Hanna
10-15-2015, 08:48
Từ chế độ trước có tên Sài G̣n th́ đă là ḥn ngọc viễn đông, nhưng bây giờ tụt lùi rất nhiều muốn trở lại như xưa thực sự rất khó. Nếu không tập trung kinh tế th́ không khả thi chút nào. Cùng vietbf.com khám phá thêm.
Khoảng cách của TP HCM với các thành phố châu Á, kể cả thành phố xếp hạng ngay trước là Manila của Philippines vẫn rất xa. Giải pháp để rút ngắn khoảng cách không quá khó.
Cuối tháng 8/2015, TS Huỳnh Thế Du, Giám đốc đào tạo Chương tŕnh giảng dạy kinh tế Fulbright, cùng 3 chuyên gia khác báo cáo Đề tài nghiên cứu “Đánh giá sức mạnh cạnh tranh của TP HCM và gợi ư định hướng chiến lược phát triển đến năm 2025, tầm nh́n 2045” cho lănh đạo thành phố. Loạt bài phân tích ông gửi riêng cho Zing.vn giúp h́nh dung rơ hơn sự phát triển của TP HCM.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/79.jpg
Thành phố đáng sống cần ḷng dân ủng hộ
Sáng 14/10, TP HCM khai mạc Đại hội Đảng bộ lần thứ X - đại hội được kỳ vọng đưa ra những quyết sách tạo động lực cho thời kỳ phát triển mới của thành phố, và cả nước.
Những kết quả phân tích dựa trên bối cảnh trong nước và so sánh với một số thành phố trong khu vực về sức cạnh tranh cũng như những vấn đề liên quan cho thấy trong nước từ khía cạnh trung tâm kinh tế và thương mại th́ TPHCM giữ vị trí số 1 từ trước đến nay. Với những lợi thế và vị trí hiện nay, khả năng một địa phương nào đó có thể vượt qua TPHCM để trở thành dẫn đầu trong một vài thập kỷ tới là không cao.
Giống như nhiều thành phố đang phát triển khác, những bất cập, trục trặc trong công tác quy hoạch và quản lư đô thị là không thể tránh khỏi. Trong Tờ tŕnh tŕnh Bộ Chính trị năm 2012 và được đăng tải rộng răi, TP HCM đă thẳng thắn thừa nhận: “Kết cấu hạ tầng vốn đă yếu kém, ngày càng quá tải, bất cập, ngày càng gây bức xúc cho nhân dân, cản trở mục tiêu tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân; quy hoạch và quản lư đô thị chưa theo kịp tốc độ phát triển và c̣n nhiều yếu kém".
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/80.png
Đứng thấp nhất trong nhóm 12 thành phố châu Á
Tuy nhiên, nh́n ra bên ngoài và ở góc độ phát triển hướng tới một đô thị thịnh vượng được thể hiện qua hai tiêu chí là cạnh tranh (competitiveness) và đáng sống (livability), cho dù về vị trí địa lư, quy mô dân số và diện tích cũng như lịch sử h́nh thành không có nhiều khác biệt, nhưng TP HCM có vị trí rất thấp. Thấp nhất so với 12 thành phố trong khu vực – nhóm có thể xem là đối thủ cạnh tranh hay mục tiêu hướng đến của TP HCM.
Khoảng cách về tŕnh độ phát triển cũng như môi trường sống của TP HCM đến các thành phố khác, kể cả thành phố xếp ngay trước đó là Manila của Philippines vẫn c̣n rất xa.
Ba vấn đề cản trở
Có nhiều vấn đề có thể nêu ra, nhưng một trong những nguyên nhân cơ bản làm cho khoảng cách c̣n lớn là do TP HCM vẫn chưa thể phát huy tốt nhất các lợi thế cũng như khai thác được các tiềm năng của ḿnh. Điều này cũng chỉ ra ngụ ư rằng dư địa tăng trưởng và phát triển cho TP HCM c̣n rất lớn và khả năng tiến kịp các thành phố khác trong khu vực là hoàn toàn khả thi.
Nếu thành phố xác định được hướng đi đúng và cách làm phù hợp cộng với một cơ chế phân bổ ngân sách cũng như sự chủ động hợp lư cho thành phố từ trung ương th́ 10 năm là đủ để tạo ra những thay đổi hay nền tảng căn bản của một đô thị hiện đại và 30 năm cũng sẽ là đủ để chuyển từ một đô thị ở thế giới thứ ba sang thế giới thứ nhất. Đây không phải là giấc mơ viễn vông phi thực tế bởi nhiều nơi như Singapore, Seoul hay Đài Bắc đă làm được.
