Hanna
06-30-2016, 10:30
Nhắc đến nhạc sĩ Trịnh Công Sơn th́ ca sĩ Khánh Ly đă gắn liền thương hiệu của ḿnh. Một số bài của nhạc Trịnh chỉ có Khánh Ly mới thể hiện hết được cái thần của bài hát. Cùng vietbf.com khám phá thêm.
Ngọc Lan/Người Việt
WESTMINSTER, California (NV) – “Chiều nay c̣n mưa sao em không lại/Nhỡ mai trong cơn đau vùi/Làm sao có nhau, hằn lên nỗi đau/ Bước chân em xin về mau…” Tiếng hát của Khánh Ly, “nữ hoàng chân đất” một thời, từ ngoài cửa hướng vào, dù có khàn hơn, đục hơn, trĩu nặng hơn theo thời gian, vẫn đủ sức làm vỡ ̣a sân khấu Việt Báo vào tối Thứ Sáu, 24 Tháng Sáu, 2016 ngay từ giây phút đầu tiên của đêm nhạc Diễm Xưa.
Đúng như tâm t́nh của Khánh Ly dàn trải sau phần nhà thơ Trần Dạ Từ điểm lại những chặng đường quan trọng trong suốt 60 năm ca hát của cô, “Nghe anh Trần Dạ Từ nhắc rằng tôi đi hát đă 60 năm, thật t́nh là tôi không dám nghĩ tới. Không dám nghĩ rằng ḿnh đă 72 tuổi. Nh́n lại tuổi ḿnh, tôi mới thấy ḿnh sống quá lâu rồi. Một người đă sống qua hai thế kỷ. Một người đă trở thành kỷ niệm, trở thành quá khứ, trở thành một cái ǵ xa lắc xa lơ rồi.”
904449
Khánh Ly trong liên khúc "Diễm Xưa" của Trịnh Công Sơn (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Vâng, Khánh Ly là kỷ niệm, là quá khứ, là một cái ǵ xa lắc xa lơ với những người cùng thế hệ với cô, những người đă cùng cô gắn bó, nương nhau đi qua một thời bất hạnh của quê hương.
Nhưng với thế hệ sau cô, như lứa chúng tôi, những người sinh ra đă không c̣n nghe “đại bác đêm đêm dội về thành phố,” không c̣n nghe thấy “xác người nằm trôi sông, phơi trên ruộng đồng,” th́ tiếng hát Khánh Ly vẫn là huyền thoại. Khán giả ở tuổi 40 và nhỏ hơn thế đă có mặt khá đông trong đêm đầu Hè ở Little Saigon, để cùng đắm ch́m, cùng ray rứt, lẫn hân hoan với một loạt liên khúc Diễm Xưa mà Khánh Ly gửi đến, không cần một ai giới thiệu.
Từ “Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ/Dài tay em mấy thuở mắt xanh xao” trong Diễm Xưa, đến “Trời c̣n làm mưa/Mưa rơi mênh mang/Từng ngón tay buồn/Em mang em mang” của Tuổi Đá Buồn, người nghe tiếp tục ch́m trong tâm tưởng của những khi “Ôm ḷng đêm nh́n vầng trăng mới về nhớ chân giang hồ, ôi phù du, từng tuổi xuân đă già một ngày kia đến bờ đời người như gió qua” trong Phôi Pha. Để rồi lại nghe tim ḿnh quặn thắt một nỗi đau từ miền kư ức “Khi t́nh đă vội quên, tim lăn trên đường ṃn/Trên giọt máu cuồng điên, con chim đứng lặng câm” trong Ru Ta Ngậm Ngùi.
