Romano
09-16-2013, 20:18
Súng lại nổ, máu lại đổ trên quê tôi.
Không phải tiếng súng chống ngoại xâm.
Không phải tiếng súng của bọn khủng bố…
Cũng không phải của bọn tội phạm h́nh sự hoặc một kẻ điên khùng nào, mà là tiếng súng của người lương thiện bị cùng đường.
Đại tá cựu chiến binh Nguyễn Văn Thân, nhà báo Thái Vũ , và nhiều bạn bè từ thành phố Thái B́nh, nơi xảy ra vụ án, gọi điện, viết Gmail cho tôi,kể lại câu chuyện xảy ra ngày 11-9-2013 với tâm trạng đau buồn.
Đặng Ngọc Viết sinh năm 1971, là con trai thứ ba của ông Đặng Ngọc Vu, nguyên quán thôn Dục Dương, xă Trà Giang, huyện Kiến Xương, thường trú tại phường Kỳ Bá, thành phố Thái B́nh. Nửa thế kỷ trước , ông Vu theo tiếng gọi của Đảng lên đường cầm súng chiến đấu v́ lư tưởng “Không có ǵ quư hơn Độc lập Tự do!” Ông bị thương, và bị nhiễm chất độc mầu da cam ở chiến trường Tây Nguyên. Năm nay ông Vu đă ngoài 80, bi liệt không đi lại được. Ông có người con trai tên Đặng Vinh Quang, cũng nhiễm chất độc da cam, bị bệnh động kinh, dân làng gọi là “thằng ngớ ngẩn”. Vừa qua , Quang nói được một câu dài nhất trong cuộc đời 44 tuổi của anh : “ Thương em tôi quá! Nó chết ai nuôi tôi!” Đó là khi Đặng Vinh Quang nghe tin em trai Đặng Ngọc Viết tự tử.
Đặng Ngọc Viết là con trai thứ ba, may mắn hơn anh, khỏe mạnh, đẹp trai,và thông minh, mỗi tội “nhát như cáy”.
Học hết cấp ba, Viết lấy vợ và năm 1996 cả hai vợ chồng đi xuất khẩu lao động ở Nga. Mẹ vợ phải bỏ tiền ra chạy, chứ Viết nghèo không lo được. Vợ chồng chăm chỉ làm ăn, gửi tiền về nuôi con trả nợ. Năm 2008, Viết muốn về nước, nhưng chị Thu chưa muốn về, vợ chồng đâm ra mâu thuẫn, rồi ly dị.
Viết về nước, phải nuôi mẹ già, cha bệnh, anh tâm thần nên rất cực. Theo phán quyết của ṭa án, chị Thu nuôi hai con,mỗi tháng Viết phải góp một triệu.
Ông Đặng Ngọc Vu buồn bă khi nói về người con của ḿnh:
“Chiều qua, nó có qua đây chào tôi, nó bắt tay tôi và bảo hôm nay con bắt tay ông, con đi trước ông (chết trước – PV), tôi có hỏi nó là mày đi đâu th́ nó không nói mà bỏ đi luôn. Nó đi lối trong làng và ra chùa ở bên Đông, rồi cũng không biết như thế nào nhưng đến chiều tối th́ tôi thấy mấy anh công an vào báo gia đ́nh ra nhận có đúng người nhà hay không. Xảy ra sự việc như thế, tôi buồn và thương con tôi quá….”. Ông Vu cũng nhấn mạnh: “Vừa rồi sự việc xảy ra như thế do nguyên nhân vấn đề đất, người được chia hay không được chia, hơn thiệt th́ mới xảy ra như thế…”.
Bà Bùi Thị Kim, mẹ vợ Viết nói :
- Hai cháu ở với tôi. Thấy thằng Viết khó khăn tôi không hỏi, nhưng tháng nào nó cũng đưa 3 triệu.
Nhận xét về chàng rể đă ly hôn với con gái ḿnh , bà Kim chân thành:
- Nó hiền lành, không rượu chè, trai gái. Tôi chẳng chê nó được điểm nào trong hơn mười năm làm rể tôi.
Ông bố đẻ Viết nói:
- Mẹ ốm đau một ḿnh nó chăm thuốc thang. Nó là đứa con hiếu thảo.
Những người hàng x̣m của Viết bảo : “ Anh ấy hiền lành, ít nói và không có điều tiếng ǵ với bà con hàng xóm”. Năm kia anh Viết bỏ tiền thuê làm một bộ khung nhà bạt tặng cho xóm để che nắng mưa phục vụ các đám ma chay.Viết cũng hay mua kẹo phát cho bọn trẻ con.
Mới cách đây hơn một tuần, Viết nói với con trai ḿnh và bọn trẻ:
-Tết trung thu muốn ăn bánh ǵ bố mua cho, kẻo bố sắp đi xa!
Bọn trẻ chưa được ăn bành Trung thu th́ xảy ra chuyện tày đ́nh. Cái nhà bạt Viết tặng cho xóm, hôm nay làm đám ma cho Viết.
Câu chuyện buồn bắt đầu từ hồi tháng 3-2013, khi thành phố Thái B́nh triển khai dự án “Khu tái định cư Trần Kỳ-Kỳ Bá”.
