johnnydan9
05-07-2013, 17:45
Ḍng sông cổ
Với những nhà báo mê Tây Bắc, ḍng sông Đà như một sơn nữ đầy bí ẩn và quyến rũ. Độ dăm tháng, một năm không nh́n thấy núi rừng Tây Bắc, không thấy sông Đà uốn lượn quanh co, cảm giác nhớ nhung nao ḷng.
Vậy nên, chục năm trước, ngày Quốc Hội họp bàn nên xây thủy điện Sơn La hay không, xây thấp hay xây cao, th́ những nhà báo coi Tây Bắc như bạn t́nh mang nhiều cảm xúc khó tả.
Ḍng sông Đà ghềnh thác, uốn lượn quanh co bên dăy Huổi Luông hùng vĩ, bến phà Pá Uân đợi chờ những bước chân khám phá, những bản làng như Mường Chiên, Cà Nàng, nơi có những cô gái Thái xinh đẹp, khỏa trần ngơ ngẩn với ḍng nước thềm sông sẽ không c̣n nữa.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02626.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Tác giả đi thuyền ngược sông Đà 10 năm trước </td></tr></tbody></table>Tôi đă có không biết bao nhiêu chuyến lang bang ngược sông Đà những ngày thủy điện xây dựng. Đến những cánh rừng, ôm gốc cây cổ thụ sẽ ch́m dưới ḷng hồ, theo dấu chân hổ và sói đỏ hung dữ, cuốc bộ ngày trời để sờ tận tay những tảng đá có h́nh khắc trơ ra từ ḷng sông mùa nước cạn ở băi đá Pá Màng.
Tôi đă mê mải trong những hang động người xưa, nằm vơng ngủ lều với các nhà khoa học để xem họ đào bới thềm sông cổ t́m di vật.
Tôi đă hết ngồi lại nằm mấy ngày trời trên mũi con thuyền máy mà nh́n từ trên đỉnh núi xuống như chiếc lá lúa nổi nênh giữa Đà giang mênh mang cuồn cuộn, ngược sông Đà, để được trải nghiệm thực tế từ những câu chữ bóng bẩy trong kư sự của cụ Nguyễn Tuân.
Tôi đă mải miết bên con sông mỗi năm vài lần, bởi suy nghĩ mai này, ḍng Đà giang sẽ vĩnh viễn biến mất dưới ḍng nước bạc.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02599.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Sông Đà uốn lượn qua dăy Huổi Luông (Quỳnh Nhai, Sơn La) </td></tr></tbody></table>Lần này, trở lại Đà giang, đứng bên công tŕnh thủy điện Sơn La, mới thấy sự kỳ vĩ của trí tuệ con người. Ḍng sông dữ dằn ấy đă bị con người chinh phục, biến sức mạnh của nó thành cơm gạo nuôi con người.
Nhưng ai là người đă chinh phục con sông từng được giới khoa học gọi là “ma-cà-rồng” này? Chúng ta thường nghĩ đến những máy móc hiện đại, những giàn khoan hiện đại, những máy trộn bê tông, những kỹ sư xây dựng, kiến trúc cừ khôi…
Nhưng những người thực sự đặt nền móng cho việc chinh phục con sông này, th́ ít người biết đến. Họ chính là những kỹ sư địa chất. Họ làm việc âm thầm từ cả trăm năm nay rồi. Họ ăn rừng ngủ thác, hiểu sông Đà như mạch máu của ḿnh.
Tôi đă kỳ công t́m gặp họ, để một lần nữa được hiểu cặn kẽ nền móng con sông, mà nói như các kỹ sư địa chất, th́ hiểu rơ “ḷng dạ” sông Đà.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/IMG4282_1.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Thủy điện Sơn La ngày mới khánh thành </td></tr></tbody></table>Cụ Nguyễn Tuân xưa kia ngồi bên vách núi chăm chú nghe mấy anh địa chất chỉ tay xuống sông Đà mà cụ vẫn gọi là “chúa sơn lâm Tây Bắc” giải thích rằng: "Dưới ḷng sông Đà có đá biến chất thuộc đại Cổ sinh, khoảng 460 triệu năm". Cụ đă thốt lên rằng: "Chao ôi! kích thích thay cái việc t́m cho ra được nền móng xưa của Tổ quốc ḿnh lúc chưa có quốc hiệu nào!".
