Hải Thượng Lãn Ông sinh năm 1720 hay 1724?
 

Về năm sinh của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác, hiện các tài liệu ghi không đồng nhất giữa năm 1720 và 1724, theo quan điểm của quý báo, năm nào là khả tín? (Lê Hoàng, Hải Châu, Đà Nẵng)

- Trong khi tất cả các tài liệu đều thống nhất ghi ngày mất của Hải Thượng Lãn Ông (HTLÔ) là Rằm tháng Giêng năm Tân Hợi (17-2-1791), thì ngày sinh của vị đại danh y này vẫn chưa ngã ngũ giữa Canh Tý (1720) hay Giáp Thìn (1724).

Tượng Hải Thượng Lãn Ông và trọn bộ Hải Thượng Y tông tâm lĩnh (1885) tại Bệnh viện Y học cổ truyền Đà Nẵng. Ảnh: P.C.T
Tượng Hải Thượng Lãn Ông và trọn bộ Hải Thượng Y tông tâm lĩnh (1885) tại Bệnh viện Y học cổ truyền Đà Nẵng. Ảnh: P.C.T
Bài viết “Tìm hiểu năm sinh và thử phác họa niên biểu HTLÔ Lê Hữu Trác” của Lương y Phan Công Tuấn (công tác ở Bệnh viện Y học cổ truyền Đà Nẵng) đăng trên Tạp chí Thông tin Đông y Đà Nẵng, đặc san Xuân Kỷ Hợi 2019, đã chỉ ra sự không thống nhất của nhóm dịch giả ở Viện Nghiên cứu Đông y Hà Nội khi giới thiệu tiểu sử HTLÔ trong hai lần ấn hành bộ Hải Thượng Y tông tâm lĩnh. Bản của Hội Y học Dân tộc TP.Hồ Chí Minh in năm 1987, ghi HTLÔ sinh ngày 12-11-1724. Bản do NXB Y học in năm 2005 (bộ 4 tập) ghi HTLÔ sinh ngày 12 tháng 11 năm Canh Tý (1720).

Lương y Tuấn cũng cất công liệt kê 7 tài liệu, sách báo ghi HTLÔ sinh năm 1720 và 6 tài liệu, sách báo ghi HTLÔ sinh năm 1724. Trong đó, đáng chú ý nhất là khảo cứu của các tác giả Trần Văn Giáp, Nguyễn Văn Thang, Phạm Văn Điều, Đỗ Đình Tuân đều thống nhất ghi ngày tháng năm sinh của HTLÔ là 12 tháng 11 năm Giáp Thìn (nhằm ngày 27-12-1724).

Lương y Phan Công Tuấn đã dẫn bài viết Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác sinh năm nào? của Lê Hữu Châu đăng trên Tạp chí Xưa & Nay số 269 (10-2006), rằng hiện nay tất cả các tài liệu và gia phả của dòng họ còn lưu truyền đều ghi chép năm sinh của HTLÔ Lê Hữu Trác là năm Giáp Thìn - 1724. Điều đó cũng đã được viết rất rõ trong các sách: Hải Thượng Lãn Ông, nhà y học lớn, nhà văn hóa lớn (các trang 9, 10, 11 và 14) và Văn bia họ Lê Hữu, trang 155.

Với tư cách là hậu duệ đời thứ 16 của dòng họ Lê gốc Liêu Xá, tác giả bài báo (Lê Hữu Châu) thay mặt dòng họ Lê Liêu Xá, đã “trích dẫn như trên một số chứng cứ có tính chất lịch sử liên quan đến năm sinh của Lãn Ông nhằm giúp các cơ quan, đoàn thể, các phương tiện thông tin đại chúng và những ai quan tâm sẽ tránh được những hiểu biết không chính xác như trước đây”.


https://i.imgur.com/ol6cg72.jpg

Tượng Hải Thượng Lãn Ông và trọn bộ Hải Thượng Y tông tâm lĩnh (1885) tại Bệnh viện Y học cổ truyền Đà Nẵng. Ảnh: P.C.T

Thiết tưởng đó không chỉ là ước nguyện của hậu duệ dòng họ Lê Liêu Xá mà còn là sự tôn vinh của tất cả người dân Việt đối với Ông tổ của nền y học Việt Nam: Cần đính chính, ghi nhận chính xác ngày sinh của đại danh y là 12 tháng 11 năm Giáp Thìn (nhằm ngày 27-12-1724) trên các tài liệu có liên quan, nhất là các tài liệu y dược cổ truyền.

Ở đây, cần lưu ý một số sách báo tuy đã đính chính ngày tháng năm sinh của HTLÔ nhưng lại ghi 12-11-1724 là không chuẩn xác. Bởi lẽ, trong con số này, ngày tháng (12-11) ghi theo âm lịch (Giáp Thìn) nhưng năm lại ghi theo dương lịch (1724), một sự “râu ông nọ, cằm bà kia” thường nhầm lẫn khi chuyển đổi ngày tháng âm lịch sang dương lịch.