Hanna
02-26-2014, 19:30
Nếu như nhạc Việt Nam hiện đại đă công nhận những nữ diva như: Thanh Lam, Hồng Nhung, Mỹ Linh là những giọng hát có sức sống mănh liệt nhất trong ḷng khán giả th́ ngược ḍng chảy thời gian về trước những năm 1975, nữ danh ca Thái Thanh với tầm ảnh hưởng với công chúng bằng giọng hát của ḿnh, xứng đáng được coi là diva của Sài G̣n một thuở.
Thái Thanh vốn là con nhà ṇi âm nhạc, chị gái là ca sĩ Thái Hằng, anh rể là nhạc sĩ Phạm Duy, anh trai là nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương, con gái là ca sĩ Ư Lan, nhưng danh ca Thái Thanh cho đến nay dù tóc đă chuyển màu trắng cước vẫn chẳng hề bị ch́m lút giữa những nghệ sĩ nổi tiếng trong đại gia đ́nh ḿnh.
http://luyenchuong.com/forum/attachment.php?attac hmentid=451496&stc=1&d=1393442839
Diva Thái Thanh
Biết hát nhờ nhạc phẩm của Phạm Duy
Gia đ́nh nữ danh ca Thái Thanh vốn là gia đ́nh ṇi âm nhạc ở Hà thành xưa. Thái Thanh là thứ nữ của ông Phạm Đ́nh Phụng với người vợ hai. Người vợ đầu của ông Phạm Đ́nh Phụng sinh được 2 người con là Phạm Đ́nh Sỹ và Phạm Đ́nh Viêm. Người vợ thứ hai sinh ra Phạm Thị Quang Thái (ca sĩ Thái Hằng – vợ nhạc sĩ Phạm Duy), nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương và con gái út Phạm Thị Băng Thanh (tức danh ca Thái Thanh). Thái Thanh c̣n một người chị gái lớn, sinh trước ca sĩ Thái Hằng, nhưng không may đă trúng bom chết khi c̣n nhỏ.
Song thân của danh ca Thái Thanh đều là những người rất sành nhạc cổ. Thân phụ của Thái Thanh vốn chơi đàn nguyệt, c̣n thân mẫu chơi đàn tranh và đàn tỳ bà hay có tiếng ở đất Bắc. Nên tất cả anh em của Thái Thanh đều ngấm máu văn nghệ sĩ từ khi c̣n nhỏ.
Quê ngoại của Thái Thanh ở Sơn Tây, quê nội ở ngay Hà Nội. Thái Thanh chào đời năm 1934 tại làng Bạch Mai, Hà Nội. Năm 1946, 12 tuổi, Thái Thanh đă được ông bà Phạm Đ́nh Phụng đưa theo cùng các anh chị lên Sơn Tây tản cư. Cũng tại nơi đây, người chị đầu của Thái Thanh đă bị trúng bom tử nạn. Ông bà Phạm Đ́nh Phụng lại đưa con chạy về xuôi, mở một quán phở đặt tên là Thăng Long. Tại quán Thăng Long này, các văn nghệ sĩ kháng chiến thường dừng chân, ăn phở và nghe nhạc. Chị em Phạm Đ́nh Chương (nghệ danh Hoài Bắc), Phạm Thị Quang Thái (nghệ danh Thái Hằng) và Phạm Thị Băng Thanh (nghệ danh Thái Thanh) thường biểu diễn ngay tại quán Thăng Long. Khách đến rất vui v́ được thưởng thức “cây nhà lá vườn”.
Đầu năm 1949, anh chị em Thăng Long gia nhập các ban văn nghệ quân đội của liên khu IV. Quán Thăng Long dời về chợ Neo (Thanh Hóa). Tại đây, Thái Hằng kết hôn với Phạm Duy và hành tŕnh âm nhạc của gia đ́nh từ nay nảy nở thêm những tài năng mới, với Duy Quang là con đầu ḷng sinh năm 1951, và tiếp theo là các con Duy Cường, Thái Hiền, Thái Thảo.
Chuyện Thái Hằng gặp gỡ và nên vợ chồng với nhạc sĩ Phạm Duy không chỉ là một bước ngoặt lớn với nữ ca sĩ nổi tiếng hi sinh cho chồng con này, mà cũng là dấu mốc quan trọng trong cuộc đời danh ca Thái Thanh.
Thái Thanh bắt đầu hát từ năm 13, 14 tuổi. Đến giờ, nữ danh ca không c̣n nhớ rơ bài hát đầu tiên mà ḿnh tŕnh diễn là bài nào nhưng chắc chắn là một bài hát của Phạm Duy. Lúc đó, nhạc sĩ Phạm Duy đang theo đuổi Thái Hằng nên thường dùng Thái Thanh làm cái cớ lấy điểm với chị Thái Hằng. Mà Phạm Duy nổi tiếng với tài sáng tác, nên chỉ nghĩ ra cách lấy điểm nhanh nhất và hiệu quả nhất là qua con đường âm nhạc. Phạm Duy hơn Thái Thanh chục tuổi, c̣n Thái Hằng hơn Thái Thanh 7 tuổi. Khi anh rể tương lai chinh phục chị gái, Thái Thanh trở thành cầu nối cho Phạm Duy. Hồi đó, có bài “Ḍng sông Xanh” nhạc ngoại quốc, lời Việt rất nổi tiếng. Phạm Duy đă đặt lời Việt cho bài “Ḍng sông Xanh” cho cô em gái Thái Thanh bé xíu hát để lấy điểm với cô chị Thái Hằng. Năm 1948, Thái Hằng kết hôn với Phạm Duy. Nhạc sĩ Phạm Duy chính thức trở thành người một nhà với Thái Thanh. Chẳng biết Phạm Duy và Thái Hằng nên duyên v́ những lẽ ǵ, nhưng chắc hẳn có một phần công lớn của danh ca Thái Thanh.