Nh́n ở góc độ bộ máy quản lư và cơ chế vận hành thành phố, có ít nhất ba vấn đề then chốt cản trở khả năng khai thác tiềm năng và lợi thế của thành phố mà nguyên nhân cơ bản của nó là cơ chế chính sách phần lớn được quyết định bởi Trung ương hay chính sách chung của cả nước.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/81.jpg
Khu đô thị mới ở Q.7, TP HCM Ảnh: Max Hồ
Thứ nhất, với cơ chế đánh giá và bổ nhiệm cán bộ theo nguyên tắc “không sai” chứ không phải “hiệu quả tổng thể” cộng với việc không phân định rơ ràng trách nhiệm và quyền hạn đă vô h́nh trung làm triệt tiêu phần lớn khả năng sáng tạo của cán bộ. Cũng như không tạo động lực thôi thúc họ nghĩ ra cách làm mới nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh của thực tiễn công việc. Phản ứng thường thấy của công chức là tŕnh lên trên rồi chờ.
Thứ hai, số liệu thống kê không đủ độ tin cậy làm cơ sở cho việc hoạch định và đánh giá chính sách.
Thứ ba, công tác quy hoạch và lập kế hoạch không thể hiện được vai tṛ cần thiết của chúng.
Hậu quả là mọi thứ cứ giẫm chân tại chỗ và nhiều trường hợp gây ra sự kém hiệu quả hay lăng phí rất lớn. Ngay cả lănh đạo cao cấp của thành phố vẫn phải dành phần rất lớn thời gian cho các vấn đề sự vụ nên không c̣n đủ thời gian cần thiết cho việc định h́nh ra những đường hướng phát triển dài hạn và tổng thể cho thành phố.
Cụ thể hóa hay h́nh tượng hóa mục tiêu và tầm nh́n
Cấp độ hoạch định chiến lược thời gian qua thành phố cũng chỉ có thể đưa ra được mục tiêu hay tầm nh́n cho tương lai rất chung chung: “Xây dựng TP HCM văn minh, hiện đại với vai tṛ đô thị đặc biệt, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa…”.
Cả bộ máy chính quyền đang phải tập trung phần lớn nguồn lực vào các vấn đề sự vụ hàng ngày nên mọi thứ trông như luôn bị quá tải nhưng thực sự lại không được vận hành hiệu quả.
Việc không thể cụ thể hóa hay h́nh tượng hóa mục tiêu và tầm nh́n của thành phố để sao cho đa phần người dân có thể hiểu được đang là một rào cản rất lớn khiến cho người dân khó có thể tham gia và đóng góp tích cực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển của thành phố.
Báo cáo đánh giá năng lực cạnh tranh của các thành phố của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) năm 2014 đă chỉ ra hai yếu tố then chốt cho sự thịnh vượng của thành phố là: 1) khắc phục t́nh trạng cả bộ máy tập trung vào các công việc sự vụ hàng ngày, và 2) mục tiêu và tầm nh́n rơ ràng và dễ hiểu làm cho đại bộ phận người dân có thể h́nh dung để cảm thấy niềm tin và kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng.
Lư Quang Diệu đă làm rất tốt hai điều này với Singapore, cũng như Lee Muyng Park đă làm rất tốt với Seoul khi triển khai dự án khôi phục lại ḍng sông ở trung tâm thành phố.
Muốn thành cỗ máy tăng trưởng phải tăng phân bổ ngân sách gấp 3 lần
Trục trặc quan trọng thứ hai là cơ chế phân bổ ngân sách hiện nay làm cho TP HCM không có đủ nguồn lực cần thiết để tạo các tiền đề cất cánh.
Mục tiêu của bất kỳ một quốc gia nào cũng là tạo đủ việc làm và sinh kế bền vững cho người dân. Trong đó, việc làm cho lực lượng lao động có kỹ năng là then chốt v́ họ tạo ra nhiều giá trị gia tăng cao đi kèm với việc làm cho lao động phổ thông sẽ nhiều hơn.