Và rồi từ đó, cụ tự hào mà căi lư rằng, đất nước Việt Nam đă chào mừng vũ trụ và sống hoang dại từ hàng trăm triệu năm trước, mặc cho ai đó cứ giở sách sử ra mà căi rằng chỉ có 4 ngàn năm thôi. Cụ Tuân mê người địa chất từ bấy.
Trong căn pḥng ở cuối hành lang tầng hai của một dăy nhà xây dựng từ thời Pháp, nép ḿnh dưới những tán cây cổ thụ trên phố Phạm Ngũ Lăo, có ông già người thấp đậm, bộ râu quai nón muối tiêu phủ kín khuôn mặt, ngày ngày đạp xe lọ mọ đến làm những công việc thầm lặng: Chỉnh sửa những công tŕnh khoa học về ngành địa chất, cổ sinh cho các nhà khoa học và nghiên cứu những mẫu đất đá hóa thạch từ những loài động thực vật có cách nay hàng trăm triệu năm, từ khi sự sống mới khởi thủy.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC05845.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">TSKH Đặng Vũ Khúc và những mẩu địa chất thu lượm từ sông Đà </td></tr></tbody></table> <table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC05892.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">TSKH Đặng Vũ Khúc nghiên cứu địa chất sông Đà. Ảnh TSKH Đặng Vũ Khúc cung cấp.
</td></tr></tbody></table>Ông già giản dị đó là GS-TSKH Đặng Vũ Khúc, người đă dành cả tuổi thanh xuân nghiên cứu địa chất sông Đà.
TSKH Đặng Vũ Khúc triết lư cái tầm quan trọng của ngành địa chất: "Do có những đặc điểm địa chất khác nhau mà có nước hầu như không có khoáng sản ǵ đáng kể, ví dụ như Nhật Bản, nhưng có nước th́ có những mỏ khoáng sản thực quư hiếm, như một số nước ở châu Phi có mỏ kim cương, mỏ vàng lớn.
V́ vậy, ngay sau ngày đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng ḥa, Bác Hồ đă thành lập ngành địa chất, để xem mảnh đất dưới chân ḿnh có ǵ, kẻo lại sống trên vàng mà cứ nghèo đói".
Tuy nhiên, ngày đó nước ḿnh c̣n nghèo, chiến tranh loạn lạc, khoa học kỹ thuật lạc hậu nên mặc dù ngành Địa chất được thành lập từ năm 1945, song thực sự chỉ hoạt động sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc.
Năm 1954, khi Chính phủ trở về Hà Nội, Cục Địa chất mới được tách ra từ Bộ Công thương và trở thành Tổng cục Địa chất.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02613.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Hạ cây lớn dọn ḷng hồ </td></tr></tbody></table>Năm 1960, lớp kỹ sư địa chất đầu tiên mới ra trường và từ đó trở đi, trường Đại học Bách khoa Hà Nội đều đặn cung cấp đội ngũ kỹ sư địa chất cho ngành địa chất nước ta.
Năm 1959, Tổng cục Địa chất có chủ trương tiến hành điều tra địa chất và tài nguyên khoáng sản trên địa bàn toàn miền Bắc ở tỷ lệ 1:50.000.
Do các nhà địa chất nước ta hồi đó chưa có kinh nghiệm ǵ về công việc này, Tổng cục phải mời một đoàn chuyên gia Liên Xô gồm 6 người sang giúp ta. Công việc đầu tiên của ngành địa chất là lập bản đồ địa chất trên toàn lănh thổ Việt Nam.
