Hanna
01-15-2015, 08:44
Tôn Thất Hùng
Từ năm 1975, có rất nhiều các nghệ sĩ của Sài G̣n cũ bị cấm hát tạm thời hoặc vĩnh viễn. Nhiều nghệ sĩ v́ quá yêu ánh đèn sân khấu, quá nhớ khán giả cũ và cũng v́ cuộc sống khó khăn, họ đành phải cắn răng, đau khổ đổi tên để làm một người mới, bước ra sân khấu hát một cách lén lút kiếm sống. Có khi họ trôi dạt về các tỉnh lỵ nhỏ, hát chợ, hát đ́nh để đổi lấy một số tiền thù lao tượng trưng. Những mức thù lao ấy hoàn toàn không xứng đáng với tên tuổi lẫy lừng của họ trước kia, bởi v́ đó chỉ là tiền trả cho một danh xưng mới không liên quan ǵ đến cả một cuộc đời nghệ thuật và tên tuổi lớn của họ. Tôi từng được nghe các cô chú trong làng văn nghệ kể lại: vào thời điểm sau 1975, rất đông những nghệ sĩ cũ bị cấm hát, nhưng các ông bầu vẫn có cách t́m đến các nghệ sĩ này mời hát, đồng thời t́m cách lách luật và đút lót tiền cho các địa phương để thỉnh thoảng vẫn tổ chức được những đêm văn nghệ… Những đêm văn nghệ ấy thỉnh thoảng được lén lút tổ chức, nếu ở Sài G̣n bị bắt dẹp th́ họ chạy về các tỉnh miền Đông, miền Tây hoặc thậm chí về tận cùng mũi Cà Mau. Giới nghệ sĩ gọi các buổi hát như vậy là đi “hát chui”, một cách gọi rất cay đắng, chua chát và tủi buồn cho đời người làm nghệ thuật. Những nghệ sĩ bị cấm tŕnh diễn thời ấy có thể là những nữ nghệ sĩ có chồng là sĩ quan chế độ cũ đang đi tù cải tạo, những ai đă từng hát cho các chương tŕnh chiêu hồi, tâm lư chiến, các chương tŕnh phát thanh quân đội… Họ từng là những người rất nổi tiếng nhưng giờ đây họ đă phải hát như một kẻ vô danh…
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/73.jpg
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/74.jpg
Tuổi thơ của tôi lớn lên từ một khu cư xá ở Sài G̣n. Năm 1976, chính quyền phường khóm nơi ấy đă cho đốn hết các cây hoa, cây cổ thụ trong cư xá ấy để làm sân khấu lộ thiên. Rồi các chương tŕnh ca nhạc, cải lương về đây hát thường xuyên, những chương tŕnh ấy đương nhiên phải có nghệ sĩ của Sài G̣n cũ mới có thể bán vé được. Tôi c̣n nhớ các tên tuổi như Hùng Cường, Lệ Thu, Chế Linh, Thanh Lan… đôi khi được viết trên các băng-rôn quảng cáo, nhưng có khi không biết v́ lư do ǵ, các tên tuổi nổi tiếng này phải bị lấy xuống. Nếu trong trường hợp có danh ca, danh hài, các nghệ sĩ lớn bị gạch tên trên quảng cáo như vậy, th́ ông bầu Duy Ngọc, cũng là hoạt náo viên tại các đêm văn nghệ, luôn lên sân khấu thông báo và trấn an khán giả trước một đêm, rằng vẫn không có ǵ thay đổi, vẫn có những danh tài ấy. Ông xin khán giả cứ yên tâm, mời họ vẫn cứ đến mua vé. Tuy vậy, dường như cũng có những nhân vật mà ông bầu không dám xướng tên trên sân khấu v́ một lư do nào đó, ví dụ như lư lịch của họ quá “đen”, v́ họ bị xếp vào trong danh sách “phản động” … Những điều này sau này lớn lên, có cơ hội tiếp xúc với nhiều cô chú nghệ sĩ, nghe kể lại tôi mới biết.
