saigon75
07-21-2013, 02:33
Tại xóm Rộc (xă Hữu Lợi, huyện Yên Thủy, Ḥa B́nh) có tục "đeo biển cho kẻ trộm" đă nhiều năm nay. Tục này vẫn được duy tŕ đến tận bây giờ nhằm răn đe, giáo dục trẻ em và người nào có suy nghĩ bất chính.
"Sổ đen" của làng
Chúng tôi t́m đến xóm Rộc gặp ông Đinh Văn Thám, 77 tuổi - người biết rơ lịch sử phong tục, tập quán của làng nói chung, cũng như tục "đeo biển cho kẻ trộm" nói riêng. Theo ông Thám, tập tục này đă có từ thời Pháp thuộc. Hầu hết, các cụ cao niên trong làng không thể nhớ rơ thời gian cụ thể ra đời cái tập tục này, v́ trong các tài liệu chính sử cũng không ghi lại, trong hương ước của làng cũng không ghi chép thông tin ǵ liên quan đến tục tên trộm đeo biển trước ngực này. Tuy nhiên, các cụ trong làng đều khẳng định có chuyện "đeo biển cho kẻ trộm".
http://xmedia.nguoiduatin.v n/126/2013/07/06/1%20%2827%29.jpg
Ông Đinh Văn Thám là người biết rơ về tục "đeo biển cho người ăn trộm"
Ông Thám cho hay, giống như ở khắp các vùng miền trong cả nước, nhà nước thực dân nửa phong kiến dựng lên những tay sai ở khắp các địa phương để quản lư người dân, đó là giai cấp địa chủ. Xứ Mường cũng không ngoại lệ, nhưng chỉ khác là tại xứ Mường th́ đó là các nhà Lang. Nhà Lang được coi như là "vua" của một vùng. Thời đó, ông Quách Văn Cáy là nhà Lang, người cai trị ở vùng đất này.
Trong thời kỳ đó, ăn trộm được liệt vào tội cực kỳ nghiêm trọng. Cứ sau mỗi mùa vụ, người dân sẽ phải cống nạp thóc lúa cho nhà Lang; chăn nuôi được con gà, con lợn tốt, ngon cũng phải cống nạp cho nhà Lang. Sau đó, người của nhà Lang chia bao nhiêu th́ người dân được dùng từng đó. Người dân bắn được con hươu, con hoẵng đều phải cống nạp nhà Lang một bên vai, phần c̣n lại chia cả làng. Do đó, ai ăn trộm trong làng đều được coi là đă trộm tài sản của nhà Lang và phải chịu h́nh phạt nghiêm khắc. Người dân tuyệt đối kiêng kỵ và ác cảm với hành vi ăn trộm, chỉ cần phát hiện kẻ nào có hành vi ăn trộm, dân làng sẽ tŕnh báo lên nhà Lang. Sau khi nhận được thông báo, nhà Lang sẽ cho tay sai đi bắt trộm. Đội ngũ tay sai cho nhà Lang chính là những người dân, được nhà Lang nuôi ăn, nuôi mặc. Nhà Lang chỉ cần "hô" một tiếng th́ chúng sẽ thẳng tay đàn áp trộm.
Đối với những tên trộm, khi bị dân chúng bắt, nhốt hoặc xích lại rồi đánh no đ̣n, khi đội ngũ tay sai đến, tên trộm c̣n bị đánh thêm một trận "thập tử nhất sinh" nữa. Tên trộm nào may mắn chạy thoát được mà bị bắt lại th́ nhận đ̣n nặng hơn, thậm chí bị đánh đến tàn phế.
http://xmedia.nguoiduatin.v n/126/2013/07/06/2%20%2820%29.jpg
Một góc xóm Rộc
"Mơ ăn trộm"
Ông Thám cho rằng, vài năm trước th́ tập tục đó vẫn c̣n, chủ yếu mang tính răn đe, giáo dục chứ không phải là h́nh phạt quá nặng nề. Người dân gọi tập tục đó bằng một cái tên nghe nhẹ nhàng hơn, tếu táo hơn là "mơ ăn trộm". Về cơ bản, tập tục này vẫn dựa trên những h́nh thức từ thời Pháp thuộc. Tên trộm sẽ bị dân làng buộc lại để xử lư. Dân làng sẽ dẫn tên trộm đă được đeo biển giễu qua các xóm của thôn và vừa đi vừa dùng loa để thông báo cho mọi người biết. Họ gọi đó là "sổ đen của làng" và coi đó là điều xấu hổ nhất.