Vùng Tây Bắc do một đội đảm nhiệm, chuyên gia là Đovjikov A.E, đội trưởng là Bùi Phú Mỹ, các kỹ sư trong đội có Nguyễn Vĩnh, Vũ Khúc, Nguyễn Xuân Bao.
Đó là những nhà địa chất đầu tiên của ngành địa chất Việt Nam lọ mọ đi dọc sông Đà trong suốt thập kỷ 60, từ ngă ba Việt Tŕ lên đến Mường Tè (Lai Châu) để nghiên cứu địa chất, vẽ tấm bản đồ địa chất Tây Bắc đầu tiên của nước ta.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02862.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Một bản tái định cư thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Công việc của họ là đi dọc thềm sông Đà và các con suối để nghiên cứu đá, sỏi xem đó là những loại đá ǵ? Tính chất của nó ra sao? Có chứa hóa thạch ǵ không? Từ đó nh́n ra được lịch sử h́nh thành của ḍng sông Đà, tính chất địa chất của con sông Đà và cả vùng Tây Bắc.
Hồi đó, lứa kỹ sư đầu tiên của ngành địa chất nước ta đi khảo sát dọc sông Đà, lập bản đồ địa chất không phải để làm các đập thủy điện.
Tuy nhiên, những tấm bản đồ địa chất đầu tiên đó là tài liệu rất cơ bản, mà dựa vào đó lứa kỹ sư địa chất thế hệ sau khoan khảo sát, lấy mẫu tiến hành phân tích, tạo ra những tài liệu chuẩn xác, làm cơ sở dữ liệu cho việc tiến hành xây dựng thủy điện.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC04088.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Cảnh tượng vét sông tạo móng cho đập thủy điện </td></tr></tbody></table> <table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC04086.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Cảnh tượng mới chặn ḍng sông Đà </td></tr></tbody></table>Từ những năm tháng lăn lộn dọc sông Đà, lặn ngụp dưới đáy sông, trèo lên tận đỉnh núi nghiên cứu địa chất, TSKH Đặng Vũ Khúc phân tích: "Sông Đà chảy qua vùng đá gốc cổ với nhiều cấu tạo địa chất, nhiều tầng đất đá có tuổi khác nhau.
Ở vùng Lai Châu, Điện Biên nó chảy qua đá biến chất thuộc đại Cổ sinh có tuổi khoảng 460 triệu năm. Dưới Sơn La, nó chảy qua những vùng đá núi lửa có tuổi khoảng 260 triệu năm và những vùng đá vôi Trung sinh có tuổi khoảng 240 triệu năm.
Ở những vùng này, nền đá cứng ép ḷng sông nhỏ lại, hai bên sông vách đá cao vút, con sông trở nên hung dữ, ầm ào lao đi như tên bắn, thuyền bè rất khó ngược xuôi. Chính v́ độ dốc giữa thượng nguồn và hạ lưu lớn, ḍng sông nhỏ hẹp, có nhiều gềnh thác nên nó được coi là con sông có tiềm năng thủy lực rất lớn để xây dựng các công tŕnh thủy điện...".
<table style="PADDING-BOTTOM: 5px; PADDING-TOP: 5px; PADDING-LEFT: 5px; PADDING-RIGHT: 5px" align="center" cellpadding="3" cellspacing="3" width="455"> <tbody> <tr> <td> <fieldset style="BACKGROUND-COLOR: #f2f2f2"><legend></legend> Dự án Thủy điện Sơn La hoàn thành trước 3 năm so với kế hoạch. Điều kỳ diệu là kỹ sư và công nhân Việt Nam thiết kế và thi công. Các chuyên gia nước ngoài chỉ đóng vai tṛ giám sát. Trên công trường thủy điện có tới 1 vạn công nhân, kỹ sư làm việc miệt mài. 16,6 triệu mét khối đất đá được đào xúc, 20 triệu mét khối đất đá được vận chuyển, đổ 6 triệu mét khối bê tông, lắp đặt 115.000 tấn thiết bị…</fieldset></td></tr></tbody></table>
Với những nhà báo mê Tây Bắc, ḍng sông Đà như một sơn nữ đầy bí ẩn và quyến rũ. Độ dăm tháng, một năm không nh́n thấy núi rừng Tây Bắc, không thấy sông Đà uốn lượn quanh co, cảm giác nhớ nhung nao ḷng.
