Romano
09-30-2013, 19:05
Gần dây có rất nhiều lời bàn loạn về các ḍng nhạc với đủ màu sắc (?) mà quư vị có thể tưởng tượng xuất hiện trên mạng ngay sau khi bài phỏng vấn nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 về việc “mổ xẻ” các hót/hét sĩ của làng âm nhạc Việt trong nước vừa mới được phổ biến. Tôi thật sự cũng hơi hoang mang khi đọc thấy và tự hỏi làm sao nhạc lại có nhiều màu như vậy (?). Ly do là v́ từ trước tới bây giờ tôi (sinh ra ở miền Bắc, lớn lên ở miền Nam, và rồi tỵ nạn cs từ năm 1975) chỉ biết vỏn vẹn có hai ḍng nhạc đơn giản: Nhạc Sến và Nhạc Không Sến… Chả thấy có mầu mè nào cả (!)
Trong “sự nghiệp tay trái” của tôi, tôi đă học được một bài học khá thú vị từ nhà b́nh luận thời cuộc nổi tiếng Andy Rooney (đă mất năm 2011 - Chương tŕnh 60 Minutes của CBS News):
“Nếu bạn không biết rơ về một vấn đề ǵ th́ cứ viết về vấn đế đó.”
(If you do not know very well about something, write about it.)
Thành ra, xin nói trước là bài viết này được viết ra từ cái ư tưởng “nếu muốn biết cái ǵ?” của ông Andy Rooney.
Nhạc Vàng
Để bắt đầu, không có ǵ thuận lư hơn là phải kể “Nhạc Vàng” trước, v́ qua thời gian và không gian, nhạc Vàng vẫn luôn luôn là loại nhạc của “bên thực sự thắng cuộc” trên mặt trận văn hóa. Tôi sẽ chứng minh điều này ở các ḍng sau.
Riêng hai chữ “Nhạc Vàng” được dùng lần đầu tiên vào những năm cuối của thập niên 60 ở miền Nam Việt Nam khi Ban “Nhạc Vàng” của nhạc sĩ Phó Quốc Lân ra mắt và tŕnh tấu định kỳ trên đài truyền h́nh Sài G̣n. Sau đó, nhiều hăng phát hành băng nhạc, đĩa nhạc như hăng Hương Giang, Dạ Lan, Shotguns… cũng có ra những sản phẩm âm nhạc với danh hiệu “Nhạc Vàng.” Tuy vậy, đối với ngay cả những người sống ở miền Nam trước năm 1975 (như tôi) cũng không bao giờ để ư đến hai chữ “nhạc Vàng” cho đến khi cs cưỡng chiếm miền Nam Việt Nam năm 1975.
Nhạc Vàng thật ra bao gồm rất nhiều thể loại nhạc khác nhau. Được đại chúng (không phải mấy bố cảnh sát, công an cs) hiểu rộng răi với nhiều tên gọi khác nhau như: Nhạc tiền chiến, nhạc lăng mạn, nhạc t́nh, nhạc êm dịu… và gần đây tôi thấy có thêm 2 chữ nữa là “nhạc Nhẹ?!” (có nhạc “Nặng” đâu hà?) Nhạc Vàng có t́nh quê hương, t́nh yêu lứa đôi, hoặc chỉ là nỗi niềm riệng tư, cá nhân về thiện nhiên, cuộc sống và cuộc chiến…
Mặc dầu c̣n có rất nhiều tranh căi về ai là nhạc sĩ đầu tiên? Bài hát nào là bài hát đầu tiên? của nền tân nhạc Việt Nam; nhưng cho tới nay hầu hết những nhà phê b́nh âm nhạc đă công nhận nền tân nhạc Việt Nam chỉ thực sự thành h́nh vào khoảng năm 1938. Năm này được đánh dấu bởi buổi biểu diễn của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tuyên ở Hà nội. Ông tŕnh bày chính tác phẩm, những bài hát đầu tiên của ông khi đó qua 3 bài “Kiếp hoa,” “Bông cúc vàng,” và “Anh hùng ca.” Rất tiếc, những bài hát này chưa có giá trị nghệ thuật cao cho nên đă dễ bị đi vào quên lăng…
Nhạc Tiền chiến (1938-45) / Nhạc T́nh Lăng Mạn (? ~ 1954)
Ngay sau thời kỳ phát khởi, nền âm nhạc Việt đă phát triển ở mức cao độ. Ở thời kỳ ban đầu (từ cuối thập niên 30 cho đến chiến tranh Việt Pháp bùng nổ - 1945), hầu hết các ca khúc đều là các bài mang tính chất lăng mạn trữ t́nh, giàu màu sắc văn học, trở thành bất hủ… có ảnh hưởng sâu đậm đến các sáng tác của nhiều nhạc sĩ của các thế hệ sau này. Các bài tiêu biểu là: Con thuyền không bến, Giọt mưa Thu, (Đặng Thế Phong); Thiên Thai, Trương Chi (Văn Cao); Biệt Ly (Doăn Mẫn); Khúc yêu đương (Thẩm Oánh); Bóng ai qua thềm (Văn Chung); Lá thư (Đoàn Chuẩn); Trường ca Ḥn Vọng Phu (Lê Thương – Trường ca gồm 3 bài được Lê Thương sáng tác trong nhiều năm khác nhau).