Và cũng như người ca sĩ, mà tên cô đă là một biểu tượng gắn liền với ḍng nhạc Trịnh, chiêm nghiệm, “Đời có vui có buồn mới là đời. Đời có sướng có khổ mới là đời. C̣n nếu không có ǵ cả th́ người ta sẽ nghĩ sống để làm ǵ. Cho nên chúng ta cười, rồi chúng ta ngậm ngùi. Qua giây phút ngậm ngùi, chúng ta lại cười tiếp.” Khán pḥng trong chốc lát trở nên phấn chấn hơn với giai điệu của Ngẫu Nhiên: “Không có đâu em này, không có cái chết đầu tiên/Và có đâu bao giờ, đâu có cái chết sau cùng” để rồi ngay sau đó lại ngây ngất với “Ngàn mây xám chiều nay về đây treo lững lờ/Và tiếng hát về ru ḿnh trong giấc ngủ vừa/Rồi từ đó loài sâu nửa đêm quên đi ưu phiền” trong Dấu Chân Địa Đàng, hay khắc khoải, bâng khuâng tự hỏi “Nơi em về ngày vui không em/Nơi em về trời xanh không em/Ta nghe từng giọt lệ/Rớt xuống thành hồ nước long lanh” (Như Cánh Vạc Bay)
904450
Khánh Ly - "Một người đă trở thành kỷ niệm, trở thành quá khứ, trở thành một cái ǵ xa lắc xa lơ" (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Những người thuộc thế hệ của đạn lạc bom rơi, những người của thế hệ lớn lên với cơm độn khoai sắn, khác nhau về tuổi tác, khác nhau về kư ức, khác nhau về ước mơ, nhưng lại vẫn có thể cùng nhau thả hồn trong mỗi cơi riêng của ḿnh khi nghe Khánh Ly “Ru măi ngàn năm từng phiến môi mềm. Bàn tay em trau chuốt thêm cho ngàn năm, cho vừa nhớ nhung…” (Ru Em từng ngón xuân nồng) Hay cùng vỗ tay ḥa nhịp theo giai điệu “Ở trọ” ngỡ như rộn ràng, sôi động mà lại sâu sắc đến vô cùng ư nghĩa nhân sinh “Nhân gian về trọ nhiều nơi, bâng khuâng v́ những đôi môi rất hồng/Trăm năm ở đậu ngàn năm. Đêm tối ở trọ chung quanh nỗi buồn…”
Bên cạnh ḍng nhạc nói về thân phận con người, về t́nh yêu đôi lứa, th́ những ca khúc Da Vàng của Trịnh Công Sơn cũng không thể bị bỏ qua trong đêm nhạc chủ đề “Khánh Ly-Diễm Xưa.”
“Trong những ḍng nhạc của Trịnh Công Sơn, tôi yêu ḍng nhạc Da Vàng hơn cả. Tôi yêu Da Vàng như yêu chính thân phận ḿnh. Tôi không phải người có những ước mơ đội đá vá trời. Tôi là người của gia đ́nh, là một người đàn bà thuần túy,” Khánh Ly tự nhận xét.
Một Buổi Sáng Mùa Xuân, Người Già Em Bé, Bà Mẹ Ô Lư, Ca Dao Mẹ, và Gia Tài Của Mẹ là những ca khúc được chọn tŕnh bày trong số những bài thuộc ḍng nhạc phản chiến của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.
Nói đến Trịnh Công Sơn là người ta nhắc đến Khánh Ly. Nhưng Khánh Ly không chỉ thành công ở ḍng nhạc này, mà nhiều tác giả khác với các nhạc phẩm của ḿnh cũng góp phần làm nên tên tuổi Khánh Ly.
Sau liên khúc Diễm Xưa, và các ca khúc Da Vàng, th́ Kinh Khổ của Trầm Tử Thiêng và Đời Đá Vàng của Vũ Thành An có thể xem là điểm nhấn trong đêm “Khánh Ly-Diễm Xưa”.
“Ta lần ṃ leo măi không qua được vách sầu/Ta t́m một tiếng yêu thấy toàn là sầu đau,” giọng ca Khánh Ly cứ từ từ nhả đi, không thanh thoát, không cao vút, mà lại trĩu nặng cái chất chồng của năm tháng lẫn những ngổn ngang của nỗi niềm từ bao người cộng lại, trong đêm. Ray rứt để rồi vỡ ra. “Có một lần mất mát mới thương người đơn độc/Có một đời khóc than mới hiểu đời đá vàng.”
Sức hút của Khánh Ly là vậy, dù có muốn phủ nhận hay chối bỏ với bất kỳ lư do ǵ.
Con đường đưa cô bé Nguyễn Thị Lệ Mai 11 tuổi của 60 năm trước đến với âm nhạc là “do thiên định, chứ bản thân tôi không định cái ǵ cả,” cô tâm sự.
