Log in

View Full Version : Tính cách con người bị ảnh hưởng thế nào bởi thứ tự ra đời?


TinNhanh247
12-25-2014, 16:27
Anh em ruột trong gia đ́nh thường có tính cách, tài năng, sở thích khác nhau phụ thuộc vào thứ tự ra đời của chúng. Thậm chí, có những ư kiến rằng thứ bậc anh em khác nhau th́ cũng có sức khỏe, trí thông minh và tính cách khác nhau. Vậy những định kiến trên liệu có đúng? Liệu thứ tự ra đời có ảnh hưởng đến những phẩm chất của con người không? Rất nhiều nhà khoa học trên thế giới đă t́m hiểu bí ẩn này và đă t́m t́m thấy một số mối tương quan hấp dẫn những cũng khá tranh căi!

Các nhà nghiên cứu nh́n nhận rằng, thứ bậc anh em là một lĩnh vực cực kỳ khó nghiên cứu và cũng v́ thế, các kết luận vẫn c̣n gây nhiều tranh căi cho đến ngày nay. Có rất nhiều yếu tố bên ngoài xoay quanh chủ đề này như tuổi của mỗi người trong gia đ́nh, họ cách nhau bao nhiêu tuổi, gia đ́nh đó có tổng cộng bao nhiêu đứa con, giới tính của mỗi đứa con, hoàn cảnh môi trường nuôi dưỡng và nhiều điều kiện kinh tế - xă hội khác. Thật sự, các nhân tố trên không dễ phân lập nhằm xác định ảnh hưởng của mỗi yếu tố tới thứ bậc anh em và từ đó, biết được tác động tới mỗi thành viên trong nhà.

Hồi năm 1983, 2 nhà nghiên cứu Cécile Ernst và Jules Angst đă thực hiện một nghiên cứu lớn, kéo dài từ năm 1946 đến năm 1980 nhằm t́m câu trả lời cho thắc mắc trên. Từ đó đến nay, nhiều nhà tâm lư học đă tối thiểu hóa vai tṛ và ảnh hưởng của thứ bậc anh em đối với mỗi cá nhân. Và một số ư kiến c̣n cho rằng nó không thật sự có ảnh hưởng đến mỗi người. Nhưng trong suốt 4 thập kỷ qua, nhiều nhà tâm lư học vẫn tiếp tục nghiên cứu chủ đề này và cho đến hiện tại, họ đă thu được một số phát hiện.

Thứ tự ra đời và tính cách
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=715487&stc=1&d=1419524686

Alfred Adler (1870 - 1937)

Alfred Adler (1870 - 1937), bác sĩ, chuyên gia tâm thần học, người sáng lập trường phái tâm lư học cá nhân, là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên sử dụng thứ tự anh em trong gia đ́nh để đánh giá tâm lư khách hàng của ông. Và Frank Sulloway, giáo sư tâm lư học hiện đại thuộc Viện công nghệ Massachusetts (MIT) đă nghiêm túc kiểm chứng các tiếp cận của tiền bối Alfred Adler.

Trong cuốn sách "Born to Rebel" xuất bản năm 1996, Sulloway đă đề xuất 5 đặc điểm tính cách của mỗi cá nhân là sự cởi mở (openness), sự tận tâm (conscientiousness), sự dễ chịu (agreeableness), tính hướng ngoại (extraversion) và tâm lư bất ổn (neuroticism). Ông cho rằng, thứ tự ra đời có ảnh hưởng nhất định tới tất cả các đặc điểm này. Theo Sulloway, đứa con đầu ḷng sẽ có sự vâng lời nhiều hơn, trong khi những đứa con tiếp theo trong gia đ́nh thể hiện sáng tạo cao hơn và có xu hướng từ chối sự áp đặt. Ông c̣n phát hiện rằng những người có cùng thứ hạng trong gia đ́nh sẽ có nhiều điểm chung hơn so với anh em của họ.
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=715488&stc=1&d=1419524686
Frank Sulloway, giáo sư tâm lư học hiện đại, người đă đề xuất 5 đặc điểm tính cách của con người và sức ảnh hưởng của thứ bậc ra đời với 5 đặc điểm này

Và những quan điểm trong cuốn sách của Sulloway đă nhận được nhiều ư kiến trái chiều, tạo nên các cuộc tranh căi chưa có hồi kết. Giáo sư xă hội học Jeremy Freese đến từ Đại học Northwestern là 1 trong những người phản bác hướng tiếp cận của Sulloway và thậm chí ông c̣n cho rằng Sulloway đă làm giả dữ liệu. Tuy nhiên, cuốn sách của Sulloway đă khơi mào cho sự ra đời của hàng trăm nghiên cứu khác dựa trên quan điểm của Sulloway.