Đô thị hóa và công nghiệp hóa là công thức xử lư vấn đề này và là con đường đi đến thịnh vượng. Các quốc gia đă trở nên phát triển, trong giai đoạn đầu họ đă dành nhiều nguồn lực cho những vùng đô thị có khả năng phát triển, tạo ra nhiều giá trị gia tăng và việc làm hơn.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/82.jpg
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/83.jpg
Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hong Kong và Singapore là những điển h́nh. Trong giai đoạn đầu họ đă dành nguồn lực rất nhiều cho các trung tâm, đặc biệt là các siêu đô thị và sự thần kỳ đă xảy ra. Động lực của các nền kinh tế này chính là các vùng siêu đô thị như Tokyo, Osaka ở Nhật, Seoul và Busan ở Hàn Quốc, Đài Bắc và Cao Hùng ở Đài Loan.
Sự bùng nổ của Trung Quốc trong thời gian qua cũng theo công thức này. Nhờ một nguồn lực rất lớn dành cho các trung tâm mà chỉ trong một thời gian ngắn các đô thị đă trở thành cỗ máy tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc. Thượng Hải là một ví dụ điển h́nh.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/84.jpg
Một nút giao thông nhiều tầng ở Thượng Hải, Trung Quốc Ảnh: Reuters
Cho dù chi tiêu ngân sách quốc gia của Trung Quốc thường dưới 20% GDP, nhưng chi tiêu ngân sách của Thượng Hải trong nhiều năm qua lại thường xuyên trên 21% GDP. Ví dụ, năm 2013, chi ngân sách của họ lên đến 453 tỷ RMB, tương đương với 21% GRDP (2.160 tỷ RMB) của họ.
Chính quyền Thượng Hải đă chủ động xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng quan trọng phục vụ sự phát triển không chỉ riêng ḿnh mà c̣n tạo động lực cho nền kinh tế Trung Quốc cất cánh. Thượng Hải đă trở thành thành phố có sức cạnh tranh toàn cầu.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/85.jpg
Có một sự tương phản rất rơ ở Việt Nam mà đặc biệt là vùng TP.HCM - trung tâm kinh tế, thương mại quan trọng nhất của cả nước. Thay v́ được dành nhiều nguồn lực để phát huy tiềm năng và lợi thế nhằm có thể cạnh tranh quốc tế, vùng TP HCM đang bị vắt kiệt mà hậu quả là thành phố không thể phát triển và rút ngắn khoảng cách với các thành phố trong khu vực.
Trong khoảng hai thập kỷ qua, cho dù đă tạo ra gần 20% GDP và khoảng 30% ngân sách quốc gia nhưng TP HCM chỉ được giữ lại khoảng ¼ nguồn thu, tính ra chưa đến 7% GDP. Con số này chỉ bằng khoảng 30% của Thượng Hải hay Hong Kong và chỉ bằng một nửa Singapore, trong khi chi ngân sách quốc gia b́nh quân của Việt Nam trong cùng giai đoạn lên đến 29% GDP, gấp hai lần Singapore, 1.5 lần Trung Quốc và Hong Kong.
Nếu tính con số chi ngân sách lạc quan nhất là quyết toán năm 2012 của Bộ Tài Chính là gần 59.800 tỷ đồng (sau khi loại trừ chi chuyển nguồn) so 591.000 tỷ đồng GRDP th́ tỷ lệ cũng chỉ khoảng 10%.
Công bằng mà nói, với sự trục trặc của hai yếu tố then chốt nêu trên, việc đạt được những kết quả như hiện nay của thành phố đă là một nỗ lực rất lớn. Tuy nhiên, để xây dựng được một thành phố hiện đại, không thể để bộ máy chỉ tập trung vào các vấn đề sự vụ hay dựa vào “giải pháp cầu vượt”. Thay vào đó, cần phải khắc phục những trục trặc nêu trên và điểm tích cực này là các vấn đề đều có thể khắc phục để bộ máy trở nên hiệu quả hơn.
Sức ép từ bên ngoài và bên trong
Nh́n trên b́nh diện quốc tế, trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, các đô thị trở thành các trung tâm kinh tế và là những nơi có sức cạnh tranh nhất.
