megaup
07-26-2013, 05:02
Ngày 3/1/1978, trên công trường cải tạo cống Hiệp Ḥa (Ḥa Sơn, Đô Lương, Nghệ An), một vụ tai nạn kinh hoàng đă xảy ra vùi lấp 98 thanh niên...
http://intermati.com/megaup/megaup/26072013/3-1.jpg
Mái kênh, nơi xẩy ra vụ lở đất khiến 98 thanh niên thiệt mạng.
35 năm sau, câu chuyện tri ân những lớp thanh niên đă ngă xuống trên công tŕnh Hiệp Ḥa lại được nhắc ghi. Không phải khơi lại kư ức đau thương, mà để thấy rằng vẫn c̣n nhiều điều phải nghĩ suy.
Đại tang nơi công trường thủy lợi
Cho đến bây giờ, ông Phan Văn Hợi - nguyên Phó Bí thư huyện đoàn, Tổng đội trưởng Tổng đội thanh niên t́nh nguyện xây dựng quê hương huyện Thanh Chương (gọi tắt là Tổng đội Thanh Chương), vẫn c̣n nhớ như in thời khắc đau thương đó. Ông kể: “Ngày đó, đất nước vừa thống nhất, phong trào 3 sẵn sàng ở thời chiến chuyển sang phong trào xây dựng quê hương đất nước. Tỉnh có chủ trương huy động lực lượng thanh niên t́nh nguyện tham gia đào đắp kênh mương, hoàn chỉnh hệ thống thủy nông.
Ngày 26/3/1976, Tổng đội Thanh Chương ra đời với khoảng 2.200 đoàn viên thanh niên (c̣n gọi là lực lượng 202). Sau khi hoàn thành một số công tŕnh, Tổng đội Thanh Chương được điều lên Đô Lương tham gia vào việc cải tạo lại cống Hiệp Ḥa. Cống Hiệp Ḥa nằm trên hệ thống nông giang dẫn nước từ Bara Đô Lương tưới tiêu cho cánh đồng các huyện Đô Lương - Diễn Châu - Yên Thành - Quỳnh Lưu. Lúc bấy giờ cống này có 3 ống dài khoảng 50m, được san phẳng có đường phía trên để qua lại.
http://intermati.com/megaup/megaup/26072013/3-2.JPG
Ông Nguyễn Hữu Miệu: Chúng tôi đă từng kiến nghị phải xây dựng những công tŕnh tưởng niệm, ghi danh nhưng vẫn không có hồi âm.
V́ xây dựng từ thời Pháp thuộc nên đường dẫn nước của nó đă bị hạn chế, buộc phải mở rộng nhằm tăng lưu lượng nước chảy. Đúng 11 giờ 55 phút ngày 3/1/1978 (tức ngày 24/11 Đinh Tỵ), khi toàn bộ công trường đang chuẩn bị đến giờ nghỉ ca, th́ hàng ngàn mét khối đất đá được đổ tạm trên mái núi đă đổ ập xuống, 98 thanh niên đă bị vùi lấp hoàn toàn, 132 người khác bị thương”.
Đây có lẽ là nỗi đau lớn nhất trong lịch sử đưa nước về xuôi ở xứ Nghệ. Hàng ngàn thanh niên đă hồ hởi lên đường, với suy nghĩ phải đem bằng được nước về giúp cây lúa tốt tươi. “Chúng tôi làm việc bằng tất cả niềm hăng say, công trường lúc nào cũng rộn tiếng ca, tiếng ḥ khoan xốc dậy tinh thần. 80% công việc đă được hoàn thành, những hàng dài thanh niên đang chuyền những khối đất đá cuối cùng từ dưới ḷng kênh lên phía trên. Có những tổ đă xong việc c̣n nán lại chờ tổ bạn. Bữa trưa bằng miếng bánh ḿ vắt được đưa đến chân công trường chỉ vừa kịp cắn dở. Thế mà…” - ông Hợi nghẹn ngào.