Vậy nên, chục năm trước, ngày Quốc Hội họp bàn nên xây thủy điện Sơn La hay không, xây thấp hay xây cao, th́ những nhà báo coi Tây Bắc như bạn t́nh mang nhiều cảm xúc khó tả.
Ḍng sông Đà ghềnh thác, uốn lượn quanh co bên dăy Huổi Luông hùng vĩ, bến phà Pá Uân đợi chờ những bước chân khám phá, những bản làng như Mường Chiên, Cà Nàng, nơi có những cô gái Thái xinh đẹp, khỏa trần ngơ ngẩn với ḍng nước thềm sông sẽ không c̣n nữa.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02626.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Tác giả đi thuyền ngược sông Đà 10 năm trước </td></tr></tbody></table>Tôi đă có không biết bao nhiêu chuyến lang bang ngược sông Đà những ngày thủy điện xây dựng. Đến những cánh rừng, ôm gốc cây cổ thụ sẽ ch́m dưới ḷng hồ, theo dấu chân hổ và sói đỏ hung dữ, cuốc bộ ngày trời để sờ tận tay những tảng đá có h́nh khắc trơ ra từ ḷng sông mùa nước cạn ở băi đá Pá Màng.
Tôi đă mê mải trong những hang động người xưa, nằm vơng ngủ lều với các nhà khoa học để xem họ đào bới thềm sông cổ t́m di vật.
Tôi đă hết ngồi lại nằm mấy ngày trời trên mũi con thuyền máy mà nh́n từ trên đỉnh núi xuống như chiếc lá lúa nổi nênh giữa Đà giang mênh mang cuồn cuộn, ngược sông Đà, để được trải nghiệm thực tế từ những câu chữ bóng bẩy trong kư sự của cụ Nguyễn Tuân.
Tôi đă mải miết bên con sông mỗi năm vài lần, bởi suy nghĩ mai này, ḍng Đà giang sẽ vĩnh viễn biến mất dưới ḍng nước bạc.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02599.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Sông Đà uốn lượn qua dăy Huổi Luông (Quỳnh Nhai, Sơn La) </td></tr></tbody></table>Lần này, trở lại Đà giang, đứng bên công tŕnh thủy điện Sơn La, mới thấy sự kỳ vĩ của trí tuệ con người. Ḍng sông dữ dằn ấy đă bị con người chinh phục, biến sức mạnh của nó thành cơm gạo nuôi con người.
Nhưng ai là người đă chinh phục con sông từng được giới khoa học gọi là “ma-cà-rồng” này? Chúng ta thường nghĩ đến những máy móc hiện đại, những giàn khoan hiện đại, những máy trộn bê tông, những kỹ sư xây dựng, kiến trúc cừ khôi…
Nhưng những người thực sự đặt nền móng cho việc chinh phục con sông này, th́ ít người biết đến. Họ chính là những kỹ sư địa chất. Họ làm việc âm thầm từ cả trăm năm nay rồi. Họ ăn rừng ngủ thác, hiểu sông Đà như mạch máu của ḿnh.
Tôi đă kỳ công t́m gặp họ, để một lần nữa được hiểu cặn kẽ nền móng con sông, mà nói như các kỹ sư địa chất, th́ hiểu rơ “ḷng dạ” sông Đà.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/IMG4282_1.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Thủy điện Sơn La ngày mới khánh thành </td></tr></tbody></table>Cụ Nguyễn Tuân xưa kia ngồi bên vách núi chăm chú nghe mấy anh địa chất chỉ tay xuống sông Đà mà cụ vẫn gọi là “chúa sơn lâm Tây Bắc” giải thích rằng: "Dưới ḷng sông Đà có đá biến chất thuộc đại Cổ sinh, khoảng 460 triệu năm". Cụ đă thốt lên rằng: "Chao ôi! kích thích thay cái việc t́m cho ra được nền móng xưa của Tổ quốc ḿnh lúc chưa có quốc hiệu nào!".
