johnnydan9
05-08-2013, 15:31
Ḍng sông "Ma-cà-rồng"
Phải lọ mọ măi tôi mới t́m thấy ṭa nhà cũ kỹ ở quận Hà Đông (Hà Nội). Ấy là Xí nghiệp khảo sát xây dựng điện I, thuộc Tổng công ty điện lực Việt Nam. Tuy nhiên, trong ṭa nhà ấy chỉ có mấy chị em văn pḥng.
Họ bảo, muốn t́m anh em kỹ sư địa chất th́ chỉ có cách ngược sông Đà mà t́m. Nhiều lần liên lạc không có sóng, tôi được anh em kỹ sư thủy điện Sơn La chỉ lên thủy điện Huội Quảng.
Con đường xuyên rừng gập gềnh đá hộc dẫn đến một quán lá dựng tạm chênh vênh bên vực thẳm. Quán chỉ có các món liên quan đến sơn dương.
Vợ chồng chủ quán người Hưng Yên, hai chục năm nay cứ “bám càng” mấy anh thủy điện. Thủy điện khởi công ở chỗ nào, vợ chồng này dỡ quán chuyển lên đó.<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_6.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Đập thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table><table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_3.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Kỹ sư địa chất Nguyễn Văn Nhân (bên trái) và kỹ sư địa chất Huỳnh Phong (thứ 2 từ trái qua)
</td></tr></tbody></table>Tôi hỏi về các kỹ sư địa chất, chị chủ quán chỉ một nhóm mấy ông gầy g̣, tóc tai bờm xờm, ăn mặc giản dị ngồi uống rượu suông ở góc quán nhậu dă chiến. Chị chủ quán bảo: “Đó là mấy ông kỹ sư địa chất, suốt ngày chỉ lần ṃ chọc ngoáy ở bờ sông”.
Cảnh đẹp, rượu ngon, nhưng ông nào cũng kiệm lời. Tôi mang chén rượu sắn xin nhập cuộc. Trong nhóm “sơn tràng” toàn là những kỹ sư địa chất kỳ cựu. Anh Huỳnh Phong, trông như bác nông dân, hóa ra là Phó giám đốc Xí nghiệp khảo sát xây dựng điện I.
Rượu vào, lời ra, một kỹ sư già đọc thơ thế này: “Một lều con hứng đầy sao/ Một vành trăng bạc mắc vào đỉnh khoan/ Một câu hát nhỏ bên ngàn/ Một đôi mắt dịu quê làng xa xôi…/ Có ǵ đáng nói em ơi/ T́nh ta địa chất trăm nơi thăm ḍ”.
Nhà văn Lư Biên Cương sau mười mấy năm trời đi theo đoàn quân địa chất mới thốt lên được những câu thơ đẹp đến thế!
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_1.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Cảnh thi công đập thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Nghe các anh nói cười rôm rả, tôi chợt nhớ đến người đàn bà có chồng làm kỹ sư địa chất sống ngay vách nhà tôi hồi tôi c̣n nhỏ. Chị tự hào với dân làng lắm. Mỗi khi ra đường, chị bắt gặp những đôi mắt thán phục, thèm khát của lũ bạn gái.
Nhưng cưới xong anh đi biền biệt, thậm chí cả năm không về. Mỗi lần anh về, lũ trẻ chúng tôi lại kéo nhau sang nhà anh hóng chuyện. Anh kể chuyện gặp gấu, gặp hổ, t́m thấy quặng than, quặng sắt, mang lại cho Tổ quốc không biết bao nhiêu tiền của. C̣n ǵ vinh dự, tự hào bằng?
Nhưng rồi tôi thấy chị ngày một muộn phiền, héo hon khi năm này tháng khác đối mặt với bốn bức tường lạnh lẽo.
Nghe đâu, sau này chị theo giai trốn biệt vào Nam v́ chán cảnh cả năm mới gặp được chồng vài ngày tết. Từ bấy cũng không thấy anh về nữa.