Hồi năm 2010, tiến sĩ xă hội học người Đức Daniel Eckstein cùng các đồng nghiệp đă tiến hành phân tích một cách đầy đủ nhằm kiểm chứng và hoàn thiện ư tưởng của Ernst và Angst. Dựa trên kết quả của hơn 200 nghiên cứu sẵn có, nhóm có thể thống kê được ảnh hưởng của thứ bậc anh em đến đặc điểm tính cách và phong cách sống của mỗi cá nhân. Họ phát hiện ra rằng một số đặc điểm tính cách có mối liên hệ chặt chẽ với thứ hạng ra đời.
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=715489&stc=1&d=1419524686
Thống kê 200 nghiên cứu về mối tương quan giữa tính cách cá nhân và thứ tự ra đời (Cột bên trái là đặc điểm tính cách với n là tần số xuất hiện trong 200 nghiên cứu và cột bên phải là vị trí xuát hiện trong nghiên cứu.)

Cụ thể, những đứa trẻ đầu ḷngh có xu hướng đạt được những đạt được những kết quả và thành công cao hơn. Những người là con một trong già đ́nh luôn khao khát đạt được thành tựu. Những đứa con giữa thường dễ gần gũi. Và cuối cùng là những đứa con út, thường hướng tới các giao tiếp trong cuộc sống xă hội. Bên dưới đây là bảng thống kê 200 nghiên cứu trong cơ sở dữ liệu của nhóm.

Dựa theo bảng thống kê trên, rơ ràng là có sự liên kết giữa thứ tự trong gia đ́nh và đặc điểm cá nhân cũng như sở thích nghề nghiệp. Một nghiên cứu hồi năm 2001 cũng chỉ ra rằng những đứa trẻ sinh sau thường đi theo khuynh hướng nghệ thuật và các nghề có liên quan đến tính hướng ngoại. Trong khi đó, những đứa con một và con đầu ḷng thường theo đuổi những ǵ thuộc về trí tuệ. Đồng thời, các nhà nghiên cứu không nói rằng đây là một vấn đề bẩm sinh hay di truyền. Họ cho rằng đây là kết quả bởi sự định hướng của cha mẹ.

Mặt khác, thứ tự sinh trong gia đ́nh cũng ảnh hưởng tới tính cạnh tranh của con người. Các nhà nghiên cứu đă chỉ ra rằng những đứa con đầu ḷng thường theo đuổi "mục tiêu làm chủ" (Mastery Goals). Nhà tâm lư Bernd Carette tại Đại học Gent cho rằng, có thể nguyên nhân của điều này là do những đứa con đầu ḷng đă nhận được sự đối xử khác biệt của cha mẹ từ thời thơ ấu, do đó, chúng sẽ dùng chính các tiêu chuẩn do cha mẹ đặt ra để tự đánh giá năng lực của ḿnh.

Thú vị hơn, thứ tự sinh c̣n ảnh hưởng tới cách mỗi cá nhân hướng ngoại. Một nghiên cứu hồi năm 2013 cho thấy con đầu ḷng biểu hiện sự làm chủ nhiều hơn, trong khi những đứa con thứ có xu hướng chan ḥa hơn khi hướng ngoại. Mặt khác, những đứa con đầu ḷng sẽ ít bị chi phối và quyết đoán hơn so với con thứ. Các nhà nghiên cứu lập luận rằng có thể chế độ nuôi day nghiêm ngặt và khắ khe đối với con đầu ḷng khiến những đứa trẻ này vâng lời hơn, và sẽ tham chiếu mối quan hệ đó vào cuộc sống xă hội khi lớn.

Những mâu thuẫn trong nghiên cứu vẫn tiếp diễn
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=715490&stc=1&d=1419524686
Ảnh minh họa

Hồi năm 1998, các nhà khoa học Canada đă khảo sát 1022 hộ gia đ́nh và phát hiện ra rằng những đứa con đầu ḷng bảo thủ hơn, đạt được thành công nhiều hơn và cũng tận tâm hơn so với con thứ. Những đứa con thứ lại được đánh giá là phá cách hơn, phóng khoáng và dễ chịu hơn. Tuy nhiên, kết luận này vẫn chưa thật sự phổ quát do dựa trên các đánh giá từ chính những thành viên trong gia đ́nh. Một nghiên cứu khác dựa trên đánh giá từ những người không thuộc gia đ́nh như bạn bè, đồng nghiệp, họ hàng lại cho biết là không có sự khác biệt trong thứ bậc anh em.

Thật ra, sự mâu thuẫn trên không quá đáng ngạc nhiên. Một vấn đề tồn tại trong cả 2 nghiên cứu trên chính là việc đánh giá nhân cách 1 anh A nào đó sẽ khác nhau khi người đánh giá là cha mẹ, anh chị em, bạn bè,… Nguyên nhân là do trong quá tŕnh sinh sống, mối quan hệ giữa anh A với những người này là khác nhau. Đồng thời, những người sống chung gia đ́nh anh A sẽ kết luận về anh khác với những người khác. Do đó, các nhà khoa học lập luận rằng có thể thứ bậc anh em chỉ ảnh hưởng đến với cá nhân đó trong phạm vi gia đ́nh, và tác động này không thể tham chiếu vượt khỏi phạm vi này.

Bên cạnh đó, một nghiên cứu c̣n kết luận rằng mối quan hệ anh em sẽ liên tục phát triển trong suốt đời người. Mối quan hệ này luôn được tiến triển một cách chủ động song song với những hoàn cảnh xă hội. Đây là những nhu cầu thay đổi do tác động của cạnh tranh xă hội lẫn nhu cầu sinh học trong cá nhân mỗi người.

Một số mối liên hệ tiêu biểu
http://vietsn.com/forum/attachment.php?attac hmentid=715491&stc=1&d=1419524691
Ảnh minh họa

Trí tuệ là khía cạnh đặc biệt gây tranh căi nhiều nhất. Những người ủng hộ cho rằng những đứa con đầu ḷng sẽ có điểm kiểm tra trí thông minh cao hơn. Một nguyên nhân được đưa ra là con đầu ḷng nhận được sự chú ư và nguồn lực từ cha mẹ nhiều hơn. Nhà tâm lư học nổi tiếng Robert Zajonc (1923-2008)cho biết thêm rằng con đầu ḷng c̣n thể hiện khả năng giao tiếp bằng lời nói tốt hơn so với con thứ. Nguyên nhân ông đưa ra là do con đầu tích lũy được ngôn ngữ người lớn từ sớm và nhiều hơn so với con thứ.

Một nguyên nhân khác là t́nh trạng kinh tế xă hội của gia đ́nh. Gia đ́nh càng nhỏ th́ thời gian và nguồn lực từ cha mẹ càng được mang đến cho con cái nhiều hơn. Đồng thời, tuổi sinh con của người mẹ cũng có thể là một nhân tố. Những bà mẹ trẻ có xu hướng tŕnh độ thấp, thu nhập thấp nhưng lại tạo ra gia đ́nh đông con, từ đó dẫn tới nguồn lực dành cho con cái kém hơn.

Hồi năm 2009, một nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà tâm lư học Timothy Hartshorne đă củng cố kết luận trước đó của Sulloway rằng người ta thường có nhiều điểm chung với ai đó cùng thứ bậc gia đ́nh. Hơn nữa, mối quan hệ giữa 2 người nam - nữ có cùng thứ bậc sẽ lâu dài và lăng mạn hơn.

Về mặt sức khở, người ta cũng nhận thấy rằng con đầu ḷng có khả năng hấp thụ đường kém hơn và có huyết áp vào ban ngày cao hơn con thứ. Đồng thời, con đầu ḷng có nguy cơ mắc các bệnh về trao đổi chất và tim mạch cao hơn khi trưởng thành. Các nhà khoa học cho rằng nguyên nhân có thể do sự thay đổi vật lư trong cổ tử cung người mẹ trong lần mang thai đầu tiên.

Tên đây là những lư giải về những yếu tố tương quan giữa thứ tự ra đời và những khía cạnh khác nhau về sinh học của mỗi đứa trẻ khi sinh ra. Cùng với đó là những mối tương quan khác cũng cùng một chủ đề. Đồng thời, nhiều nghiên cứu cũng đă công nhận những ư kiến trái chiều và càng nhiều tranh căi nổi lên. Hăy cùng chờ đợi đến khi các nhà khoa học giải quyết vấn đề được xem là bí ẩn tồn đọng đến ngày hôm nay.

VietSN © Sưu tầm