Báo cáo Năng lực cạnh tranh của các thành phố của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2014 cũng đă chỉ ra sáu siêu xu hướng toàn cầu sẽ chi phối xu hướng đô thị hóa hay sự phát triển của các thành phố trong tương lai, bao gồm:
Đô thị hóa, thay đổi dân số học và tầng lớp trung lưu mới nổi
Gia tăng bất b́nh đẳng
Thách thức phát triển bền vững
Thay đổi công nghệ
Các cụm ngành và chuỗi giá trị toàn cầu
Thay đổi trong cách thức quản trị
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/86.jpg
Tất cả các đô thị lớn đều xác định đối thủ cạnh tranh chính của họ là các đô thị lớn khác, nhất là các đô thị trong khu vực có những yếu tố tương tự.
Trong cuộc đua giành giật nguồn lực và thị trường, TP HCM đang và sẽ chịu những sức ép rất lớn từ các đô thị khác. Những đô thị có quy mô và mức phát triển hơn đang có nhiều lợi thế trong khi các đô thị phía sau đang tiến lên rất nhanh.
Đây là một thách thức hay sức ép rất lớn đối với TP HCM, nhất là trong bối cảnh cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) đang được h́nh thành, Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dương (TPP) được thông qua, rất nhiều rào cản dần được gỡ bỏ. Hơn lúc nào hết sức ép của hội nhập, của cạnh tranh đang rất lớn đối với TP HCM nói riêng và Việt Nam nói chung. Giai đoạn 2015 - 2016 có thể xem là thời khắc rất quan trọng đối với Việt Nam v́ Đại hội XII sẽ diễn ra và khả năng sức ép đổi mới với những cách làm mới đang rất lớn. Đối với TP HCM, nơi kỳ vọng là người tiên phong th́ sức ép và thách thức c̣n lớn hơn nhiều.
Tầm nh́n cho TP HCM 30 năm tới
TP HCM sẽ chọn tầm nh́n, mục tiêu nào để hướng đến trong chặng đường phát triển 30 năm tới? TP HCM cần thể hiện sự “tư duy vùng kinh tế”, để cả vùng kinh tế cùng bật lên.
Thành phố đáng sống cần ḷng dân ủng hộ
Sáng 14/10, TP HCM khai mạc Đại hội Đảng bộ lần thứ X - đại hội được kỳ vọng đưa ra những quyết sách tạo động lực cho thời kỳ phát triển mới của thành phố, và cả nước.
TS Huỳnh Thế Du, Giám đốc đào tạo chương tŕnh giảng dạy kinh tế Fulbright
Khoảng cách của TP HCM với các thành phố châu Á, kể cả thành phố xếp hạng ngay trước là Manila của Philippines vẫn rất xa. Giải pháp để rút ngắn khoảng cách không quá khó.
Cuối tháng 8/2015, TS Huỳnh Thế Du, Giám đốc đào tạo Chương tŕnh giảng dạy kinh tế Fulbright, cùng 3 chuyên gia khác báo cáo Đề tài nghiên cứu “Đánh giá sức mạnh cạnh tranh của TP HCM và gợi ư định hướng chiến lược phát triển đến năm 2025, tầm nh́n 2045” cho lănh đạo thành phố. Loạt bài phân tích ông gửi riêng cho Zing.vn giúp h́nh dung rơ hơn sự phát triển của TP HCM.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/79.jpg
Thành phố đáng sống cần ḷng dân ủng hộ
Sáng 14/10, TP HCM khai mạc Đại hội Đảng bộ lần thứ X - đại hội được kỳ vọng đưa ra những quyết sách tạo động lực cho thời kỳ phát triển mới của thành phố, và cả nước.
Những kết quả phân tích dựa trên bối cảnh trong nước và so sánh với một số thành phố trong khu vực về sức cạnh tranh cũng như những vấn đề liên quan cho thấy trong nước từ khía cạnh trung tâm kinh tế và thương mại th́ TPHCM giữ vị trí số 1 từ trước đến nay. Với những lợi thế và vị trí hiện nay, khả năng một địa phương nào đó có thể vượt qua TPHCM để trở thành dẫn đầu trong một vài thập kỷ tới là không cao.
Giống như nhiều thành phố đang phát triển khác, những bất cập, trục trặc trong công tác quy hoạch và quản lư đô thị là không thể tránh khỏi. Trong Tờ tŕnh tŕnh Bộ Chính trị năm 2012 và được đăng tải rộng răi, TP HCM đă thẳng thắn thừa nhận: “Kết cấu hạ tầng vốn đă yếu kém, ngày càng quá tải, bất cập, ngày càng gây bức xúc cho nhân dân, cản trở mục tiêu tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống nhân dân; quy hoạch và quản lư đô thị chưa theo kịp tốc độ phát triển và c̣n nhiều yếu kém".
