Hanna
07-07-2014, 08:22
- “Bất cứ sự mộc mạc, chân thật nào cũng là của hiếm. Lệ Rơi nổi tiếng có một phần nguyên nhân này”, GS.TS Phạm Thành Nghị b́nh luận.
Dễ nổi tiếng v́…
- Anh nông dân với danh xưng Lệ Rơi đang tạo nên cơn sốt trong một bộ phận giới trẻ, được giới truyền thông săn đón. Hẳn ông biết câu chuyện này?
Tôi có biết qua báo chí. Cần phải thống nhất với nhau rằng, việc một ai đó làm điều ḿnh thích mà không vi phạm pháp luật hay các chuẩn mực đạo đức, văn hóa như thu âm rồi phổ biến trên mạng internet các bài hát của ḿnh (dù hát có bị cho là dở) là quyền của họ.
- Nhưng vấn đề là giọng hát của anh này không có ǵ đặc biệt, thậm chí c̣n phát âm sai chính tả, thế nhưng vẫn nổi tiếng. Có người bảo, đó là sự đảo lộn các giá trị, khi mà cái tốt, cái đẹp ít gây chú ư hơn là những cái dở, cái không hay?
- Tôi không đồng t́nh với nhận định này. Việc người ta thể hiện cái tôi cá nhân theo cách riêng của ḿnh th́ có ǵ là xấu! Đây không phải là chuyện tung hô cái xấu.
- Nghĩa là việc làm của anh này để thể hiện cái tôi cá nhân?
Xét ở góc độ nào đó th́ đúng như thế.
- Vậy ông lư giải sự nổi tiếng này thế nào?
Tôi cho rằng, trong xă hội của ta hiện nay th́ hiện tượng này chẳng có ǵ đáng ngạc nhiên. Bởi lẽ thứ nhất, đó là sự bất cập khi đi lên từ văn hóa nông nghiệp. Chúng ta đang trong giai đoạn đầu của xă hội công nghiệp hóa mà lại tiếp xúc với internet – phương tiện đặc trưng của xă hội hậu công nghiệp hóa - nên chưa có sự thích ứng kịp, dẫn đến việc người ta sử dụng nó một cách tùy tiện, đưa lên mạng bất cứ thứ ǵ có thể và người ta cũng xúm vào đó mà bàn tán, chỉ trỏ.
Lư do quan trọng hơn là việc xă hội bây giờ có sự bó buộc nên người ta không có khoảng không để thể hiện bản thân, làm điều họ thích. Mọi người có ít chỗ để sáng tạo, không có nhiều cơ hội được nói khác đi, được thể hiện bản thân ḿnh. Trong hoàn cảnh như thế th́ bất cứ một hiện tượng thể hiện khác biệt nào cũng dễ trở thành nổi tiếng, tạo được sự thu hút và cũng là nơi lư tưởng để người ta bày tỏ quan điểm mà chẳng sợ bị “truy cứu”.
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=634118&stc=1&d=1404721306
GS.TS Phạm Thành Nghị, Viện Tâm lư học.
“Định hướng chân ghế”
- Theo ông, điều ǵ bó buộc xă hội, khiến xă hội thiếu đi sự sáng tạo, thiếu cơ hội thể hiện bản thân?
Nên nhớ một điều, ở các nước phát triển, từng người, từng tổ chức và cả xă hội rất quan tâm đến sáng tạo và con người được tạo điều kiện để thỏa sức sáng tạo. C̣n ở ta th́ sao? Hăy nh́n vào chính cuộc sống gia đ́nh mà xem. Cha mẹ thường hỏi tại sao con không nghe lời bố mẹ, tại sao con không làm theo cách này hay cách kia. Khi con cái t́m được cách khác hiệu quả hơn th́ chẳng mấy khi được khen ngợi, ngược lại khi con cái có sai lầm th́ sẽ bị ch́ chiết, mắng mỏ với các loại ngôn từ khó nghe.
Trong nhà trường, muốn được điểm cao, trẻ phải làm đúng theo cách thầy cô đă dạy, trẻ không được khuyến khích t́m ra cách mới, cách khác. Người ta làm việc, ứng xử theo kiểu “định hướng chân ghế”, v́ thành tích của họ chứ ít quan tâm tới lợi ích thực sự mang lại cho người khác, cho xă hội. Suốt một thời gian dài, chúng ta sống trong những khuôn phép mà nếu ai thoát ra khỏi sẽ bị dị nghị, thậm chí bị tẩy chay. Đó là cách mà ta đă giết chết sự sáng tạo, đồng thời cũng triệt tiêu luôn cả cơ hội thể hiện bản thân của mỗi người.