Gia đ́nh Đặng Ngọc Viết ở số 345 đường Ngô Th́ Nhậm, tổ 48, phường Kỳ Bá, có căn nhà ngói 3 gian trên diện tích đất 220 mét vuông, bị chính quyền ra quyết định thu hồi 181,6 mét vuông, chỉ c̣n cái rẻo 24,6 mét vuông , bề ngang chưa đầy 3 mét.
Thời điểm đó, giá đất thị trường khu vực này hơn 10.000.000 đồng một mét vuông, nhưng Trung tâm phát triển quỹ đất Thái B́nh chỉ áp giá đền bù gần 7. 000.000 đồng một mét đất ở, đất nông nghiệp mấy trăm ngàn. Nhân dân bức xúc khiếu nại , họ đưa các quy định, quyết định của nhà nước ra , không giải quyết, dân bức xúc nhưng “ ở dưới chín tầng địa ngục đành ngậm bồ ḥn làm ngọt!”
Theo tính toán của Trung tân phát triển quỹ đất, gia đ́nh Đặng Ngọc Viết được bồi thường 70 mét vuông theo giá “đất ở”, 111,6 mét vuông theo giá đất “nông nghiệp”, tông cộng 300.000.000 đồng. Thật vô lư khi cùng một thửa đất, chỉ cần một mảnh giấy cho “chuyển mục đích sử dụng” sang đất ở là có giá gấp nhiều lần đất nông nghiệp.Các Trung tâm phát triển quỹ đất lời khẳm là nhờ như vậy. Thu hồi đất nông nghiệp giá bèo, làm quyết định chuyển mục đích xử dụng sang đất ở,giao cho các đại gia làm dự án, bán lại ngay cho những người dân vừa bị giải tỏa giá gấp 10 lần. Buôn ma túy cũng không lời bằng Trung tâm phát triển quỹ đất. V́ vậy có người nói thẳng là :
“Trung tâm cướp đất!”, hay là “Trung tâm những con quỷ ăn đất”?.
Rốt cục 181,6 m2 đất của Đặng Ngọc Viết chỉ được bồi thường 300.000.000 đồng, b́nh quân 1.724.000 m2, chưa bằng 1/5 giá thị trường. Ngôi nhà ngói 3 gian được bồi thường 190.000.000 đồng, tổng cộng 490.000.000 đồng. Nhờ bố và anh nhiễm chất độc da cam, thuộc diện chính sách, được ưu tiên thêm 14.000.000 đồng nên gia đ́nh Đặng Ngọc Viết có số tiền bồi thường 504.000.000 đồng.
Cầm số tiền ấy Viết đi dạm mua nhà khắp nơi, vào cả miền Nam cũng không thể mua được, v́ giá cao quá. Một căn nhà cấp 4 xập xệ , diện tích vài chục mét vuông, trong hẻm, cũng phải tiền tỷ. Thất vọng,Viết quay về làm đơn gửi Trung tâm quỹ phát triển đất, xin trả lại tiền để lấy nền nhà khu tái định cư.
Lẽ ra Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái B́nh phải giải quyết cho người ta. Dủ người ta đă trót nhận tiền đền bù, giờ xin hoàn lại cũng nên chiếu cố. Lúc nào cũng bem bẻm v́ người nghèo, và cái mục đích thành lập “Trung tâm phát triển quỹ đất” mà liên bộ Tài chính, Môi trường, Nội vụ đề ra đă chả đề cao lợi ích của dân hay sao? Ấy thế mả họ tử chối.
Bà Bủi Thị Kim, mẹ vợ anh Viết nói:
- Nó viết năm sáu lá đơn và đen giấy tờ lên tỉnh năm sáu lần nhưng không được giải quyết. Nên nó bức xúc lắm. Nó lo cho con trai sau này không có nhà do tiền đền bù không đủ mua nhà mới!
Ông Tư, giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái B́nh c̣n sống sờ sờ đấy nghĩ ǵ về lời bà Kim nói, và phải chịu trách nhiệm thế nào về cái chết của ông Dũng phó giám đốc, của anh Viết ? Không chỉ ông mà cấp trên của ông cũng không thể phủi tay trách nhiệm, càng không thể lấp liềm đổ tội cho anh Viết là “con bạc” là do “buồn chuyện gia đ́nh”.
Tôi lại nhớ chuyện Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lăng. Khi bị thu hồi hai chục héc ta đầm tôm ḿnh đă đổ biết bao mồ hôi nước mắt, chết cả đứ con thơ, Đoàn Văn Vươn cũng năm ,sáu lần đi khiếu nại ,chầu chực xin xỏ các vị lănh đạo từ huyện lên thành phố , nhưng cứ như đụng dầu vào đá. Lần sau thất vọng hơn lần trước. Có lần Đoàn Văn Vươn đội lá đơn trên đầu quỳ dưới chân Nguyễn Văm Hiền, van lạy: “Chú ơi nếu chú không nghĩ lại th́ hày giết hết gia đ́nh con đi!” Nhưng lăo phó bí thư kiêm chủ tịch huyện ấy vẫn “trơ trơ mặt sắt đen x́, mặc bay tham khóc , làm gỉ mặc bay!”
Cái cảm giác uất ức v́ bị dồn vào chân tường,cứ dâng lên. Khi hoàn toàn bế tắc th́ cũng là lúc mất hết kiên nhẫn. Dostoevsky đă từng viết như vậy. Kẻ cùng cùng nghĩ quẩn!