Từ sau khi hát bài “Ḍng sông Xanh”, Thái Thanh đă cùng chị Thái Hằng và anh trai Phạm Đ́nh Chương đi biểu diễn ở quân khu 4. Lần đầu tiên Thái Thanh hát cho công chúng nghe là ở một vùng quê những ngày tản cư kháng chiến. Khi đó, luôn có những ban nhạc hát cho công chúng ở vùng quê nghe. Lên sân khấu ở tuổi 14, c̣n bé xíu mà đứng trước đông đảo bà con, nên Thái Thanh cũng sợ lắm. Nhưng sau khi cất tiếng hát, th́ tiếng hát, âm nhạc không những làm Thái Thanh tan biến mọi nỗi sợ mà c̣n cảm thấy hứng khởi, hạnh phúc, v́ lúc đó, Thái Thanh thấy ḿnh vinh dự được đứng trong ban hợp ca gồm các anh các chị như Hoài Trung, Hoài Bắc, Thái Hằng, những thành viên của ban hợp ca “Thăng Long”.
May mắn cho Thái Thanh là song thân của cô đều là nghệ sĩ, yêu âm nhạc nên không ngăn cấm con cái theo nghiệp “xướng ca vô loài”. Các cụ chỉ dặn con nhất định phải học hành trước đă, đàn hát là chuyện phụ thôi, nhưng kể từ năm 1950, Thái Thanh đă lựa chọn đi theo con đường ca hát. Tên tuổi của Thái Thanh gắn liền với những bản nhạc của Phạm Duy. Kể từ bài “Ḍng sông Xanh”, Phạm Duy đặt lời cho Thái Thanh hát, th́ Phạm Duy đă biết giọng của Thái Thanh sinh ra là để hát những ca khúc do ông sáng tác. Cũng có người cho rằng, Phạm Duy v́ yêu quư giọng hát của Thái Thanh nên đă sáng tác nhiều bài hát hợp với giọng của Thái Thanh. Trải qua 60 năm, Phạm Duy vẫn khẳng định: trong những người hát nhạc Phạm Duy, ông ưng nhất là Thái Thanh, Duy Quang và sau này có Đức Tuấn. Chỉ có Thái Thanh mới đủ khả năng nâng bổng nhạc của Phạm Duy lên và chỉ có nhạc của Phạm Duy mới đáng để Thái Thanh hát. Nhiều ca khúc của Phạm Duy được Thái Thanh thể hiện đúng chất và đúng tầm hơn hẳn những ca sĩ khác cùng thời - đó là nhận xét của một người làm chuyên môn bỏ công nghiên cứu về nhạc Phạm Duy và tiếng hát Thái Thanh.
http://luyenchuong.com/forum/attachment.php?attac hmentid=451497&stc=1&d=1393442839
Ban hợp ca Thăng Long của gia đ́nh Thái Thanh
Thái Thanh có biệt tài “phiêu” cũng với những ca khúc của Phạm Duy. Có những nhạc phẩm của Phạm Duy, Thái Thanh tự ư đổi ca từ khi lên sân khấu, nhưng nhạc sĩ Phạm Duy phải công nhận điều đó làm cho bản nhạc của ông bỗng mang một chút “duyên lạ”.
Như nhạc phẩm “Cho nhau”, Phạm Duy viết: “Cho nhau ng̣i bút cùn trơ – Cho nhau, cho những câu thơ tàn mùa – Cho nốt đêm mơ về già”. Thái Thanh lại hát thành: “Cho nhau ng̣i bút c̣n lưa…”. “Lưa” là một từ cổ, có nghĩa là c̣n sót lại, nhưng mang một âm thanh u hoài, luyến lưu tiếc nuối. Như trong ca dao B́nh Trị Thiên vẫn có câu hát đẫm buồn: “Trăm năm dù lỗi hẹn ḥ – Cây đa bến – Cô con đ̣ vắng đưa – Cây đa bến Cô c̣n lưa – Con đ̣ đă khác năm xưa tê rồi”. Nên từ “c̣n lưa” đă đẩy ca khúc “Cho nhau” về một cơi xa xưa đầy u hoài, luyến tiếc, để lại một dư âm da diết trong cảm nhận về ngôn từ trong ḷng thính giả. Nhờ thế mà chữ t́nh trong “Cho nhau” trở nên lai láng, mơ hồ về quá văng, c̣n day dứt măi trong ḷng t́nh nhân chứ không c̣n xao xác, tận cùng như “ng̣i bút c̣n trơ”. Nên dù vậy, Phạm Duy lưu ư không chỉ nhắc nhớ một câu chuyện thú vị trong bài hát chứ chưa hề trách cô em vợ một tiếng nào. Mà v́ t́nh “c̣n lưa” nên Thái Thanh lại hát câu: “Cho nốt đêm mơ về già” thành “Cho nối đêm mơ về già”, sâu nặng và thủy chung, như cứu rỗi hai linh hồn chưa bao giờ an lạc v́ trót nhớ thương, t́nh lỡ.
