tonycarter
08-27-2013, 09:36
Tục lệ này bắt buộc người bạn đời c̣n sống trong suốt thời gian làm ma chay đến lễ bỏ mả không được tắm gội, không được mặc đồ sạch đẹp, không được cắt tóc, chải đầu...
Vùng Tây Nguyên nói chung, phố núi Gia Lai nói riêng tuy ngày càng hiện đại, nhưng ẩn sâu bên trong vẫn c̣n những hủ tục kỳ lạ. Ở làng làng Chuêt (P.Thắng Lợi, TP.Pleiku, Gia Lai) người J’rai thể hiện sự tiếc thương người bạn đời đă khuất bằng tục “hoăm nơi” (kiêng tắm).
Đối với người J’rai ở làng Chuêt, bên cạnh việc đau buồn, khóc thương người đă khuất, th́ theo luật tục th́ họ c̣n phải phơi bày nỗi đau ra bên ngoài cơ thể để mọi người nh́n thấy và cảm nhận được. Theo lư giải của các già làng, đây chính là biện pháp hữu hiệu để ngăn người c̣n lại đi bước nữa khi chưa tổ chức lễ bỏ mả theo phong tục.
Tục lệ kỳ lạ
Chúng tôi về thăm Plei Chuêt, một ngôi làng của người J’Rai nằm ở ngoại ô Pleiku. Dù khoảng cách từ làng đến trung tâm TP không xa, nhưng nơi đây vẫn c̣n lưu giữ những nét đặc trưng của dân tộc vùng cao, trong đó có tục “kiêng tắm”.
Để t́m hiểu rơ về phong tục này, chúng tôi t́m gặp già làng Rah Lan Tút, đă ngoài 70 tuổi. Già làng cho biết vợ (chồng) người J’rai sống luôn trọn t́nh nghĩa, ngay cả khi 1 trong 2 người khuất núi. Người c̣n sống phải chăm lo chu tất cơm nước cho người đă khuất trong thời gian dài, có thể là 1 năm, hoặc 3 năm, tùy vào điều kiện của mỗi người, xem họ như vẫn c̣n tồn tại cho đến khi làm lễ bỏ mả.
Đây là một “án tục” buộc người c̣n lại phải thực thi, bởi theo quan niệm của người J’rai, khi chưa làm lễ bỏ mả th́ phần hồn của người đă khuất vẫn c̣n trên dương gian, vẫn quấn quưt bên căn nhà và những người thân yêu.
Tục lệ này bắt buộc người c̣n sống trong suốt thời gian làm ma chay đến lễ bỏ mả không được tắm gội, không được mặc đồ sạch đẹp, không được cắt tóc, chải đầu… Ngoài ra phải tự lấy cật nứa cứa vào cơ thể ḿnh cho đến khi chảy máu. Có như thế th́ mới được xem là cùng cam chịu đau đớn với người đă khuất.
Không những phải tự biến ḿnh thành một người bẩn thỉu, hôi hám, người c̣n lại phải sống âm thầm, lặng lẽ, không được nói chuyện nhiều với người khác. Đặc biệt là không được nh́n, đi chung, ghé thăm nhà hay nói chuyện với bất kỳ người khác phái nào trong làng.
Chính v́ đây là phong tục truyền thống, bắt buột nên việc thực thi rất nghiêm túc, bên cạnh đó "công tác" giám sát của làng cũng được thực hiện nghiêm ngặt. Già làng Rah Lan Tút cho biết: “Nếu ai không làm theo tục lệ th́ sẽ bị làng khép tội, bị cười chê, mỉa mai và bị phạt rất nặng”.
Án phạt không giống ai
Phong tục của làng kỳ lạ nên việc xử phạt cũng hết sức ly kỳ. Kể lại câu chuyện xảy ra cách đây đă hơn chục năm, song già làng Rah Lan Tút vẫn không khỏi rùng ḿnh: “Chồng bà H’Blách chết, nhưng chưa đến lễ bỏ mả mà người làng phát hiện bà đi chung và nói chuyện thân mật với một người đàn ông trong làng.