Đoàn Văn Vươn , với bản lĩnh một cựu chiến binh,một kỹ sư và hơn Đặng Ngọc Viết 10 tuổi, cũng không thể ḱm nén được nữa. V́ đâu phải là cuộc sống của riêng anh? Anh tính nước liều gây ra tiếng nổ, đẩy vụ dân sự thành h́nh sự, để cấp trên biết nỗi oan ức của ḿnh, của nhiều người.
Nhưng bây giờ làm ǵ có quan ṭa De Rezario và công tố Moreau?(Vụ đồng Nọc Nạn). Cả nhà Đoàn Văn Vươn phải đứng trước vành móng ngựa v́ tội giết người và chống người thi hành công vụ,bị tủ, tài sản bị phá sạch.
Tiên Lăng chỉ cách thành phố Thái B́nh quê tôi 50 cây số , theo quốc lộ số 10. Vụ án Đoàn Văn Vươn là tấm gương để Đặng Ngọc Viết soi vào.
Người vợ sau sắp cưới của Đặng Ngọc Viết kể:
-Anh ấy nói sẽ liều chết! Tôi động viên khuyên nhủ , anh nổi khùng. Trước ngày xảy ra việc đáng tiếc, trong đám cưới người bạn cùng làng, anh ấy bảo: “Tao sẽ chết ở chùa Đông Sơn”. Lúc đó ai cũng tưởng anh Viết say nói nhảm.
Bà mẹ vợ cũ của Viết kể:
- Nó bảo đă phóng to một cái ảnh thờ. Nếu bị dồn vào đường cùng sẽ bắn mấy phát rồi tự tử. Tôi tưởng lúc bực nó nói vậy, nên chỉ mắng nó vài câu, v́ nó nhát như cáy!
Một kẻ “nhát như cáy” và ăn ở với cha mẹ đẻ, cha mẹ vợ và cḥm xóm như vậy, tại sao lại bắn người khác rồi tự sát? Và nếu như ông Nguyễn Hải Trường, Chánh văn pḥng Uy ban nhân dân tỉnh Thái B́nh bảo rằng, Đặng Ngọc Viết không bức xúc về vấn để đất đai…(!?).
Thế th́ hỏi thẳng ông Trường rằng, mâu thuẫn gia đ́nh sao lại xông thẳng lên Trung tâm Phát triển Quỹ đất nằm ngay trong UBND thành phố, và réo gọi, t́m đúng ông Dũng và bà Lan Anh? Và ông có biết cú nhắn tin thách thức trơ tráo của bà Lan Anh hay không?
Hăy nghe ông Trường lư giải : “Nếu cho rằng ông Viết quá bức xúc v́ giá đền bù không thỏa đáng th́ không đúng. Khung giá đất có quy định , không có chuyện thấp hay cao. Hơn nữa phần lớn người dân đồng t́nh, không hiểu sao ông Viết lại manh động như vậy?”
Một chánh văn pḥng cấp tỉnh mà chỉ nói lấy được . Thử hỏi khung giá đất ai đặt ra? Đâu phải do thiên định? Khung giá đất chỉ là khái niệm do chính quyền đặt , giá áp đặt chỉ nhằm mục đích có lợi cho chính quyền. Cái giá ấy đi ngược với cả chính sách của đảng và nhà nước. Chính sách đề ra bồi thường theo giá thị trường, nhưng thực tế khung giá bồi thường chỉ bằng 20-30%, thậm chí có nơi chỉ bằng một phần mười . Chính sách đề ra là tạo thuận lợi cho dân có cuộc sống tốt hơn sau khi bị thu hồi đất, nhưng thực tế đẩy dân vào đường cùng.
Ông Trường nói phần lớn người dân đồng t́nh ư? Ông không biết hay cố t́nh làm ngơ 85-87% các vụ khiếu kiện là đo đất đai, do bất công trong áp giá đền bù giải phóng mặt bằng? Ông quên vụ nhân dân tỉnh nhà nổi dậy vào năm 1997 rồi hay sao?
Đất đai nhà cửa ruộng vườn của dân bị giải tỏa, cưỡng đoạt, chuyện dân oan đă thấu tận trời.
Chỉ cách vụ án Thái B́nh nửa tháng, ngày 28-8-2013, ở tổ 16, phường Ḥa Xuân quận Cẩm Lệ (Đà Nẵng), anh Thanh đă treo cổ tự tử cũng v́ bị thu hồi đât. Anh Thanh nhỏ hơn Viết một tuổi, ba đứa con, đứa lớn vừa đậu đại học, đứa nhỏ mới một tuổi. Trước gia đ́nh anh làm ruộng, nhưng có công đất của anh bị Trung tâm quỹ đất thu hồi thực hiện dự án liên hợp thể thao Ḥa Xuân, anh Thanh phải đi phụ hồ kiếm sống. Ai không muốn sống, con giun con dế c̣n muốn sống nữa là…
Số tiền gia đ́nh anh Thanh được Trung tâm phát triển quỹ đấi bồi thường 700.000.000 đồng , bằng 1/5 giá thị trường, nhưng chỉ trà trước 230.000.000 đồng. Anh Thanh và nhiều bà con đề nghị cho tái định cư ở khu vực E2, họ đồng ư nhưng bào chờ.