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_2.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Thi công cửa xả
</td></tr></tbody></table><table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_5.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Cửa xả lũ Thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Những kỹ sư địa chất như Bùi Khôi Hùng, Nhân Văn Tuân, Huỳnh Phong, Nguyễn Văn Nhân... ngồi trên căn nhà sàn uống rượu suông từ chiều đến tận đêm trăng sơn cước ấy không phải là lớp người đầu tiên khai phá sông Đà, song cũng có thể nói là những người đă hiến trọn tuổi xuân cho những ghềnh thác, cho con sông hung dữ mà cụ Nguyễn Tuân gọi là con ngựa bất kham.
Lời cụ Tuân nói th́ chẳng phải đùa, bởi v́ từ hồi thuộc Pháp, các nhà khoa học Pháp, những thiên tài hàng đầu thế giới về khai sơn phá thạch đă phải nghiêng ḿnh kính nể trước tầng cuội sỏi dày 70 mét dưới đáy sông, trước những tầng đứt găy ngầm (hiện tượng kast) nham nhở trong ḷng đất và gọi nó là con sông "Ma-cà-rồng".
Rồi các bộ óc lớn của Trung Quốc, nơi xây dựng thủy điện Tam Hiệp lớn nhất thế giới, sau khi đă cuốc bộ dọc bờ sông cũng phải than rằng: "Con sông này quả khó trị".
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_4.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Tác giả bên một tấm bia nằm trên ḥn đảo giữa sông Đà đoạn giáp ranh giữa huyện Quỳnh Nhai và Than Uyên. </td></tr></tbody></table><table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_7.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Trước khi nghiên cứu sông Đà, những lớp kỹ sư này đều phải đọc lại lịch sử và những nghiên cứu của lớp người đi trước.
Kỹ sư địa chất Bùi Khôi Hùng, là người từng tham gia hầu hết các thủy điện ở nước ta đă phải lần ṃ trong đống tư liệu ít ỏi bằng tiếng Pháp để thấy được những bước chân khai sơn phá thạch đầu tiên của các bộ óc vĩ đại trị v́ xứ Đông Dương một thời:
Những năm 30 của thế kỷ trước, nước ta c̣n ch́m dưới ách đô hộ của thực dân Pháp và c̣n ch́m trong sự lạc hậu về khoa học, th́ thực dân Pháp đă nung nấu tham vọng xây dựng một nhà máy thủy điện khổng lồ, lớn nhất châu Á trên sông Đà.
Mục đích là xây dựng hậu chiến Đông Dương vững mạnh, chuẩn bị nguồn lực để đối phó với đại chiến thế giới thứ hai có thể xảy ra (thực tế nó đă xảy ra).
Thực dân pháp đă giao nhiệm vụ cho J.Fomaget, lúc đó là giám đốc Sở địa chất Đông Dương t́m nơi xây dựng thuỷ điện.
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_8.j pg</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Các kỹ sư địa chất khảo sát sông Đà 20 năm trước (Ảnh tư liệu) </td></tr></tbody></table>J.Fomaget đă kéo hàng chục nhà khoa học tài ba vào cuộc chiến với ḍng sông Đà suốt từ Ḥa B́nh lên đến Sơn La, song vẫn không t́m được một nơi ưng ư để trị con sông hung dữ này.
Chưa chịu thất bại, J.Fomaget đă mời hăng Bachy, khi đó là một công ty lớn nhất Đông Dương, chuyên hoạt động trong lĩnh vực khoan ḍ địa chất cùng vào cuộc.
Các kỹ sư kỳ cựu của hăng Bachy đă cắm dày đặc mũi khoan xuống ḷng sông từ chỗ TP. Ḥa B́nh lên đến tận Suối Rút, Chợ Bờ, nhưng chỉ thấy những tầng cuội sỏi dày 30 đến 70 mét ở dưới ḷng sông.