Ngay lập tức, anh em ḍng họ bên chồng kéo đến đánh bà H’Blách một trận thừa sống thiếu chết. Đánh xong, họ mang bà đi bêu rếu khắp làng để hạ nhục. Chưa hết, góa phụ này c̣n phải chịu phạt vạ là mua một con heo to, rượu để cúng Yàng nhằm tạ lỗi và đăi làng ăn nhậu”.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr><td>http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=508311&d=1377596075
</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Một góc làng Chuêt.</td></tr></tbody></table>Chính v́ luật lệ khắt khe như vậy nên ai trong làng cũng đều nghiêm túc chấp hành, không dám sai phạm. Tuy nhiên, theo già làng Rah Lan Tút, tuy khắt khe là vậy nhưng không phải là không có cách gỡ. Nếu người đang trong giai đoạn “kiêng tắm” sống có đạo đức, được làng thừa nhận th́ có cơ hội được gột rửa lớp bụi trần trên người với điều kiện tục “nối dây” diễn ra. Nghĩa là người đang chịu tang phải được chị em gái (hoặc anh em trai) của vợ (chồng) thương, bỏ công sức ra tắm gội cho. Lúc này án tục sẽ lập tức kết thúc, người chồng (vợ) c̣n sống sẽ được lấy chị em gái (anh em trai) của người quá cố nhằm bảo toàn tài sản.
Người thực thi án “kiêng tắm” hoàn thành đầy đủ yêu cầu cho đến ngày bỏ mả th́ chuẩn bị heo, ḅ, rượu ghè để cả làng ăn nhậu th́ làng sẽ tiến hành làm lễ bỏ mả. Buổi lễ này có ư nghĩa cắt đứt mọi ràng buộc với người đă khuất. Sau đó, dân làng sẽ vẩy nước hoặc dẫn ra bờ suối để tiến hành lễ... giải phóng. Sau nghi thức này, người phụ nữ có thể tự do đi bắt cho ḿnh một tấm chồng khác, người nam cũng có thể tái hôn.
Trường Nguyên - Nam Trung
Theo Tri Thức
Vùng Tây Nguyên nói chung, phố núi Gia Lai nói riêng tuy ngày càng hiện đại, nhưng ẩn sâu bên trong vẫn c̣n những hủ tục kỳ lạ. Ở làng làng Chuêt (P.Thắng Lợi, TP.Pleiku, Gia Lai) người J’rai thể hiện sự tiếc thương người bạn đời đă khuất bằng tục “hoăm nơi” (kiêng tắm).
Đối với người J’rai ở làng Chuêt, bên cạnh việc đau buồn, khóc thương người đă khuất, th́ theo luật tục th́ họ c̣n phải phơi bày nỗi đau ra bên ngoài cơ thể để mọi người nh́n thấy và cảm nhận được. Theo lư giải của các già làng, đây chính là biện pháp hữu hiệu để ngăn người c̣n lại đi bước nữa khi chưa tổ chức lễ bỏ mả theo phong tục.
Tục lệ kỳ lạ
Chúng tôi về thăm Plei Chuêt, một ngôi làng của người J’Rai nằm ở ngoại ô Pleiku. Dù khoảng cách từ làng đến trung tâm TP không xa, nhưng nơi đây vẫn c̣n lưu giữ những nét đặc trưng của dân tộc vùng cao, trong đó có tục “kiêng tắm”.
Để t́m hiểu rơ về phong tục này, chúng tôi t́m gặp già làng Rah Lan Tút, đă ngoài 70 tuổi. Già làng cho biết vợ (chồng) người J’rai sống luôn trọn t́nh nghĩa, ngay cả khi 1 trong 2 người khuất núi. Người c̣n sống phải chăm lo chu tất cơm nước cho người đă khuất trong thời gian dài, có thể là 1 năm, hoặc 3 năm, tùy vào điều kiện của mỗi người, xem họ như vẫn c̣n tồn tại cho đến khi làm lễ bỏ mả.