Phạm Duy viết: “Cho nhau thù oán hờn ghen – Cho nhau cho cơi âm ty một miền”, Thái Thanh lại hát thành: “Cho nhau cho nỗi âm ty một miền”. Vô t́nh mà như hữu ư, v́ từ “cơi” như là một ư niệm hiện hữu về không gian, như xa anh em về cơi chết, tưởng như “cơi âm ty” rất bao la nhưng thật ra chết là hết có c̣n vấn vương ǵ. Cho em “nỗi âm ty”, từ “nỗi” dùng để diễn tả tâm trạng con người, con người tưởng như không thể sánh được với cả một “cơi” không gian nhưng nỗi ḷng người lại bao la đến vô h́nh. “Nỗi âm ty” là sự chết đang tồn tại trong thực thể c̣n đang sống. Chính cái “phiêu”, cái sáng tạo rất duyên dáng của Thái Thanh đă nâng những bài hát mà Thái Thanh thể hiện, khiến cùng một nhạc phẩm, nhưng dưới sự thể hiện của Thái Thanh luôn ở tầm rất khác so với các ca sĩ cùng thời.
Thái Thanh được cho là một giọng hát “vượt thời gian”, từng bị dư luận vẽ ra đủ thứ giai thoại về bí quyết học nhạc. Có dư luận nói, Thái Thanh hát hay như thế nhờ chui đầu vào chum để tập phát âm. Lẽ thật, giọng hát Thái Thanh sống măi v́ hai điều: Thái Thanh hát với t́nh yêu âm nhạc và cháy hết ḿnh khi đứng trước khán giả.
Khi c̣n nhỏ, Thái Thanh không theo học nhạc ở trường lớp nào. Nhạc lư cũng như là xướng âm, Thái Thanh phải đặt mua sách từ bên Pháp, theo đó tự học, có ǵ khó th́ hỏi nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương. Phạm Đ́nh Chương cũng chủ yếu là tự học rồi từ vốn kiến thức đó lại trở thành thầy của em gái. Phạm Đ́nh Chương có lần nói: “Cô có cái đặc biệt là trước khi tôi dậy th́ cô đă biết rồi”. Thái Thanh có được giọng ca sống măi với thời gian và vẻ đẹp khiến đàn ông không thể không ngoái nh́n. Có lần ca sĩ Khánh Ly trong dịp hội ngộ Thái Thanh đă nắm bàn tay đẹp có tiếng của Thái Thanh nói: “Nếu cháu là chồng của cô, cháu đành phải để cô đi hát trước khán giả, nhưng cháu sẽ giữ hai bàn tay cô ở lại nhà, cháu không cho ai được nh́n hai bàn tay ấy khi cô hát”.
Danh ca, một người phụ nữ và một người mẹ
Nhớ lần ca sĩ Ư Lan trở lại hát tại Hà Nội trong một đêm nhạc tại Nhà hát Lớn, ca sĩ Ư Lan đă tâm sự, đây là nơi Ư Lan nhất định phải t́m về, v́ đó là khung trời kỷ niệm của danh ca Thái Thanh – mẹ cô và tài tử Lê Quỳnh – cha cô. Dù sau này, Thái Thanh và Lê Quỳnh không c̣n bên nhau, nhưng mong ước được một lần quay lại khung trời kỷ niệm, nơi bắt đầu t́nh yêu của hai người măi măi là ước mơ của tài tử Lê Quỳnh. Chính tại Nhà hát Lớn, trong một buổi biểu diễn của Thái Thanh, tài tử Lê Quỳnh khi đó c̣n chưa nổi danh đă phải trốn vé để vào nghe giọng hát mà ḿnh vốn hằng ái mộ, để rồi sau đó bắt đầu một mối duyên đẹp, dù mối duyên đó không trọn vẹn đến cuối đường.
Thái Thanh lập gia đ́nh với Lê Quỳnh năm 1956 và sinh liên tiếp 5 người con, 3 gái, 2 trai. Đó là: Ư Lan sinh năm 1957, Lê Việt 1958, Quỳnh Dao tức Quỳnh Hương 1960, Thanh Loan 1962 và Lê Đại 1964. Cậu út Lê Đại nhiều lần “chê” mẹ là sinh nhiều quá, “y như gái Tầu” vậy. Lê Đại cũng là người kém may mắn nhất trong 5 chị em: khi ra đời khỏe mạnh, nhưng Lê Đại bị bệnh sốt tê liệt từ lúc 8 tháng. Tuy sống sót nhưng Lê Đại bị liệt nửa thân dưới.
Thái Thanh được biết đến là nữ danh ca có ảnh hưởng lớn ở Sài G̣n trước năm 1975 nhưng cũng là một người mẹ hết ḿnh v́ gia đ́nh. Năm 4 tuổi, Lê Đại bị ốm, được tổ chức Terre Des Hommes đưa qua nước Ư chữa trị 3 năm liền và năm 1971, Lê Đại trở về Việt Nam khi 7 tuổi. Từ khi sang Mỹ, Thái Thanh đảm đương trách nhiệm làm mẹ với rất nhiều nghị lực. Thái Thanh tập lái xe dù không thích thú chút nào, nhưng phải tập ngay để có thể hàng ngày đưa đón Lê Đại đi học. Sau 2 năm học tại College Golden West, Lê Đại đă được vào đại học Long Beach. Sự kiên tŕ và nhẫn nại của bà mẹ Thái Thanh đă giúp Lê Đại (nay là Michael Đại Lê) tự tin hơn, yêu đời hơn. Lê Đại tốt nghiệp đại học năm 1996. Giờ Lê Đại đă đi làm, sống tự lập thoải mái trong một căn hộ riêng gần trường và rất ngưỡng mộ mẹ. Khi sức khỏe tốt, mỗi tuần, Thái Thanh đều đến thăm nom con trai, mang thêm vài món ăn Việt Nam nấu sẵn cho cậu út.
