Điểm yếu chung của quân Nga và Trung Quốc
 

Theo một nghiên cứu mới từ Đại học Quốc phòng Hoa Kỳ (US National Defense University), quân đội Nga và Trung Quốc đều có những điểm yếu kém tương tự nhau…

Cuộc nghiên cứu này được thực hiện sau khi đã mổ xẻ lý lịch của hơn 300 sĩ quan hàng đầu của quângiải phóng TQ (PLA) trong 5 quân chủng (Lục quân, Hải quân, Không quân, lực lượng hỏa tiển và lực lượng hỗ trợ chiến lược) trong sáu năm liên tục. Cho đến năm 2021, đã phát hiện các chỉ huy PLA dường như không có kinh nghiệm tác chiến trong bất cứ môi trường nào khác ngoài nơi mà họ được đào tạo khi bắt đầu sự nghiệp.

Nói một cách khác, lính PLA sẽ luôn là lính, thủy thủ luôn là thuỷ thủ và phi công luôn là phi công. Báo cáo có nêu rõ: "Hiếm khi họ bước ra ngoài những môi trường "cố định" đó, tương phản rõ rệt với quân đội Hoa Kỳ, nơi mà công tác huấn luyện chéo đã trở thành một yêu cầu về pháp lý kể từ năm 1986". Bản báo cáo dài 73 trang lưu ý: Sự cứng nhắc và thiếu linh động có nguy cơ làm giảm sút hiệu quả của quân đội TQ trong các cuộc xung đột trong tương lai, đặc biệt là trong các cuộc xung đột đòi hỏi mức độ cao, có sự phối hợp giữa liên binh chủng.

Vì vậy, PLA cũng sẽ bị sa lầy từ cùng một loạt các vấn đề tương tự đã làm đau đầu quân Nga ở Ukraine, nơi sự kết nối tổng quát giữa các lực lượng Nga ở đây còn quá kém. Kể từ khi Nga bắt đầu xâm lược nước láng giềng cách đây bảy tháng, những khiếm khuyết trong cơ cấu quân sự của Nga đã trở nên rõ ràng trước mắt các quan sát viên bên ngoài. Một quan sát viên nói: "Trong đợi rút lui gần đây của quân Nga trước cuộc phản công của Ukraine, các lực lượng bộ binh thiếu sự bảo vệ trên không. Trước đó, các vấn đề tiếp vận cũng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng tiếp tế. Ví dụ các xe tải Nga thiếu loại vỏ xe phù hợp với địa hình và liên tục bị hư hỏng do thiếu bảo trì và không có phụ tùng thay thế".

Theo Joel Wuthnow, chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu các vấn đề quân sự TQ của Đại học UNUD, tác giả của cuộc nghiên cứu, giới lãnh đạo cao cấp PLA có thể sẽ gặp phải những vấn đề tương tự, do họ không được đào tạo chéo. Ông dẫn chứng thêm: "Chẳng hạn, các viên chỉ huy tác chiến TQ ít có kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực tiếp vận (và ngược lại). Do không cần hiểu biết sâu về vấn đề tiếp tế hậu cần hoặc bảo trì nên họ sẽ không huy động được các lực lượng đó một cách tối ưu. Đây là một yếu tố đã dẫn đến thất bại của Nga tại Ukraine", trích dẫn lại từ CNN.

Khi so sánh các viên chỉ huy cấp tướng (bốn sao) vào năm 2021, ví dụ so sánh Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ hoặc người đứng đầu Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ với các người đứng đầu của Quân ủy Trung ương hoặc các viên chỉ huy khu vực ở TQ, nghiên cứu này cho thấy tất cả 40 viên chỉ huy Hoa Kỳ đều có kinh nghiệm "liên binh chủng" (joint-service) so với chỉ 77% trong 31 sĩ quan TQ đồng cấp. Cũng có ghi nhận thêm một điểm khác biệt chủ yếu khác: Ở Mỹ, hầu hết các viên chỉ huy cấp tướng đều có kinh nghiệm hoạt động liên binh chủng, trong khi ở TQ, gần một nửa là "chính ủy" (chuyên nghiệp về chính trị).

Carl Schuster, cựu giám đốc hoạt động tại Trung tâm Tình báo chung của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ ở Hawaii, nhận định: "Nghiên cứu mới là sự đánh giá tốt nhất về vị thế của quân đội TQ mà tôi chưa từng đọc thấy qua". Tuy nhiên, ông cảnh cáo không nên sử dụng các thông tin này như một sự "dự đoán hoàn hảo" về chiến thuật, chiến lược tác chiến của PLA trong một cuộc chiến giống như tại Ukraine vì quân TQ có nhiều lợi thế khác so với quân Nga. Ví dụ TQ dành thời gian đào tạo tốt hơn cho các tân binh và không còn dựa vào lính nghĩa vụ, trong khi quân Nga lại dựa vào lính nghĩa vụ bảy tháng, chiếm đến 80-85% tổng số binh lính tại ngũ.

Carl Schuster, hiện giảng dạy tại Đại học Thái Bình Dương ở Hawaii, ước tính rằng, TQ kém Mỹ khoảng 4 hoặc 5 năm về khả năng hoạt động liên binh chủng nhưng cảnh cáo "Các cuộc tập trận gần đây cho thấy họ đang cố gắng để bắt kịp phía Hoa Kỳ. Ông đưa ra bằng chứng những hoạt động diễn tập của TQ ở chung quanh Đài Loan sau khi Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đến thăm hòn đảo này vào đầu tháng Tám vừa qua.

Nhiên cứu của Joel Wuthnow, cũng là phụ tá giảng dạy tại Đại học Georgetown ở Washington, còn đề cập đến sự khác biệt nhân khẩu học giữa các người đứng đầu quân đội TQ và Hoa Kỳ. "Các sĩ quan cao cấp TQ có sự đồng nhất về tuổi tác, trình độ học vấn, giới tính và dân tộc", nghiên cứu này nêu rõ. Ngoài ra, trong cấp bậc tướng bốn sao, các sĩ quan TQ trung bình lớn tuổi hơn các đồng nghiệp Mỹ (64 so với 60) và có nhiều năm trong quân ngũ hơn (46 so với 40). "Nhưng giới chỉ huy quân đội Hoa Kỳ đa dạng hơn, với hai phụ nữ và ba người Mỹ gốc Phi, so với giới đứng đầu của PLA gần như thuần chủng (hoàn toàn là nam giới và 99% là người Hán). Và một điểm khác biệt rõ ràng cuối cùng: 58% sĩ quan Hoa Kỳ đã từng phục vụ ở nước ngoài trong khi không có viên sĩ quan TQ nào có kinh nghiệm tác chiến ở nước ngoài".

Nghiên cứu cũng lưu ý cách mà ông Tập Cận Bình siết chặt sự lãnh đạo PLA kể từ khi ông ta kiểm soát ĐCSTQ vào năm 2013. Thông qua vai trò là Chủ tịch Quân ủy Trung ương, ông Tập tham gia trực tiếp vào việc lựa chọn các tướng lĩnh cao cấp. "Tất cả các chỉ huy PLA đều là đảng viên ĐCSTQ và phải có đủ nhạy bén chính trị để thể hiện lòng trung thành tuyệt đối với ông Tập và chương trình nghị sự của ông ta" nghiên cứu này viết, đồng thời lưu ý ông Tập luân chuyển các sĩ quan hàng đầu ở TQ tại các quân khu và binh chủng để ngăn họ hình thành "phe nhóm lợi ích riêng" có thể đe dọa sự lãnh đạo của ông ta vào một ngày nào đó.