Nhà tôi ở ngay bên trong khu vực tổ chức văn nghệ ấy, nếu muốn xem là chạy ra trước cửa xem, không phải mua vé. Thời đó tôi bé tí teo, chiều nào cũng phải hứa với các anh chị trong gia đ́nh rằng đă học xong bài vở rồi th́ mới được phép lon ton ra bên ngoài, lót dép dưới đất, chống cằm ngồi xem các tuồng cải lương, tuồng kịch và những ca sĩ tân nhạc tŕnh diễn… Tôi thường xuyên bị người ta chen lấn tới rách cả áo, tóc tai bờm xờm, có lần bị văng mất luôn một chiếc dép không thể t́m lại được… Cũng v́ thấy mỗi lần tôi ra ngoài xem văn nghệ xong, trở vào nhà là… h́nh hài tơi tả như một miếng giẻ rách. Chị tôi th́ bảo nh́n tôi nhếch nhác, te tua như cái khăn lau bàn. Bởi vậy nên gia đ́nh không muốn cho tôi ra ngoài xem nữa, tôi chỉ được phép xem từ trong nhà, tức là leo lên balcony ngồi xem. Tuy vậy tôi vẫn thích được ngồi gần sân khấu, hễ có dịp là lại lén chạy ra ngoài lót dép ngồi, vừa được xem các ca sĩ tŕnh diễn thật gần sát sân khấu, vừa được nghe người lớn xung quanh bàn chuyện, ví dụ ca sĩ Thanh Lan vừa lên sân khấu th́ bên dưới có người đă nói ngay:
– “Tui ở tù vượt biên chung với cổ nè, ở tù mà cũng c̣n điệu dữ lắm nghen”.
Hoặc nếu trên băng-rôn quảng cáo có tên Hùng Cường mà không thấy nam danh ca đến th́ thiên hạ lại kháo nhau:
– “Hùng Cường chắc đi vượt biên rồi, dễ ǵ mà chịu ở lại chứ, nghe nói ổng ra vô nhà tù như cơm bữa.”
Rồi đủ thứ các câu chuyện văn nghệ nhưng thật ra là có liên quan trực tiếp đến thời sự nóng hổi, ví dụ như họ kể cho nhau nghe chương tŕnh đài VOA họ bắt sóng được:
– “Tối hôm qua có Thanh Thúy hát, cả nhà vặn radio nhỏ nhỏ sợ tụi công an khu vực, nhưng má tui nghe hát lại nhớ ông anh hai, bả lại khóc to quá chừng.”
Người khác lại xen vào:
– “Bài hát Em C̣n Nhớ Hay Em Đă Quên bị cấm rồi, từ khi Khánh Ly hát trên đài đó, liệu hồn đừng có hát nghêu ngao mà ở tù à.”
– “Ê, nghe ǵ chưa? Băng Châu vượt biên bị hải tặc bắt cóc rồi”….
Và những câu trao đổi, những tin đồn qua lại của người dân Sài G̣n ngày ấy luôn hướng ra hải ngoại như một niềm hy vọng, hoặc vương vấn và nhớ về kỷ niệm Sài G̣n xưa cũ như một niềm tự hào. Nếu họ nghe một ca sĩ Sài G̣n đang hát nhạc “cách mạng” trên sân khấu, nhưng bài hát được diễn tả rất có hồn, rất t́nh cảm, bài hát có “đỏ” cách mấy, nhưng qua bàn tay ḥa âm của nhạc sĩ và sự tŕnh bày của ca sĩ miền Nam cũng biến ra hơi hướm “vàng, vàng” dễ nghe hơn, không giống kiểu hát của các ca sĩ miền Bắc vào; thế nào cũng có những câu chắc nịch như vầy: “Hay chứ, c̣n phải hỏi, ca sĩ “ngụy” mà, đâu có giỡn chơi được!”…