Chờ hoài không thấy “ Giấy xanh” tức là cấp đất tái định cư. Nh́n trước nh́n sau, thấy ai chạy “ c̣” th́ có đất. Gíá chạy giấy xanh 80 triệu, đưa trước 30 triệu. Nóng ḷng có chỗ nương thân khỏi ở nhờ, Thanh bỏ ra 30 triệu tạm ứng cho “ c̣”. Nhưng anh cả tin không làm giấy tờ cẩn thận , bị lừa mất tiền toi, đất vẫn không có.
Chiều 27-8, ăn cơm xong anh mếu máo nói với vợ:
- Chắc anh không lo được nhà cho mẹ con em rồi! Phiếu đất chưa có, tiền đền bù cũng không được nhận hết, lại để c̣ lấy mất tiền…
Vợ khuyên chồng đừng buồn, nhưng nừa đêm, chờ vợ con ngủ hết, anh Thanh lẻn ra sau nhà lấy sợi dây dừa treo cổ chết.
Ôi bao nhiêu cảnh thương tâm như thế chỉ v́ bị dồn ép đến đường cùng.
Đặng Ngọc Viết là thế. Anh bị dồn vào đường cùng, bế tắc đến mức không muốn sống nữa. Anh mua khẩu súng Colt Trung Quốc, lắp sẵn 6 viên đạn,chọn tấm h́nh cho các con làm di ảnh. Quả là anh đă chuẩn bị kỹ như người lính cảm tử quân năm xưa!
Bà Bùi Thị Kim kể:
-Trước kia thằng Viết mỗi khi tới nhà tôi , miệng nó oang oang : “Công ty của mẹ vẫn tồn tại chứ ạ!?”. Nó gọi cái quán bún rươu của tôi là công ty đấy.
Bà Kim chùi nước mắt nói tiếp:
-Nhưng khoảng tám giờ sáng 11-9, nó tới, nh́n mặt buồn lắm. Nó hỏi em vợ và hai con nó đâu, nó muốn tâm sự . Tôi làm cho nó bát bún, nó ăn hết, rồi ngồi chờ. Tôi hỏi, có chuyện ǵ thế con? Nó bảo không mẹ ạ! Rồi nó chào tôi phóng xe đi.
Cái thời khắc 13 giờ 29 phút hôm đó, Đặng Ngọc Viết bước vào Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái B́nh, không say rượu, không sử dụng ma túy như người ta đă toan buộc tội anh, mà b́nh tĩnh nổ liên tiếp 5 phát súng, trúng năm người, cướp đi sinh mạng của anh Vũ Ngọc Dũng và làm bị thưng 4 người khác. Cái cách giết người ấy không phải cách của một kẻ cuồng sát máu lạnh,nó như như sự quằn quại của một con thú bị trúng thương!
Ông Đặng Ngọc Vu kể: “Chiều hôm ấy nó có qua đây chào tôi, nó bắt tay và bảo , hôm nay con bắt tay ông rồi con đi trước. Tôi hỏi đi đâu? Nó không nói, lặng lẽ đi ra lối chùa làng Đông Sơn … Chiều tối th́ công an đến bảo gia đ́nh ra nhận xem có đúng người nhà không.
Xảy ra sự việc như thế tôi buồn quá. Thương con tôi quá! Như thế có phải do nguyên nhân vấn đề đất đai không?…
Trước khi tự kết liễu cuộc đời bằng viên đạn cuối cùng, Đặng Ngọc Viết đă xin nhà chùa một chén cơm chay và quỳ xuống dưới chân tượng Phật Bà Quan Âm cầu nguyện rất lâu. Bát cơm chay tượng trưng cho sự đoạn tuyệt , và cũng là để minh chứng cho ḷng ḿnh. Đặng
Ngọc Viết quỳ dưới chân Đức Quan Âm Bồ Tát để sám hối, xin người tha thứ cho việc ḿnh đă làm.
Đó là tội ác. Bất luận lư do ǵ, cướp đi mạng sống của người khác cũng là tội ác. Theo luật nhân quả và lẽ đời, một cái ác diệt trừ cái ác tệ hại từ trong bản chất để cứu những người khác lại là việc thiện!?
Nhưng cái gọi là “tội ác” đó lại từ chỗ một người bị dồn đến chân tường mà phải chọn đến cái chết!
Chắc chắn một cuộc đời đă ngoài 40 vói biết bao vật lộn, băng bật, biến trài, Đặng Ngọc Viết rất muốn sống lương thiện, và xưa nay anh đă là người lương thiện (qua di ảnh đă thấy anh rất hiền). Nhưng, cũng như trong tác phẩm của Nam Cao đă lột tả, Chí Phèo la lên trong nỗi trầm uất không c̣n lối thoát: “Tao muốn lương thiện, nhưng ai cho tao lương thiện?”. Th́ thế, cuộc đời đă đẩy Đặng Ngọc Viết đến hành động như vụ giết người rồi tự sát mà mọi người đều đă am tường. Ai đă dồn những người lương thiện như Đoàn Văn Vươn ,Đặng Ngọc Viết đến đường cùng. Và tiếng súng Đoàn Văn Vươn, Đặng Ngọc Viết liệu có c̣n tái diễn?
THEO MINH DIỆN, BÙI VĂN BỒNG BLOG
Không phải tiếng súng chống ngoại xâm.
