|
Đặng Toản: Đọc tập thơ bốn câu
1 Attachment(s)
Tôi quen biết anh Nguyễn Hàn Chung nhờ sống chung một thành phố hiền ḥa của nước Mỹ, bang Texas hè nóng như quỷ, đông lạnh như ma hi..hi..mỗi lần có ai đó nhắc đến thời tiết của Texas.
Tôi lại cùng quê Quảng Nam với anh nên nhiều khi ngữ điệu anh dùng trong những bài thơ có tính cách đặc thù phong vị Quảng th́ tôi cũng hiểu được dễ dàng. Tuy nói dễ dàng là nói về cách dùng ngôn ngữ, đó là những bài anh viết chuyên về quê hương chứ những bài khác chuyên sâu th́ nói thật, khi đọc anh tôi cũng phải nghiền ngẫm rất nhiều. Anh chơi với tôi cũng như với một đứa em, và tôi thường xem anh như một người anh lớn, học hỏi rất nhiều từ khi được quen biết và đọc thơ của anh. Năm trước đă nợ anh một lời b́nh cho cuốn thơ Lục Bát Tản Thần, anh Hàn Chung in hai cuốn thơ trong 2 năm nhưng cuốn nào anh cũng nhớ đến đứa em này, Cuốn LBTT th́ tự hứa với ḷng là đọc xong sẽ lao vào b́nh ngay. Nhưng v́ cuốn LBTT đă nhanh chóng đem một không khí sôi động vào đời sống văn chương của trong và ngoài nước (thể hiện qua mạng FB) nên giai đoạn 1 tuần đầu đă có rất nhiều lời b́nh của bạn bè văn nghệ sỹ đa phần là của những bậc đàn anh, chị đă thành danh từ lâu. Tánh của tôi th́ kỹ, sợ ḿnh lập lại những ư nghĩa của các anh chị đă viết trước đó nên cố để công xem, một phần thưởng thức, phần c̣n lại cố ghi nhớ những ư, điều đă được nêu ra, để loại bỏ khỏi bài viết của ḿnh. Tôi đọc đến 15 lời b́nh của các anh chị về cuốn LBTT là bỏ luôn ư định b́nh cuốn thơ này v́ những người trước đă nói hết mất rồi. Tâm trạng tiu nghỉu giống như một kẻ mua hoa đến tặng một người đẹp, sau khi chờ sắp hàng, nh́n hoa và so sánh thấy hoa của ḿnh có phần hạn chế về vẻ đẹp và hương thơm hơn các loại hoa khác đă tặng trước, nên lặng lẽ để bó hoa bên thềm nhà và ra về. Lại nói đến cuốn thơ Mót Chữ Trong Kinh anh Hàn Chung vẫn nhớ đến đứa em ni bằng một cuốn tặng với chữ kư đàng hoàng vậy mà từ hôm tết ta Canh Tư (2020) tới giờ chưa viết được một ḍng nào cho MCTK. Nguyên do là các bạn đă biết, để đọc các anh chị viết trước để tránh không lập lại những ǵ đă được viết ra. Mới vào đọc sơ lược cuốn thơ thói quen của tôi là xem số trang, đếm bài và đọc mục lục trước. Lật gần đến cuối thấy các lời b́nh bèn vào xem. Lần này c̣n chới với hơn Lư Bạch thăm Hoàng Hạc Lâu đọc bài thơ của Thôi Hiệu trên vách. Đó là tôi đọc trúng một bài Bạt của anh Hồ Đ́nh Nghiêm (Canada) bài viết quá phong phú và vi tế nên cơ may viết b́nh cho MCTK cũng không c̣n, Lư Bạch mà c̣n phải quăng bút v́ bài thơ của Thôi Hiệu, c̣n ḿnh th́ đâu là cái ǵ mà không quăng bút sớm sủa hơn nữa cho rồi, và nhứt định là nợ thêm một lần b́nh thơ nữa. Ấy vậy mà một hôm tôi chợt nghĩ ḿnh nên b́nh MCTK. Không phải là uống phải thuốc liều đâu, (mùa dịch COVID19 này nếu liều th́ không cần uống thuốc ǵ, mà chỉ cần không