T́nh Yêu Trong Văn Chương B́nh Dân
1 Attachment(s)
Tự cổ chí kim, t́nh yêu luôn là đề tài muôn thưở của con người, cho dẫu sống trong thời đại nào, xă hội nào, giai cấp nào, trí thức hay ít học. Chế độ tư bản hay cộng sản, vô thần th́ t́nh yêu cũng luôn hiện hữu, chỉ khác cách thể hiện . . . Thế nên ta có thể dễ dàng t́m ra trong kho tàng văn chương b́nh dân Việt Nam rất nhiều câu, thậm chí cả những bài ca dao khá dài diễn tả t́nh cảm của đôi lứa yêu nhau, từ khi hai người mới biết hay đă thành vợ thành chồng, và cả những nỗi nhớ nhung khi vừa mới “phải ḷng” nhau, khiến cho người nhớ nhung đó cũng thấy lạ cho chính ḿnh như:
Lạ sao gió mát sau lưng Lạ sao dạ nhớ người dưng thế này Hay nỗi nhớ đă đi vào tâm khảm cô gái khiến nàng chẳng c̣n thiết tha với những ǵ quen thuộc hàng ngày như : Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ Nhớ ai, ai nhớ bây giờ nhớ ai Hay nỗi nhớ xót sa đến độ Nhớ ai em những khóc thầm Hai hàng nước mắt đầm đầm như mưa C̣n phía chàng trai th́ thế nào nhỉ, có lẽ chàng cũng thắc mắc về người ḿnh đang mong nhớ, nên phải dọ thử một câu: Ta về ḿnh nhớ ta chăng Ta về ta nhớ hàm răng ḿnh cười Có khi nỗi nhớ nghe chừng cũng khá “nặng kư”nên chàng đă phải thốt nên lời như : Nhớ ai như nhớ thuốc lào Đă chôn điếu xuống lại đào điếu lên Hay c̣n hơn thế nữa, như: Nhớ ai bổi hổi, bồi hồi Như đứng đống lửa, như ngồi đống than Rồi khi đă yêu nhau, nhưng chắc là c̣n giấu diếm cha mẹ nên đành phải nói dối, khi được hỏi lư do tại sao lại mất chiếc áo của cha mẹ sắm cho ḿnh Yêu nhau cởi áo cho nhau Về nhà mẹ hỏi qua cầu gió bay T́nh yêu cũng được thể hiện qua sự chăm sóc, luôn muốn dành phần hơn, phần tốt đẹp cho người ḿnh yêu thương Yêu nhau cau sáu bổ ba Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười Hoặc Yêu ai yêu cả lối đi Ghét ai ghét cả tông ti họ hàng Đôi khi chàng trai bày tỏ ước muốn với người ḿnh yêu bằng những hứa hẹn nếu nàng ưng thuận, ví dụ sẽ như mua cả gạch gốm Bát Tràng, chỉ để xây hồ chứa nước cho người ḿnh yêu rửa chân mà thôi (làng gốm Bát Tràng nổi tiếng về những sản phẩm của ḿnh, và có lẽ chỉ những nhà khá giả thời đó mới dùng chén, bát bằng gốm, c̣n th́ nhà nghèo chỉ dùng đồ bằng đất nung thường) Và dặn ḍ kỹ lưỡng rằng không được soi bóng ḿnh dưới nước, để “rửa lông mày”, bởi nàng đẹp đến nỗi cá măi ngắm nàng nên quên cá thở, phải chết Trên trời có đám mây xanh Ở giữa mây trắng, chung quanh mây vàng Ứớc ǵ anh lấy được nàng Để anh mua gạch Bát Tràng về xây Xây dọc rồi lại xây ngang Xây hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân Có rửa th́ rửa chân tay Chớ rửa lông mày chết cá ao anh Hay gián tiếp tỏ t́nh, và cho người con gái biết ḿnh hăy c̣n độc thân, và hứa hẹn sẽ lo cho việc cưới xin như thế nào Hôm qua tát nước đầu đ́nh Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen Em được th́ cho anh xin Hay là em để làm tin trong nhà Áo anh sứt chỉ đường tà Vợ anh chưa