Đây là một “án tục” buộc người c̣n lại phải thực thi, bởi theo quan niệm của người J’rai, khi chưa làm lễ bỏ mả th́ phần hồn của người đă khuất vẫn c̣n trên dương gian, vẫn quấn quưt bên căn nhà và những người thân yêu.
Tục lệ này bắt buộc người c̣n sống trong suốt thời gian làm ma chay đến lễ bỏ mả không được tắm gội, không được mặc đồ sạch đẹp, không được cắt tóc, chải đầu… Ngoài ra phải tự lấy cật nứa cứa vào cơ thể ḿnh cho đến khi chảy máu. Có như thế th́ mới được xem là cùng cam chịu đau đớn với người đă khuất.
Không những phải tự biến ḿnh thành một người bẩn thỉu, hôi hám, người c̣n lại phải sống âm thầm, lặng lẽ, không được nói chuyện nhiều với người khác. Đặc biệt là không được nh́n, đi chung, ghé thăm nhà hay nói chuyện với bất kỳ người khác phái nào trong làng.
Chính v́ đây là phong tục truyền thống, bắt buột nên việc thực thi rất nghiêm túc, bên cạnh đó "công tác" giám sát của làng cũng được thực hiện nghiêm ngặt. Già làng Rah Lan Tút cho biết: “Nếu ai không làm theo tục lệ th́ sẽ bị làng khép tội, bị cười chê, mỉa mai và bị phạt rất nặng”.
Án phạt không giống ai
Phong tục của làng kỳ lạ nên việc xử phạt cũng hết sức ly kỳ. Kể lại câu chuyện xảy ra cách đây đă hơn chục năm, song già làng Rah Lan Tút vẫn không khỏi rùng ḿnh: “Chồng bà H’Blách chết, nhưng chưa đến lễ bỏ mả mà người làng phát hiện bà đi chung và nói chuyện thân mật với một người đàn ông trong làng.
Ngay lập tức, anh em ḍng họ bên chồng kéo đến đánh bà H’Blách một trận thừa sống thiếu chết. Đánh xong, họ mang bà đi bêu rếu khắp làng để hạ nhục. Chưa hết, góa phụ này c̣n phải chịu phạt vạ là mua một con heo to, rượu để cúng Yàng nhằm tạ lỗi và đăi làng ăn nhậu”.
<table class="wysiwyg_dashes" align="center"><tbody><tr><td>http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=508311&d=1377596075
</td></tr><tr class="wysiwyg_dashes_tr" valign="top"><td class="wysiwyg_dashes_td">Một góc làng Chuêt.</td></tr></tbody></table>Chính v́ luật lệ khắt khe như vậy nên ai trong làng cũng đều nghiêm túc chấp hành, không dám sai phạm. Tuy nhiên, theo già làng Rah Lan Tút, tuy khắt khe là vậy nhưng không phải là không có cách gỡ. Nếu người đang trong giai đoạn “kiêng tắm” sống có đạo đức, được làng thừa nhận th́ có cơ hội được gột rửa lớp bụi trần trên người với điều kiện tục “nối dây” diễn ra. Nghĩa là người đang chịu tang phải được chị em gái (hoặc anh em trai) của vợ (chồng) thương, bỏ công sức ra tắm gội cho. Lúc này án tục sẽ lập tức kết thúc, người chồng (vợ) c̣n sống sẽ được lấy chị em gái (anh em trai) của người quá cố nhằm bảo toàn tài sản.
Người thực thi án “kiêng tắm” hoàn thành đầy đủ yêu cầu cho đến ngày bỏ mả th́ chuẩn bị heo, ḅ, rượu ghè để cả làng ăn nhậu th́ làng sẽ tiến hành làm lễ bỏ mả. Buổi lễ này có ư nghĩa cắt đứt mọi ràng buộc với người đă khuất. Sau đó, dân làng sẽ vẩy nước hoặc dẫn ra bờ suối để tiến hành lễ... giải phóng. Sau nghi thức này, người phụ nữ có thể tự do đi bắt cho ḿnh một tấm chồng khác, người nam cũng có thể tái hôn.
Trường Nguyên - Nam Trung
Theo Tri Thức