Ông Nguyễn Cảnh Mai - nguyên xă đội trưởng xă Ḥa Sơn, nhớ lại: “Sau khi tai nạn xảy ra, cả công trường nhuốm một màu tang thương. Tiếng bạn khóc bạn, cha mẹ khóc t́m con như lạc đi. Tất cả các lực lượng được huy động đào bới, sau 3 ngày mới t́m được thi thể cuối cùng, khiến tất cả đều không thể cầm ḷng”.
Trong số 98 chàng trai, cô gái tử nạn ngày đó, có đến 94 người thuộc Tổng đội Thanh Chương, nhiều nhất là người của xă Cát Văn có 37 người chết; Phong Thịnh 18 người; Thanh Liên 11 người…, tất cả đều c̣n rất trẻ, có người vừa nhận giấy báo trúng tuyển đại học, có người vừa mới ăn hỏi, chuẩn bị đi lấy chồng nên ra công trường chia vui, tạm biệt anh em, bạn bè lần cuối, th́ gặp nạn.
Cần lắm một tượng đài
Cho đến bây giờ khi về Cát Văn, Phong Thịnh, Thanh Liên… ngày 24/11 âm lịch hàng năm vẫn được coi như một ngày giỗ chung của nhiều gia đ́nh. Ở Cát Văn, h́nh ảnh những đoàn người đưa tiễn cứ nối nhau đi lặng lẽ giữa cái rét cắt da chiều cuối năm Đinh Tỵ (1977) vẫn không phai mờ trong kư ức của biết bao người.
“Trước nỗi đau thương quá lớn, ngay tết năm đó, cả làng không ai đốt pháo. Chính quyền địa phương lúc đó cũng đă chôn cất những người tử nạn vào một khuôn viên. Sau này có ư định đưa vào nghĩa trang liệt sĩ của xă, nhưng có nhiều ư kiến khác nhau nên đành thôi. Bây giờ th́ các gia đ́nh đă chuyển về nghĩa trang riêng cả” - ông Giản Tư Ngộ - Chủ tịch UBND xă Cát Văn chia sẻ.
http://intermati.com/megaup/megaup/26072013/3-3.JPG
Ông Nguyễn Cảnh Mai, nguyên xă đội trưởng xă Ḥa Sơn, Đô Lương.
Ngày đó, Cát Văn là xă bị thiệt hại nặng nề nhất đă được tỉnh đầu tư cho một trạm bơm, coi như là “công tŕnh đáp nghĩa”. Tại các địa phương có người chết, chính quyền đă tính đến việc chôn cất những người tử nạn về một nghĩa trang, để sau này quy tập vào nghĩa trang liệt sĩ chung, nhưng về sau không thực hiện được.
Trong hành tŕnh t́m lại những kư ức về sự kiện Hiệp Ḥa, tôi có mặt tại xă Thanh Liên, tại đây hài cốt của những người tử nạn tại cống Hiệp Ḥa đă được quy tập về một nghĩa trang riêng nằm bên cạnh đập Cao Điền và hằng ngày vẫn được các em học sinh Trường Tiểu học Thanh Liên chăm sóc. Chỉ vẻn vẹn hai chữ “Ghi công” thôi, nhưng dù sao đó cũng là một sự an ủi đối với vong linh của những người đă khuất.
Tôi tự vấn, thế hệ trẻ bây giờ liệu mấy ai được biết và đă biết về sự kiện cống Hiệp Ḥa. Sự tri ân đối với những người đă tử nạn dừng lại ở việc trợ cấp 360.000đ/tháng cho thân sinh của họ, và thăm hỏi vào ngày lễ, tết liệu đă xứng đáng?.