mang khẩu trang ra đường đi lung tung chỗ này chỗ nọ miễn là đám đông nào ḿnh cũng xáp vô là được liền hi..hi..) mà thật là thấy có chỗ vào. Đó là chữ Kinh trong tựa đề. Kinh có thể hiểu theo nhiều nghĩa, kinh Chúa (Tân Ước , Cựu Ước), kinh Phật, kinh Koran của Hồi giáo và kinh …đời (hay c̣n gọi là thế kinh). Là một người ăn chay và tụng kinh Phật tôi nghĩ có lẽ ḿnh cũng có thể giải mă một số bài anh viết trong tập thơ Mót Chữ Trong Kinh này bằng những hiểu biết dẫu hạn chế về Phật pháp của ḿnh, tại sao không nhỉ ? Và chắc chắn là chưa, hay không “đụng hàng” với các người viết lời b́nh trước đây. Trước hết nói về chữ Kinh. Chữ chỉ là chiếc áo của nghĩa ruột là kinh, nghĩa kinh mới là quan trọng, cho nên Lăo Tử hay nói câu : Được ư rồi hăy quên lời … Ôi chao nói cái kiểu của Lăo Tử th́ hóa ra mấy em làm thơ đa số kẹt ở chỗ này. Bởi chúng ta vẫn biết thơ chính là một h́nh thức thể hiện đặc thù của ngôn ngữ, nếu nói đặng ư hăy quên lời th́ cụ Nguyễn Du thánh tổ Lục Bát của chúng ta kẹt trước, v́ cứ như theo lời Lăo Tử th́ cũng không nên có truyện Kiều, nên thôi chi bằng ḿnh hổng thèm chơi với cụ Lăo Tử nữa, có như thế dân làm thơ mới có cơ tiếp tục công việc của ḿnh. Mót chữ trong kinh hiểu một cách nào đó th́ là đem một số khái niệm của kinh mà rọi chiếu vào cách nh́n đời của ḿnh thông qua tác phẩm nghệ thuật (ở đây là những bài thơ bốn câu). Tại sao phải toàn là thơ bốn câu ? Ở đây ta thấy tác giả rất am tường về lịch sử Phật giáo. Nói về Phật giáo sử cận đại và xa xưa các vị thiền sư trước khi viên tịch thường hay đọc cho các đệ tử của ḿnh những đoạn kệ cũng chừng 4 câu ngắn gọn nói lên khẩu khí và hoài băo hay tŕnh độ chứng nhập chân lư của ḿnh điển h́nh là đoạn kệ sau : Pháp môn ba vạn tám ngàn tư Học hành không thiếu cũng không dư Đến nay xem đă chừng quên hết C̣n lại trong đầu một chữ Như ! Vị ḥa thượng này đă mót được chữ Như một chữ rất quan trọng của kinh điển Phật giáo, vậy th́ ta hăy thử t́m xem tác giả Nguyễn Hàn Chung mót được những chữ ǵ nào, hy vọng những điều tôi nêu ra sau đây không bị kết luận là thiên vị với tác giả. Ở MCTK của anh NHC cũng chỉ dùng những bài thơ ngắn như vậy có lẽ là một phần nào tương ứng với h́nh thức của các bài kệ trên. Giờ ta xét qua ư nghiă ngay bài số 1 : siết chữ c̣n thở là c̣n siết không cho chữ thảnh thơi nhai nhá chớ không nuốt bắt nhả ra thành lời Tất cả đầu câu thơ đều không viết hoa, tôi không cho là lỗi của in ấn mà cố ư của tác giả, trong chúng ta có ai từng tụng kinh Phật th́ biết bài số một này tác giả đă mót được hai chữ: Công Phu. https://i.imgur.com/uws2AM6.png Lá & ngón tôi mút mùa thu trên ngón tay của em vừa đếm lá chiều nay mùi hương lá trộn mùi hương ngón hong ấm trần gian điếng dại này Trước tiên phải nói bài thơ rất hay, từ ngữ uyển chuyển, ư nghĩa đan chéo đa tầng, đa trụ, đa chiều, câu thơ rất bí