Ḍng nhạc gọi là “Tiền chiến” không kết thúc vào năm 1945. Nó c̣n bao gồm cả những bài nhạc sáng tác sau 1945 (Tôi không biết có nên gọi nhạc sau 1945 là nhạc “Hậu chiến?” hay nhạc “Hội tề?” – tức là thời kỳ Việt Minh đang hoạt động mạnh?) như: Dư Âm (Nguyễn Văn Tư); Sơn Nữ Ca (Trần Hoàn); Trăng mờ bên suối (Lê Mộng Nguyên); Làng tôi (Chung Quân), Gửi gió cho mây ngàn bay (Đoàn Chuẩn); Ngày về (Hoàng Giác)…
Tôi lấy làm lạ là có nhiều bài sáng tác măi sau năm 1954 cũng được liệt vào loại nhạc tiền chiến như: Thuở ban đầu (Phạm Đ́nh Chương); Hương Xưa (Cung Tiến), v.v...
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=521000&stc=1&d=1380567872
H́nh ảnh nhạc hội Chế Linh ở VN.
Nhạc T́nh / T́nh ca (1954-1975)
Sau năm 1954, csvn khai tử loại nhạc trữ t́nh ở miền Bắc. May mắn thay, ḍng nhạc lăng mạn này theo nhạc sĩ di cư vào định cư ở miền Nam Việt Nam và được tiếp tay bởi các nhạc sĩ tài hoa miền Nam tự do. Họ đă soạn ra những sáng tác âm nhạc giá trị chưa từng thấy như (*): Hoài Cảm (Cung Tiến), Mộng dưới hoa (Phạm đ́nh Chương), Gọi người yêu dấu (Vũ Đức Nghiêm); Ngàn thu áo tím (Hoàng Trọng); Chiều tím (Đan thọ); Duyên Thề (Thanh Trang); Hoa soan bên thềm cũ (Tấn Khanh);Suối tóc (Văn Phụng); Giấc mơ hồi hương (Vũ Thành); Thu sầu (Lam Phương); Tuổi 13 (Ngô Thụy Miên); Các bài không tên (Vũ Thành An); Giọt lệ cho ngàn sau (Từ Công Phụng); Yêu nhau khi c̣n thơ (Lê Uyên Phương); Trên đỉnh mùa đông (Trần Thiện Thanh); Chiều mưa biên giới (Nguyễn Văn Đông); Xin c̣n gọi tên nhau (Trường Sa); Nỗi ḷng người đi (Anh Bằng), Mưa trên phố Huế (Lê Dinh, Minh Kỳ), Hà nội ngày tháng cũ (Song Ngọc)… Danh sách nhạc này dài vô tận, tôi không thể liệt kê ra hết trên mấy trang giấy này. Đây là một kho tàng văn hóa vô cùng quư báu của Việt Nam.