“Tôi đi là v́ tôi mê hát quá. C̣n làm ca sĩ th́ ai nghĩ tới đâu, măi tới sau này khi hát với Trịnh Công Sơn tôi vẫn không nghĩ ḿnh là ca sĩ. Lúc đó tôi hèn lắm, vừa hèn vừa ngu nữa. Tôi chẳng biết ǵ cả, ai nói ǵ ḿnh cũng nghe, cũng tin, mà lại mặc cảm ḿnh dốt, mặc cảm ḿnh xấu, mặc cảm ḿnh không có ǵ hơn ai cả, cái ǵ ḿnh cũng thua người ta cả. Cho nên lúc nào tôi cũng thu người lại, nhỏ chừng nào, tốt chừng nấy, và không bao giờ tôi quên một câu mà người Tây nói (mà Tây nói thường đúng chứ Mỹ nói th́ phải xem lại) đó là chúng ta đi chậm th́ đi chắc, mà đi chắc th́ đi lâu.”
Khánh Ly là vậy. Khán giả yêu cô, đến với cô không chỉ v́ giọng hát pha khói thuốc gắn với khuôn mặt mang dáng dấp quê hương – đẹp mà buồn, quyến rũ mà hoang mang – mà c̣n bởi cách cô nói về ḿnh. Dí dỏm mà thâm sâu. Cười đó mà đau đó.
Đêm Diễm Xưa ở Little Saigon, điều c̣n đọng lại trong ḷng mỗi người, bên cạnh một Khánh Ly của hoài niệm, có thể là tiếng đàn mandolin réo rắt của người nhạc sĩ vốn đă đóng được ấu ấn ḿnh trên chiếc vĩ cầm Hoàng Công Luận, có thể là một Quang Thành đủ tự tin hát nhạc Trịnh Công Sơn bên cạnh thần tượng Khánh Ly, cũng có thể là một Thương Linh trẻ trung trong Bay và Rơi của Trần Dạ Từ hay “man dại” trong Crazy của Willie Nelson, hoặc cũng có thể là khung cảnh của mái lá, hàng tre gợi nhớ về thời xưa cũ…
Nhưng với tôi, sao ngẩn ngơ hoài với h́nh ảnh Khánh Ly trong câu hát “Tôi nay ở trọ trần gian/Trăm năm về chốn xa xăm cuối trời...” Bao lâu nữa, c̣n tiếng hát của ngày xưa đó, như đêm nay?
---
Liên lạc tác giả: NgocLan@Nguoi-viet.com
Ngọc Lan/Người Việt
WESTMINSTER, California (NV) – “Chiều nay c̣n mưa sao em không lại/Nhỡ mai trong cơn đau vùi/Làm sao có nhau, hằn lên nỗi đau/ Bước chân em xin về mau…” Tiếng hát của Khánh Ly, “nữ hoàng chân đất” một thời, từ ngoài cửa hướng vào, dù có khàn hơn, đục hơn, trĩu nặng hơn theo thời gian, vẫn đủ sức làm vỡ ̣a sân khấu Việt Báo vào tối Thứ Sáu, 24 Tháng Sáu, 2016 ngay từ giây phút đầu tiên của đêm nhạc Diễm Xưa.
Đúng như tâm t́nh của Khánh Ly dàn trải sau phần nhà thơ Trần Dạ Từ điểm lại những chặng đường quan trọng trong suốt 60 năm ca hát của cô, “Nghe anh Trần Dạ Từ nhắc rằng tôi đi hát đă 60 năm, thật t́nh là tôi không dám nghĩ tới. Không dám nghĩ rằng ḿnh đă 72 tuổi. Nh́n lại tuổi ḿnh, tôi mới thấy ḿnh sống quá lâu rồi. Một người đă sống qua hai thế kỷ. Một người đă trở thành kỷ niệm, trở thành quá khứ, trở thành một cái ǵ xa lắc xa lơ rồi.”
904449
Khánh Ly trong liên khúc "Diễm Xưa" của Trịnh Công Sơn (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Vâng, Khánh Ly là kỷ niệm, là quá khứ, là một cái ǵ xa lắc xa lơ với những người cùng thế hệ với cô, những người đă cùng cô gắn bó, nương nhau đi qua một thời bất hạnh của quê hương.