Giả dối nhan nhản
- Có một thực tế như thế này, đôi khi nhận được sự giúp đỡ từ người xa lạ chỉ vô t́nh gặp nhau trong thời điểm ấy, tôi cứ có cảm giác (và thấy hối lỗi v́ điều này) là... đề pḥng người ta, nghi ngờ rằng liệu người ta có giúp ḿnh thật ḷng hay chỉ tranh thủ mà móc ví, móc điện thoại của ḿnh.
Tôi hiểu tâm lư này và cho rằng, đó là chuyện không hề hiếm gặp trong bối cảnh mà sự lừa lọc, giả dối nhan nhản khắp nơi.
- Sở dĩ tôi dẫn câu chuyện ấy để thấy rằng, có vẻ như trong một xă hội mà người ta đă quá quen với thói dối trá, lừa gạt th́ việc một anh nông dân tự thu giọng hát mộc mạc, chân chất cũng đủ khiến người ta thèm khát, tung hê, ủng hộ, yêu thích?
Đúng thế. Bây giờ, xă hội không thiếu ǵ chuyện người ta đánh bóng tên tuổi, thực tài chả có nhưng tạo cho ḿnh hàng đống b́nh phong với những chức tước, bằng cấp để ḷe thiên hạ. Vậy nên bất cứ sự mộc mạc, chân thành, chân thật nào cũng là của hiếm mà mọi người thèm khát. Việc anh chàng nông dân kia nổi tiếng cũng có một phần nguyên nhân này.
Thân quen, quyền uy thế chỗ sáng tạo
- Một xă hội mà ở đó người ta bị hạn chế công khai bày tỏ chính kiến, hạn chế bộc lộ cái tôi th́ phải chăng đó là một xă hội thiếu lành lặn, không b́nh thường?
Đúng thế. Nếu được giải tỏa, người ta được quyền lên tiếng, được thể hiện cái tôi th́ làm ǵ có chuyện một người dân tự thu âm giọng hát của ḿnh đăng lên mạng, hát không hay lại là tâm điểm của sự chú ư đến thế.
- Ông làm tôi gợi nhớ đến khái niệm “cởi trói tư duy”.
Đó là điều tôi muốn nhấn mạnh ở đây. Sẽ không thể có được sự phát triển hài ḥa, bền vững nếu như chúng ta cứ măi tiêu diệt sự sáng tạo, hạn chế môi trường thể hiện cái tôi. Ở ta, thân quen đang thế chỗ cho sự sáng tạo. Nếu như một người giỏi mà không có ô dù, không quen biết th́ khó có cơ hội được trọng dụng. Chúng ta chưa có cơ chế trọng dụng người giỏi, người tài trong thực tế; có thể ta đă có chính sách nhưng điều đó mới chỉ được ghi trong văn bản.
- Nhưng “cởi trói” bằng cách nào?
Tôi cho rằng, cái quan trọng không phải là trông chờ những nhà điều hành, quản lư sẽ có cách điều hành, quản lư cởi mở, mà phải có cơ chế để những người cởi mở vào đội ngũ những nhà quản lư. Hơn thế nữa, người có quyền phải biết lắng nghe. Nhà quản lư phải biết lắng nghe người dưới quyền, tôn trọng họ và nhu cầu của họ. Cha mẹ phải biết lắng nghe con cái, phải biết đứng vào vị thế con cái để “nghe” cái cảm xúc, cái thất vọng của chúng. Người thầy phải biết đóng vai người học bị sai bảo, bị tuân thủ để thấy cái buồn chán, cái ít giá trị của sự giáo điều. Biết lắng nghe góp phần tạo ra những thay đổi lớn trong xă hội.
- Làm được như thế đồng nghĩa với việc sự chân thật trong xă hội không phải chỉ đến từ... giọng hát của một anh nông dân?
(Cười) Đúng vậy. Khi đó, chắc chắn sự sáng tạo sẽ được phát huy, cái tôi cá nhân được khuyến khích thể hiện th́ những câu chuyện như anh nông dân tự thu giọng hát của ḿnh sẽ không c̣n là chuyện cá biệt gây xôn xao dư luận nữa. Nhưng ngày đó không phải đến ngay trong nay mai mà cần cả một quá tŕnh, cần sự thay đổi văn hóa.