Thái Thanh không chỉ vất vả với Lê Đại. Khi cô bé Thanh Loan sang Mỹ th́ cũng là lúc cô bắt đầu bị một dạng bệnh trầm cảm. Thái Thanh một lần nữa lại khổ đau cùng cực trước số phận khắt khe. Trong thời gian t́m hiểu về bệnh trạng của Thanh Loan, biết con không học hành b́nh thường như các anh chị em được, Thái Thanh đă cố gắng d́u dắt con gái, đi làm những việc thiện nguyện, mong con t́m được niềm vui sống… Nhưng bệnh t́nh Thanh Loan cứ nặng dần, sau cùng, Thái Thanh đành phải nghe lời bác sĩ và các bạn đồng cảnh ngộ, đưa con vào một bệnh viện chữa trị. Nhưng Thái Thanh vẫn kiên tŕ phấn đấu với phương tiện và hoàn cảnh của ḿnh để giúp đỡ con yêu quay trở lại với cuộc sống. Vai tṛ làm mẹ của 2 con bị bệnh nặng cũng lại đ̣i hỏi ở Thái Thanh một thứ nghị lực bằng “thép cứng” cùng sự kiên tŕ lớn lao. Với hoàn cảnh như vậy, những đức tính phi thường nơi người mẹ được tôi luyện đă giúp Thái Thanh được con cái yêu kính.
Sống xa Lê Quỳnh từ năm 1965, Thái Thanh một ḿnh đảm đương vai tṛ vừa là mẹ, vừa thay cha trong việc nuôi dạy con cái. Khi dịu dàng, lúc nghiêm khắc, Thái Thanh luôn mong các con có được căn bản vững chắc về văn hóa và đạo đức, để mai sau trở thành những Con Người có thể viết hoa. Dù các con của Thái Thanh đều có giọng ca thiên phú, nhất là Ư Lan và Quỳnh Hương, nhưng khi Ư Lan c̣n nhỏ, Thái Thanh nhất quyết không cho con theo nghề ca hát. Thái Thanh buộc con phải học hành như bao người khác. Nhưng dường như là số phận, sau này Ư Lan đi làm, lấy chồng rồi mới bước vào nghiệp xướng ca và vẫn nổi tiếng dù bước vào nghề rất muộn.
Ư Lan luôn coi mẹ là thần tượng trong cuộc sống cũng như trong âm nhạc, như Ư Lan đă tâm sự: “Mẹ tôi là một người đàn bà t́nh cảm và rất can đảm. Suốt thời thơ ấu cho đến khi trưởng thành, h́nh ảnh của mẹ Thái Thanh âu yếm, chăm sóc và yêu thương các con đă ảnh hưởng đến tôi rất nhiều khi tôi làm mẹ. T́nh cảm thiêng liêng của mẹ dành cho tôi là niềm hạnh phúc và cả sự may mắn vô bờ bến”.
Sự nổi tiếng của bố Lê Quỳnh và mẹ Thái Thanh là cả một gia tài dành riêng cho con cái. Ư Lan trở thành ca sĩ như ngày hôm nay là nhờ có cả hai yếu tố quan trọng mà bố mẹ đă để lại trong ḍng máu của Ư Lan. Cô tâm sự: “Tôi có tiếng hát và kỹ thuật hát thừa hưởng từ mẹ, c̣n kỹ thuật tŕnh diễn được thừa hưởng từ bố”. Ư Lan cho đây là điều may mắn, chứ làm sao có thể nghĩ là một áp lực cho cuộc sống của ḿnh. Đối với riêng t́nh phụ tử và mẫu tử th́ lúc nào gia đ́nh Ư Lan cũng có sự yên ấm. Bố mẹ Ư Lan đă không c̣n sống chung với nhau từ khi Ư Lan 8 tuổi. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn rất quư nhau và trân trọng nhau, cho nên Ư Lan và các em trong gia đ́nh đă quen một nếp sống cố định. C̣n về tính t́nh, có những lúc bố mẹ uốn nắn các con để theo nề nếp căn bản nhưng luôn luôn đi đôi với t́nh cảm nhẹ nhàng.
Ngoài đời thường, Thái Thanh cũng là một người rất đỗi đàn bà. Chúng ta quen h́nh dung Thái Thanh trên sàn diễn, khi đang hát, hoặc qua những đĩa, băng nhạc. Chúng ta thường nhớ đến Thái Thanh như một đệ nhất và danh ca và quên mất Thái Thanh trong đời thường như một bà mẹ, một người nội trợ thích nấu ăn, một phụ nữ thích mặc đẹp, ăn ngon, kể cả ăn quà vặt. Khi 70 tuổi, Thái Thanh vẫn cần mẫn làm các món dưa chua, củ cải ngâm nước mắm, kho cá thu, làm thịt đông… Thái Thanh vẫn say sưa kể về cách làm các món ăn “Bắc Kỳ chính cống”. Cũng như khi đứng trên sân khấu, Thái Thanh dồn hết ḿnh cho âm nhạc th́ khi nấu nướng, toàn bộ con người bà, thân, trí và tâm. Thái Thanh đều chú tâm vào chuyện nấu nướng y như khi hát vậy.