có mẹ già chưa khâu Áo anh sứt chỉ đă lâu Mai mượn cô ấy về khâu cho cùng Khâu rồi anh sẽ trả công Ít nữa lấy chồng anh sẽ giúp cho Giúp em một thúng xôi ṿ Một con lợn béo, một ṿ rượu tăm Giúp em đôi chiếu em nằm Đôi chăn em đắp, đôi chằm em đeo Giúp em quan tám tiền cheo Quan năm tiền cưới lại đèo buồng cau Hoặc tỏ t́nh với người yêu bằng những câu như Hôm qua anh đến chơi nhà Thấy mẹ nằm vơng, thấy cha nằm giường Thấy em nằm đất anh thương Anh về mua chiếu mua giường cho em Như một cách tỏ t́nh muốn nên duyên giai ngẫu với nàng, chứ làm ǵ có cha mẹ nào lại để con cái nằm đất c̣n ḿnh lại nệm ấm chăn êm bao giờ. Hoặc lại một cách tỏ t́nh bằng những câu thơ trong “ bài Ca Sao” để nói đến t́nh yêu của ḿnh đối với nàng sâu đậm như thế nào, thương từ khi cha mẹ nàng mới thành đôi lứa, nghĩa là ngay từ khi nàng c̣n tron hư vô của đất trời, duyên đă tiền định cho ta yêu nàng rồi, và vẫn măi yêu cho dù “ Thương em chỉ có trời khuya nh́n về” Sao tua chín cái nằm kề Thương em từ thuở mẹ về với cha Sao vua năm cái nằm xa Thương em từ thưở người ra người vào Sao khuê dăm cái nằm dài Thương em từ thuở t́nh ngoài nghĩa trong Sao măng năm cái nằm ngang Thương em từ thuở mẹ mang đầy ḷng Sao đôi hai cái nằm chồng Thương em từ thuở mẹ bồng mát tay Sao hoa ba cái nằm xoay Thương em từ thưở được vay nụ cười Sao băng ngă xuống gầm trời Thương em từ thuở mẹ ngồi nghĩ xa Sao hôm le lói đầu hè Thương em từ thuở em về với ai Sao mai le lói ngọn cây Thương em từ thuở về xây t́nh người Sao vân xa tít đầu trời Sao quanh cao ngất ngoài khơi Sao vân muôn cái mịt mùng Thương em từ thuở ngh́n trùng cách chia Sao quanh theo gót người đi Thương em chỉ có trời khuya nh́n về Thế nhưng t́nh yêu không phải lúc nào cũng được đáp trả theo kiểu “ T́nh Yêu đáp trả T́nh Yêu”, đôi khi cũng gặp phải những cô gái đáo để, đưa ra những việc thách cưới khó khăn như : Em là con gái nhà giàu Cha mẹ thách cưới ra mầu xinh sao Cưới em trăm tấm gấm đào Một trăm ḥn ngọc Hai mươi tám ông sao trên trời Gan ruồi mỡ muỗi cho tươi Lại thêm chín chục con dơi góa chồng Thách cưới kiểu “ Trời ơi, Đất hỡi ”như vậy, nhưng vẫn sợ người ta thấy ḿnh kiêu kỳ sẽ bỏ đi t́m mối khác, nên vớt vát bằng câu hứa hẹn: Anh về sắm nhiễu Nghi Đ́nh May chăn cho ấm đôi ḿnh đắp chung Hay như trong bài Nụ tầm Xuân, nói lên sự tiếc nuối của người con trai khi biết người ḿnh thương đă có chồng và lời đối đáp lại của người con gái đă có gia đ́nh Trèo lên cây bưởi hái hoa Bước xuống vườn cà hái nụ tầm xuân Nụ tầm xuân nở ra xanh biếc Em đi lấy chồng anh tiếc lắm thay Và lời đáp lại của cô gái: Ba đồng một mớ trầu cay Sao anh không hỏi những ngày c̣n không Bây giờ em đă có chồng Như chim vào lồng như cá cắn câu Cá cắn câu biết đâu mà gỡ Chim vào lồng biết thuở nào ra https://i.imgur.com/KQDfTfW.jpg Và không chỉ phía chàng trai mới là người luôn tỏ t́nh, thật ra các “Cụ Bà” ngày xưa cũng đâu có kém cạnh ǵ trong cách bày tỏ cho “ Đối Phương” biết được nỗi ḷng của ḿnh như : Người về em chẳng cho về Tay níu lấy áo , tay đề câu thơ Hay : Chẳng tham ruộng cả ao liền Chỉ tham cái bút, cái nghiên anh Đồ Hoặc nói trại cái ước muốn của ḿnh Chẳng tham ruộng cả, ao liền Chỉ thương cái nết mẹ cha anh hiền Rồi có những chàng trai phải tha phương, đến miền đất lạ, lời tỏ t́nh nghe cũng rất đỗi dễ thương như: Tới đây lạ xứ quen người Trăm bề nhũn nhặn, đừng cươi tôi nghe V́ bằng t́nh bén duyên thề Th́ xin kết bạn đền gh́ Trúc Mai Cô gái cũng cảm thương người trai xứ lạ nên đă đáp lại Rồng chầu xứ Huế, ngựa tế Đồng Nai Nước sông trong sao chảy lộn sông ngoài Thương người xa xứ lạc loài tới đây Tới đây thời ở lại đây Bao giờ bén rễ xanh cây hăy về Và khi đă “xanh cây, bén rễ ” th́ c̣n về đâu được nữa, tuy nhiên cũng có những trường hợp chàng trai thuộc loại “Phong Lưu” khiến cho cô gái phải than: Chàng ơi phụ thiếp làm chi Thiếp như cơm nguội dành khi đói ḷng Và khi đă yêu th́ nàng cũng : “Một liều, ba bảy cũng liều”: Đi đâu cho thiếp theo cùng Đói no thiếp chịu lạnh lùng thiếp cam Ví dầu t́nh có dở dang Th́ cho thiếp gọi đ̣ ngang thiếp về Và ngay cả khi v́ một lư do nào đó hai người không thể sống chung, nàng vẫn tha thiết nói với chàng: Một mai thiếp có xa chàng Đôi bông thiếp trả, đôi vàng thiếp xin Khi nói câu này, không phải là cô gái kia tham của, nhưng đôi bông là quà cưới của cha mẹ chồng, nên nàng trả lại, c̣n đôi vàng là của cải hai vợ chồng làm lụng mà có được, nên nàng xin giữ lại để nhớ đến t́nh nghĩa vợ chồng, cũng là một cách gián tiếp nói cho chồng biết là cha mẹ chồng khắt khe nàng không ở được, c̣n t́nh yêu thương dành cho chồng th́ vẫn c̣n nguyên, ư của nàng là muốn chồng xin cha mẹ ra ở riêng Có những cặp vợ chồng lấy nhau từ khi c̣n rất nhỏ, theo ngày xưa : “Nữ thập tam, nam thập lục”, nên Quả cau nho nhỏ cái vỏ vân vân Nay anh học gần, mai anh học xa Lấy nàng từ thuở mười ba Đến nay mưới tám thiếp đà năm con Ra đường thiếp hăy c̣n son Về nhà thiếp đă năm con cùng chàng Ngoài chuyện yêu thương và nhung nhớ, t́nh yêu cũng thường có những cung bậc khác nhau, và thật ra, nếu t́nh yêu lúc nào cũng theo kiểu : “ Thuận chèo, mát mái” th́ đôi lúc cũng thấy nhàm chán, thế nên đôi lúc cũng cần phải có những ghen tuông, giận hờn đôi chút cho thêm thi vị, miễn là sự giận hờn hay ghen tuông đó đừng đi quá đà, cũng đừng quá tự ái, hay tự cao làm mất đi hạnh phúc của ḿnh, đừng có kiểu “ Già néo, đứt dây” để rồi sau đó khi mất đi rồi lại ngồi đó hối tiếc trong muộn màng . Thấy nàng bị bịnh ( có lẽ v́ giận th́ đúng hơn), nên chàng mới bày tỏ : Anh thấy em tương tư bịnh chắc Anh chạy lại ông thầy thuốc bắc Hốt thang thuốc về sắc Tay run run anh vuốt ngực chung t́nh “Chung t́nh ơi, chén thuốc kia nóng c̣n có khi nguội Huống hồ chi hai đứa ḿnh giận nhau Chàng trai thiệt thà, đôi khi cũng gặp phải cô nàng quá quắt, chọc cho người ta giận rồi