th́ gọi là “cửa thổi”; người gần chết th́ gọi là “thượng gần uốn”... Trong các lễ cúng tại những nơi khác, khi người làng Phú Hải hành nghề th́ có sự phân công công việc riêng. Ví như “Bo (tôi) đă ngẵng vi (ông) xuôi” (trong câu này có ư nghĩa là tôi đánh trống, ông thổi kèn”. Hay trong một cuộc tṛ chuyện nào đó, khi có sự tranh căi xảy ra th́ một người nói “Sư ngọa mô xâu” (có nghĩa là ông không biết ǵ hết).
Làng có trên 320 hộ, khoảng 1.200 nhân khẩu, nhưng để nói lưu loát thứ tiếng này th́ chỉ có những người từ 40 tuổi trở lên, chiếm 40-45% dân số của làng. Người càng cao tuổi th́ nói càng gọn, càng kín, với vốn từ lóng rất đa dạng, phong phú. Cỡ 40-50 tuổi như lớp của ông cũng chỉ biết phần nào, nói và nghe tạm được. Chứ dưới 40 tuổi hầu như không c̣n ai sử dụng thứ ngôn ngữ này, nhưng lớp này họ nghe mọi người trong làng nói vẫn hiểu nội dung.
Làng Phú Hải là một cộng đồng gắn kết bền chặt. Dù đi đâu, làm ǵ th́ cốt cách, giọng nói của người làng vẫn không hề thay đổi và khó lẫn vào đâu được. Ngoài thứ ngôn ngữ lạ được ǵn giữ qua nhiều thế hệ th́ ngay cả tiếng nói của người làng vẫn mang đặc trưng riêng. Dù bốn bề của làng tiếp giáp với những ngôi làng khác nhưng giọng nói của người làng Phú Hải vẫn rất riêng, không giống với bên ngoài. Tiếng nói mang âm điệu lên xuống bất thường, âm vực rộng và nặng, giọng điệu nhấn nhá rất thú vị.
Tổng hợp