Như Thái Thanh tâm sự về cách ứng xử với cây hoa lan: “Cư xử với cây khó lắm, nhất là hoa lan, không như cư xử với người đâu. Nếu ḿnh không chăm sóc tử tế, không khéo, không làm đúng những ǵ ḿnh phải làm, th́ cây nó bỏ đi. C̣n với người, người ta sẵn sàng chịu đựng nhau, đôi khi người ta giả dối dể vẫn liên lạc với nhau v́ những điều ǵ đó. C̣n với cây, ḿnh có yêu cây th́ cây mới ở lại với ḿnh."
theo Đang yêu
Thái Thanh vốn là con nhà ṇi âm nhạc, chị gái là ca sĩ Thái Hằng, anh rể là nhạc sĩ Phạm Duy, anh trai là nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương, con gái là ca sĩ Ư Lan, nhưng danh ca Thái Thanh cho đến nay dù tóc đă chuyển màu trắng cước vẫn chẳng hề bị ch́m lút giữa những nghệ sĩ nổi tiếng trong đại gia đ́nh ḿnh.
http://luyenchuong.com/forum/attachment.php?attac hmentid=451496&stc=1&d=1393442839
Diva Thái Thanh
Biết hát nhờ nhạc phẩm của Phạm Duy
Gia đ́nh nữ danh ca Thái Thanh vốn là gia đ́nh ṇi âm nhạc ở Hà thành xưa. Thái Thanh là thứ nữ của ông Phạm Đ́nh Phụng với người vợ hai. Người vợ đầu của ông Phạm Đ́nh Phụng sinh được 2 người con là Phạm Đ́nh Sỹ và Phạm Đ́nh Viêm. Người vợ thứ hai sinh ra Phạm Thị Quang Thái (ca sĩ Thái Hằng – vợ nhạc sĩ Phạm Duy), nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương và con gái út Phạm Thị Băng Thanh (tức danh ca Thái Thanh). Thái Thanh c̣n một người chị gái lớn, sinh trước ca sĩ Thái Hằng, nhưng không may đă trúng bom chết khi c̣n nhỏ.
Song thân của danh ca Thái Thanh đều là những người rất sành nhạc cổ. Thân phụ của Thái Thanh vốn chơi đàn nguyệt, c̣n thân mẫu chơi đàn tranh và đàn tỳ bà hay có tiếng ở đất Bắc. Nên tất cả anh em của Thái Thanh đều ngấm máu văn nghệ sĩ từ khi c̣n nhỏ.
Quê ngoại của Thái Thanh ở Sơn Tây, quê nội ở ngay Hà Nội. Thái Thanh chào đời năm 1934 tại làng Bạch Mai, Hà Nội. Năm 1946, 12 tuổi, Thái Thanh đă được ông bà Phạm Đ́nh Phụng đưa theo cùng các anh chị lên Sơn Tây tản cư. Cũng tại nơi đây, người chị đầu của Thái Thanh đă bị trúng bom tử nạn. Ông bà Phạm Đ́nh Phụng lại đưa con chạy về xuôi, mở một quán phở đặt tên là Thăng Long. Tại quán Thăng Long này, các văn nghệ sĩ kháng chiến thường dừng chân, ăn phở và nghe nhạc. Chị em Phạm Đ́nh Chương (nghệ danh Hoài Bắc), Phạm Thị Quang Thái (nghệ danh Thái Hằng) và Phạm Thị Băng Thanh (nghệ danh Thái Thanh) thường biểu diễn ngay tại quán Thăng Long. Khách đến rất vui v́ được thưởng thức “cây nhà lá vườn”.
Đầu năm 1949, anh chị em Thăng Long gia nhập các ban văn nghệ quân đội của liên khu IV. Quán Thăng Long dời về chợ Neo (Thanh Hóa). Tại đây, Thái Hằng kết hôn với Phạm Duy và hành tŕnh âm nhạc của gia đ́nh từ nay nảy nở thêm những tài năng mới, với Duy Quang là con đầu ḷng sinh năm 1951, và tiếp theo là các con Duy Cường, Thái Hiền, Thái Thảo.
Chuyện Thái Hằng gặp gỡ và nên vợ chồng với nhạc sĩ Phạm Duy không chỉ là một bước ngoặt lớn với nữ ca sĩ nổi tiếng hi sinh cho chồng con này, mà cũng là dấu mốc quan trọng trong cuộc đời danh ca Thái Thanh.
Thái Thanh bắt đầu hát từ năm 13, 14 tuổi. Đến giờ, nữ danh ca không c̣n nhớ rơ bài hát đầu tiên mà ḿnh tŕnh diễn là bài nào nhưng chắc chắn là một bài hát của Phạm Duy. Lúc đó, nhạc sĩ Phạm Duy đang theo đuổi Thái Hằng nên thường dùng Thái Thanh làm cái cớ lấy điểm với chị Thái Hằng. Mà Phạm Duy nổi tiếng với tài sáng tác, nên chỉ nghĩ ra cách lấy điểm nhanh nhất và hiệu quả nhất là qua con đường âm nhạc. Phạm Duy hơn Thái Thanh chục tuổi, c̣n Thái Hằng hơn Thái Thanh 7 tuổi. Khi anh rể tương lai chinh phục chị gái, Thái Thanh trở thành cầu nối cho Phạm Duy. Hồi đó, có bài “Ḍng sông Xanh” nhạc ngoại quốc, lời Việt rất nổi tiếng. Phạm Duy đă đặt lời Việt cho bài “Ḍng sông Xanh” cho cô em gái Thái Thanh bé xíu hát để lấy điểm với cô chị Thái Hằng. Năm 1948, Thái Hằng kết hôn với Phạm Duy. Nhạc sĩ Phạm Duy chính thức trở thành người một nhà với Thái Thanh. Chẳng biết Phạm Duy và Thái Hằng nên duyên v́ những lẽ ǵ, nhưng chắc hẳn có một phần công lớn của danh ca Thái Thanh.