Hiện nay, cuộc sống hiện đại, nhận thức được nâng cao, những thế hệ sau đă sửa dần những mặt "không hay" của tập tục đó. Do bản tính duy t́nh của người Việt Nam, tính cộng đồng và thương người của người Mường nên họ không gọi là "đeo biển cho kẻ trộm" nữa mà gọi bằng một cái tên nhẹ nhàng hơn là "mơ ăn trộm". Họ quan niệm rằng, bản thân việc ăn trộm đă là một điều đáng xấu hổ, khi bị phát hiện th́ không cần báo cơ quan công an xử lư mà đưa đi giễu cho cả làng biết đă là h́nh phạt xứng đáng với hành vi của tên trộm vặt rồi.
Ông Thám kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện về giáo huấn kẻ trộm chứa đầy triết lư và t́nh thương: "Đó là trường hợp Quách Văn M. - tên trộm vặt trong làng. Nhà nghèo, nhưng M. không chịu khó học hành mà lại lêu lổng, ham chơi. M. "nghiện" chơi bi - a, bao nhiêu tiền có được M. cũng "đốt" vào những trận bi - a thâu đêm, suốt sáng. Khi hết tiền, M. đi trộm xe máy, xe đạp của người trong thôn. Trong một lần trộm xe đem bán, M. bị dân làng phát hiện, bắt. Mọi người không đánh M. mà gọi các cụ cao tuổi, các bậc già làng đến khuyên răn, chỉ rơ cho M. biết rằng, việc ăn trộm không những ảnh hưởng bản thân mà c̣n khiến bố mẹ không thể ngẩng mặt lên nh́n hàng xóm. Sau đó, làng gọi một người nức tiếng về cướp giật, vào tù ra tội, nay đă hoàn lương đến để nói chuyện với M..
Những câu chuyện được trả bằng máu và nước mắt của người đă từng lầm lỗi, giúp M. nhận thấy, nếu ḿnh không thức tỉnh th́ chắc chắn con đường tội lỗi mà M. đang đi sẽ phải giẫm lên máu và tù tội. M. cúi xin dân làng tha thứ và hứa, sẽ không bao giờ ăn trộm nữa.
Hoàng Thế Tào
Nguoiduatin
"Sổ đen" của làng
Chúng tôi t́m đến xóm Rộc gặp ông Đinh Văn Thám, 77 tuổi - người biết rơ lịch sử phong tục, tập quán của làng nói chung, cũng như tục "đeo biển cho kẻ trộm" nói riêng. Theo ông Thám, tập tục này đă có từ thời Pháp thuộc. Hầu hết, các cụ cao niên trong làng không thể nhớ rơ thời gian cụ thể ra đời cái tập tục này, v́ trong các tài liệu chính sử cũng không ghi lại, trong hương ước của làng cũng không ghi chép thông tin ǵ liên quan đến tục tên trộm đeo biển trước ngực này. Tuy nhiên, các cụ trong làng đều khẳng định có chuyện "đeo biển cho kẻ trộm".
http://xmedia.nguoiduatin.v n/126/2013/07/06/1%20%2827%29.jpg
Ông Đinh Văn Thám là người biết rơ về tục "đeo biển cho người ăn trộm"
Ông Thám cho hay, giống như ở khắp các vùng miền trong cả nước, nhà nước thực dân nửa phong kiến dựng lên những tay sai ở khắp các địa phương để quản lư người dân, đó là giai cấp địa chủ. Xứ Mường cũng không ngoại lệ, nhưng chỉ khác là tại xứ Mường th́ đó là các nhà Lang. Nhà Lang được coi như là "vua" của một vùng. Thời đó, ông Quách Văn Cáy là nhà Lang, người cai trị ở vùng đất này.