Không phải tiếng súng của bọn khủng bố…
Cũng không phải của bọn tội phạm h́nh sự hoặc một kẻ điên khùng nào, mà là tiếng súng của người lương thiện bị cùng đường.
Đại tá cựu chiến binh Nguyễn Văn Thân, nhà báo Thái Vũ , và nhiều bạn bè từ thành phố Thái B́nh, nơi xảy ra vụ án, gọi điện, viết Gmail cho tôi,kể lại câu chuyện xảy ra ngày 11-9-2013 với tâm trạng đau buồn.
Đặng Ngọc Viết sinh năm 1971, là con trai thứ ba của ông Đặng Ngọc Vu, nguyên quán thôn Dục Dương, xă Trà Giang, huyện Kiến Xương, thường trú tại phường Kỳ Bá, thành phố Thái B́nh. Nửa thế kỷ trước , ông Vu theo tiếng gọi của Đảng lên đường cầm súng chiến đấu v́ lư tưởng “Không có ǵ quư hơn Độc lập Tự do!” Ông bị thương, và bị nhiễm chất độc mầu da cam ở chiến trường Tây Nguyên. Năm nay ông Vu đă ngoài 80, bi liệt không đi lại được. Ông có người con trai tên Đặng Vinh Quang, cũng nhiễm chất độc da cam, bị bệnh động kinh, dân làng gọi là “thằng ngớ ngẩn”. Vừa qua , Quang nói được một câu dài nhất trong cuộc đời 44 tuổi của anh : “ Thương em tôi quá! Nó chết ai nuôi tôi!” Đó là khi Đặng Vinh Quang nghe tin em trai Đặng Ngọc Viết tự tử.
Đặng Ngọc Viết là con trai thứ ba, may mắn hơn anh, khỏe mạnh, đẹp trai,và thông minh, mỗi tội “nhát như cáy”.
Học hết cấp ba, Viết lấy vợ và năm 1996 cả hai vợ chồng đi xuất khẩu lao động ở Nga. Mẹ vợ phải bỏ tiền ra chạy, chứ Viết nghèo không lo được. Vợ chồng chăm chỉ làm ăn, gửi tiền về nuôi con trả nợ. Năm 2008, Viết muốn về nước, nhưng chị Thu chưa muốn về, vợ chồng đâm ra mâu thuẫn, rồi ly dị.
Viết về nước, phải nuôi mẹ già, cha bệnh, anh tâm thần nên rất cực. Theo phán quyết của ṭa án, chị Thu nuôi hai con,mỗi tháng Viết phải góp một triệu.
Ông Đặng Ngọc Vu buồn bă khi nói về người con của ḿnh:
“Chiều qua, nó có qua đây chào tôi, nó bắt tay tôi và bảo hôm nay con bắt tay ông, con đi trước ông (chết trước – PV), tôi có hỏi nó là mày đi đâu th́ nó không nói mà bỏ đi luôn. Nó đi lối trong làng và ra chùa ở bên Đông, rồi cũng không biết như thế nào nhưng đến chiều tối th́ tôi thấy mấy anh công an vào báo gia đ́nh ra nhận có đúng người nhà hay không. Xảy ra sự việc như thế, tôi buồn và thương con tôi quá….”. Ông Vu cũng nhấn mạnh: “Vừa rồi sự việc xảy ra như thế do nguyên nhân vấn đề đất, người được chia hay không được chia, hơn thiệt th́ mới xảy ra như thế…”.
Bà Bùi Thị Kim, mẹ vợ Viết nói :
- Hai cháu ở với tôi. Thấy thằng Viết khó khăn tôi không hỏi, nhưng tháng nào nó cũng đưa 3 triệu.
Nhận xét về chàng rể đă ly hôn với con gái ḿnh , bà Kim chân thành:
- Nó hiền lành, không rượu chè, trai gái. Tôi chẳng chê nó được điểm nào trong hơn mười năm làm rể tôi.
Ông bố đẻ Viết nói:
- Mẹ ốm đau một ḿnh nó chăm thuốc thang. Nó là đứa con hiếu thảo.
Những người hàng x̣m của Viết bảo : “ Anh ấy hiền lành, ít nói và không có điều tiếng ǵ với bà con hàng xóm”. Năm kia anh Viết bỏ tiền thuê làm một bộ khung nhà bạt tặng cho xóm để che nắng mưa phục vụ các đám ma chay.Viết cũng hay mua kẹo phát cho bọn trẻ con.
Mới cách đây hơn một tuần, Viết nói với con trai ḿnh và bọn trẻ:
-Tết trung thu muốn ăn bánh ǵ bố mua cho, kẻo bố sắp đi xa!
Bọn trẻ chưa được ăn bành Trung thu th́ xảy ra chuyện tày đ́nh. Cái nhà bạt Viết tặng cho xóm, hôm nay làm đám ma cho Viết.
Câu chuyện buồn bắt đầu từ hồi tháng 3-2013, khi thành phố Thái B́nh triển khai dự án “Khu tái định cư Trần Kỳ-Kỳ Bá”.