Trân trọng cảm ơn ông.
Theo Kiến thức
Dễ nổi tiếng v́…
- Anh nông dân với danh xưng Lệ Rơi đang tạo nên cơn sốt trong một bộ phận giới trẻ, được giới truyền thông săn đón. Hẳn ông biết câu chuyện này?
Tôi có biết qua báo chí. Cần phải thống nhất với nhau rằng, việc một ai đó làm điều ḿnh thích mà không vi phạm pháp luật hay các chuẩn mực đạo đức, văn hóa như thu âm rồi phổ biến trên mạng internet các bài hát của ḿnh (dù hát có bị cho là dở) là quyền của họ.
- Nhưng vấn đề là giọng hát của anh này không có ǵ đặc biệt, thậm chí c̣n phát âm sai chính tả, thế nhưng vẫn nổi tiếng. Có người bảo, đó là sự đảo lộn các giá trị, khi mà cái tốt, cái đẹp ít gây chú ư hơn là những cái dở, cái không hay?
- Tôi không đồng t́nh với nhận định này. Việc người ta thể hiện cái tôi cá nhân theo cách riêng của ḿnh th́ có ǵ là xấu! Đây không phải là chuyện tung hô cái xấu.
- Nghĩa là việc làm của anh này để thể hiện cái tôi cá nhân?
Xét ở góc độ nào đó th́ đúng như thế.
- Vậy ông lư giải sự nổi tiếng này thế nào?
Tôi cho rằng, trong xă hội của ta hiện nay th́ hiện tượng này chẳng có ǵ đáng ngạc nhiên. Bởi lẽ thứ nhất, đó là sự bất cập khi đi lên từ văn hóa nông nghiệp. Chúng ta đang trong giai đoạn đầu của xă hội công nghiệp hóa mà lại tiếp xúc với internet – phương tiện đặc trưng của xă hội hậu công nghiệp hóa - nên chưa có sự thích ứng kịp, dẫn đến việc người ta sử dụng nó một cách tùy tiện, đưa lên mạng bất cứ thứ ǵ có thể và người ta cũng xúm vào đó mà bàn tán, chỉ trỏ.
Lư do quan trọng hơn là việc xă hội bây giờ có sự bó buộc nên người ta không có khoảng không để thể hiện bản thân, làm điều họ thích. Mọi người có ít chỗ để sáng tạo, không có nhiều cơ hội được nói khác đi, được thể hiện bản thân ḿnh. Trong hoàn cảnh như thế th́ bất cứ một hiện tượng thể hiện khác biệt nào cũng dễ trở thành nổi tiếng, tạo được sự thu hút và cũng là nơi lư tưởng để người ta bày tỏ quan điểm mà chẳng sợ bị “truy cứu”.
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=634118&stc=1&d=1404721306
GS.TS Phạm Thành Nghị, Viện Tâm lư học.
“Định hướng chân ghế”
- Theo ông, điều ǵ bó buộc xă hội, khiến xă hội thiếu đi sự sáng tạo, thiếu cơ hội thể hiện bản thân?
Nên nhớ một điều, ở các nước phát triển, từng người, từng tổ chức và cả xă hội rất quan tâm đến sáng tạo và con người được tạo điều kiện để thỏa sức sáng tạo. C̣n ở ta th́ sao? Hăy nh́n vào chính cuộc sống gia đ́nh mà xem. Cha mẹ thường hỏi tại sao con không nghe lời bố mẹ, tại sao con không làm theo cách này hay cách kia. Khi con cái t́m được cách khác hiệu quả hơn th́ chẳng mấy khi được khen ngợi, ngược lại khi con cái có sai lầm th́ sẽ bị ch́ chiết, mắng mỏ với các loại ngôn từ khó nghe.
Trong nhà trường, muốn được điểm cao, trẻ phải làm đúng theo cách thầy cô đă dạy, trẻ không được khuyến khích t́m ra cách mới, cách khác. Người ta làm việc, ứng xử theo kiểu “định hướng chân ghế”, v́ thành tích của họ chứ ít quan tâm tới lợi ích thực sự mang lại cho người khác, cho xă hội. Suốt một thời gian dài, chúng ta sống trong những khuôn phép mà nếu ai thoát ra khỏi sẽ bị dị nghị, thậm chí bị tẩy chay. Đó là cách mà ta đă giết chết sự sáng tạo, đồng thời cũng triệt tiêu luôn cả cơ hội thể hiện bản thân của mỗi người.