Từ sau khi hát bài “Ḍng sông Xanh”, Thái Thanh đă cùng chị Thái Hằng và anh trai Phạm Đ́nh Chương đi biểu diễn ở quân khu 4. Lần đầu tiên Thái Thanh hát cho công chúng nghe là ở một vùng quê những ngày tản cư kháng chiến. Khi đó, luôn có những ban nhạc hát cho công chúng ở vùng quê nghe. Lên sân khấu ở tuổi 14, c̣n bé xíu mà đứng trước đông đảo bà con, nên Thái Thanh cũng sợ lắm. Nhưng sau khi cất tiếng hát, th́ tiếng hát, âm nhạc không những làm Thái Thanh tan biến mọi nỗi sợ mà c̣n cảm thấy hứng khởi, hạnh phúc, v́ lúc đó, Thái Thanh thấy ḿnh vinh dự được đứng trong ban hợp ca gồm các anh các chị như Hoài Trung, Hoài Bắc, Thái Hằng, những thành viên của ban hợp ca “Thăng Long”.
May mắn cho Thái Thanh là song thân của cô đều là nghệ sĩ, yêu âm nhạc nên không ngăn cấm con cái theo nghiệp “xướng ca vô loài”. Các cụ chỉ dặn con nhất định phải học hành trước đă, đàn hát là chuyện phụ thôi, nhưng kể từ năm 1950, Thái Thanh đă lựa chọn đi theo con đường ca hát. Tên tuổi của Thái Thanh gắn liền với những bản nhạc của Phạm Duy. Kể từ bài “Ḍng sông Xanh”, Phạm Duy đặt lời cho Thái Thanh hát, th́ Phạm Duy đă biết giọng của Thái Thanh sinh ra là để hát những ca khúc do ông sáng tác. Cũng có người cho rằng, Phạm Duy v́ yêu quư giọng hát của Thái Thanh nên đă sáng tác nhiều bài hát hợp với giọng của Thái Thanh. Trải qua 60 năm, Phạm Duy vẫn khẳng định: trong những người hát nhạc Phạm Duy, ông ưng nhất là Thái Thanh, Duy Quang và sau này có Đức Tuấn. Chỉ có Thái Thanh mới đủ khả năng nâng bổng nhạc của Phạm Duy lên và chỉ có nhạc của Phạm Duy mới đáng để Thái Thanh hát. Nhiều ca khúc của Phạm Duy được Thái Thanh thể hiện đúng chất và đúng tầm hơn hẳn những ca sĩ khác cùng thời - đó là nhận xét của một người làm chuyên môn bỏ công nghiên cứu về nhạc Phạm Duy và tiếng hát Thái Thanh.
http://luyenchuong.com/forum/attachment.php?attac hmentid=451497&stc=1&d=1393442839
Ban hợp ca Thăng Long của gia đ́nh Thái Thanh
Thái Thanh có biệt tài “phiêu” cũng với những ca khúc của Phạm Duy. Có những nhạc phẩm của Phạm Duy, Thái Thanh tự ư đổi ca từ khi lên sân khấu, nhưng nhạc sĩ Phạm Duy phải công nhận điều đó làm cho bản nhạc của ông bỗng mang một chút “duyên lạ”.
Như nhạc phẩm “Cho nhau”, Phạm Duy viết: “Cho nhau ng̣i bút cùn trơ – Cho nhau, cho những câu thơ tàn mùa – Cho nốt đêm mơ về già”. Thái Thanh lại hát thành: “Cho nhau ng̣i bút c̣n lưa…”. “Lưa” là một từ cổ, có nghĩa là c̣n sót lại, nhưng mang một âm thanh u hoài, luyến lưu tiếc nuối. Như trong ca dao B́nh Trị Thiên vẫn có câu hát đẫm buồn: “Trăm năm dù lỗi hẹn ḥ – Cây đa bến – Cô con đ̣ vắng đưa – Cây đa bến Cô c̣n lưa – Con đ̣ đă khác năm xưa tê rồi”. Nên từ “c̣n lưa” đă đẩy ca khúc “Cho nhau” về một cơi xa xưa đầy u hoài, luyến tiếc, để lại một dư âm da diết trong cảm nhận về ngôn từ trong ḷng thính giả. Nhờ thế mà chữ t́nh trong “Cho nhau” trở nên lai láng, mơ hồ về quá văng, c̣n day dứt măi trong ḷng t́nh nhân chứ không c̣n xao xác, tận cùng như “ng̣i bút c̣n trơ”. Nên dù vậy, Phạm Duy lưu ư không chỉ nhắc nhớ một câu chuyện thú vị trong bài hát chứ chưa hề trách cô em vợ một tiếng nào. Mà v́ t́nh “c̣n lưa” nên Thái Thanh lại hát câu: “Cho nốt đêm mơ về già” thành “Cho nối đêm mơ về già”, sâu nặng và thủy chung, như cứu rỗi hai linh hồn chưa bao giờ an lạc v́ trót nhớ thương, t́nh lỡ.
Phạm Duy viết: “Cho nhau thù oán hờn ghen – Cho nhau cho cơi âm ty một miền”, Thái Thanh lại hát thành: “Cho nhau cho nỗi âm ty một miền”. Vô t́nh mà như hữu ư, v́ từ “cơi” như là một ư niệm hiện hữu về không gian, như xa anh em về cơi chết, tưởng như “cơi âm ty” rất bao la nhưng thật ra chết là hết có c̣n vấn vương ǵ. Cho em “nỗi âm ty”, từ “nỗi” dùng để diễn tả tâm trạng con người, con người tưởng như không thể sánh được với cả một “cơi” không gian nhưng nỗi ḷng người lại bao la đến vô h́nh. “Nỗi âm ty” là sự chết đang tồn tại trong thực thể c̣n đang sống. Chính cái “phiêu”, cái sáng tạo rất duyên dáng của Thái Thanh đă nâng những bài hát mà Thái Thanh thể hiện, khiến cùng một nhạc phẩm, nhưng dưới sự thể hiện của Thái Thanh luôn ở tầm rất khác so với các ca sĩ cùng thời.