Gia đ́nh Đặng Ngọc Viết ở số 345 đường Ngô Th́ Nhậm, tổ 48, phường Kỳ Bá, có căn nhà ngói 3 gian trên diện tích đất 220 mét vuông, bị chính quyền ra quyết định thu hồi 181,6 mét vuông, chỉ c̣n cái rẻo 24,6 mét vuông , bề ngang chưa đầy 3 mét.
Thời điểm đó, giá đất thị trường khu vực này hơn 10.000.000 đồng một mét vuông, nhưng Trung tâm phát triển quỹ đất Thái B́nh chỉ áp giá đền bù gần 7. 000.000 đồng một mét đất ở, đất nông nghiệp mấy trăm ngàn. Nhân dân bức xúc khiếu nại , họ đưa các quy định, quyết định của nhà nước ra , không giải quyết, dân bức xúc nhưng “ ở dưới chín tầng địa ngục đành ngậm bồ ḥn làm ngọt!”
Theo tính toán của Trung tân phát triển quỹ đất, gia đ́nh Đặng Ngọc Viết được bồi thường 70 mét vuông theo giá “đất ở”, 111,6 mét vuông theo giá đất “nông nghiệp”, tông cộng 300.000.000 đồng. Thật vô lư khi cùng một thửa đất, chỉ cần một mảnh giấy cho “chuyển mục đích sử dụng” sang đất ở là có giá gấp nhiều lần đất nông nghiệp.Các Trung tâm phát triển quỹ đất lời khẳm là nhờ như vậy. Thu hồi đất nông nghiệp giá bèo, làm quyết định chuyển mục đích xử dụng sang đất ở,giao cho các đại gia làm dự án, bán lại ngay cho những người dân vừa bị giải tỏa giá gấp 10 lần. Buôn ma túy cũng không lời bằng Trung tâm phát triển quỹ đất. V́ vậy có người nói thẳng là :
“Trung tâm cướp đất!”, hay là “Trung tâm những con quỷ ăn đất”?.
Rốt cục 181,6 m2 đất của Đặng Ngọc Viết chỉ được bồi thường 300.000.000 đồng, b́nh quân 1.724.000 m2, chưa bằng 1/5 giá thị trường. Ngôi nhà ngói 3 gian được bồi thường 190.000.000 đồng, tổng cộng 490.000.000 đồng. Nhờ bố và anh nhiễm chất độc da cam, thuộc diện chính sách, được ưu tiên thêm 14.000.000 đồng nên gia đ́nh Đặng Ngọc Viết có số tiền bồi thường 504.000.000 đồng.
Cầm số tiền ấy Viết đi dạm mua nhà khắp nơi, vào cả miền Nam cũng không thể mua được, v́ giá cao quá. Một căn nhà cấp 4 xập xệ , diện tích vài chục mét vuông, trong hẻm, cũng phải tiền tỷ. Thất vọng,Viết quay về làm đơn gửi Trung tâm quỹ phát triển đất, xin trả lại tiền để lấy nền nhà khu tái định cư.
Lẽ ra Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái B́nh phải giải quyết cho người ta. Dủ người ta đă trót nhận tiền đền bù, giờ xin hoàn lại cũng nên chiếu cố. Lúc nào cũng bem bẻm v́ người nghèo, và cái mục đích thành lập “Trung tâm phát triển quỹ đất” mà liên bộ Tài chính, Môi trường, Nội vụ đề ra đă chả đề cao lợi ích của dân hay sao? Ấy thế mả họ tử chối.
Bà Bủi Thị Kim, mẹ vợ anh Viết nói:
- Nó viết năm sáu lá đơn và đen giấy tờ lên tỉnh năm sáu lần nhưng không được giải quyết. Nên nó bức xúc lắm. Nó lo cho con trai sau này không có nhà do tiền đền bù không đủ mua nhà mới!
Ông Tư, giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái B́nh c̣n sống sờ sờ đấy nghĩ ǵ về lời bà Kim nói, và phải chịu trách nhiệm thế nào về cái chết của ông Dũng phó giám đốc, của anh Viết ? Không chỉ ông mà cấp trên của ông cũng không thể phủi tay trách nhiệm, càng không thể lấp liềm đổ tội cho anh Viết là “con bạc” là do “buồn chuyện gia đ́nh”.
Tôi lại nhớ chuyện Đoàn Văn Vươn ở Tiên Lăng. Khi bị thu hồi hai chục héc ta đầm tôm ḿnh đă đổ biết bao mồ hôi nước mắt, chết cả đứ con thơ, Đoàn Văn Vươn cũng năm ,sáu lần đi khiếu nại ,chầu chực xin xỏ các vị lănh đạo từ huyện lên thành phố , nhưng cứ như đụng dầu vào đá. Lần sau thất vọng hơn lần trước. Có lần Đoàn Văn Vươn đội lá đơn trên đầu quỳ dưới chân Nguyễn Văm Hiền, van lạy: “Chú ơi nếu chú không nghĩ lại th́ hày giết hết gia đ́nh con đi!” Nhưng lăo phó bí thư kiêm chủ tịch huyện ấy vẫn “trơ trơ mặt sắt đen x́, mặc bay tham khóc , làm gỉ mặc bay!”
Cái cảm giác uất ức v́ bị dồn vào chân tường,cứ dâng lên. Khi hoàn toàn bế tắc th́ cũng là lúc mất hết kiên nhẫn. Dostoevsky đă từng viết như vậy. Kẻ cùng cùng nghĩ quẩn!