Trong thời kỳ đó, ăn trộm được liệt vào tội cực kỳ nghiêm trọng. Cứ sau mỗi mùa vụ, người dân sẽ phải cống nạp thóc lúa cho nhà Lang; chăn nuôi được con gà, con lợn tốt, ngon cũng phải cống nạp cho nhà Lang. Sau đó, người của nhà Lang chia bao nhiêu th́ người dân được dùng từng đó. Người dân bắn được con hươu, con hoẵng đều phải cống nạp nhà Lang một bên vai, phần c̣n lại chia cả làng. Do đó, ai ăn trộm trong làng đều được coi là đă trộm tài sản của nhà Lang và phải chịu h́nh phạt nghiêm khắc. Người dân tuyệt đối kiêng kỵ và ác cảm với hành vi ăn trộm, chỉ cần phát hiện kẻ nào có hành vi ăn trộm, dân làng sẽ tŕnh báo lên nhà Lang. Sau khi nhận được thông báo, nhà Lang sẽ cho tay sai đi bắt trộm. Đội ngũ tay sai cho nhà Lang chính là những người dân, được nhà Lang nuôi ăn, nuôi mặc. Nhà Lang chỉ cần "hô" một tiếng th́ chúng sẽ thẳng tay đàn áp trộm.
Đối với những tên trộm, khi bị dân chúng bắt, nhốt hoặc xích lại rồi đánh no đ̣n, khi đội ngũ tay sai đến, tên trộm c̣n bị đánh thêm một trận "thập tử nhất sinh" nữa. Tên trộm nào may mắn chạy thoát được mà bị bắt lại th́ nhận đ̣n nặng hơn, thậm chí bị đánh đến tàn phế.
http://xmedia.nguoiduatin.v n/126/2013/07/06/2%20%2820%29.jpg
Một góc xóm Rộc
"Mơ ăn trộm"
Ông Thám cho rằng, vài năm trước th́ tập tục đó vẫn c̣n, chủ yếu mang tính răn đe, giáo dục chứ không phải là h́nh phạt quá nặng nề. Người dân gọi tập tục đó bằng một cái tên nghe nhẹ nhàng hơn, tếu táo hơn là "mơ ăn trộm". Về cơ bản, tập tục này vẫn dựa trên những h́nh thức từ thời Pháp thuộc. Tên trộm sẽ bị dân làng buộc lại để xử lư. Dân làng sẽ dẫn tên trộm đă được đeo biển giễu qua các xóm của thôn và vừa đi vừa dùng loa để thông báo cho mọi người biết. Họ gọi đó là "sổ đen của làng" và coi đó là điều xấu hổ nhất.
Hiện nay, cuộc sống hiện đại, nhận thức được nâng cao, những thế hệ sau đă sửa dần những mặt "không hay" của tập tục đó. Do bản tính duy t́nh của người Việt Nam, tính cộng đồng và thương người của người Mường nên họ không gọi là "đeo biển cho kẻ trộm" nữa mà gọi bằng một cái tên nhẹ nhàng hơn là "mơ ăn trộm". Họ quan niệm rằng, bản thân việc ăn trộm đă là một điều đáng xấu hổ, khi bị phát hiện th́ không cần báo cơ quan công an xử lư mà đưa đi giễu cho cả làng biết đă là h́nh phạt xứng đáng với hành vi của tên trộm vặt rồi.
Ông Thám kể cho chúng tôi nghe những câu chuyện về giáo huấn kẻ trộm chứa đầy triết lư và t́nh thương: "Đó là trường hợp Quách Văn M. - tên trộm vặt trong làng. Nhà nghèo, nhưng M. không chịu khó học hành mà lại lêu lổng, ham chơi. M. "nghiện" chơi bi - a, bao nhiêu tiền có được M. cũng "đốt" vào những trận bi - a thâu đêm, suốt sáng. Khi hết tiền, M. đi trộm xe máy, xe đạp của người trong thôn. Trong một lần trộm xe đem bán, M. bị dân làng phát hiện, bắt. Mọi người không đánh M. mà gọi các cụ cao tuổi, các bậc già làng đến khuyên răn, chỉ rơ cho M. biết rằng, việc ăn trộm không những ảnh hưởng bản thân mà c̣n khiến bố mẹ không thể ngẩng mặt lên nh́n hàng xóm. Sau đó, làng gọi một người nức tiếng về cướp giật, vào tù ra tội, nay đă hoàn lương đến để nói chuyện với M..
Những câu chuyện được trả bằng máu và nước mắt của người đă từng lầm lỗi, giúp M. nhận thấy, nếu ḿnh không thức tỉnh th́ chắc chắn con đường tội lỗi mà M. đang đi sẽ phải giẫm lên máu và tù tội. M. cúi xin dân làng tha thứ và hứa, sẽ không bao giờ ăn trộm nữa.
Hoàng Thế Tào
Nguoiduatin