Thái Thanh được cho là một giọng hát “vượt thời gian”, từng bị dư luận vẽ ra đủ thứ giai thoại về bí quyết học nhạc. Có dư luận nói, Thái Thanh hát hay như thế nhờ chui đầu vào chum để tập phát âm. Lẽ thật, giọng hát Thái Thanh sống măi v́ hai điều: Thái Thanh hát với t́nh yêu âm nhạc và cháy hết ḿnh khi đứng trước khán giả.
Khi c̣n nhỏ, Thái Thanh không theo học nhạc ở trường lớp nào. Nhạc lư cũng như là xướng âm, Thái Thanh phải đặt mua sách từ bên Pháp, theo đó tự học, có ǵ khó th́ hỏi nhạc sĩ Phạm Đ́nh Chương. Phạm Đ́nh Chương cũng chủ yếu là tự học rồi từ vốn kiến thức đó lại trở thành thầy của em gái. Phạm Đ́nh Chương có lần nói: “Cô có cái đặc biệt là trước khi tôi dậy th́ cô đă biết rồi”. Thái Thanh có được giọng ca sống măi với thời gian và vẻ đẹp khiến đàn ông không thể không ngoái nh́n. Có lần ca sĩ Khánh Ly trong dịp hội ngộ Thái Thanh đă nắm bàn tay đẹp có tiếng của Thái Thanh nói: “Nếu cháu là chồng của cô, cháu đành phải để cô đi hát trước khán giả, nhưng cháu sẽ giữ hai bàn tay cô ở lại nhà, cháu không cho ai được nh́n hai bàn tay ấy khi cô hát”.
Danh ca, một người phụ nữ và một người mẹ
Nhớ lần ca sĩ Ư Lan trở lại hát tại Hà Nội trong một đêm nhạc tại Nhà hát Lớn, ca sĩ Ư Lan đă tâm sự, đây là nơi Ư Lan nhất định phải t́m về, v́ đó là khung trời kỷ niệm của danh ca Thái Thanh – mẹ cô và tài tử Lê Quỳnh – cha cô. Dù sau này, Thái Thanh và Lê Quỳnh không c̣n bên nhau, nhưng mong ước được một lần quay lại khung trời kỷ niệm, nơi bắt đầu t́nh yêu của hai người măi măi là ước mơ của tài tử Lê Quỳnh. Chính tại Nhà hát Lớn, trong một buổi biểu diễn của Thái Thanh, tài tử Lê Quỳnh khi đó c̣n chưa nổi danh đă phải trốn vé để vào nghe giọng hát mà ḿnh vốn hằng ái mộ, để rồi sau đó bắt đầu một mối duyên đẹp, dù mối duyên đó không trọn vẹn đến cuối đường.
Thái Thanh lập gia đ́nh với Lê Quỳnh năm 1956 và sinh liên tiếp 5 người con, 3 gái, 2 trai. Đó là: Ư Lan sinh năm 1957, Lê Việt 1958, Quỳnh Dao tức Quỳnh Hương 1960, Thanh Loan 1962 và Lê Đại 1964. Cậu út Lê Đại nhiều lần “chê” mẹ là sinh nhiều quá, “y như gái Tầu” vậy. Lê Đại cũng là người kém may mắn nhất trong 5 chị em: khi ra đời khỏe mạnh, nhưng Lê Đại bị bệnh sốt tê liệt từ lúc 8 tháng. Tuy sống sót nhưng Lê Đại bị liệt nửa thân dưới.
Thái Thanh được biết đến là nữ danh ca có ảnh hưởng lớn ở Sài G̣n trước năm 1975 nhưng cũng là một người mẹ hết ḿnh v́ gia đ́nh. Năm 4 tuổi, Lê Đại bị ốm, được tổ chức Terre Des Hommes đưa qua nước Ư chữa trị 3 năm liền và năm 1971, Lê Đại trở về Việt Nam khi 7 tuổi. Từ khi sang Mỹ, Thái Thanh đảm đương trách nhiệm làm mẹ với rất nhiều nghị lực. Thái Thanh tập lái xe dù không thích thú chút nào, nhưng phải tập ngay để có thể hàng ngày đưa đón Lê Đại đi học. Sau 2 năm học tại College Golden West, Lê Đại đă được vào đại học Long Beach. Sự kiên tŕ và nhẫn nại của bà mẹ Thái Thanh đă giúp Lê Đại (nay là Michael Đại Lê) tự tin hơn, yêu đời hơn. Lê Đại tốt nghiệp đại học năm 1996. Giờ Lê Đại đă đi làm, sống tự lập thoải mái trong một căn hộ riêng gần trường và rất ngưỡng mộ mẹ. Khi sức khỏe tốt, mỗi tuần, Thái Thanh đều đến thăm nom con trai, mang thêm vài món ăn Việt Nam nấu sẵn cho cậu út.
