Sa Tăng' Diêm Hoài Lễ nhiễm độc bệnh tật dày vò
 

Nhiều đồng nghiệp, khán giả nhiều thế hệ vẫn kính trọng cố nam diễn viên Diễm Hoài Lễ đã qua đời đã hơn 10 năm bởi hình ảnh một người nghệ sĩ tận tâm, nhiệt huyết với nghề, khiến bị nhiễm độc bệnh tật dày vò.

Diễn viên lớn tuổi nhất trong 5 thầy trò Đường Tăng

Diêm Hoài Lễ sinh năm 1936 tại tỉnh Phong Nam tỉnh Hà Bắc (Trung Quốc) trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật.

Năm 20 tuổi, với niềm đam mê kịch nghệ, ông nộp đơn thi vào khoa nhạc kịch nghệ thuật dân tộc Bắc Kinh. Tài tử gạo cội được nhận xét là người học rất giỏi, tham gia hăng hái các hoạt động nên khi tốt nghiệp được hiệu trưởng trường giữ lại với vai trò giảng viên.
Bên cạnh việc giảng dạy, Hoài Lễ còn tham gia biểu diễn kinh kịch và quen mặt với khán giả với các vở kịch nổi tiếng như Tuổi trẻ một thời, Trí tuệ Uy Hổ Sơn... Ở tuổi ngoài 40, Hoài Lễ được Chính phủ trao huân chương lao động với những dấu ấn nghệ thuật mình tạo dựng nhiều năm.

Gắn bó với lĩnh vực kịch nhiều năm, Hoài Lê mong muốn tìm một vai diễn bên phim truyền hình. Ông nộp đơn dự tuyển phim "Tây Du Ký", từ đó mang đến cơ duyên cho ông với đoàn phim.

Ban đầu, Hoài Lễ đến chỉ định casting cho vai Quốc vương trong phần "Trừ yêu ở nước Ô Kê". Tuy nhiên, ngoại hình cao to, dáng vẻ bặm trợn của ông lại không phù hợp với khí chất của bậc Quân vương nên bị loại.

Đạo diễn Dương Khiết khi ấy vì không muốn mất đi một diễn viên giỏi đã miễn cưỡng đưa ông vào vai Sa Tăng. Không ngờ, nam diễn viên lại khiến cả đoàn phim bất ngờ bởi hình ảnh, dáng vẻ như bước ra từ nguyên tác.

Trong tiểu thuyết, nhân vật Sa Tăng là chuyển kiếp của vị thần Quyển Liêm đại tướng trên thiên đình. Do làm vỡ cốc lưu ly, ông bị Ngọc Hoàng đày xuống làm yêu quái ở Lưu Sa Hà. Đến khi gặp được Đường Tam Tạng, Sa Tăng được cảm hóa và nguyện trở thành đồ đệ cuối cùng phò tá sư phụ lên đường lấy kinh.

So với các nhân vật Tôn Ngộ Không, Trư Bát Giới, nhân vật Sa sư đệ được đánh giá ít đất diễn và không bộc lộ nhiều cá tính. Tuy nhiên, theo đạo diễn Dương Khiết, đây lại là tuyến vai khó thể hiện bởi tính cách nhân vật cần cù, điềm đạm đòi hỏi người diễn viên phải có sức diễn tốt. Và kết quả, hình ảnh Sa Tăng chất phác, trung hậu luôn hết lòng vì sư phụ được Diêm Hoài Lễ thể hiện xuất sắc.

“Trong phim tôi vào vai đệ tử thứ 4 của Đường Tăng, luận vai vế là nhỏ nhất. Nhưng khi đóng phim này tôi đã 46 tuổi, lớn nhất trong 5 thầy trò. Tôi phải thực sự cảm ơn đạo diễn Dương và các đồng nghiệp đã cho tôi một vai diễn truyền hình đầu tiên và ấn tượng như thế”, Diêm Hoài Lễ kể.

Đặc biệt hơn, trong Tây Du Ký, Diêm Hoài Lễ còn đảm nhận thêm 9 vai khác như: Ngưu Ma Vương, Tây Hải Long Vương, Thái Thượng Lão Quân, Thiên Lý Nhãn, hòa thượng, Giám Thừa - giám quan trông coi ngựa trên thiên đình, ông lão và Quyển Liêm đại tướng.

Do hoàn cảnh thiếu thốn của đoàn phim, các vai diễn trên hoàn toàn không được trả thêm bất cứ đồng thù lao nào. Điều này càng khiến nhiều người khi biết chuyện thêm cảm phục tinh thần làm việc chuyên nghiệp, hết lòng vì nghệ thuật của tài tử quá cố.

Sau Tây Du Ký, Hoài Lễ còn tham gia diễn xuất trong các tác phẩm truyền hình nổi tiếng khác như Tam quốc diễn nghĩa (vai Trình Phổ), Ỷ thiên đồ long ký (vai Tạ Tốn), Đông chu liệt quốc (vai Tề Công) và Kỷ Hiểu Lam (vai Trần Huy Tổ)... cho đến khi chính thức giải nghệ vào năm 1998.