hiểm bài thơ rất là ảo diệu kết quả th́ không biết có hong ấm trần gian điếng dại này hay không ? nhưng chắc là điếng cái tên ngồi tập ṭ b́nh thơ đây, và c̣n chữ ǵ hơn là chữ Mầu nhiệm mà tác giả vừa mót được. lấm anh lấm bụi chỉ yêu người bụi lấm em th́ trông sang cả quá đi thôi lấm vào em sợ bụi đời em lấm lấm môi em lấm cả nhớ thương người Trong bài Lấm này chữ lấm được dùng đi dùng lại rất nhiều lần mà không có nhàm chán, lạ là chỗ này nó có vẻ như biện luận và đặt vấn đề nếu trực giác của người đọc không mạnh sẽ bị rối v́ những bài thơ như vậy, nên thực chất bài thơ đă mót được chữ …ảo diệu. Bài ngộ sát (trang 12) mỗi lần ngộ sát đôi môi Của em ta niệm liên hồi nam mô sắc không lú lẫn hồ đồ Sợ tu chín kiếp cũng vô a tỳ Bài này đă mót được hai chữ thành thật (chúng ta nên nhớ rằng yếu tố thành thật rất cần thiết trong học kinh sách và ở bên Trung Hoa đă có một tông phái thiền là Thành Thật Tông Đến bài : nói yêu ( trang 15 ) tôi tin lắm những người con gái nói yêu tôi và nói yêu tôi Khi tôi nói yêu người con gái Nàng nói yêu người khác mất rồi Ở đây yếu tố thời gian rất là quan trọng, bài thơ rất mộc mạc không dùng kỹ thuật hay văn phạm cầu kỳ, rắc rối nhưng yếu tố để bài được chọn trong tuyển tập này là ư chính. Ư rất hay, nói về độ trượt của thời gian làm so le những hành động và tư tưởng nên đôi lứa không thành. Đó là yếu tố đức Phật hay nói mỗi sát na tư tưởng và h́nh thái về vật chất đều thay đổi, dù ít nhưng có biến đổi, đến khi ḿnh nhận ra th́ đă trễ mất rồi. Vậy là bài thơ mót được hai chữ : Vô thường. Bài : một tiếng chiều ( trang 22 ) một chiều cô độc một cô liêu một tiếng chiều im một tiếng chiều một tiếng chiều xiêu trong một tiếng một chiều xiêu đổ một chiều xiêu Mới thoáng đọc qua chúng ta cũng có vẻ bị rối như bài Lấm, có vẻ c̣n bị rối nặng hơn bài Lấm th́ phải. Nhưng khác ở một điểm là bài này chữ chiều có ít nhất 2 nghĩa : 1 – Chiều là buổi chiều và 2-chiều là chiều của không gian (chiều ngược, chiều xuôi). Phải tĩnh tại thật lâu mới nắm bắt được một trong các nghĩa thể hiện qua câu thơ. Bài này vận dụng được một kỹ thuật thơ thượng thừa nên có thể cho là đă mót được một chữ Tuệ. Bài : nín ( trang 24 ) bên nớ chiều thu ni sớm mai tiếng ve buồn hạ nhuốm màu phai nhớ người chẳng lẽ la như giặc để biết rằng ḿnh đang nhớ ai Bài ni mót được hai chữ Tịnh khẩu Bài : gay yêu ( trang 28 ) yêu anh không nói sớm bây giờ anh lấy chồng đành hẹn em kiếp khác anh thiệt t́nh đàn ông Bài này rất gần với đời sống hiện đại. Thế giới hiện đại bắt đầu đặt vấn đề chấp nhận giới tính thứ ba, thật ra nói cho đúng là bốn, nam th́ các chàng Gay, nữ lại có Lesbien. Tác giả vẫn chú ư đến những ǵ đang xảy ra hiện tại xung quanh ḿnh chứ không có ngơ ngơ măi ngắm mây trời cùng gió núi như nhiều thi nhân đương đại khác. Nên bài thơ này có thể gọi là mót được hai chữ Nhập thế. |