Giả dối nhan nhản
- Có một thực tế như thế này, đôi khi nhận được sự giúp đỡ từ người xa lạ chỉ vô t́nh gặp nhau trong thời điểm ấy, tôi cứ có cảm giác (và thấy hối lỗi v́ điều này) là... đề pḥng người ta, nghi ngờ rằng liệu người ta có giúp ḿnh thật ḷng hay chỉ tranh thủ mà móc ví, móc điện thoại của ḿnh.
Tôi hiểu tâm lư này và cho rằng, đó là chuyện không hề hiếm gặp trong bối cảnh mà sự lừa lọc, giả dối nhan nhản khắp nơi.
- Sở dĩ tôi dẫn câu chuyện ấy để thấy rằng, có vẻ như trong một xă hội mà người ta đă quá quen với thói dối trá, lừa gạt th́ việc một anh nông dân tự thu giọng hát mộc mạc, chân chất cũng đủ khiến người ta thèm khát, tung hê, ủng hộ, yêu thích?
Đúng thế. Bây giờ, xă hội không thiếu ǵ chuyện người ta đánh bóng tên tuổi, thực tài chả có nhưng tạo cho ḿnh hàng đống b́nh phong với những chức tước, bằng cấp để ḷe thiên hạ. Vậy nên bất cứ sự mộc mạc, chân thành, chân thật nào cũng là của hiếm mà mọi người thèm khát. Việc anh chàng nông dân kia nổi tiếng cũng có một phần nguyên nhân này.
Thân quen, quyền uy thế chỗ sáng tạo
- Một xă hội mà ở đó người ta bị hạn chế công khai bày tỏ chính kiến, hạn chế bộc lộ cái tôi th́ phải chăng đó là một xă hội thiếu lành lặn, không b́nh thường?
Đúng thế. Nếu được giải tỏa, người ta được quyền lên tiếng, được thể hiện cái tôi th́ làm ǵ có chuyện một người dân tự thu âm giọng hát của ḿnh đăng lên mạng, hát không hay lại là tâm điểm của sự chú ư đến thế.
- Ông làm tôi gợi nhớ đến khái niệm “cởi trói tư duy”.
Đó là điều tôi muốn nhấn mạnh ở đây. Sẽ không thể có được sự phát triển hài ḥa, bền vững nếu như chúng ta cứ măi tiêu diệt sự sáng tạo, hạn chế môi trường thể hiện cái tôi. Ở ta, thân quen đang thế chỗ cho sự sáng tạo. Nếu như một người giỏi mà không có ô dù, không quen biết th́ khó có cơ hội được trọng dụng. Chúng ta chưa có cơ chế trọng dụng người giỏi, người tài trong thực tế; có thể ta đă có chính sách nhưng điều đó mới chỉ được ghi trong văn bản.
- Nhưng “cởi trói” bằng cách nào?
Tôi cho rằng, cái quan trọng không phải là trông chờ những nhà điều hành, quản lư sẽ có cách điều hành, quản lư cởi mở, mà phải có cơ chế để những người cởi mở vào đội ngũ những nhà quản lư. Hơn thế nữa, người có quyền phải biết lắng nghe. Nhà quản lư phải biết lắng nghe người dưới quyền, tôn trọng họ và nhu cầu của họ. Cha mẹ phải biết lắng nghe con cái, phải biết đứng vào vị thế con cái để “nghe” cái cảm xúc, cái thất vọng của chúng. Người thầy phải biết đóng vai người học bị sai bảo, bị tuân thủ để thấy cái buồn chán, cái ít giá trị của sự giáo điều. Biết lắng nghe góp phần tạo ra những thay đổi lớn trong xă hội.
- Làm được như thế đồng nghĩa với việc sự chân thật trong xă hội không phải chỉ đến từ... giọng hát của một anh nông dân?
(Cười) Đúng vậy. Khi đó, chắc chắn sự sáng tạo sẽ được phát huy, cái tôi cá nhân được khuyến khích thể hiện th́ những câu chuyện như anh nông dân tự thu giọng hát của ḿnh sẽ không c̣n là chuyện cá biệt gây xôn xao dư luận nữa. Nhưng ngày đó không phải đến ngay trong nay mai mà cần cả một quá tŕnh, cần sự thay đổi văn hóa.
Trân trọng cảm ơn ông.
Theo Kiến thức