Cô Đặng Thị Thanh Xuân (xóm 1, xă Cát Văn, công tác tại Trường Tiểu học Phong Thịnh) - người đă may mắn sống sót một cách kỳ diệu dù bị vùi lấp trong đống đổ nát, vào ngày 24/11 âm lịch hàng năm vẫn cùng gia đ́nh làm “giỗ sống” cho ḿnh. Nhưng điều khiến cô xót xa nhất vẫn là việc ḿnh chưa thể làm ǵ nhiều hơn để tri ân đối với bạn bè, các anh chị em - những người đă nằm xuống.
Tại khu vực cống Hiệp Ḥa, những dấu tích về vụ tai nạn vẫn c̣n đó, 3 ống cống dài đă bị sập một nửa vẫn hàng ngày chuyển nước về xuôi tưới tốt cho hàng ngàn hécta lúa ở các huyện Diễn - Yên - Quỳnh. 98 con người đánh đổi cho một khúc kênh được khơi ḍng thực sự là một cái giá quá đắt. Thế nhưng bên công tŕnh lịch sử này, một tấm bia ghi công, ghi danh những người đă ngă xuống vẫn chưa có. Cách đây mấy năm, một cái am nhỏ đă được các cán bộ thủy lợi dựng lên ngay mép núi, nơi xẩy ra vụ tai nạn, chừng đó thôi liệu đă đủ cho một sự tri ân?
Ông Nguyễn Hữu Miệu, nguyên Trưởng CA huyện, Thường vụ huyện ủy huyện Thanh Chương thời kỳ đó, cho rằng: “Các cháu mất đi là một thiệt tḥi lớn cho gia đ́nh, về mặt tinh thần phải coi các cháu là lực lượng TNXP và phải được hưởng các chế độ như TNXP. Ngày trước và cả sau này nữa, nhiều cán bộ lăo thành cũng đă từng kiến nghị phải xây dựng những công tŕnh tưởng niệm, ghi danh những người đă ngă xuống, thế nhưng không hiểu sao vẫn không có hồi âm”. Nói đoạn, ông nh́n về phía xa xăm, tôi chợt thấy hai mắt ông ngấn nước.
http://dantri4.vcmedia.vn/7dBrKnsutwiOg2hPbvFQ/Image/2013/07/TUAN-4/09-f721c.JPG
Một am nhỏ được dựng lên đối diện với vị trí xẩy ra tai nạn ngày trước.
Cuối cùng xin dẫn lời ông Nguyễn Hoàng Thông (xóm 7, Cát Văn) có con gái là Nguyễn Thị Kim Thanh và thầy giáo Trần Văn Đồng, công tác tại trường THCS Cát Văn, có chị gái là Trần Thị Ngọc Kim, cả hai người đều đă nhận được giấy báo trúng tuyển Đại học, khi ra công trường chia vui với bạn bè lần cuối th́ gặp nạn tại đây: “Chúng tôi cũng không mong muốn ǵ về chế độ, thế nhưng những hi sinh cống hiến của người thân chưa được ghi nhận, hàng năm đến ngày lễ tết lên Hiệp Ḥa, muốn thắp một nén hương cũng không biết cắm vào đâu, tủi thân lắm chú ạ”.
“Sự tri ân đối với các bậc tiền bối đă ngă xuống trên công tŕnh xây dựng cống Hiệp Ḥa là điều cần thiết, một cách để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Tỉnh đoàn cũng đă nhận được một số kiến nghị, hiện nay đang giao cho huyện đoàn Thanh Chương hoàn thiện các hồ sơ thủ tục để tŕnh các cấp xem xét xây dựng một số công tŕnh tưởng niệm” - anh Nguyễn Đ́nh Hùng, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.
http://dantri4.vcmedia.vn/7dBrKnsutwiOg2hPbvFQ/Image/2013/07/TUAN-4/o7-9e69e.JPG
Tại Thanh Liên, mộ của những người tử nạn đă được quy tập về một nghĩa trang riêng, dù vẻn vẹn hai chữ ghi công nhưng dù sao đó cũng là một niềm an ủi.