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/80.png
Đứng thấp nhất trong nhóm 12 thành phố châu Á
Tuy nhiên, nh́n ra bên ngoài và ở góc độ phát triển hướng tới một đô thị thịnh vượng được thể hiện qua hai tiêu chí là cạnh tranh (competitiveness) và đáng sống (livability), cho dù về vị trí địa lư, quy mô dân số và diện tích cũng như lịch sử h́nh thành không có nhiều khác biệt, nhưng TP HCM có vị trí rất thấp. Thấp nhất so với 12 thành phố trong khu vực – nhóm có thể xem là đối thủ cạnh tranh hay mục tiêu hướng đến của TP HCM.
Khoảng cách về tŕnh độ phát triển cũng như môi trường sống của TP HCM đến các thành phố khác, kể cả thành phố xếp ngay trước đó là Manila của Philippines vẫn c̣n rất xa.
Ba vấn đề cản trở
Có nhiều vấn đề có thể nêu ra, nhưng một trong những nguyên nhân cơ bản làm cho khoảng cách c̣n lớn là do TP HCM vẫn chưa thể phát huy tốt nhất các lợi thế cũng như khai thác được các tiềm năng của ḿnh. Điều này cũng chỉ ra ngụ ư rằng dư địa tăng trưởng và phát triển cho TP HCM c̣n rất lớn và khả năng tiến kịp các thành phố khác trong khu vực là hoàn toàn khả thi.
Nếu thành phố xác định được hướng đi đúng và cách làm phù hợp cộng với một cơ chế phân bổ ngân sách cũng như sự chủ động hợp lư cho thành phố từ trung ương th́ 10 năm là đủ để tạo ra những thay đổi hay nền tảng căn bản của một đô thị hiện đại và 30 năm cũng sẽ là đủ để chuyển từ một đô thị ở thế giới thứ ba sang thế giới thứ nhất. Đây không phải là giấc mơ viễn vông phi thực tế bởi nhiều nơi như Singapore, Seoul hay Đài Bắc đă làm được.
Nh́n ở góc độ bộ máy quản lư và cơ chế vận hành thành phố, có ít nhất ba vấn đề then chốt cản trở khả năng khai thác tiềm năng và lợi thế của thành phố mà nguyên nhân cơ bản của nó là cơ chế chính sách phần lớn được quyết định bởi Trung ương hay chính sách chung của cả nước.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/81.jpg
Khu đô thị mới ở Q.7, TP HCM Ảnh: Max Hồ
Thứ nhất, với cơ chế đánh giá và bổ nhiệm cán bộ theo nguyên tắc “không sai” chứ không phải “hiệu quả tổng thể” cộng với việc không phân định rơ ràng trách nhiệm và quyền hạn đă vô h́nh trung làm triệt tiêu phần lớn khả năng sáng tạo của cán bộ. Cũng như không tạo động lực thôi thúc họ nghĩ ra cách làm mới nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh của thực tiễn công việc. Phản ứng thường thấy của công chức là tŕnh lên trên rồi chờ.
Thứ hai, số liệu thống kê không đủ độ tin cậy làm cơ sở cho việc hoạch định và đánh giá chính sách.
Thứ ba, công tác quy hoạch và lập kế hoạch không thể hiện được vai tṛ cần thiết của chúng.
Hậu quả là mọi thứ cứ giẫm chân tại chỗ và nhiều trường hợp gây ra sự kém hiệu quả hay lăng phí rất lớn. Ngay cả lănh đạo cao cấp của thành phố vẫn phải dành phần rất lớn thời gian cho các vấn đề sự vụ nên không c̣n đủ thời gian cần thiết cho việc định h́nh ra những đường hướng phát triển dài hạn và tổng thể cho thành phố.
Cụ thể hóa hay h́nh tượng hóa mục tiêu và tầm nh́n
Cấp độ hoạch định chiến lược thời gian qua thành phố cũng chỉ có thể đưa ra được mục tiêu hay tầm nh́n cho tương lai rất chung chung: “Xây dựng TP HCM văn minh, hiện đại với vai tṛ đô thị đặc biệt, đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa…”.