nói dại miệng
mai chiều đi bán muối tản thần thơ vẫn không tán không tan những nương tử bị người yêu hất hủi đêm chồng đêm có nâng níu thơ hàn Bài này là một dấu hỏi cũng tương tự cụ Nguyễn Du ngày xưa cũng có hai câu : Bất tri tam bách dư niên hậu . Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như. Là thi nhân thôi nên cái tự ngă vẫn c̣n, vẫn thắc mắc mai này khi ta nằm xuống có ai khóc hay nhớ ta (qua mấy vần thơ) chăng? Hàn tiên sinh cũng thế cũng thắc mắc tương tự nên ta thấy có lẽ đă mót được chữ Nghi. Về điểm này Bùi Giáng tiên sinh có vẻ thoát hơn, ta nghe bốn câu của lăo tiền bối Bán dùi, Bàn dúi này xem sao. Em về mấy thế kỷ sau Nh́n trăng có thấy nguyên màu ấy không Ta đi thơ gửi đôi ḍng Lá rơi có vọng ở trong sương mù. BG Bài : hoa c̣n ( trang 81 ) cầm trên tay một chùm hoa sắc màu tươi đă phôi pha một vài ném tung vào cơi trần ai mầm xanh từ cánh hoa phai cựa ḿnh Bài này mót được hai chữ Luân hồi. Bài : thơ t́nh (trang 105 ) không làm thơ t́nh cũng chết làm thơ t́nh t́nh chẳng c̣n băn khoăn làm ǵ chuyện ếch nhái vào thơ t́nh đẻ non Đọc đi, đọc lại bài này ta thấy làm ǵ rồi cũng không qua chữ Nghiệp, nên làm thơ t́nh hay không làm thơ t́nh th́ đời ḿnh vẫn thế. Chấp nhận dấu ấn của Nghiệp lực trên từng hành động và tư tưởng của mỗi con người mà thơ t́nh để nói lên điều ấy ! Bài này mót được chữ Nghiệp. Bài : chải Tóc (trang 106 ) Lùa tay t́m một chút xanh sợi buồn trốn sắc thật nhanh em à anh vừa mới vuốt hôm qua hôm nay tóc bạc như là từng chưa… Tôi ngờ ngợ trước hai chữ cuối của câu bốn một lúc lâu. Thơ quả là thâm sâu, là người theo đuổi thơ rất lâu năm vẫn thấy lạ hai chữ từng chưa này nó đưa ta vào thế không khẳng định, mà cũng không phủ định trong kinh có chữ Không và chữ Vô, khi mà các bạn nhập vào luồng của sự quán tưởng sẽ rơi vào trạng thái này, bài này có thể mót được một trong hai chữ trên. Bài : rót ( trang 109 ) rượu rót ra rồi không chịu uống vầy sao cho đặng cuộc lai rai cứ thế rót hoài cho tới sáng ly đầy rót ngược rượu vào chai Hai chữ nghịch lư sẽ nổi lên tâm tưởng của người đọc bài này, để hiểu tâm trạng của người viết bài không phải dễ. Cứ rót ra rót vào có vẻ vô ích quá nhỉ, khiến ta liên tưởng đến một bài thơ của thi sỹ Nguyễn Đức Sơn : Một ḿnh luồn ra luồn vào trong núi chơi Khi thấm mệt tôi đi luồn ra núi Cuối chiều tà chỉ gặp cỏ hoang sơ Bước lủi thủi tôi đi luồn vô núi Nghe bóng tàn run rẩy bóng cây khô Chân rục ră tôi đi luồn ra núi Hồn rụng rời trước mặt băi hư vô Phàm trong đời tất cả mọi người chúng ta muốn làm một việc ǵ liên tục, có tính cách chu kỳ. Chu kỳ th́ vạn vật thiên nhiên cũng có chu kỳ và ngay cả máy móc nó cũng có chu kỳ, tuy nhiên, vũ trụ và máy móc cũng phải thông qua con người mới dệt lại được ư nghĩa của tính chu kỳ này. Con người chúng ta khác với thiên nhiên và vũ trụ nhờ tự ư thức được