------------------
(*) Người viết chỉ đủ giấy và thời giờ nêu ra một số các bài nhạc, tập nhạc (albums) tiêu biểu của một số nhạc sĩ tiêu biểu…
Thời kỳ cấm Nhạc vàng sau năm 1975
Sau năm 1975, danh từ "nhạc Vàng" được csvn dùng để chỉ bao gồm tất cả những tác phẩm âm nhạc ở miền Nam ra đời trong thời kỳ đất nước chia đôi và ḍng nhạc này bị cấm tuyệt đối trên các phương tiện truyền thông trong nước kiểm soát bởi chính quyền cs. Cũng như những đề mục văn hóa khác ở miền Nam, âm nhạc Miền Nam bị gán thêm các nhăn hiệu chính trị là “nhạc phản động” hoặc “đồi trụy” v́ theo cs nhạc Vàng chỉ “ru ngủ,” không thể hiện được “con người xă hội chủ nghĩa lư tưởng (?).” Kết quả là nhiều sản phẩm văn hóa trong đó có băng cassette, đĩa nhạc cùng những bài vở tài liệu ghi chép liên quan đến nhạc Vàng bị đốt, tiêu hủy không thương tiếc, không nương tay. Dầu ǵ đi nữa, trong thâm tâm của người dân (đôi khi có cả cán bộ chính quyền cs) trong Nam lẫn ngoài Bắc vẫn ưa thích nhạc Vàng; v́ nhạc Vàng, và chỉ có nhạc Vàng, mới nói lên được t́nh cảm cá nhân không bị bó buộc vào tập thể. Nhạc Vàng do đó c̣n hàm ư “Vàng,” một quư kim. Người nghe muốn nghe phải nghe lén lút v́ nó luôn luôn nói lên được cái tâm trạng “riêng tư” của con người; trong khi xă hội chủ nghĩa chỉ cho phép cái ư thức hệ chung của tập thể. Dù phải nghe trộm qua những buổi phát thanh của VOA, hoặc BBC từ hải ngoại, người trong nước vẫn cố gắng t́m nghe bất chấp h́nh phạt của luật pháp. Có thể nói nhạc Vàng vẫn tiếp tục chiếm địa vị quan trọng trên thị trường âm nhạc và được dân chúng ngày càng ưa chuộng hơn. (vắn tắt theo Wikipedia).
Ngoài Bắc Việt Nam trong thời kỳ chia đôi đất nước, có ông Nguyễn Văn Lộc ở Hà Nội, thiên hạ tặng ông biệt danh “Lộc Vàng,” chỉ v́ sự đam mê của ông Lộc thích ca hát nhạc Vàng tới “quên cả cái chết.” Nhạc Vàng khi ấy đang bị “cấm” và bị coi là “văn hóa đồi trụy.” Nhưng v́ quá mê nhạc Vàng, ông Lộc Vàng đêm đêm tụ tập với bạn bè ở nhà để hát. Ông bị chính quyền cs bắt giam v́ tội “tuyên truyền văn hóa đồi trụy,” bị khép án 10 năm tù và 4 năm quản thúc (tổng cộng 14 năm), sau được giảm án xuống 8 năm tù và 4 năm quản thúc (12 năm).
Từ sau khi miền Nam Việt Nam bị cs cưỡng chiếm năm 1975, ḍng nhạc Vàng (nhạc T́nh) một lần nữa theo người dân tỵ nạn cs ra hải ngoại. Đối với người Việt hải ngoại th́ nhạc Vàng trở thành một ḍng nhạc chính trong thị hiếu người nghe nhạc.
Cho măi đến năm 1982, sau khi thấy nền kinh tế tập trung bao cấp không giống con giáp nào. Nói cách khác, kinh tế chỉ huy của cs vẫn c̣n “tụt hậu” xa lắc xa lơ so với nền kinh tế tư bản; mặc dù qua loa phường cs vẫn luôn tuyên truyền (mà chẳng có ai tin) là kinh tế tư bản đang đứng bên bờ vực thẳm; Csvn đành phải gượng gạo, tự ḿnh chửi bố ḿnh, định hướng lại nền kinh tế xhcn thối hoắc để cùng chạy về cái hướng “vực thẳm” mà tư bản đang đứng bên bờ (?) – cs gọi sự “đổi mới” (hay đổi cũ?) này là “kinh tế thị trường” - Tuy nhiên, nhờ hết Mỹ cấm vận và định hướng lại đường lối kinh tế mà nền nhạc Vàng bùng phát trở lại như sóng vỡ bờ. Csvn lúc này bó tay, vô phương ngăn chặn.
Nhạc Vàng của bên thắng cuộc!?