Một đêm nọ, trong khoảng thời gian chuyển cảnh của vở cải lương, một ca sĩ tân nhạc được người hoạt náo chương tŕnh giới thiệu tiếp theo. Ông ta giới thiệu một cái “tên lạ hoắc”, rồi một phụ nữ bước ra sân khấu với chiếc áo đầm màu cam thật rực rỡ. Khán giả ngồi bên dưới làm thinh làm thỉnh, có vẻ dửng dưng, chỉ có một vài tiếng nói lao xao, bàn tán… “Ủa, ai dzậy???”… “Ư trời ơi, h́nh như là…”… và họ nói ǵ nữa mà tôi nghe không rơ… Tiếng nhạc xập x́nh đă trỗi lên, rồi cô cất tiếng hát, có nhiều tiếng đàn ông con trai reo to mừng rỡ: “Túy Phượng!!! Túy Phượng!!!”…. Khi ấy v́ là sân khấu dành cho tŕnh diễn cải lương nên tất cả nhạc công đều đứng ở bên dưới – ngay phía trước sân khấu, c̣n trên sân khấu rộng lớn chỉ có một ḿnh cô ca sĩ. Cô đă cho thấy cô không hề bị lạc lơng trên ấy, sân khấu cũng không v́ chỉ có ḿnh cô mà bị trống trải. Ngược lại, người ca sĩ đă chứng tỏ cho khán giả thấy nơi cô có một bản lănh sân khấu thật tuyệt vời, rất tự tin, cô vừa hát vừa nhún nhẩy theo điệu nhạc, di chuyển đều khắp sân khấu… Giữa nhạc công và ca sĩ như được tái ngộ cùng nhau, họ như cá gặp lại nước, như những người bạn xưa gặp lại, tiếng hát, tiếng đàn, tiếng trống rất ăn khớp, vô cùng nhịp nhàng và ḥa quyện lẫn nhau. Khi ấy tôi c̣n rất bé, nhưng cũng cảm thấy giống như họ từng đă quen phong cách của nhau từ rất lâu lắm rồi th́ phải. Cô hát loại nhạc trẻ của Pháp, của Ư, của Tây Ban Nha bằng lời Việt, nhưng cứ giới thiệu là “ca khúc quốc tế” để không mang “mùi tư bản”, vốn bị cấm vào thời gian ấy. Cứ sau một bài hát là khán giả vỗ tay vang dội. Dường như hơn 2000 khán giả bên dưới đă nhận ra được ai đang đứng trên sân khấu, qua phong cách tŕnh diễn hút hồn, qua những âm điệu quen thuộc một thời và nhất là tiếng hát mộc mạc nhưng vô cùng tự tin trên khuôn mặt đẹp của cô… Sự hưởng ứng của khán giả thật là khác và đối lập với sự im lặng, thờ ơ khi năy, lúc mà cô vừa bước ra với cái “tên lạ hoắc”… Cô hát liên tục đâu ba hay bốn bài, trước khi đi vào, cô lại dùng cái “tên lạ hoắc” kia để chào từ giă, nhưng khán giả bên dưới bấy giờ đă la ó rất to như phản đối cái tên mới này, có nhiều tiếng gào: “Túy Phượng!!! Túy Phượng!!!”…..
Đó là những năm tháng rất đen tối và ngột ngạt cho văn nghệ và xă hội miền Nam sau tháng 4 năm 1975 tại Sài G̣n. Thời ấy tôi c̣n quá bé nên không dám quả quyết điều ǵ, nhưng nh́n vào phản ứng và nhận xét của hơn 2000 khán giả Sài G̣n đang ngồi bên dưới, ở xung quanh, tôi nghĩ chắc phải đúng, nhất là nếu đó là một ca sĩ có “tên lạ hoắc”, vô danh tiểu tốt th́ đă không được ông bầu Duy Ngọc, một ông bầu kiêm hoạt náo viên mà tôi nghe nói rất nổi tiếng của Sài G̣n cũ, mời hát liên tục ba đến bốn bài hát, và nếu đó không phải là một danh ca từng dạn dĩ trên sân khấu th́ cô đă không thể nào tŕnh diễn vô cùng tự tin, có khả năng kích động được đám đông khán giả bên dưới chỉ sau vài câu hát….
Và cũng từ buổi tối hôm ấy, thằng bé tôi bắt đầu để ư xem Túy Phượng là ai mà khán giả họ quư mến cô như vậy. Tôi cố chú ư ḍ t́m tên cô trên các trang báo văn nghệ, trên các tấm bích chương của các đoàn hát… tuyệt đối không hề có. Nhưng khi tôi hỏi thăm Ba, Mẹ, các cô chú đến nhà chơi, ai cũng nói: “Cô Túy Phượng nổi tiếng lắm đó con, tại con c̣n nhỏ nên không biết đó thôi. Khi nào lớn lên, con sẽ hiểu tại sao cô ấy không được xuất hiện nữa”.