Nhưng với thế hệ sau cô, như lứa chúng tôi, những người sinh ra đă không c̣n nghe “đại bác đêm đêm dội về thành phố,” không c̣n nghe thấy “xác người nằm trôi sông, phơi trên ruộng đồng,” th́ tiếng hát Khánh Ly vẫn là huyền thoại. Khán giả ở tuổi 40 và nhỏ hơn thế đă có mặt khá đông trong đêm đầu Hè ở Little Saigon, để cùng đắm ch́m, cùng ray rứt, lẫn hân hoan với một loạt liên khúc Diễm Xưa mà Khánh Ly gửi đến, không cần một ai giới thiệu.
Từ “Mưa vẫn mưa bay trên tầng tháp cổ/Dài tay em mấy thuở mắt xanh xao” trong Diễm Xưa, đến “Trời c̣n làm mưa/Mưa rơi mênh mang/Từng ngón tay buồn/Em mang em mang” của Tuổi Đá Buồn, người nghe tiếp tục ch́m trong tâm tưởng của những khi “Ôm ḷng đêm nh́n vầng trăng mới về nhớ chân giang hồ, ôi phù du, từng tuổi xuân đă già một ngày kia đến bờ đời người như gió qua” trong Phôi Pha. Để rồi lại nghe tim ḿnh quặn thắt một nỗi đau từ miền kư ức “Khi t́nh đă vội quên, tim lăn trên đường ṃn/Trên giọt máu cuồng điên, con chim đứng lặng câm” trong Ru Ta Ngậm Ngùi.
Và cũng như người ca sĩ, mà tên cô đă là một biểu tượng gắn liền với ḍng nhạc Trịnh, chiêm nghiệm, “Đời có vui có buồn mới là đời. Đời có sướng có khổ mới là đời. C̣n nếu không có ǵ cả th́ người ta sẽ nghĩ sống để làm ǵ. Cho nên chúng ta cười, rồi chúng ta ngậm ngùi. Qua giây phút ngậm ngùi, chúng ta lại cười tiếp.” Khán pḥng trong chốc lát trở nên phấn chấn hơn với giai điệu của Ngẫu Nhiên: “Không có đâu em này, không có cái chết đầu tiên/Và có đâu bao giờ, đâu có cái chết sau cùng” để rồi ngay sau đó lại ngây ngất với “Ngàn mây xám chiều nay về đây treo lững lờ/Và tiếng hát về ru ḿnh trong giấc ngủ vừa/Rồi từ đó loài sâu nửa đêm quên đi ưu phiền” trong Dấu Chân Địa Đàng, hay khắc khoải, bâng khuâng tự hỏi “Nơi em về ngày vui không em/Nơi em về trời xanh không em/Ta nghe từng giọt lệ/Rớt xuống thành hồ nước long lanh” (Như Cánh Vạc Bay)
904450
Khánh Ly - "Một người đă trở thành kỷ niệm, trở thành quá khứ, trở thành một cái ǵ xa lắc xa lơ" (H́nh: Ngọc Lan/Người Việt)
Những người thuộc thế hệ của đạn lạc bom rơi, những người của thế hệ lớn lên với cơm độn khoai sắn, khác nhau về tuổi tác, khác nhau về kư ức, khác nhau về ước mơ, nhưng lại vẫn có thể cùng nhau thả hồn trong mỗi cơi riêng của ḿnh khi nghe Khánh Ly “Ru măi ngàn năm từng phiến môi mềm. Bàn tay em trau chuốt thêm cho ngàn năm, cho vừa nhớ nhung…” (Ru Em từng ngón xuân nồng) Hay cùng vỗ tay ḥa nhịp theo giai điệu “Ở trọ” ngỡ như rộn ràng, sôi động mà lại sâu sắc đến vô cùng ư nghĩa nhân sinh “Nhân gian về trọ nhiều nơi, bâng khuâng v́ những đôi môi rất hồng/Trăm năm ở đậu ngàn năm. Đêm tối ở trọ chung quanh nỗi buồn…”
Bên cạnh ḍng nhạc nói về thân phận con người, về t́nh yêu đôi lứa, th́ những ca khúc Da Vàng của Trịnh Công Sơn cũng không thể bị bỏ qua trong đêm nhạc chủ đề “Khánh Ly-Diễm Xưa.”
“Trong những ḍng nhạc của Trịnh Công Sơn, tôi yêu ḍng nhạc Da Vàng hơn cả. Tôi yêu Da Vàng như yêu chính thân phận ḿnh. Tôi không phải người có những ước mơ đội đá vá trời. Tôi là người của gia đ́nh, là một người đàn bà thuần túy,” Khánh Ly tự nhận xét.