Và rồi từ đó, cụ tự hào mà căi lư rằng, đất nước Việt Nam đă chào mừng vũ trụ và sống hoang dại từ hàng trăm triệu năm trước, mặc cho ai đó cứ giở sách sử ra mà căi rằng chỉ có 4 ngàn năm thôi. Cụ Tuân mê người địa chất từ bấy.
Trong căn pḥng ở cuối hành lang tầng hai của một dăy nhà xây dựng từ thời Pháp, nép ḿnh dưới những tán cây cổ thụ trên phố Phạm Ngũ Lăo, có ông già người thấp đậm, bộ râu quai nón muối tiêu phủ kín khuôn mặt, ngày ngày đạp xe lọ mọ đến làm những công việc thầm lặng: Chỉnh sửa những công tŕnh khoa học về ngành địa chất, cổ sinh cho các nhà khoa học và nghiên cứu những mẫu đất đá hóa thạch từ những loài động thực vật có cách nay hàng trăm triệu năm, từ khi sự sống mới khởi thủy.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC05845.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">TSKH Đặng Vũ Khúc và những mẩu địa chất thu lượm từ sông Đà </td></tr></tbody></table> <table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC05892.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">TSKH Đặng Vũ Khúc nghiên cứu địa chất sông Đà. Ảnh TSKH Đặng Vũ Khúc cung cấp.
</td></tr></tbody></table>Ông già giản dị đó là GS-TSKH Đặng Vũ Khúc, người đă dành cả tuổi thanh xuân nghiên cứu địa chất sông Đà.
TSKH Đặng Vũ Khúc triết lư cái tầm quan trọng của ngành địa chất: "Do có những đặc điểm địa chất khác nhau mà có nước hầu như không có khoáng sản ǵ đáng kể, ví dụ như Nhật Bản, nhưng có nước th́ có những mỏ khoáng sản thực quư hiếm, như một số nước ở châu Phi có mỏ kim cương, mỏ vàng lớn.
V́ vậy, ngay sau ngày đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng ḥa, Bác Hồ đă thành lập ngành địa chất, để xem mảnh đất dưới chân ḿnh có ǵ, kẻo lại sống trên vàng mà cứ nghèo đói".
Tuy nhiên, ngày đó nước ḿnh c̣n nghèo, chiến tranh loạn lạc, khoa học kỹ thuật lạc hậu nên mặc dù ngành Địa chất được thành lập từ năm 1945, song thực sự chỉ hoạt động sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp kết thúc.
Năm 1954, khi Chính phủ trở về Hà Nội, Cục Địa chất mới được tách ra từ Bộ Công thương và trở thành Tổng cục Địa chất.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02613.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Hạ cây lớn dọn ḷng hồ </td></tr></tbody></table>Năm 1960, lớp kỹ sư địa chất đầu tiên mới ra trường và từ đó trở đi, trường Đại học Bách khoa Hà Nội đều đặn cung cấp đội ngũ kỹ sư địa chất cho ngành địa chất nước ta.
Năm 1959, Tổng cục Địa chất có chủ trương tiến hành điều tra địa chất và tài nguyên khoáng sản trên địa bàn toàn miền Bắc ở tỷ lệ 1:50.000.
Do các nhà địa chất nước ta hồi đó chưa có kinh nghiệm ǵ về công việc này, Tổng cục phải mời một đoàn chuyên gia Liên Xô gồm 6 người sang giúp ta. Công việc đầu tiên của ngành địa chất là lập bản đồ địa chất trên toàn lănh thổ Việt Nam.
Vùng Tây Bắc do một đội đảm nhiệm, chuyên gia là Đovjikov A.E, đội trưởng là Bùi Phú Mỹ, các kỹ sư trong đội có Nguyễn Vĩnh, Vũ Khúc, Nguyễn Xuân Bao.