Rồi thời gian trôi qua, tôi lớn lên chút nữa, vượt biên xa rời quê hương ở tuổi niên thiếu một thân, một ḿnh. Cuộc sống mới cứ làm tôi phải bơi theo với bài vở, với những kỳ thi cử và cơm áo. Trong thời gian định cư ở Canada, tôi đọc báo, biết rằng có nhiều nghệ sĩ lẫy lừng của Sài G̣n ngày xưa đă đến bến bờ tự do, đến trước tôi hoặc sau tôi, hầu hết họ đều đi hát trở lại. Tôi cứ ngồi đếm nhẩm xem những tên tuổi nào tôi đă từng được xem lúc c̣n bé thơ sau năm 1975, trong giai đoạn họ đi “hát chui” ấy… Bỗng nhiên tôi nhớ đến buổi hát ḿnh được xem năm xưa, đến cô ca sĩ đă làm cho cả đám đông hơn 2000 khán giả dậy sóng vỗ tay và la hét vang trời, nhớ đến những tiếng la gào mừng rỡ của khán giả Sài G̣n với cô, tôi lại đi ḍ hỏi, t́m hiểu xem danh ca – kịch sĩ Túy Phượng bây giờ ra sao… Sau này, người ta cho tôi biết Túy Phượng chết rồi, cô chết tại Sài G̣n, chết trong âm thầm, lặng lẽ và nghèo khó. Có người kể, họ từng gặp cô đẩy xe bán bánh ḿ ở chợ Bà Chiểu cùng với mẹ là nữ kịch sĩ và tài tử màn bạc nổi tiếng Túy Hoa. Cũng có người nói sau này cô hành nghề uốn tóc tại gia… Trước khi hai mẹ con cô nhắm mắt, tên tuổi của người nghệ sĩ vẫn không hề được trả lại một cách công bằng, đúng chỗ!!!
Tôn Thất Hùng
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/75.jpg
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/76.jpg
Từ năm 1975, có rất nhiều các nghệ sĩ của Sài G̣n cũ bị cấm hát tạm thời hoặc vĩnh viễn. Nhiều nghệ sĩ v́ quá yêu ánh đèn sân khấu, quá nhớ khán giả cũ và cũng v́ cuộc sống khó khăn, họ đành phải cắn răng, đau khổ đổi tên để làm một người mới, bước ra sân khấu hát một cách lén lút kiếm sống. Có khi họ trôi dạt về các tỉnh lỵ nhỏ, hát chợ, hát đ́nh để đổi lấy một số tiền thù lao tượng trưng. Những mức thù lao ấy hoàn toàn không xứng đáng với tên tuổi lẫy lừng của họ trước kia, bởi v́ đó chỉ là tiền trả cho một danh xưng mới không liên quan ǵ đến cả một cuộc đời nghệ thuật và tên tuổi lớn của họ. Tôi từng được nghe các cô chú trong làng văn nghệ kể lại: vào thời điểm sau 1975, rất đông những nghệ sĩ cũ bị cấm hát, nhưng các ông bầu vẫn có cách t́m đến các nghệ sĩ này mời hát, đồng thời t́m cách lách luật và đút lót tiền cho các địa phương để thỉnh thoảng vẫn tổ chức được những đêm văn nghệ… Những đêm văn nghệ ấy thỉnh thoảng được lén lút tổ chức, nếu ở Sài G̣n bị bắt dẹp th́ họ chạy về các tỉnh miền Đông, miền Tây hoặc thậm chí về tận cùng mũi Cà Mau. Giới nghệ sĩ gọi các buổi hát như vậy là đi “hát chui”, một cách gọi rất cay đắng, chua chát và tủi buồn cho đời người làm nghệ thuật. Những nghệ sĩ bị cấm tŕnh diễn thời ấy có thể là những nữ nghệ sĩ có chồng là sĩ quan chế độ cũ đang đi tù cải tạo, những ai đă từng hát cho các chương tŕnh chiêu hồi, tâm lư chiến, các chương tŕnh phát thanh quân đội… Họ từng là những người rất nổi tiếng nhưng giờ đây họ đă phải hát như một kẻ vô danh…
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/73.jpg