Thật oái oăm, bẽ mặt cs về cái danh từ “tự sướng” gọi là “bên thắng cuộc.” Năm 2005 tôi có dịp phải trở về Bắc Việt Nam để thăm quê đất tổ kể từ 1954, có nghĩa là sau 49 vừa di cư vừa tỵ nạn cs. Trong chuyến đi này, tôi bất đắc dĩ phải tạm trú vài ngày (booking at the last minutes) tại Khách sạn “Lakeside” ở quận Ba Đ́nh (địa chỉ khách sạn này nằm gần sát ngay bên lăng boác!) Buổi sáng, thức dậy, đi xuống nhà hàng ăn ở tầng dưới đất của để ăn sáng - cũng nên biết thực khách chỉ toàn là người Đại hàn, Đài loan và Việt kiều; và dĩ nhiên nhân viên phục vụ là người Việt - tôi rất đỗi ngạc nhiên khi nhà hàng, qua dàn âm thanh “speakers” rất “cơ khí” gắn trên trần nhà, chơi toàn nhạc lính VNCH (instrumental / nhạc ḥa tấu không có lời hát) trước năm 1975. Một vài bài rất quen thuộc mà tôi đă nghe và thích ngày trước như “Người ở lại Charlie,” “Anh không chết đâu anh…” Tôi lập lại, khách sạn này nằm trong quận Ba đ́nh, chỉ cách lăng boác một cú xe ôm thật ngắn.
Cho măi đến năm 2012 Huy Đức mới xuất bản cuốn “Bên thắng cuộc;” nhưng xem ra, ngay năm 2005, và ngay tại Ba đ́nh nơi mà boác đang có cái “freak show” lộng kiếng, tôi đă rơ biết “bên thắng cuộc” là bên nào rồi. Nếu quư vị nếu phải về Việt Nam v́ một lư do nào đó (hy vọng không phải v́ lư do làm từ thiện hay đáp lời mời của chú lùn Nguyễn Minh Triết về Việt Nam để giao hợp – chữ nghĩa lỉnh kỉnh của vi-xi thay cho “cụm từ” “giao lưu và hợp tác”) th́ quư vị sẽ thấy bây giờ, hôm nay, nhạc Vàng VNCH được tŕnh bày công khai sống (live) hay qua DVD (video) tứ phía: Concerts, khách sạn, quán ăn, trên xe đ̣… Công an cs cũng “vô tư” đứng thưởng thức một cách thích thú mới chết người!
Một thí dụ điển h́nh khác là “Live show” của ca sĩ cắc kè Chế Linh tại Hà Nội vào cuối năm 2011.
Quư vị sau khi đă xem qua tấm ảnh quảng cáo “live show” “Huyền Thoại Ḍng Nhạc T́nh (nhạc Vàng)” của Chế Linh tại Mỹ Đ́nh – Hà Nội vào cuối năm 2011 để thấy tận mắt (A picture truly says 1000 words here) sự kiện nhạc “Vàng” đă ngang nhiên đi vào giữa thủ đô csvn Hà Nội và đè bẹp nhạc “Đỏ” của “bên thắng cuộc?” một cách rất ngoạn mục.
Chế Linh, và một số ca sĩ hải ngoại về hát ở Việt Nam, không ít th́ nhiều cũng đă làm chính quyền cs đau hơn đau trĩ… Nhạc Vàng qua thời gian đă đi sâu vào tâm trí của người dân già, trẻ, trai, gái Việt Nam; kể cả dân miền Bắc và nhất là đám “bộ đội cụ hồ?” Nhạc vàng, và tiếng hát Chế Linh, đă luôn luôn có sẵn trong nhà dân và ngay cả nhà cán bộ cs mới chết! Có người sống ở trong nước dám quả quyết là một “ủy viên trung ương đảng, trước là đảng viên thành ủy Tuy Ḥa” ngồi trong xe lúc nào cũng yêu cầu tài xế mở nhạc Chế Linh và phải là bài hát “Trên 4 vùng chiến thuật” mới bằng ḷng. Cs th́ làm quái ǵ mà có “4 vùng chiến thuật” (cs chỉ có “liền đít” / Liên khu!) Mặc dù con cắc kè Chế Linh trước đây từng tham gia biểu t́nh ở Canada, đóng vai người tù ngồi trong cũi của csvn, thế mà năm 2011 về nước định hát kiếm chút tiền c̣m cuối đời, lại có can đảm như ông Lộc Vàng Hà nội, không sợ bị vào tù thật của cs th́ tôi phải cho con cắc kè này một ít “credit” đại loại như một cái bằng tưởng lục “nghệ sĩ ưu tú” ǵ đó mới đáng đồng tiền bát gạo.