Đoàn Văn Vươn , với bản lĩnh một cựu chiến binh,một kỹ sư và hơn Đặng Ngọc Viết 10 tuổi, cũng không thể ḱm nén được nữa. V́ đâu phải là cuộc sống của riêng anh? Anh tính nước liều gây ra tiếng nổ, đẩy vụ dân sự thành h́nh sự, để cấp trên biết nỗi oan ức của ḿnh, của nhiều người.
Nhưng bây giờ làm ǵ có quan ṭa De Rezario và công tố Moreau?(Vụ đồng Nọc Nạn). Cả nhà Đoàn Văn Vươn phải đứng trước vành móng ngựa v́ tội giết người và chống người thi hành công vụ,bị tủ, tài sản bị phá sạch.
Tiên Lăng chỉ cách thành phố Thái B́nh quê tôi 50 cây số , theo quốc lộ số 10. Vụ án Đoàn Văn Vươn là tấm gương để Đặng Ngọc Viết soi vào.
Người vợ sau sắp cưới của Đặng Ngọc Viết kể:
-Anh ấy nói sẽ liều chết! Tôi động viên khuyên nhủ , anh nổi khùng. Trước ngày xảy ra việc đáng tiếc, trong đám cưới người bạn cùng làng, anh ấy bảo: “Tao sẽ chết ở chùa Đông Sơn”. Lúc đó ai cũng tưởng anh Viết say nói nhảm.
Bà mẹ vợ cũ của Viết kể:
- Nó bảo đă phóng to một cái ảnh thờ. Nếu bị dồn vào đường cùng sẽ bắn mấy phát rồi tự tử. Tôi tưởng lúc bực nó nói vậy, nên chỉ mắng nó vài câu, v́ nó nhát như cáy!
Một kẻ “nhát như cáy” và ăn ở với cha mẹ đẻ, cha mẹ vợ và cḥm xóm như vậy, tại sao lại bắn người khác rồi tự sát? Và nếu như ông Nguyễn Hải Trường, Chánh văn pḥng Uy ban nhân dân tỉnh Thái B́nh bảo rằng, Đặng Ngọc Viết không bức xúc về vấn để đất đai…(!?).
Thế th́ hỏi thẳng ông Trường rằng, mâu thuẫn gia đ́nh sao lại xông thẳng lên Trung tâm Phát triển Quỹ đất nằm ngay trong UBND thành phố, và réo gọi, t́m đúng ông Dũng và bà Lan Anh? Và ông có biết cú nhắn tin thách thức trơ tráo của bà Lan Anh hay không?
Hăy nghe ông Trường lư giải : “Nếu cho rằng ông Viết quá bức xúc v́ giá đền bù không thỏa đáng th́ không đúng. Khung giá đất có quy định , không có chuyện thấp hay cao. Hơn nữa phần lớn người dân đồng t́nh, không hiểu sao ông Viết lại manh động như vậy?”
Một chánh văn pḥng cấp tỉnh mà chỉ nói lấy được . Thử hỏi khung giá đất ai đặt ra? Đâu phải do thiên định? Khung giá đất chỉ là khái niệm do chính quyền đặt , giá áp đặt chỉ nhằm mục đích có lợi cho chính quyền. Cái giá ấy đi ngược với cả chính sách của đảng và nhà nước. Chính sách đề ra bồi thường theo giá thị trường, nhưng thực tế khung giá bồi thường chỉ bằng 20-30%, thậm chí có nơi chỉ bằng một phần mười . Chính sách đề ra là tạo thuận lợi cho dân có cuộc sống tốt hơn sau khi bị thu hồi đất, nhưng thực tế đẩy dân vào đường cùng.
Ông Trường nói phần lớn người dân đồng t́nh ư? Ông không biết hay cố t́nh làm ngơ 85-87% các vụ khiếu kiện là đo đất đai, do bất công trong áp giá đền bù giải phóng mặt bằng? Ông quên vụ nhân dân tỉnh nhà nổi dậy vào năm 1997 rồi hay sao?
Đất đai nhà cửa ruộng vườn của dân bị giải tỏa, cưỡng đoạt, chuyện dân oan đă thấu tận trời.
Chỉ cách vụ án Thái B́nh nửa tháng, ngày 28-8-2013, ở tổ 16, phường Ḥa Xuân quận Cẩm Lệ (Đà Nẵng), anh Thanh đă treo cổ tự tử cũng v́ bị thu hồi đât. Anh Thanh nhỏ hơn Viết một tuổi, ba đứa con, đứa lớn vừa đậu đại học, đứa nhỏ mới một tuổi. Trước gia đ́nh anh làm ruộng, nhưng có công đất của anh bị Trung tâm quỹ đất thu hồi thực hiện dự án liên hợp thể thao Ḥa Xuân, anh Thanh phải đi phụ hồ kiếm sống. Ai không muốn sống, con giun con dế c̣n muốn sống nữa là…
Số tiền gia đ́nh anh Thanh được Trung tâm phát triển quỹ đấi bồi thường 700.000.000 đồng , bằng 1/5 giá thị trường, nhưng chỉ trà trước 230.000.000 đồng. Anh Thanh và nhiều bà con đề nghị cho tái định cư ở khu vực E2, họ đồng ư nhưng bào chờ.