nói : Em thấy anh tương tư bịnh chắc Em rước ông thầy thuốc bắc Hốt thang thuốc về sắc Bỏ thêm một lát gừng sống Một đống gừng lùi Một nùi chuối hột Một hộp đơn qui Một ki trái táo Năm sáu chục trái cà na Thần sa một lượng Khoai sượng một chục Măng cụt một trăm Rau răm một đám, cám một bao Con gái rao rao mười hai đứa Sứa lửa vài trăm Huỳnh liên, huỳnh bá, huỳnh cầm Uống ba thang mà anh không mạnh Em đào hầm em chôn luôn Rồi có cả những chàng trai lỡ yêu một cô nàng nào đó, mà lỡ duyên không thành, do cô nàng không thủy chung, hay v́ lư do chủ quan nào đó nên đă phải buông ra lời than : Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây dài Ai ngờ giếng cạn anh tiếc hoài sợi dây Nhưng cũng có những chàng trai, tự chế diễu để nỗi đau trở nên nhẹ nhàng, thậm chí thành chuyện cười nhạo : Tưởng giếng sâu anh nối sợi dây cụt Ai ngờ giếng cạn nên nó hụt sợi dây Nếu qua đây không lấy đặng cô Tư mày Qua chèo ghe ra biển . . . Đợi nước lớn đầy . . . Qua chèo vô Ngoài ra, t́nh yêu cũng lắm chuyện éo le đau ḷng, khi lỡ thương một người nào đó, nhưng sau đó mới biết ḿnh là kẻ thứ ba, người đứng bên lề cuộc đời của người ḿnh yêu, nhất là đối với phụ nữ, nếu không muốn bị rắc rối, không muốn bị mang tiếng xấu, th́ đành than trách một ḿnh : Rau răm đất cứng, dễ bứng khó trồng Dầu thương cho mấy cũng chồng người ta Hay Rau răm ngắt ngọn lại trồng Em thương anh lắm sợ ḷng chị ghen Tuy nhiên cũng có người v́ quá yêu nên đành Thương anh em cũng đánh liều Đành như con trẻ chơi diều đứt dây Tuy nhiên, yếu tố quan trọng và có thể làm cho t́nh yêu trở nên bất tử vẫn là Ḷng Thủy chung trong t́nh yêu . . . Có những mối t́nh khiến người nghe không khỏi bùi ngùi rơi lệ v́ sự thủy chung son sắt, như chuyện nàng Tô Thị chờ chồng đến hóa đá, những mối t́nh như: Đá ṃn nhưng dạ chẳng ṃn Tào khê nước chảy hăy c̣n trơ trơ Và cả những mối t́nh đợi chờ trong vô vọng, bởi người ra đi chẳng để lại một lời, nhưng người ở lại vẫn luôn ôm trong ḷng một nỗi nhớ nhung không bao giờ phai nhạt, cho dẫu hoàn cảnh cuộc sống có trôi nổi, đẩy đưa thế nào, trong tim người con gái ấy vẫn chỉ một bóng h́nh: Sông dài cá lội biệt tăm Phải duyên trời định, bao năm cũng chờ Thực ra, t́nh yêu trong văn chương b́nh dân Việt Nam chúng ta vô cùng phong phú, chỉ nói chung chung, chưa kể đến những câu ca dao theo từng địa phương, từng vùng miền khác nhau, có thể nói t́nh yêu trong ca dao Việt Nam là một kho tàng, mà ở đó có vô vàn loại trang sức được làm bằng nhiều viên đá quư, hay bằng vàng, bạc, được chạm trổ tinh vi- Nhân dịp Valentine sắp đến, xin góp nhặt đôi chút trong kho tàng bất tận đó, để tặng các bạn nhàn lăm trong những ngày Xuân Phạm Thiên Thu |
All times are GMT. The time now is 20:49. |
VietBF - Vietnamese Best Forum Copyright ©2006 - 2024
User Alert System provided by
Advanced User Tagging (Pro) -
vBulletin Mods & Addons Copyright © 2024 DragonByte Technologies Ltd.