Trong “sự nghiệp tay trái” của tôi, tôi đă học được một bài học khá thú vị từ nhà b́nh luận thời cuộc nổi tiếng Andy Rooney (đă mất năm 2011 - Chương tŕnh 60 Minutes của CBS News):
“Nếu bạn không biết rơ về một vấn đề ǵ th́ cứ viết về vấn đế đó.”
(If you do not know very well about something, write about it.)
Thành ra, xin nói trước là bài viết này được viết ra từ cái ư tưởng “nếu muốn biết cái ǵ?” của ông Andy Rooney.
Nhạc Vàng
Để bắt đầu, không có ǵ thuận lư hơn là phải kể “Nhạc Vàng” trước, v́ qua thời gian và không gian, nhạc Vàng vẫn luôn luôn là loại nhạc của “bên thực sự thắng cuộc” trên mặt trận văn hóa. Tôi sẽ chứng minh điều này ở các ḍng sau.
Riêng hai chữ “Nhạc Vàng” được dùng lần đầu tiên vào những năm cuối của thập niên 60 ở miền Nam Việt Nam khi Ban “Nhạc Vàng” của nhạc sĩ Phó Quốc Lân ra mắt và tŕnh tấu định kỳ trên đài truyền h́nh Sài G̣n. Sau đó, nhiều hăng phát hành băng nhạc, đĩa nhạc như hăng Hương Giang, Dạ Lan, Shotguns… cũng có ra những sản phẩm âm nhạc với danh hiệu “Nhạc Vàng.” Tuy vậy, đối với ngay cả những người sống ở miền Nam trước năm 1975 (như tôi) cũng không bao giờ để ư đến hai chữ “nhạc Vàng” cho đến khi cs cưỡng chiếm miền Nam Việt Nam năm 1975.
Nhạc Vàng thật ra bao gồm rất nhiều thể loại nhạc khác nhau. Được đại chúng (không phải mấy bố cảnh sát, công an cs) hiểu rộng răi với nhiều tên gọi khác nhau như: Nhạc tiền chiến, nhạc lăng mạn, nhạc t́nh, nhạc êm dịu… và gần đây tôi thấy có thêm 2 chữ nữa là “nhạc Nhẹ?!” (có nhạc “Nặng” đâu hà?) Nhạc Vàng có t́nh quê hương, t́nh yêu lứa đôi, hoặc chỉ là nỗi niềm riệng tư, cá nhân về thiện nhiên, cuộc sống và cuộc chiến…
Mặc dầu c̣n có rất nhiều tranh căi về ai là nhạc sĩ đầu tiên? Bài hát nào là bài hát đầu tiên? của nền tân nhạc Việt Nam; nhưng cho tới nay hầu hết những nhà phê b́nh âm nhạc đă công nhận nền tân nhạc Việt Nam chỉ thực sự thành h́nh vào khoảng năm 1938. Năm này được đánh dấu bởi buổi biểu diễn của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tuyên ở Hà nội. Ông tŕnh bày chính tác phẩm, những bài hát đầu tiên của ông khi đó qua 3 bài “Kiếp hoa,” “Bông cúc vàng,” và “Anh hùng ca.” Rất tiếc, những bài hát này chưa có giá trị nghệ thuật cao cho nên đă dễ bị đi vào quên lăng…
Nhạc Tiền chiến (1938-45) / Nhạc T́nh Lăng Mạn (? ~ 1954)
Ngay sau thời kỳ phát khởi, nền âm nhạc Việt đă phát triển ở mức cao độ. Ở thời kỳ ban đầu (từ cuối thập niên 30 cho đến chiến tranh Việt Pháp bùng nổ - 1945), hầu hết các ca khúc đều là các bài mang tính chất lăng mạn trữ t́nh, giàu màu sắc văn học, trở thành bất hủ… có ảnh hưởng sâu đậm đến các sáng tác của nhiều nhạc sĩ của các thế hệ sau này. Các bài tiêu biểu là: Con thuyền không bến, Giọt mưa Thu, (Đặng Thế Phong); Thiên Thai, Trương Chi (Văn Cao); Biệt Ly (Doăn Mẫn); Khúc yêu đương (Thẩm Oánh); Bóng ai qua thềm (Văn Chung); Lá thư (Đoàn Chuẩn); Trường ca Ḥn Vọng Phu (Lê Thương – Trường ca gồm 3 bài được Lê Thương sáng tác trong nhiều năm khác nhau).