Chờ hoài không thấy “ Giấy xanh” tức là cấp đất tái định cư. Nh́n trước nh́n sau, thấy ai chạy “ c̣” th́ có đất. Gíá chạy giấy xanh 80 triệu, đưa trước 30 triệu. Nóng ḷng có chỗ nương thân khỏi ở nhờ, Thanh bỏ ra 30 triệu tạm ứng cho “ c̣”. Nhưng anh cả tin không làm giấy tờ cẩn thận , bị lừa mất tiền toi, đất vẫn không có.
Chiều 27-8, ăn cơm xong anh mếu máo nói với vợ:
- Chắc anh không lo được nhà cho mẹ con em rồi! Phiếu đất chưa có, tiền đền bù cũng không được nhận hết, lại để c̣ lấy mất tiền…
Vợ khuyên chồng đừng buồn, nhưng nừa đêm, chờ vợ con ngủ hết, anh Thanh lẻn ra sau nhà lấy sợi dây dừa treo cổ chết.
Ôi bao nhiêu cảnh thương tâm như thế chỉ v́ bị dồn ép đến đường cùng.
Đặng Ngọc Viết là thế. Anh bị dồn vào đường cùng, bế tắc đến mức không muốn sống nữa. Anh mua khẩu súng Colt Trung Quốc, lắp sẵn 6 viên đạn,chọn tấm h́nh cho các con làm di ảnh. Quả là anh đă chuẩn bị kỹ như người lính cảm tử quân năm xưa!
Bà Bùi Thị Kim kể:
-Trước kia thằng Viết mỗi khi tới nhà tôi , miệng nó oang oang : “Công ty của mẹ vẫn tồn tại chứ ạ!?”. Nó gọi cái quán bún rươu của tôi là công ty đấy.
Bà Kim chùi nước mắt nói tiếp:
-Nhưng khoảng tám giờ sáng 11-9, nó tới, nh́n mặt buồn lắm. Nó hỏi em vợ và hai con nó đâu, nó muốn tâm sự . Tôi làm cho nó bát bún, nó ăn hết, rồi ngồi chờ. Tôi hỏi, có chuyện ǵ thế con? Nó bảo không mẹ ạ! Rồi nó chào tôi phóng xe đi.
Cái thời khắc 13 giờ 29 phút hôm đó, Đặng Ngọc Viết bước vào Trung tâm phát triển quỹ đất thành phố Thái B́nh, không say rượu, không sử dụng ma túy như người ta đă toan buộc tội anh, mà b́nh tĩnh nổ liên tiếp 5 phát súng, trúng năm người, cướp đi sinh mạng của anh Vũ Ngọc Dũng và làm bị thưng 4 người khác. Cái cách giết người ấy không phải cách của một kẻ cuồng sát máu lạnh,nó như như sự quằn quại của một con thú bị trúng thương!
Ông Đặng Ngọc Vu kể: “Chiều hôm ấy nó có qua đây chào tôi, nó bắt tay và bảo , hôm nay con bắt tay ông rồi con đi trước. Tôi hỏi đi đâu? Nó không nói, lặng lẽ đi ra lối chùa làng Đông Sơn … Chiều tối th́ công an đến bảo gia đ́nh ra nhận xem có đúng người nhà không.
Xảy ra sự việc như thế tôi buồn quá. Thương con tôi quá! Như thế có phải do nguyên nhân vấn đề đất đai không?…
Trước khi tự kết liễu cuộc đời bằng viên đạn cuối cùng, Đặng Ngọc Viết đă xin nhà chùa một chén cơm chay và quỳ xuống dưới chân tượng Phật Bà Quan Âm cầu nguyện rất lâu. Bát cơm chay tượng trưng cho sự đoạn tuyệt , và cũng là để minh chứng cho ḷng ḿnh. Đặng
Ngọc Viết quỳ dưới chân Đức Quan Âm Bồ Tát để sám hối, xin người tha thứ cho việc ḿnh đă làm.
Đó là tội ác. Bất luận lư do ǵ, cướp đi mạng sống của người khác cũng là tội ác. Theo luật nhân quả và lẽ đời, một cái ác diệt trừ cái ác tệ hại từ trong bản chất để cứu những người khác lại là việc thiện!?
Nhưng cái gọi là “tội ác” đó lại từ chỗ một người bị dồn đến chân tường mà phải chọn đến cái chết!
Chắc chắn một cuộc đời đă ngoài 40 vói biết bao vật lộn, băng bật, biến trài, Đặng Ngọc Viết rất muốn sống lương thiện, và xưa nay anh đă là người lương thiện (qua di ảnh đă thấy anh rất hiền). Nhưng, cũng như trong tác phẩm của Nam Cao đă lột tả, Chí Phèo la lên trong nỗi trầm uất không c̣n lối thoát: “Tao muốn lương thiện, nhưng ai cho tao lương thiện?”. Th́ thế, cuộc đời đă đẩy Đặng Ngọc Viết đến hành động như vụ giết người rồi tự sát mà mọi người đều đă am tường. Ai đă dồn những người lương thiện như Đoàn Văn Vươn ,Đặng Ngọc Viết đến đường cùng. Và tiếng súng Đoàn Văn Vươn, Đặng Ngọc Viết liệu có c̣n tái diễn?
THEO MINH DIỆN, BÙI VĂN BỒNG BLOG