Với khoa học kỹ thuật thời đó, không thể xây dựng một con đập trên nền cuội sỏi dày như vậy mà vẫn đảm bảo an toàn cho hạ du.
Ḍng sông “Ma-cà-rồng” khuất phục các nhà địa chất kỳ cựu của Pháp.
<table style="padding:5px;" align="center" cellpadding="3" cellspacing="3" width="455"><tbody><tr><td><fieldset style="background-color:#f2f2f2"><legend></legend>Có một kỹ sư địa chất đă cao hứng nói thế này về con sông Đà: "Nó mang bộ mặt thẫm đỏ, lao đi những bước hung hăn, đầy sự hăm họa tàn phá.
Nó có 540 cây số chiều dài chảy qua nước ta. Thủy đầu chênh lệch 270m, ḍng sông như chiếc máng xối khổng lồ đặt nghiêng, rót nước xuống vùng châu thổ.
Những ngôi nhà chưa kịp chạy, những cây cổ thụ bám đất ngàn năm, những đứa trẻ chưa kịp lớn khôn, ḍng sông cuốn đi hết.
Đêm mùa lũ, miền châu thổ thao thức, tiếng trống giục triền miên nơi điếm canh đê, những tấm lưng người c̣ng đi v́ vác đất. Sau lưng họ là những thảm lúa đang th́ con gái, là vạn vạn những vườn cây, hàng triệu cư dân.
Năm 1971, huyện Chương Mỹ (Hà Tây cũ) đă phải nhận 2 tỷ mét khối nước (do lượng nước quá lớn từ sông Đà tống ra sông Hồng, làm vỡ đê sông Hồng) để cứu nguy cho cả vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng.
Trên ḍng sông hung dữ ấy chỉ c̣n những chiếc thuyền, con người như những con bọ vó bám chặt lấy mặt sông kiếm củi, kiếm cái sống cho những ngày sau đó”. </fieldset></td></tr></tbody></table>
Phải lọ mọ măi tôi mới t́m thấy ṭa nhà cũ kỹ ở quận Hà Đông (Hà Nội). Ấy là Xí nghiệp khảo sát xây dựng điện I, thuộc Tổng công ty điện lực Việt Nam. Tuy nhiên, trong ṭa nhà ấy chỉ có mấy chị em văn pḥng.
Họ bảo, muốn t́m anh em kỹ sư địa chất th́ chỉ có cách ngược sông Đà mà t́m. Nhiều lần liên lạc không có sóng, tôi được anh em kỹ sư thủy điện Sơn La chỉ lên thủy điện Huội Quảng.
Con đường xuyên rừng gập gềnh đá hộc dẫn đến một quán lá dựng tạm chênh vênh bên vực thẳm. Quán chỉ có các món liên quan đến sơn dương.
Vợ chồng chủ quán người Hưng Yên, hai chục năm nay cứ “bám càng” mấy anh thủy điện. Thủy điện khởi công ở chỗ nào, vợ chồng này dỡ quán chuyển lên đó.<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_6.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Đập thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table><table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_3.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Kỹ sư địa chất Nguyễn Văn Nhân (bên trái) và kỹ sư địa chất Huỳnh Phong (thứ 2 từ trái qua)
</td></tr></tbody></table>Tôi hỏi về các kỹ sư địa chất, chị chủ quán chỉ một nhóm mấy ông gầy g̣, tóc tai bờm xờm, ăn mặc giản dị ngồi uống rượu suông ở góc quán nhậu dă chiến. Chị chủ quán bảo: “Đó là mấy ông kỹ sư địa chất, suốt ngày chỉ lần ṃ chọc ngoáy ở bờ sông”.
Cảnh đẹp, rượu ngon, nhưng ông nào cũng kiệm lời. Tôi mang chén rượu sắn xin nhập cuộc. Trong nhóm “sơn tràng” toàn là những kỹ sư địa chất kỳ cựu. Anh Huỳnh Phong, trông như bác nông dân, hóa ra là Phó giám đốc Xí nghiệp khảo sát xây dựng điện I.