Đông Nguyễn - Lany Nguyễn
http://intermati.com/megaup/megaup/26072013/3-1.jpg
Mái kênh, nơi xẩy ra vụ lở đất khiến 98 thanh niên thiệt mạng.
35 năm sau, câu chuyện tri ân những lớp thanh niên đă ngă xuống trên công tŕnh Hiệp Ḥa lại được nhắc ghi. Không phải khơi lại kư ức đau thương, mà để thấy rằng vẫn c̣n nhiều điều phải nghĩ suy.
Đại tang nơi công trường thủy lợi
Cho đến bây giờ, ông Phan Văn Hợi - nguyên Phó Bí thư huyện đoàn, Tổng đội trưởng Tổng đội thanh niên t́nh nguyện xây dựng quê hương huyện Thanh Chương (gọi tắt là Tổng đội Thanh Chương), vẫn c̣n nhớ như in thời khắc đau thương đó. Ông kể: “Ngày đó, đất nước vừa thống nhất, phong trào 3 sẵn sàng ở thời chiến chuyển sang phong trào xây dựng quê hương đất nước. Tỉnh có chủ trương huy động lực lượng thanh niên t́nh nguyện tham gia đào đắp kênh mương, hoàn chỉnh hệ thống thủy nông.
Ngày 26/3/1976, Tổng đội Thanh Chương ra đời với khoảng 2.200 đoàn viên thanh niên (c̣n gọi là lực lượng 202). Sau khi hoàn thành một số công tŕnh, Tổng đội Thanh Chương được điều lên Đô Lương tham gia vào việc cải tạo lại cống Hiệp Ḥa. Cống Hiệp Ḥa nằm trên hệ thống nông giang dẫn nước từ Bara Đô Lương tưới tiêu cho cánh đồng các huyện Đô Lương - Diễn Châu - Yên Thành - Quỳnh Lưu. Lúc bấy giờ cống này có 3 ống dài khoảng 50m, được san phẳng có đường phía trên để qua lại.
http://intermati.com/megaup/megaup/26072013/3-2.JPG
Ông Nguyễn Hữu Miệu: Chúng tôi đă từng kiến nghị phải xây dựng những công tŕnh tưởng niệm, ghi danh nhưng vẫn không có hồi âm.
V́ xây dựng từ thời Pháp thuộc nên đường dẫn nước của nó đă bị hạn chế, buộc phải mở rộng nhằm tăng lưu lượng nước chảy. Đúng 11 giờ 55 phút ngày 3/1/1978 (tức ngày 24/11 Đinh Tỵ), khi toàn bộ công trường đang chuẩn bị đến giờ nghỉ ca, th́ hàng ngàn mét khối đất đá được đổ tạm trên mái núi đă đổ ập xuống, 98 thanh niên đă bị vùi lấp hoàn toàn, 132 người khác bị thương”.
Đây có lẽ là nỗi đau lớn nhất trong lịch sử đưa nước về xuôi ở xứ Nghệ. Hàng ngàn thanh niên đă hồ hởi lên đường, với suy nghĩ phải đem bằng được nước về giúp cây lúa tốt tươi. “Chúng tôi làm việc bằng tất cả niềm hăng say, công trường lúc nào cũng rộn tiếng ca, tiếng ḥ khoan xốc dậy tinh thần. 80% công việc đă được hoàn thành, những hàng dài thanh niên đang chuyền những khối đất đá cuối cùng từ dưới ḷng kênh lên phía trên. Có những tổ đă xong việc c̣n nán lại chờ tổ bạn. Bữa trưa bằng miếng bánh ḿ vắt được đưa đến chân công trường chỉ vừa kịp cắn dở. Thế mà…” - ông Hợi nghẹn ngào.