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/74.jpg
Tuổi thơ của tôi lớn lên từ một khu cư xá ở Sài G̣n. Năm 1976, chính quyền phường khóm nơi ấy đă cho đốn hết các cây hoa, cây cổ thụ trong cư xá ấy để làm sân khấu lộ thiên. Rồi các chương tŕnh ca nhạc, cải lương về đây hát thường xuyên, những chương tŕnh ấy đương nhiên phải có nghệ sĩ của Sài G̣n cũ mới có thể bán vé được. Tôi c̣n nhớ các tên tuổi như Hùng Cường, Lệ Thu, Chế Linh, Thanh Lan… đôi khi được viết trên các băng-rôn quảng cáo, nhưng có khi không biết v́ lư do ǵ, các tên tuổi nổi tiếng này phải bị lấy xuống. Nếu trong trường hợp có danh ca, danh hài, các nghệ sĩ lớn bị gạch tên trên quảng cáo như vậy, th́ ông bầu Duy Ngọc, cũng là hoạt náo viên tại các đêm văn nghệ, luôn lên sân khấu thông báo và trấn an khán giả trước một đêm, rằng vẫn không có ǵ thay đổi, vẫn có những danh tài ấy. Ông xin khán giả cứ yên tâm, mời họ vẫn cứ đến mua vé. Tuy vậy, dường như cũng có những nhân vật mà ông bầu không dám xướng tên trên sân khấu v́ một lư do nào đó, ví dụ như lư lịch của họ quá “đen”, v́ họ bị xếp vào trong danh sách “phản động” … Những điều này sau này lớn lên, có cơ hội tiếp xúc với nhiều cô chú nghệ sĩ, nghe kể lại tôi mới biết.
Nhà tôi ở ngay bên trong khu vực tổ chức văn nghệ ấy, nếu muốn xem là chạy ra trước cửa xem, không phải mua vé. Thời đó tôi bé tí teo, chiều nào cũng phải hứa với các anh chị trong gia đ́nh rằng đă học xong bài vở rồi th́ mới được phép lon ton ra bên ngoài, lót dép dưới đất, chống cằm ngồi xem các tuồng cải lương, tuồng kịch và những ca sĩ tân nhạc tŕnh diễn… Tôi thường xuyên bị người ta chen lấn tới rách cả áo, tóc tai bờm xờm, có lần bị văng mất luôn một chiếc dép không thể t́m lại được… Cũng v́ thấy mỗi lần tôi ra ngoài xem văn nghệ xong, trở vào nhà là… h́nh hài tơi tả như một miếng giẻ rách. Chị tôi th́ bảo nh́n tôi nhếch nhác, te tua như cái khăn lau bàn. Bởi vậy nên gia đ́nh không muốn cho tôi ra ngoài xem nữa, tôi chỉ được phép xem từ trong nhà, tức là leo lên balcony ngồi xem. Tuy vậy tôi vẫn thích được ngồi gần sân khấu, hễ có dịp là lại lén chạy ra ngoài lót dép ngồi, vừa được xem các ca sĩ tŕnh diễn thật gần sát sân khấu, vừa được nghe người lớn xung quanh bàn chuyện, ví dụ ca sĩ Thanh Lan vừa lên sân khấu th́ bên dưới có người đă nói ngay:
– “Tui ở tù vượt biên chung với cổ nè, ở tù mà cũng c̣n điệu dữ lắm nghen”.
Hoặc nếu trên băng-rôn quảng cáo có tên Hùng Cường mà không thấy nam danh ca đến th́ thiên hạ lại kháo nhau:
– “Hùng Cường chắc đi vượt biên rồi, dễ ǵ mà chịu ở lại chứ, nghe nói ổng ra vô nhà tù như cơm bữa.”
Rồi đủ thứ các câu chuyện văn nghệ nhưng thật ra là có liên quan trực tiếp đến thời sự nóng hổi, ví dụ như họ kể cho nhau nghe chương tŕnh đài VOA họ bắt sóng được:
– “Tối hôm qua có Thanh Thúy hát, cả nhà vặn radio nhỏ nhỏ sợ tụi công an khu vực, nhưng má tui nghe hát lại nhớ ông anh hai, bả lại khóc to quá chừng.”