Rượu vào, lời ra, một kỹ sư già đọc thơ thế này: “Một lều con hứng đầy sao/ Một vành trăng bạc mắc vào đỉnh khoan/ Một câu hát nhỏ bên ngàn/ Một đôi mắt dịu quê làng xa xôi…/ Có ǵ đáng nói em ơi/ T́nh ta địa chất trăm nơi thăm ḍ”.
Nhà văn Lư Biên Cương sau mười mấy năm trời đi theo đoàn quân địa chất mới thốt lên được những câu thơ đẹp đến thế!
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_1.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Cảnh thi công đập thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Nghe các anh nói cười rôm rả, tôi chợt nhớ đến người đàn bà có chồng làm kỹ sư địa chất sống ngay vách nhà tôi hồi tôi c̣n nhỏ. Chị tự hào với dân làng lắm. Mỗi khi ra đường, chị bắt gặp những đôi mắt thán phục, thèm khát của lũ bạn gái.
Nhưng cưới xong anh đi biền biệt, thậm chí cả năm không về. Mỗi lần anh về, lũ trẻ chúng tôi lại kéo nhau sang nhà anh hóng chuyện. Anh kể chuyện gặp gấu, gặp hổ, t́m thấy quặng than, quặng sắt, mang lại cho Tổ quốc không biết bao nhiêu tiền của. C̣n ǵ vinh dự, tự hào bằng?
Nhưng rồi tôi thấy chị ngày một muộn phiền, héo hon khi năm này tháng khác đối mặt với bốn bức tường lạnh lẽo.
Nghe đâu, sau này chị theo giai trốn biệt vào Nam v́ chán cảnh cả năm mới gặp được chồng vài ngày tết. Từ bấy cũng không thấy anh về nữa.
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_2.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Thi công cửa xả
</td></tr></tbody></table><table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_5.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Cửa xả lũ Thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Những kỹ sư địa chất như Bùi Khôi Hùng, Nhân Văn Tuân, Huỳnh Phong, Nguyễn Văn Nhân... ngồi trên căn nhà sàn uống rượu suông từ chiều đến tận đêm trăng sơn cước ấy không phải là lớp người đầu tiên khai phá sông Đà, song cũng có thể nói là những người đă hiến trọn tuổi xuân cho những ghềnh thác, cho con sông hung dữ mà cụ Nguyễn Tuân gọi là con ngựa bất kham.
Lời cụ Tuân nói th́ chẳng phải đùa, bởi v́ từ hồi thuộc Pháp, các nhà khoa học Pháp, những thiên tài hàng đầu thế giới về khai sơn phá thạch đă phải nghiêng ḿnh kính nể trước tầng cuội sỏi dày 70 mét dưới đáy sông, trước những tầng đứt găy ngầm (hiện tượng kast) nham nhở trong ḷng đất và gọi nó là con sông "Ma-cà-rồng".
Rồi các bộ óc lớn của Trung Quốc, nơi xây dựng thủy điện Tam Hiệp lớn nhất thế giới, sau khi đă cuốc bộ dọc bờ sông cũng phải than rằng: "Con sông này quả khó trị".
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_4.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Tác giả bên một tấm bia nằm trên ḥn đảo giữa sông Đà đoạn giáp ranh giữa huyện Quỳnh Nhai và Than Uyên. </td></tr></tbody></table><table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_7.J PG</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Thủy điện Sơn La </td></tr></tbody></table>Trước khi nghiên cứu sông Đà, những lớp kỹ sư này đều phải đọc lại lịch sử và những nghiên cứu của lớp người đi trước.
Kỹ sư địa chất Bùi Khôi Hùng, là người từng tham gia hầu hết các thủy điện ở nước ta đă phải lần ṃ trong đống tư liệu ít ỏi bằng tiếng Pháp để thấy được những bước chân khai sơn phá thạch đầu tiên của các bộ óc vĩ đại trị v́ xứ Đông Dương một thời:
Những năm 30 của thế kỷ trước, nước ta c̣n ch́m dưới ách đô hộ của thực dân Pháp và c̣n ch́m trong sự lạc hậu về khoa học, th́ thực dân Pháp đă nung nấu tham vọng xây dựng một nhà máy thủy điện khổng lồ, lớn nhất châu Á trên sông Đà.