Ông Nguyễn Cảnh Mai - nguyên xă đội trưởng xă Ḥa Sơn, nhớ lại: “Sau khi tai nạn xảy ra, cả công trường nhuốm một màu tang thương. Tiếng bạn khóc bạn, cha mẹ khóc t́m con như lạc đi. Tất cả các lực lượng được huy động đào bới, sau 3 ngày mới t́m được thi thể cuối cùng, khiến tất cả đều không thể cầm ḷng”.
Trong số 98 chàng trai, cô gái tử nạn ngày đó, có đến 94 người thuộc Tổng đội Thanh Chương, nhiều nhất là người của xă Cát Văn có 37 người chết; Phong Thịnh 18 người; Thanh Liên 11 người…, tất cả đều c̣n rất trẻ, có người vừa nhận giấy báo trúng tuyển đại học, có người vừa mới ăn hỏi, chuẩn bị đi lấy chồng nên ra công trường chia vui, tạm biệt anh em, bạn bè lần cuối, th́ gặp nạn.
Cần lắm một tượng đài
Cho đến bây giờ khi về Cát Văn, Phong Thịnh, Thanh Liên… ngày 24/11 âm lịch hàng năm vẫn được coi như một ngày giỗ chung của nhiều gia đ́nh. Ở Cát Văn, h́nh ảnh những đoàn người đưa tiễn cứ nối nhau đi lặng lẽ giữa cái rét cắt da chiều cuối năm Đinh Tỵ (1977) vẫn không phai mờ trong kư ức của biết bao người.
“Trước nỗi đau thương quá lớn, ngay tết năm đó, cả làng không ai đốt pháo. Chính quyền địa phương lúc đó cũng đă chôn cất những người tử nạn vào một khuôn viên. Sau này có ư định đưa vào nghĩa trang liệt sĩ của xă, nhưng có nhiều ư kiến khác nhau nên đành thôi. Bây giờ th́ các gia đ́nh đă chuyển về nghĩa trang riêng cả” - ông Giản Tư Ngộ - Chủ tịch UBND xă Cát Văn chia sẻ.
http://intermati.com/megaup/megaup/26072013/3-3.JPG
Ông Nguyễn Cảnh Mai, nguyên xă đội trưởng xă Ḥa Sơn, Đô Lương.
Ngày đó, Cát Văn là xă bị thiệt hại nặng nề nhất đă được tỉnh đầu tư cho một trạm bơm, coi như là “công tŕnh đáp nghĩa”. Tại các địa phương có người chết, chính quyền đă tính đến việc chôn cất những người tử nạn về một nghĩa trang, để sau này quy tập vào nghĩa trang liệt sĩ chung, nhưng về sau không thực hiện được.
Trong hành tŕnh t́m lại những kư ức về sự kiện Hiệp Ḥa, tôi có mặt tại xă Thanh Liên, tại đây hài cốt của những người tử nạn tại cống Hiệp Ḥa đă được quy tập về một nghĩa trang riêng nằm bên cạnh đập Cao Điền và hằng ngày vẫn được các em học sinh Trường Tiểu học Thanh Liên chăm sóc. Chỉ vẻn vẹn hai chữ “Ghi công” thôi, nhưng dù sao đó cũng là một sự an ủi đối với vong linh của những người đă khuất.
Tôi tự vấn, thế hệ trẻ bây giờ liệu mấy ai được biết và đă biết về sự kiện cống Hiệp Ḥa. Sự tri ân đối với những người đă tử nạn dừng lại ở việc trợ cấp 360.000đ/tháng cho thân sinh của họ, và thăm hỏi vào ngày lễ, tết liệu đă xứng đáng?.
Cô Đặng Thị Thanh Xuân (xóm 1, xă Cát Văn, công tác tại Trường Tiểu học Phong Thịnh) - người đă may mắn sống sót một cách kỳ diệu dù bị vùi lấp trong đống đổ nát, vào ngày 24/11 âm lịch hàng năm vẫn cùng gia đ́nh làm “giỗ sống” cho ḿnh. Nhưng điều khiến cô xót xa nhất vẫn là việc ḿnh chưa thể làm ǵ nhiều hơn để tri ân đối với bạn bè, các anh chị em - những người đă nằm xuống.