Cả bộ máy chính quyền đang phải tập trung phần lớn nguồn lực vào các vấn đề sự vụ hàng ngày nên mọi thứ trông như luôn bị quá tải nhưng thực sự lại không được vận hành hiệu quả.
Việc không thể cụ thể hóa hay h́nh tượng hóa mục tiêu và tầm nh́n của thành phố để sao cho đa phần người dân có thể hiểu được đang là một rào cản rất lớn khiến cho người dân khó có thể tham gia và đóng góp tích cực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển của thành phố.
Báo cáo đánh giá năng lực cạnh tranh của các thành phố của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) năm 2014 đă chỉ ra hai yếu tố then chốt cho sự thịnh vượng của thành phố là: 1) khắc phục t́nh trạng cả bộ máy tập trung vào các công việc sự vụ hàng ngày, và 2) mục tiêu và tầm nh́n rơ ràng và dễ hiểu làm cho đại bộ phận người dân có thể h́nh dung để cảm thấy niềm tin và kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng.
Lư Quang Diệu đă làm rất tốt hai điều này với Singapore, cũng như Lee Muyng Park đă làm rất tốt với Seoul khi triển khai dự án khôi phục lại ḍng sông ở trung tâm thành phố.
Muốn thành cỗ máy tăng trưởng phải tăng phân bổ ngân sách gấp 3 lần
Trục trặc quan trọng thứ hai là cơ chế phân bổ ngân sách hiện nay làm cho TP HCM không có đủ nguồn lực cần thiết để tạo các tiền đề cất cánh.
Mục tiêu của bất kỳ một quốc gia nào cũng là tạo đủ việc làm và sinh kế bền vững cho người dân. Trong đó, việc làm cho lực lượng lao động có kỹ năng là then chốt v́ họ tạo ra nhiều giá trị gia tăng cao đi kèm với việc làm cho lao động phổ thông sẽ nhiều hơn.
Đô thị hóa và công nghiệp hóa là công thức xử lư vấn đề này và là con đường đi đến thịnh vượng. Các quốc gia đă trở nên phát triển, trong giai đoạn đầu họ đă dành nhiều nguồn lực cho những vùng đô thị có khả năng phát triển, tạo ra nhiều giá trị gia tăng và việc làm hơn.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/82.jpg
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/83.jpg
Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Hong Kong và Singapore là những điển h́nh. Trong giai đoạn đầu họ đă dành nguồn lực rất nhiều cho các trung tâm, đặc biệt là các siêu đô thị và sự thần kỳ đă xảy ra. Động lực của các nền kinh tế này chính là các vùng siêu đô thị như Tokyo, Osaka ở Nhật, Seoul và Busan ở Hàn Quốc, Đài Bắc và Cao Hùng ở Đài Loan.
Sự bùng nổ của Trung Quốc trong thời gian qua cũng theo công thức này. Nhờ một nguồn lực rất lớn dành cho các trung tâm mà chỉ trong một thời gian ngắn các đô thị đă trở thành cỗ máy tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc. Thượng Hải là một ví dụ điển h́nh.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/84.jpg
Một nút giao thông nhiều tầng ở Thượng Hải, Trung Quốc Ảnh: Reuters
Cho dù chi tiêu ngân sách quốc gia của Trung Quốc thường dưới 20% GDP, nhưng chi tiêu ngân sách của Thượng Hải trong nhiều năm qua lại thường xuyên trên 21% GDP. Ví dụ, năm 2013, chi ngân sách của họ lên đến 453 tỷ RMB, tương đương với 21% GRDP (2.160 tỷ RMB) của họ.
Chính quyền Thượng Hải đă chủ động xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng quan trọng phục vụ sự phát triển không chỉ riêng ḿnh mà c̣n tạo động lực cho nền kinh tế Trung Quốc cất cánh. Thượng Hải đă trở thành thành phố có sức cạnh tranh toàn cầu.
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/85.jpg
Có một sự tương phản rất rơ ở Việt Nam mà đặc biệt là vùng TP.HCM - trung tâm kinh tế, thương mại quan trọng nhất của cả nước. Thay v́ được dành nhiều nguồn lực để phát huy tiềm năng và lợi thế nhằm có thể cạnh tranh quốc tế, vùng TP HCM đang bị vắt kiệt mà hậu quả là thành phố không thể phát triển và rút ngắn khoảng cách với các thành phố trong khu vực.