Ḍng nhạc gọi là “Tiền chiến” không kết thúc vào năm 1945. Nó c̣n bao gồm cả những bài nhạc sáng tác sau 1945 (Tôi không biết có nên gọi nhạc sau 1945 là nhạc “Hậu chiến?” hay nhạc “Hội tề?” – tức là thời kỳ Việt Minh đang hoạt động mạnh?) như: Dư Âm (Nguyễn Văn Tư); Sơn Nữ Ca (Trần Hoàn); Trăng mờ bên suối (Lê Mộng Nguyên); Làng tôi (Chung Quân), Gửi gió cho mây ngàn bay (Đoàn Chuẩn); Ngày về (Hoàng Giác)…
Tôi lấy làm lạ là có nhiều bài sáng tác măi sau năm 1954 cũng được liệt vào loại nhạc tiền chiến như: Thuở ban đầu (Phạm Đ́nh Chương); Hương Xưa (Cung Tiến), v.v...
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=521000&stc=1&d=1380567872
H́nh ảnh nhạc hội Chế Linh ở VN.
Nhạc T́nh / T́nh ca (1954-1975)
Sau năm 1954, csvn khai tử loại nhạc trữ t́nh ở miền Bắc. May mắn thay, ḍng nhạc lăng mạn này theo nhạc sĩ di cư vào định cư ở miền Nam Việt Nam và được tiếp tay bởi các nhạc sĩ tài hoa miền Nam tự do. Họ đă soạn ra những sáng tác âm nhạc giá trị chưa từng thấy như (*): Hoài Cảm (Cung Tiến), Mộng dưới hoa (Phạm đ́nh Chương), Gọi người yêu dấu (Vũ Đức Nghiêm); Ngàn thu áo tím (Hoàng Trọng); Chiều tím (Đan thọ); Duyên Thề (Thanh Trang); Hoa soan bên thềm cũ (Tấn Khanh);Suối tóc (Văn Phụng); Giấc mơ hồi hương (Vũ Thành); Thu sầu (Lam Phương); Tuổi 13 (Ngô Thụy Miên); Các bài không tên (Vũ Thành An); Giọt lệ cho ngàn sau (Từ Công Phụng); Yêu nhau khi c̣n thơ (Lê Uyên Phương); Trên đỉnh mùa đông (Trần Thiện Thanh); Chiều mưa biên giới (Nguyễn Văn Đông); Xin c̣n gọi tên nhau (Trường Sa); Nỗi ḷng người đi (Anh Bằng), Mưa trên phố Huế (Lê Dinh, Minh Kỳ), Hà nội ngày tháng cũ (Song Ngọc)… Danh sách nhạc này dài vô tận, tôi không thể liệt kê ra hết trên mấy trang giấy này. Đây là một kho tàng văn hóa vô cùng quư báu của Việt Nam.