Tại khu vực cống Hiệp Ḥa, những dấu tích về vụ tai nạn vẫn c̣n đó, 3 ống cống dài đă bị sập một nửa vẫn hàng ngày chuyển nước về xuôi tưới tốt cho hàng ngàn hécta lúa ở các huyện Diễn - Yên - Quỳnh. 98 con người đánh đổi cho một khúc kênh được khơi ḍng thực sự là một cái giá quá đắt. Thế nhưng bên công tŕnh lịch sử này, một tấm bia ghi công, ghi danh những người đă ngă xuống vẫn chưa có. Cách đây mấy năm, một cái am nhỏ đă được các cán bộ thủy lợi dựng lên ngay mép núi, nơi xẩy ra vụ tai nạn, chừng đó thôi liệu đă đủ cho một sự tri ân?
Ông Nguyễn Hữu Miệu, nguyên Trưởng CA huyện, Thường vụ huyện ủy huyện Thanh Chương thời kỳ đó, cho rằng: “Các cháu mất đi là một thiệt tḥi lớn cho gia đ́nh, về mặt tinh thần phải coi các cháu là lực lượng TNXP và phải được hưởng các chế độ như TNXP. Ngày trước và cả sau này nữa, nhiều cán bộ lăo thành cũng đă từng kiến nghị phải xây dựng những công tŕnh tưởng niệm, ghi danh những người đă ngă xuống, thế nhưng không hiểu sao vẫn không có hồi âm”. Nói đoạn, ông nh́n về phía xa xăm, tôi chợt thấy hai mắt ông ngấn nước.
http://dantri4.vcmedia.vn/7dBrKnsutwiOg2hPbvFQ/Image/2013/07/TUAN-4/09-f721c.JPG
Một am nhỏ được dựng lên đối diện với vị trí xẩy ra tai nạn ngày trước.
Cuối cùng xin dẫn lời ông Nguyễn Hoàng Thông (xóm 7, Cát Văn) có con gái là Nguyễn Thị Kim Thanh và thầy giáo Trần Văn Đồng, công tác tại trường THCS Cát Văn, có chị gái là Trần Thị Ngọc Kim, cả hai người đều đă nhận được giấy báo trúng tuyển Đại học, khi ra công trường chia vui với bạn bè lần cuối th́ gặp nạn tại đây: “Chúng tôi cũng không mong muốn ǵ về chế độ, thế nhưng những hi sinh cống hiến của người thân chưa được ghi nhận, hàng năm đến ngày lễ tết lên Hiệp Ḥa, muốn thắp một nén hương cũng không biết cắm vào đâu, tủi thân lắm chú ạ”.
“Sự tri ân đối với các bậc tiền bối đă ngă xuống trên công tŕnh xây dựng cống Hiệp Ḥa là điều cần thiết, một cách để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Tỉnh đoàn cũng đă nhận được một số kiến nghị, hiện nay đang giao cho huyện đoàn Thanh Chương hoàn thiện các hồ sơ thủ tục để tŕnh các cấp xem xét xây dựng một số công tŕnh tưởng niệm” - anh Nguyễn Đ́nh Hùng, Bí thư Tỉnh đoàn Nghệ An.
http://dantri4.vcmedia.vn/7dBrKnsutwiOg2hPbvFQ/Image/2013/07/TUAN-4/o7-9e69e.JPG
Tại Thanh Liên, mộ của những người tử nạn đă được quy tập về một nghĩa trang riêng, dù vẻn vẹn hai chữ ghi công nhưng dù sao đó cũng là một niềm an ủi.
Đông Nguyễn - Lany Nguyễn