Một Buổi Sáng Mùa Xuân, Người Già Em Bé, Bà Mẹ Ô Lư, Ca Dao Mẹ, và Gia Tài Của Mẹ là những ca khúc được chọn tŕnh bày trong số những bài thuộc ḍng nhạc phản chiến của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn.
Nói đến Trịnh Công Sơn là người ta nhắc đến Khánh Ly. Nhưng Khánh Ly không chỉ thành công ở ḍng nhạc này, mà nhiều tác giả khác với các nhạc phẩm của ḿnh cũng góp phần làm nên tên tuổi Khánh Ly.
Sau liên khúc Diễm Xưa, và các ca khúc Da Vàng, th́ Kinh Khổ của Trầm Tử Thiêng và Đời Đá Vàng của Vũ Thành An có thể xem là điểm nhấn trong đêm “Khánh Ly-Diễm Xưa”.
“Ta lần ṃ leo măi không qua được vách sầu/Ta t́m một tiếng yêu thấy toàn là sầu đau,” giọng ca Khánh Ly cứ từ từ nhả đi, không thanh thoát, không cao vút, mà lại trĩu nặng cái chất chồng của năm tháng lẫn những ngổn ngang của nỗi niềm từ bao người cộng lại, trong đêm. Ray rứt để rồi vỡ ra. “Có một lần mất mát mới thương người đơn độc/Có một đời khóc than mới hiểu đời đá vàng.”
Sức hút của Khánh Ly là vậy, dù có muốn phủ nhận hay chối bỏ với bất kỳ lư do ǵ.
Con đường đưa cô bé Nguyễn Thị Lệ Mai 11 tuổi của 60 năm trước đến với âm nhạc là “do thiên định, chứ bản thân tôi không định cái ǵ cả,” cô tâm sự.
“Tôi đi là v́ tôi mê hát quá. C̣n làm ca sĩ th́ ai nghĩ tới đâu, măi tới sau này khi hát với Trịnh Công Sơn tôi vẫn không nghĩ ḿnh là ca sĩ. Lúc đó tôi hèn lắm, vừa hèn vừa ngu nữa. Tôi chẳng biết ǵ cả, ai nói ǵ ḿnh cũng nghe, cũng tin, mà lại mặc cảm ḿnh dốt, mặc cảm ḿnh xấu, mặc cảm ḿnh không có ǵ hơn ai cả, cái ǵ ḿnh cũng thua người ta cả. Cho nên lúc nào tôi cũng thu người lại, nhỏ chừng nào, tốt chừng nấy, và không bao giờ tôi quên một câu mà người Tây nói (mà Tây nói thường đúng chứ Mỹ nói th́ phải xem lại) đó là chúng ta đi chậm th́ đi chắc, mà đi chắc th́ đi lâu.”
Khánh Ly là vậy. Khán giả yêu cô, đến với cô không chỉ v́ giọng hát pha khói thuốc gắn với khuôn mặt mang dáng dấp quê hương – đẹp mà buồn, quyến rũ mà hoang mang – mà c̣n bởi cách cô nói về ḿnh. Dí dỏm mà thâm sâu. Cười đó mà đau đó.
Đêm Diễm Xưa ở Little Saigon, điều c̣n đọng lại trong ḷng mỗi người, bên cạnh một Khánh Ly của hoài niệm, có thể là tiếng đàn mandolin réo rắt của người nhạc sĩ vốn đă đóng được ấu ấn ḿnh trên chiếc vĩ cầm Hoàng Công Luận, có thể là một Quang Thành đủ tự tin hát nhạc Trịnh Công Sơn bên cạnh thần tượng Khánh Ly, cũng có thể là một Thương Linh trẻ trung trong Bay và Rơi của Trần Dạ Từ hay “man dại” trong Crazy của Willie Nelson, hoặc cũng có thể là khung cảnh của mái lá, hàng tre gợi nhớ về thời xưa cũ…
Nhưng với tôi, sao ngẩn ngơ hoài với h́nh ảnh Khánh Ly trong câu hát “Tôi nay ở trọ trần gian/Trăm năm về chốn xa xăm cuối trời...” Bao lâu nữa, c̣n tiếng hát của ngày xưa đó, như đêm nay?
---
Liên lạc tác giả: NgocLan@Nguoi-viet.com