------------------
(*) Người viết chỉ đủ giấy và thời giờ nêu ra một số các bài nhạc, tập nhạc (albums) tiêu biểu của một số nhạc sĩ tiêu biểu…
Thời kỳ cấm Nhạc vàng sau năm 1975
Sau năm 1975, danh từ "nhạc Vàng" được csvn dùng để chỉ bao gồm tất cả những tác phẩm âm nhạc ở miền Nam ra đời trong thời kỳ đất nước chia đôi và ḍng nhạc này bị cấm tuyệt đối trên các phương tiện truyền thông trong nước kiểm soát bởi chính quyền cs. Cũng như những đề mục văn hóa khác ở miền Nam, âm nhạc Miền Nam bị gán thêm các nhăn hiệu chính trị là “nhạc phản động” hoặc “đồi trụy” v́ theo cs nhạc Vàng chỉ “ru ngủ,” không thể hiện được “con người xă hội chủ nghĩa lư tưởng (?).” Kết quả là nhiều sản phẩm văn hóa trong đó có băng cassette, đĩa nhạc cùng những bài vở tài liệu ghi chép liên quan đến nhạc Vàng bị đốt, tiêu hủy không thương tiếc, không nương tay. Dầu ǵ đi nữa, trong thâm tâm của người dân (đôi khi có cả cán bộ chính quyền cs) trong Nam lẫn ngoài Bắc vẫn ưa thích nhạc Vàng; v́ nhạc Vàng, và chỉ có nhạc Vàng, mới nói lên được t́nh cảm cá nhân không bị bó buộc vào tập thể. Nhạc Vàng do đó c̣n hàm ư “Vàng,” một quư kim. Người nghe muốn nghe phải nghe lén lút v́ nó luôn luôn nói lên được cái tâm trạng “riêng tư” của con người; trong khi xă hội chủ nghĩa chỉ cho phép cái ư thức hệ chung của tập thể. Dù phải nghe trộm qua những buổi phát thanh của VOA, hoặc BBC từ hải ngoại, người trong nước vẫn cố gắng t́m nghe bất chấp h́nh phạt của luật pháp. Có thể nói nhạc Vàng vẫn tiếp tục chiếm địa vị quan trọng trên thị trường âm nhạc và được dân chúng ngày càng ưa chuộng hơn. (vắn tắt theo Wikipedia).
Ngoài Bắc Việt Nam trong thời kỳ chia đôi đất nước, có ông Nguyễn Văn Lộc ở Hà Nội, thiên hạ tặng ông biệt danh “Lộc Vàng,” chỉ v́ sự đam mê của ông Lộc thích ca hát nhạc Vàng tới “quên cả cái chết.” Nhạc Vàng khi ấy đang bị “cấm” và bị coi là “văn hóa đồi trụy.” Nhưng v́ quá mê nhạc Vàng, ông Lộc Vàng đêm đêm tụ tập với bạn bè ở nhà để hát. Ông bị chính quyền cs bắt giam v́ tội “tuyên truyền văn hóa đồi trụy,” bị khép án 10 năm tù và 4 năm quản thúc (tổng cộng 14 năm), sau được giảm án xuống 8 năm tù và 4 năm quản thúc (12 năm).
Từ sau khi miền Nam Việt Nam bị cs cưỡng chiếm năm 1975, ḍng nhạc Vàng (nhạc T́nh) một lần nữa theo người dân tỵ nạn cs ra hải ngoại. Đối với người Việt hải ngoại th́ nhạc Vàng trở thành một ḍng nhạc chính trong thị hiếu người nghe nhạc.
Cho măi đến năm 1982, sau khi thấy nền kinh tế tập trung bao cấp không giống con giáp nào. Nói cách khác, kinh tế chỉ huy của cs vẫn c̣n “tụt hậu” xa lắc xa lơ so với nền kinh tế tư bản; mặc dù qua loa phường cs vẫn luôn tuyên truyền (mà chẳng có ai tin) là kinh tế tư bản đang đứng bên bờ vực thẳm; Csvn đành phải gượng gạo, tự ḿnh chửi bố ḿnh, định hướng lại nền kinh tế xhcn thối hoắc để cùng chạy về cái hướng “vực thẳm” mà tư bản đang đứng bên bờ (?) – cs gọi sự “đổi mới” (hay đổi cũ?) này là “kinh tế thị trường” - Tuy nhiên, nhờ hết Mỹ cấm vận và định hướng lại đường lối kinh tế mà nền nhạc Vàng bùng phát trở lại như sóng vỡ bờ. Csvn lúc này bó tay, vô phương ngăn chặn.
Nhạc Vàng của bên thắng cuộc!?