Mục đích là xây dựng hậu chiến Đông Dương vững mạnh, chuẩn bị nguồn lực để đối phó với đại chiến thế giới thứ hai có thể xảy ra (thực tế nó đă xảy ra).
Thực dân pháp đă giao nhiệm vụ cho J.Fomaget, lúc đó là giám đốc Sở địa chất Đông Dương t́m nơi xây dựng thuỷ điện.
<table style="margin:auto;" align="center" border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" width="1"><tbody><tr><td>http://res.vtc.vn/media/vtcnews/2013/05/07/thuy_dien_son_la_8.j pg</td></tr><tr><td style="font-family:Arial; font-size:10pt;color:#002 060;" align="center">Các kỹ sư địa chất khảo sát sông Đà 20 năm trước (Ảnh tư liệu) </td></tr></tbody></table>J.Fomaget đă kéo hàng chục nhà khoa học tài ba vào cuộc chiến với ḍng sông Đà suốt từ Ḥa B́nh lên đến Sơn La, song vẫn không t́m được một nơi ưng ư để trị con sông hung dữ này.
Chưa chịu thất bại, J.Fomaget đă mời hăng Bachy, khi đó là một công ty lớn nhất Đông Dương, chuyên hoạt động trong lĩnh vực khoan ḍ địa chất cùng vào cuộc.
Các kỹ sư kỳ cựu của hăng Bachy đă cắm dày đặc mũi khoan xuống ḷng sông từ chỗ TP. Ḥa B́nh lên đến tận Suối Rút, Chợ Bờ, nhưng chỉ thấy những tầng cuội sỏi dày 30 đến 70 mét ở dưới ḷng sông.
Với khoa học kỹ thuật thời đó, không thể xây dựng một con đập trên nền cuội sỏi dày như vậy mà vẫn đảm bảo an toàn cho hạ du.
Ḍng sông “Ma-cà-rồng” khuất phục các nhà địa chất kỳ cựu của Pháp.
<table style="padding:5px;" align="center" cellpadding="3" cellspacing="3" width="455"><tbody><tr><td><fieldset style="background-color:#f2f2f2"><legend></legend>Có một kỹ sư địa chất đă cao hứng nói thế này về con sông Đà: "Nó mang bộ mặt thẫm đỏ, lao đi những bước hung hăn, đầy sự hăm họa tàn phá.
Nó có 540 cây số chiều dài chảy qua nước ta. Thủy đầu chênh lệch 270m, ḍng sông như chiếc máng xối khổng lồ đặt nghiêng, rót nước xuống vùng châu thổ.
Những ngôi nhà chưa kịp chạy, những cây cổ thụ bám đất ngàn năm, những đứa trẻ chưa kịp lớn khôn, ḍng sông cuốn đi hết.
Đêm mùa lũ, miền châu thổ thao thức, tiếng trống giục triền miên nơi điếm canh đê, những tấm lưng người c̣ng đi v́ vác đất. Sau lưng họ là những thảm lúa đang th́ con gái, là vạn vạn những vườn cây, hàng triệu cư dân.
Năm 1971, huyện Chương Mỹ (Hà Tây cũ) đă phải nhận 2 tỷ mét khối nước (do lượng nước quá lớn từ sông Đà tống ra sông Hồng, làm vỡ đê sông Hồng) để cứu nguy cho cả vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng.
Trên ḍng sông hung dữ ấy chỉ c̣n những chiếc thuyền, con người như những con bọ vó bám chặt lấy mặt sông kiếm củi, kiếm cái sống cho những ngày sau đó”. </fieldset></td></tr></tbody></table>