Thái Thanh không chỉ vất vả với Lê Đại. Khi cô bé Thanh Loan sang Mỹ th́ cũng là lúc cô bắt đầu bị một dạng bệnh trầm cảm. Thái Thanh một lần nữa lại khổ đau cùng cực trước số phận khắt khe. Trong thời gian t́m hiểu về bệnh trạng của Thanh Loan, biết con không học hành b́nh thường như các anh chị em được, Thái Thanh đă cố gắng d́u dắt con gái, đi làm những việc thiện nguyện, mong con t́m được niềm vui sống… Nhưng bệnh t́nh Thanh Loan cứ nặng dần, sau cùng, Thái Thanh đành phải nghe lời bác sĩ và các bạn đồng cảnh ngộ, đưa con vào một bệnh viện chữa trị. Nhưng Thái Thanh vẫn kiên tŕ phấn đấu với phương tiện và hoàn cảnh của ḿnh để giúp đỡ con yêu quay trở lại với cuộc sống. Vai tṛ làm mẹ của 2 con bị bệnh nặng cũng lại đ̣i hỏi ở Thái Thanh một thứ nghị lực bằng “thép cứng” cùng sự kiên tŕ lớn lao. Với hoàn cảnh như vậy, những đức tính phi thường nơi người mẹ được tôi luyện đă giúp Thái Thanh được con cái yêu kính.
Sống xa Lê Quỳnh từ năm 1965, Thái Thanh một ḿnh đảm đương vai tṛ vừa là mẹ, vừa thay cha trong việc nuôi dạy con cái. Khi dịu dàng, lúc nghiêm khắc, Thái Thanh luôn mong các con có được căn bản vững chắc về văn hóa và đạo đức, để mai sau trở thành những Con Người có thể viết hoa. Dù các con của Thái Thanh đều có giọng ca thiên phú, nhất là Ư Lan và Quỳnh Hương, nhưng khi Ư Lan c̣n nhỏ, Thái Thanh nhất quyết không cho con theo nghề ca hát. Thái Thanh buộc con phải học hành như bao người khác. Nhưng dường như là số phận, sau này Ư Lan đi làm, lấy chồng rồi mới bước vào nghiệp xướng ca và vẫn nổi tiếng dù bước vào nghề rất muộn.
Ư Lan luôn coi mẹ là thần tượng trong cuộc sống cũng như trong âm nhạc, như Ư Lan đă tâm sự: “Mẹ tôi là một người đàn bà t́nh cảm và rất can đảm. Suốt thời thơ ấu cho đến khi trưởng thành, h́nh ảnh của mẹ Thái Thanh âu yếm, chăm sóc và yêu thương các con đă ảnh hưởng đến tôi rất nhiều khi tôi làm mẹ. T́nh cảm thiêng liêng của mẹ dành cho tôi là niềm hạnh phúc và cả sự may mắn vô bờ bến”.
Sự nổi tiếng của bố Lê Quỳnh và mẹ Thái Thanh là cả một gia tài dành riêng cho con cái. Ư Lan trở thành ca sĩ như ngày hôm nay là nhờ có cả hai yếu tố quan trọng mà bố mẹ đă để lại trong ḍng máu của Ư Lan. Cô tâm sự: “Tôi có tiếng hát và kỹ thuật hát thừa hưởng từ mẹ, c̣n kỹ thuật tŕnh diễn được thừa hưởng từ bố”. Ư Lan cho đây là điều may mắn, chứ làm sao có thể nghĩ là một áp lực cho cuộc sống của ḿnh. Đối với riêng t́nh phụ tử và mẫu tử th́ lúc nào gia đ́nh Ư Lan cũng có sự yên ấm. Bố mẹ Ư Lan đă không c̣n sống chung với nhau từ khi Ư Lan 8 tuổi. Tuy nhiên, bố mẹ vẫn rất quư nhau và trân trọng nhau, cho nên Ư Lan và các em trong gia đ́nh đă quen một nếp sống cố định. C̣n về tính t́nh, có những lúc bố mẹ uốn nắn các con để theo nề nếp căn bản nhưng luôn luôn đi đôi với t́nh cảm nhẹ nhàng.
Ngoài đời thường, Thái Thanh cũng là một người rất đỗi đàn bà. Chúng ta quen h́nh dung Thái Thanh trên sàn diễn, khi đang hát, hoặc qua những đĩa, băng nhạc. Chúng ta thường nhớ đến Thái Thanh như một đệ nhất và danh ca và quên mất Thái Thanh trong đời thường như một bà mẹ, một người nội trợ thích nấu ăn, một phụ nữ thích mặc đẹp, ăn ngon, kể cả ăn quà vặt. Khi 70 tuổi, Thái Thanh vẫn cần mẫn làm các món dưa chua, củ cải ngâm nước mắm, kho cá thu, làm thịt đông… Thái Thanh vẫn say sưa kể về cách làm các món ăn “Bắc Kỳ chính cống”. Cũng như khi đứng trên sân khấu, Thái Thanh dồn hết ḿnh cho âm nhạc th́ khi nấu nướng, toàn bộ con người bà, thân, trí và tâm. Thái Thanh đều chú tâm vào chuyện nấu nướng y như khi hát vậy.
Như Thái Thanh tâm sự về cách ứng xử với cây hoa lan: “Cư xử với cây khó lắm, nhất là hoa lan, không như cư xử với người đâu. Nếu ḿnh không chăm sóc tử tế, không khéo, không làm đúng những ǵ ḿnh phải làm, th́ cây nó bỏ đi. C̣n với người, người ta sẵn sàng chịu đựng nhau, đôi khi người ta giả dối dể vẫn liên lạc với nhau v́ những điều ǵ đó. C̣n với cây, ḿnh có yêu cây th́ cây mới ở lại với ḿnh."
theo Đang yêu