Người khác lại xen vào:
– “Bài hát Em C̣n Nhớ Hay Em Đă Quên bị cấm rồi, từ khi Khánh Ly hát trên đài đó, liệu hồn đừng có hát nghêu ngao mà ở tù à.”
– “Ê, nghe ǵ chưa? Băng Châu vượt biên bị hải tặc bắt cóc rồi”….
Và những câu trao đổi, những tin đồn qua lại của người dân Sài G̣n ngày ấy luôn hướng ra hải ngoại như một niềm hy vọng, hoặc vương vấn và nhớ về kỷ niệm Sài G̣n xưa cũ như một niềm tự hào. Nếu họ nghe một ca sĩ Sài G̣n đang hát nhạc “cách mạng” trên sân khấu, nhưng bài hát được diễn tả rất có hồn, rất t́nh cảm, bài hát có “đỏ” cách mấy, nhưng qua bàn tay ḥa âm của nhạc sĩ và sự tŕnh bày của ca sĩ miền Nam cũng biến ra hơi hướm “vàng, vàng” dễ nghe hơn, không giống kiểu hát của các ca sĩ miền Bắc vào; thế nào cũng có những câu chắc nịch như vầy: “Hay chứ, c̣n phải hỏi, ca sĩ “ngụy” mà, đâu có giỡn chơi được!”…
Một đêm nọ, trong khoảng thời gian chuyển cảnh của vở cải lương, một ca sĩ tân nhạc được người hoạt náo chương tŕnh giới thiệu tiếp theo. Ông ta giới thiệu một cái “tên lạ hoắc”, rồi một phụ nữ bước ra sân khấu với chiếc áo đầm màu cam thật rực rỡ. Khán giả ngồi bên dưới làm thinh làm thỉnh, có vẻ dửng dưng, chỉ có một vài tiếng nói lao xao, bàn tán… “Ủa, ai dzậy???”… “Ư trời ơi, h́nh như là…”… và họ nói ǵ nữa mà tôi nghe không rơ… Tiếng nhạc xập x́nh đă trỗi lên, rồi cô cất tiếng hát, có nhiều tiếng đàn ông con trai reo to mừng rỡ: “Túy Phượng!!! Túy Phượng!!!”…. Khi ấy v́ là sân khấu dành cho tŕnh diễn cải lương nên tất cả nhạc công đều đứng ở bên dưới – ngay phía trước sân khấu, c̣n trên sân khấu rộng lớn chỉ có một ḿnh cô ca sĩ. Cô đă cho thấy cô không hề bị lạc lơng trên ấy, sân khấu cũng không v́ chỉ có ḿnh cô mà bị trống trải. Ngược lại, người ca sĩ đă chứng tỏ cho khán giả thấy nơi cô có một bản lănh sân khấu thật tuyệt vời, rất tự tin, cô vừa hát vừa nhún nhẩy theo điệu nhạc, di chuyển đều khắp sân khấu… Giữa nhạc công và ca sĩ như được tái ngộ cùng nhau, họ như cá gặp lại nước, như những người bạn xưa gặp lại, tiếng hát, tiếng đàn, tiếng trống rất ăn khớp, vô cùng nhịp nhàng và ḥa quyện lẫn nhau. Khi ấy tôi c̣n rất bé, nhưng cũng cảm thấy giống như họ từng đă quen phong cách của nhau từ rất lâu lắm rồi th́ phải. Cô hát loại nhạc trẻ của Pháp, của Ư, của Tây Ban Nha bằng lời Việt, nhưng cứ giới thiệu là “ca khúc quốc tế” để không mang “mùi tư bản”, vốn bị cấm vào thời gian ấy. Cứ sau một bài hát là khán giả vỗ tay vang dội. Dường như hơn 2000 khán giả bên dưới đă nhận ra được ai đang đứng trên sân khấu, qua phong cách tŕnh diễn hút hồn, qua những âm điệu quen thuộc một thời và nhất là tiếng hát mộc mạc nhưng vô cùng tự tin trên khuôn mặt đẹp của cô… Sự hưởng ứng của khán giả thật là khác và đối lập với sự im lặng, thờ ơ khi năy, lúc mà cô vừa bước ra với cái “tên lạ hoắc”… Cô hát liên tục đâu ba hay bốn bài, trước khi đi vào, cô lại dùng cái “tên lạ hoắc” kia để chào từ giă, nhưng khán giả bên dưới bấy giờ đă la ó rất to như phản đối cái tên mới này, có nhiều tiếng gào: “Túy Phượng!!! Túy Phượng!!!”…..
