Đáng ngưỡng mộ cô gái khiếm thị ở Mỹ
 

Câu chuyện về một cô gái khiếm thị tốt nghiệp đại học Harvard lay động hàng triệu con tim. Bị khiếm thị, khiếm thính bẩm sinh, Haben Girma, 31 tuổi, vẫn tốt nghiệp trường Luật Harvard (Mỹ), trở thành luật sư bảo vệ quyền của người khuyết tật.


Câu chuyện phi thường về Haben Girma bắt đầu trước khi cô sinh ra, khi mẹ cô rời bỏ quê hương Eritrea tại châu Phi để đến Mỹ. Mất hai tuần để bà đến Sudan, chỉ dám đi vào ban đêm để tránh khỏi các nhóm quân sự đang chiến đấu trong khu vực. Có những đêm, bà phải ngủ trên cây, bủa vây phía dưới là những con linh cẩu đói khát, đang chầu chực để ăn thịt con mồi.

Sau khi đến Mỹ, mẹ của Girma lấy một người đàn ông Ethiopia sống ở bang California. Năm năm sau, ngày 29/7/1988, cặp vợ chồng chào đón đứa con gái đầu lòng mắc chứng mù và điếc, đặt tên là Haben Girma.

Từ nhỏ, Girma đã được cha mẹ dạy rằng cuộc sống của cô không bị giới hạn vì những khuyết tật cơ thể mà mỗi vấn đề đều có giải pháp riêng. "Một khi ở trong tình thế không thể tiếp cận với mọi người xung quanh, bạn buộc phải trưởng thành và lớn lên rất nhanh. Sự trưởng thành đối với tôi là một phước lành và tôi mong có thể mang nó đến cho nhiều trẻ em có hoàn cảnh tương tự", cô nói.


Đạo luật ADA nghiêm cấm mọi hành vi phân biệt đối xử với người khuyết tật, đồng thời Đạo luật IDEA cho phép mọi trẻ em khuyết tật đều được tiếp cận giáo dục theo phương pháp riêng phù hợp với nhu cầu cá nhân. Nhờ vậy, đến năm 6 tuổi, Haben Girma có thể đi học cùng bạn bè đồng trang lứa.

Bên cạnh chương trình học phổ thông, một giờ mỗi ngày, Girma học chữ nổi và cách sử dụng thiết bị kỹ thuật số dành cho người khuyết tật ở lớp học tăng cường. Ngoài giờ học, cô thường leo núi, chèo thuyền, trượt tuyết, đi xe đạp và khiêu vũ.

Tốt nghiệp cấp ba, Girma đăng ký vào trường cao đẳng Lewis và Clark (bang Oregon, Mỹ). Hai năm sau, cô là thủ khoa đầu ra, nhận bằng cử nhân chuyên ngành Xã hội học và Nhân chủng học. Thành tích này chỉ là bước đệm đưa Girma đến con đường trở thành sinh viên trường luật.

Trong những năm tháng phổ thông, Haben Girma ấp ủ ước mơ trở thành luật sư đứng về phía những người khuyết tật. Cô hy vọng mình có thể mang công nghệ và kỹ thuật số đến với người kém may mắn, giảm nhẹ khó khăn của họ trong giao tiếp và đời sống sinh hoạt.

Thành tích học tập ấn tượng tại trường cao đẳng giúp Girma được nhận vào trường Luật Harvard (bang Massachusetts). Nhớ lại ba năm tại trường Luật, Girma chia sẻ liên tục phải đối mặt với nhiều thách thức. "Trường luật không biết chính xác những gì tôi cần và tôi cũng vậy. Trở thành sinh viên mù và điếc tại trường luật là trải nghiệm vô cùng mới mẻ đối với tôi", cô nói, cho hay trân trọng sự đồng hành của chú chó dẫn đường Maxine.


Quãng thời gian này, cô và hội đồng nhà trường thường xuyên ngồi lại trò chuyện, thảo luận để tìm ra hướng học tập phù hợp. Họ đề xuất những ý tưởng khác nhau, thử từng chiến lược cho đến khi tìm ra giải pháp thích hợp để Girma có thể theo học như các sinh viên khác.

Là sinh viên khiếm thính đầu tiên tại trường Luật Harvard, Girma tự xây dựng chiến lược riêng để tiếp nhận kiến thức, tham gia các lớp học và hoạt động ngoại khóa. Nhà trường gửi nội dung bài học, tài liệu tham khảo, sách chuyên ngành ở định dạng kỹ thuật số để Girma nghe trên máy tính hoặc đọc trên màn hình cảm biến chữ nổi.

Cô đề xuất ý tưởng sử dụng người phiên dịch giọng nói trong lớp học. Nhân viên phiên dịch sẽ ngồi ở cuối lớp, tường thuật diễn biến lớp thông qua micro truyền âm thanh vào máy trợ thính của Girma. Khi lớp học yên tĩnh, cô có thể lắng nghe và trò chuyện với mọi người bằng bộ khuếch đại âm thanh. Khi lớp học ồn ào, nếu mọi người muốn giao tiếp với Girma, họ sẽ gõ nội dung lên bàn phím có gắn bluetooth kết nối với màn hình cảm biến chữ nổi.

Girma cho biết rất thích kết bạn và làm quen với mọi người trong và ngoài khuôn viên nhà trường. Cô thuê nhà ngoài trường luật, thường đến các câu lạc bộ khiêu vũ hoặc nhà hàng khi có thời gian rảnh. Nếu mọi người xung quanh muốn nói chuyện với Girma, cô sẽ đưa họ bảng máy tính cầm tay. Một số khác tỏ ra khó chịu và phớt lờ sự tồn tại của Girma nhưng cô không bận tâm, dành toàn bộ thời gian và tâm trí cho việc học tập và giao lưu với bạn bè.

Năm 2013, Haben Girma trở thành sinh viên mù và điếc đầu tiên tốt nghiệp trường Luật Harvard. Cô được nhận học bổng Skadden, một trong những học bổng uy tín nhất trong lĩnh vực pháp lý. Quỹ Skadden đã hỗ trợ tài chính trong hai năm để Girma xây dựng dự án "Sinh viên khiếm thị tiếp cận dịch vụ đọc kỹ thuật số".


Cùng năm 2013, Haben Girma được Tổng thống Barack Obama mời đến Nhà Trắng tham dự sự kiện kỷ niệm Đạo luật về người khuyết tật Mỹ và được trao tặng giải thưởng Helen Keller Achievement. Cô góp mặt trong danh sách 30 nhân vật dưới 30 tuổi có tầm ảnh hưởng tại Mỹ năm 2016 do tạp chí Forbes bình chọn.

Hiện tại, Haben Girma là luật sư, nhà hoạt động vì quyền của người khuyết tật. Cô kết hợp kinh nghiệm cá nhân và kiến thức về luật pháp, công nghệ, xã hội học để khuyến khích, hướng dẫn người khuyết tật sử dụng sản phẩm công nghệ phục vụ nhu cầu giao tiếp, sinh hoạt và làm việc.

"Người khuyết tật phải đối mặt với nhiều rào cản trong thế giới vật chất nhưng sẽ không có rào cản trong thế giới kỹ thuật số, nơi 1 và 0 có thể tạo nên các ứng dụng để mọi người đều có thể sử dụng", cô nói.