Đó là những nhà địa chất đầu tiên của ngành địa chất Việt Nam lọ mọ đi dọc sông Đà trong suốt thập kỷ 60, từ ngă ba Việt Tŕ lên đến Mường Tè (Lai Châu) để nghiên cứu địa chất, vẽ tấm bản đồ địa chất Tây Bắc đầu tiên của nước ta.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC02862.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Một bản tái định cư thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Công việc của họ là đi dọc thềm sông Đà và các con suối để nghiên cứu đá, sỏi xem đó là những loại đá ǵ? Tính chất của nó ra sao? Có chứa hóa thạch ǵ không? Từ đó nh́n ra được lịch sử h́nh thành của ḍng sông Đà, tính chất địa chất của con sông Đà và cả vùng Tây Bắc.
Hồi đó, lứa kỹ sư đầu tiên của ngành địa chất nước ta đi khảo sát dọc sông Đà, lập bản đồ địa chất không phải để làm các đập thủy điện.
Tuy nhiên, những tấm bản đồ địa chất đầu tiên đó là tài liệu rất cơ bản, mà dựa vào đó lứa kỹ sư địa chất thế hệ sau khoan khảo sát, lấy mẫu tiến hành phân tích, tạo ra những tài liệu chuẩn xác, làm cơ sở dữ liệu cho việc tiến hành xây dựng thủy điện.
<table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC04088.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Cảnh tượng vét sông tạo móng cho đập thủy điện </td></tr></tbody></table> <table style="MARGIN: auto" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"> <tbody> <tr> <td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/06/DSC04086.JPG</td></tr> <tr> <td style="FONT-SIZE: 10pt; FONT-FAMILY: Arial; COLOR: #002060" align="center">Cảnh tượng mới chặn ḍng sông Đà </td></tr></tbody></table>Từ những năm tháng lăn lộn dọc sông Đà, lặn ngụp dưới đáy sông, trèo lên tận đỉnh núi nghiên cứu địa chất, TSKH Đặng Vũ Khúc phân tích: "Sông Đà chảy qua vùng đá gốc cổ với nhiều cấu tạo địa chất, nhiều tầng đất đá có tuổi khác nhau.
Ở vùng Lai Châu, Điện Biên nó chảy qua đá biến chất thuộc đại Cổ sinh có tuổi khoảng 460 triệu năm. Dưới Sơn La, nó chảy qua những vùng đá núi lửa có tuổi khoảng 260 triệu năm và những vùng đá vôi Trung sinh có tuổi khoảng 240 triệu năm.
Ở những vùng này, nền đá cứng ép ḷng sông nhỏ lại, hai bên sông vách đá cao vút, con sông trở nên hung dữ, ầm ào lao đi như tên bắn, thuyền bè rất khó ngược xuôi. Chính v́ độ dốc giữa thượng nguồn và hạ lưu lớn, ḍng sông nhỏ hẹp, có nhiều gềnh thác nên nó được coi là con sông có tiềm năng thủy lực rất lớn để xây dựng các công tŕnh thủy điện...".
<table style="PADDING-BOTTOM: 5px; PADDING-TOP: 5px; PADDING-LEFT: 5px; PADDING-RIGHT: 5px" align="center" cellpadding="3" cellspacing="3" width="455"> <tbody> <tr> <td> <fieldset style="BACKGROUND-COLOR: #f2f2f2"><legend></legend> Dự án Thủy điện Sơn La hoàn thành trước 3 năm so với kế hoạch. Điều kỳ diệu là kỹ sư và công nhân Việt Nam thiết kế và thi công. Các chuyên gia nước ngoài chỉ đóng vai tṛ giám sát. Trên công trường thủy điện có tới 1 vạn công nhân, kỹ sư làm việc miệt mài. 16,6 triệu mét khối đất đá được đào xúc, 20 triệu mét khối đất đá được vận chuyển, đổ 6 triệu mét khối bê tông, lắp đặt 115.000 tấn thiết bị…</fieldset></td></tr></tbody></table>