Trong khoảng hai thập kỷ qua, cho dù đă tạo ra gần 20% GDP và khoảng 30% ngân sách quốc gia nhưng TP HCM chỉ được giữ lại khoảng ¼ nguồn thu, tính ra chưa đến 7% GDP. Con số này chỉ bằng khoảng 30% của Thượng Hải hay Hong Kong và chỉ bằng một nửa Singapore, trong khi chi ngân sách quốc gia b́nh quân của Việt Nam trong cùng giai đoạn lên đến 29% GDP, gấp hai lần Singapore, 1.5 lần Trung Quốc và Hong Kong.
Nếu tính con số chi ngân sách lạc quan nhất là quyết toán năm 2012 của Bộ Tài Chính là gần 59.800 tỷ đồng (sau khi loại trừ chi chuyển nguồn) so 591.000 tỷ đồng GRDP th́ tỷ lệ cũng chỉ khoảng 10%.
Công bằng mà nói, với sự trục trặc của hai yếu tố then chốt nêu trên, việc đạt được những kết quả như hiện nay của thành phố đă là một nỗ lực rất lớn. Tuy nhiên, để xây dựng được một thành phố hiện đại, không thể để bộ máy chỉ tập trung vào các vấn đề sự vụ hay dựa vào “giải pháp cầu vượt”. Thay vào đó, cần phải khắc phục những trục trặc nêu trên và điểm tích cực này là các vấn đề đều có thể khắc phục để bộ máy trở nên hiệu quả hơn.
Sức ép từ bên ngoài và bên trong
Nh́n trên b́nh diện quốc tế, trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, các đô thị trở thành các trung tâm kinh tế và là những nơi có sức cạnh tranh nhất.
Báo cáo Năng lực cạnh tranh của các thành phố của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2014 cũng đă chỉ ra sáu siêu xu hướng toàn cầu sẽ chi phối xu hướng đô thị hóa hay sự phát triển của các thành phố trong tương lai, bao gồm:
Đô thị hóa, thay đổi dân số học và tầng lớp trung lưu mới nổi
Gia tăng bất b́nh đẳng
Thách thức phát triển bền vững
Thay đổi công nghệ
Các cụm ngành và chuỗi giá trị toàn cầu
Thay đổi trong cách thức quản trị
http://intermati.com/hanna/2015/10m/15d/86.jpg
Tất cả các đô thị lớn đều xác định đối thủ cạnh tranh chính của họ là các đô thị lớn khác, nhất là các đô thị trong khu vực có những yếu tố tương tự.
Trong cuộc đua giành giật nguồn lực và thị trường, TP HCM đang và sẽ chịu những sức ép rất lớn từ các đô thị khác. Những đô thị có quy mô và mức phát triển hơn đang có nhiều lợi thế trong khi các đô thị phía sau đang tiến lên rất nhanh.
Đây là một thách thức hay sức ép rất lớn đối với TP HCM, nhất là trong bối cảnh cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) đang được h́nh thành, Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dương (TPP) được thông qua, rất nhiều rào cản dần được gỡ bỏ. Hơn lúc nào hết sức ép của hội nhập, của cạnh tranh đang rất lớn đối với TP HCM nói riêng và Việt Nam nói chung. Giai đoạn 2015 - 2016 có thể xem là thời khắc rất quan trọng đối với Việt Nam v́ Đại hội XII sẽ diễn ra và khả năng sức ép đổi mới với những cách làm mới đang rất lớn. Đối với TP HCM, nơi kỳ vọng là người tiên phong th́ sức ép và thách thức c̣n lớn hơn nhiều.
Tầm nh́n cho TP HCM 30 năm tới
TP HCM sẽ chọn tầm nh́n, mục tiêu nào để hướng đến trong chặng đường phát triển 30 năm tới? TP HCM cần thể hiện sự “tư duy vùng kinh tế”, để cả vùng kinh tế cùng bật lên.
Thành phố đáng sống cần ḷng dân ủng hộ
Sáng 14/10, TP HCM khai mạc Đại hội Đảng bộ lần thứ X - đại hội được kỳ vọng đưa ra những quyết sách tạo động lực cho thời kỳ phát triển mới của thành phố, và cả nước.
TS Huỳnh Thế Du, Giám đốc đào tạo chương tŕnh giảng dạy kinh tế Fulbright