Thật oái oăm, bẽ mặt cs về cái danh từ “tự sướng” gọi là “bên thắng cuộc.” Năm 2005 tôi có dịp phải trở về Bắc Việt Nam để thăm quê đất tổ kể từ 1954, có nghĩa là sau 49 vừa di cư vừa tỵ nạn cs. Trong chuyến đi này, tôi bất đắc dĩ phải tạm trú vài ngày (booking at the last minutes) tại Khách sạn “Lakeside” ở quận Ba Đ́nh (địa chỉ khách sạn này nằm gần sát ngay bên lăng boác!) Buổi sáng, thức dậy, đi xuống nhà hàng ăn ở tầng dưới đất của để ăn sáng - cũng nên biết thực khách chỉ toàn là người Đại hàn, Đài loan và Việt kiều; và dĩ nhiên nhân viên phục vụ là người Việt - tôi rất đỗi ngạc nhiên khi nhà hàng, qua dàn âm thanh “speakers” rất “cơ khí” gắn trên trần nhà, chơi toàn nhạc lính VNCH (instrumental / nhạc ḥa tấu không có lời hát) trước năm 1975. Một vài bài rất quen thuộc mà tôi đă nghe và thích ngày trước như “Người ở lại Charlie,” “Anh không chết đâu anh…” Tôi lập lại, khách sạn này nằm trong quận Ba đ́nh, chỉ cách lăng boác một cú xe ôm thật ngắn.
Cho măi đến năm 2012 Huy Đức mới xuất bản cuốn “Bên thắng cuộc;” nhưng xem ra, ngay năm 2005, và ngay tại Ba đ́nh nơi mà boác đang có cái “freak show” lộng kiếng, tôi đă rơ biết “bên thắng cuộc” là bên nào rồi. Nếu quư vị nếu phải về Việt Nam v́ một lư do nào đó (hy vọng không phải v́ lư do làm từ thiện hay đáp lời mời của chú lùn Nguyễn Minh Triết về Việt Nam để giao hợp – chữ nghĩa lỉnh kỉnh của vi-xi thay cho “cụm từ” “giao lưu và hợp tác”) th́ quư vị sẽ thấy bây giờ, hôm nay, nhạc Vàng VNCH được tŕnh bày công khai sống (live) hay qua DVD (video) tứ phía: Concerts, khách sạn, quán ăn, trên xe đ̣… Công an cs cũng “vô tư” đứng thưởng thức một cách thích thú mới chết người!
Một thí dụ điển h́nh khác là “Live show” của ca sĩ cắc kè Chế Linh tại Hà Nội vào cuối năm 2011.
Quư vị sau khi đă xem qua tấm ảnh quảng cáo “live show” “Huyền Thoại Ḍng Nhạc T́nh (nhạc Vàng)” của Chế Linh tại Mỹ Đ́nh – Hà Nội vào cuối năm 2011 để thấy tận mắt (A picture truly says 1000 words here) sự kiện nhạc “Vàng” đă ngang nhiên đi vào giữa thủ đô csvn Hà Nội và đè bẹp nhạc “Đỏ” của “bên thắng cuộc?” một cách rất ngoạn mục.
Chế Linh, và một số ca sĩ hải ngoại về hát ở Việt Nam, không ít th́ nhiều cũng đă làm chính quyền cs đau hơn đau trĩ… Nhạc Vàng qua thời gian đă đi sâu vào tâm trí của người dân già, trẻ, trai, gái Việt Nam; kể cả dân miền Bắc và nhất là đám “bộ đội cụ hồ?” Nhạc vàng, và tiếng hát Chế Linh, đă luôn luôn có sẵn trong nhà dân và ngay cả nhà cán bộ cs mới chết! Có người sống ở trong nước dám quả quyết là một “ủy viên trung ương đảng, trước là đảng viên thành ủy Tuy Ḥa” ngồi trong xe lúc nào cũng yêu cầu tài xế mở nhạc Chế Linh và phải là bài hát “Trên 4 vùng chiến thuật” mới bằng ḷng. Cs th́ làm quái ǵ mà có “4 vùng chiến thuật” (cs chỉ có “liền đít” / Liên khu!) Mặc dù con cắc kè Chế Linh trước đây từng tham gia biểu t́nh ở Canada, đóng vai người tù ngồi trong cũi của csvn, thế mà năm 2011 về nước định hát kiếm chút tiền c̣m cuối đời, lại có can đảm như ông Lộc Vàng Hà nội, không sợ bị vào tù thật của cs th́ tôi phải cho con cắc kè này một ít “credit” đại loại như một cái bằng tưởng lục “nghệ sĩ ưu tú” ǵ đó mới đáng đồng tiền bát gạo.