Khi đoàn phim “Tây Du Ký” thực hiện phần 2, Diêm Hoài Lễ vì sức khỏe yếu đã không thể đảm đương được vai diễn. Đạo diễn Dương Khiết và đoàn phim dù rất tiếc nhưng buộc lòng phải chấp thuận lời yêu cầu. Vai diễn này sau đó được giao cho diễn viên Lưu Đại Cương đóng thay.

Cuối đời bệnh tật, không thể đi lại

Trong ấn tượng của nhiều người, Diêm Hoài Lễ là một hình mẫu diễn viên mẫu mực. Ông luôn trăn trở về sân khấu, về việc phát huy bộ môn kinh kịch với lớp trẻ. Nam diễn viên cũng hết lòng nâng đỡ nhiều thế hệ diễn viên mới, sẵn sàng chia sẻ thù lao của mình cho mọi người trong đoàn... Dẫu vậy, tài tử sinh năm 1936 lại có tuổi xế chiều bi kịch khi hầu hết quãng thời gian đều nằm trong bệnh viện, chịu nhiều đau đớn.
Theo Sina, Diêm Hoài Lễ mắc viêm phổi khiến cơ thể trở nên gầy guộc, xanh xao. Nguyên nhân của chứng bệnh được các bác sĩ chẩn đoán một phần do nam diễn viên trong lúc đóng “Tây Du Ký” đã hít phải một lượng lớn thuốc xông khiến phổi ngộ độc.

"Có một lần, đoàn phim Tây Du Ký đến quay tại một ngôi làng nhỏ. Khi đó vì trong phòng nhiều côn trùng quá nên người trong đoàn đã dùng thuốc khử độc và nhắc nhở mọi người ra ngoài, nhưng Diêm Hoài Lễ bảo không sao đâu và ở lại.

Mãi sau này khi phát hiện ra phổi anh ấy đã sưng to. Từ đó, căn bệnh của anh ấy ngày càng nghiêm trọng cho đến khi qua đời", Mã Đức Hoa nghẹn ngào tiết lộ trong một buổi phỏng vấn hồi năm 2015.

Dù không thể tiếp tục tham gia đóng phim, Diêm Hoài Lễ vẫn giữ liên lạc với các đồng nghiệp. Vào mỗi dịp Tết Nguyên Tiêu, các thầy trọ Đường Tăng lại cùng đến nhà ông thăm nom, tâm sự về những kỷ niệm xưa.

Năm 2009, Diêm Hoài Lễ đã ra đi vì nhiễm trùng phổi, hưởng thọ 73 tuổi. Trong những phút cuối cùng, trong phòng bệnh nam diễn viên có bốn người là vợ, con trai, Lục Tiểu Linh Đồng và Trì Trọng Thụy. Theo lời kể, ông ra đi mà vẫn không nhắm mắt khiến nhiều người cho rằng nguyện vọng cuối đời vẫn chưa được hoàn thành.

Sự ra đi của Diêm Hoài Lễ để lại niềm thương tiếc với các đồng nghiệp thân thiết. Trong khi Lục Tiểu Linh Đồng từ bỏ tổ chức tiệc sinh nhật nhiều năm (Hoài Lễ mất vào đúng ngày sinh của nam diễn viên), còn Mã Đức Hoa nói điều ông ân hận cả đời là đã không thể gặp mặt người anh em thân thiết của mình trong những phút cuối chỉ vì tắc đường...
Lễ tang của Diêm Hoài Lễ được tổ chức long trọng tại nhà tang lễ Bắc Kinh, với đông đảo bạn bè, người thân đến tiễn biệt. Trong đoàn người đến viếng, hình ảnh gây xúc động hơn cả là khoảnh khắc đoàn diễn viên đóng “Tây Du Ký” cúi đầu và bật khóc trước linh cữu “Sa sư đệ”. Ca khúc “Xin hỏi đường ở nơi nao” được chọn phát trong lễ viếng như một sự tiễn biệt nam diễn viên về thế giới bên kia.

Về đời tư, Diêm Hoài Lễ đã kết hôn và có con 2 trai, một gái. Các con của ông giờ đây trưởng thành, theo đuổi ngành kinh tế và đều thành đạt. Bà xã nam diễn viên trong một lần xuất hiện trên truyền hình từng chia sẻ các con luôn có hiếu với bố kể cả khi ông đã qua đời nhiều năm.

“Ngoài căn nhà của vợ chồng tôi luôn thờ di ảnh Hoài Lễ, các con tôi mỗi đứa đều lập bàn thờ riêng tại nhà chúng. Mỗi đứa đều muốn bố luôn bên cạnh, dõi theo chúng trên bước đường sau này”, bà xúc động nói.