Đó là những năm tháng rất đen tối và ngột ngạt cho văn nghệ và xă hội miền Nam sau tháng 4 năm 1975 tại Sài G̣n. Thời ấy tôi c̣n quá bé nên không dám quả quyết điều ǵ, nhưng nh́n vào phản ứng và nhận xét của hơn 2000 khán giả Sài G̣n đang ngồi bên dưới, ở xung quanh, tôi nghĩ chắc phải đúng, nhất là nếu đó là một ca sĩ có “tên lạ hoắc”, vô danh tiểu tốt th́ đă không được ông bầu Duy Ngọc, một ông bầu kiêm hoạt náo viên mà tôi nghe nói rất nổi tiếng của Sài G̣n cũ, mời hát liên tục ba đến bốn bài hát, và nếu đó không phải là một danh ca từng dạn dĩ trên sân khấu th́ cô đă không thể nào tŕnh diễn vô cùng tự tin, có khả năng kích động được đám đông khán giả bên dưới chỉ sau vài câu hát….
Và cũng từ buổi tối hôm ấy, thằng bé tôi bắt đầu để ư xem Túy Phượng là ai mà khán giả họ quư mến cô như vậy. Tôi cố chú ư ḍ t́m tên cô trên các trang báo văn nghệ, trên các tấm bích chương của các đoàn hát… tuyệt đối không hề có. Nhưng khi tôi hỏi thăm Ba, Mẹ, các cô chú đến nhà chơi, ai cũng nói: “Cô Túy Phượng nổi tiếng lắm đó con, tại con c̣n nhỏ nên không biết đó thôi. Khi nào lớn lên, con sẽ hiểu tại sao cô ấy không được xuất hiện nữa”.
Rồi thời gian trôi qua, tôi lớn lên chút nữa, vượt biên xa rời quê hương ở tuổi niên thiếu một thân, một ḿnh. Cuộc sống mới cứ làm tôi phải bơi theo với bài vở, với những kỳ thi cử và cơm áo. Trong thời gian định cư ở Canada, tôi đọc báo, biết rằng có nhiều nghệ sĩ lẫy lừng của Sài G̣n ngày xưa đă đến bến bờ tự do, đến trước tôi hoặc sau tôi, hầu hết họ đều đi hát trở lại. Tôi cứ ngồi đếm nhẩm xem những tên tuổi nào tôi đă từng được xem lúc c̣n bé thơ sau năm 1975, trong giai đoạn họ đi “hát chui” ấy… Bỗng nhiên tôi nhớ đến buổi hát ḿnh được xem năm xưa, đến cô ca sĩ đă làm cho cả đám đông hơn 2000 khán giả dậy sóng vỗ tay và la hét vang trời, nhớ đến những tiếng la gào mừng rỡ của khán giả Sài G̣n với cô, tôi lại đi ḍ hỏi, t́m hiểu xem danh ca – kịch sĩ Túy Phượng bây giờ ra sao… Sau này, người ta cho tôi biết Túy Phượng chết rồi, cô chết tại Sài G̣n, chết trong âm thầm, lặng lẽ và nghèo khó. Có người kể, họ từng gặp cô đẩy xe bán bánh ḿ ở chợ Bà Chiểu cùng với mẹ là nữ kịch sĩ và tài tử màn bạc nổi tiếng Túy Hoa. Cũng có người nói sau này cô hành nghề uốn tóc tại gia… Trước khi hai mẹ con cô nhắm mắt, tên tuổi của người nghệ sĩ vẫn không hề được trả lại một cách công bằng, đúng chỗ!!!
Tôn Thất Hùng
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/75.jpg
http://intermati.com/hanna/2015/01m/15d/76.jpg