chính việc làm của ḿnh. Làm một việc cho đến ṃn mỏi như thế và ghi chép lại c̣n chữ ǵ ngoài chữ Định. Bài : giọt tiễn ( trang 111 ) ta tiễn em đi cầm một giọt vùi sâu trong khóe mắt mi nàng dù chẳng bao giờ nghe tiếng thốt giọt vùi thầm đọng tới hoang mang Bài mót được hai chữ thâm sâu. Bài : thăm nhà người cũ ( trang 115 ) phản này cô ấy rất hay ngồi cái dấu mông c̣n nét rẽ đôi tôi ngồi trên dấu buồn xưa ấy và sững sờ ôm riết lấy tôi ! Việc đă qua rồi mà nhớ lại cảm xúc dồi dào thế bài này ngoài hai chữ : Vọng tưởng th́ c̣n chữ nào khác hơn có thể mót được ? Tư tưởng con người thực sự là một điều rất lạ, có thể xuyên không gian và thời gian, đi rất xa và thâm nhập rất sâu trong một thời gian ngắn nhất lại nhiều khi để lại những cảm xúc đậm đà và cũng dài lâu nữa. Bài : phải đâu ? ( trang 126 ) anh luôn tương kính quư bà sao em nỡ buộc tội là anh không ? chắp tay qua xóm không chồng phải đâu trọc lóc nâu ṣng là sư Bài này thực sự đă mót được chữ Giới. Điểm tới đây những chữ tác giả mót được trong kinh ra toàn là chánh phẩm. Giới, Định, Tuệ là những phẩm chất cao quư của người tu hành bắt buộc phải có nếu muốn thành tựu. Thành tựu ǵ ? thưa thành tựu một điều đơn giản là măi măi không c̣n phiền năo. Ta để ư hai tác phẩmLBTT và MCTK của tác giả gần đây đều có giọng hài hước thâm sâu, điều này không dễ làm với một căn cơ trung b́nh. Ngày xưa ở vùng kinh tế mới lúc mới lên lập nghiệp canh tác ruộng rẫy c̣n ít không đủ lương thực để ăn no bụng, chúng tôi và các em nhỏ trong khu KTM hay đi mót khoai, mót bắp của một doanh trại bộ đội đóng gần đó khoảng 3 km. Đương nhiên là chỉ mót được những thứ đầu thừa đuôi thẹo, ví dụ như quả bắp bị chim két ăn hết một nửa, mót như thế mà về đến nhà được chừng non nửa bao cát là mừng húm. Bây giờ ngồi b́nh thơ Mót chữ trong kinh thấy sao hơi nghịch nghịch tác giả mót toàn là chánh phẩm không hà, tôi dự định bữa nào gặp tác giả sẽ đùa một câu : Thôi đổi tên thành : “Hốt chữ trong kinh” coi có bộ hợp lư hơn ..hi..hi Bài : hội chứng thơ ( trang 138 ) Thơ cao siêu cũng ngán thơ hời hợt cũng rầu thơ vần vè cũng chán thôi ra vườn bắt sâu Bài này mót được chữ : Xả . Bài : rác và thơ ( trang 144 ) rác cũng có rác sạch thơ cũng có thơ dơ rác dơ biết tái chế thơ sẽ sạch không ngờ Bài này mót được hai chữ Tùy duyên. Bài : đêm nghe cú kêu ( trang 150 ) ta qua trừ tịch đêm vần vũ nghe gió mồ côi thổi tắt âm hoang mộ hồn oan kêu tiếng cú sao nỡ ch́m trong tiếng nguyệt bầm Bài này hay đặc biệt những cụm từ rất lạ gió mồ côi và tiếng nguyệt bầm rất đắt, bài mót được chữ : Bi. Bài : đời nào , dù … ( trang 151 ) đời nào ta bỏ sông quê dù ta là đứa si mê biển hồ đời nào ta để sông khô dù thời gian lấp thành hồ nuôi tôm Bài này mót được hai chữ : Bất biến. Tương tự với tinh thần trên các bạn xem thêm các bài trong MCTK sẽ phát hiện ra nhiều chữ nữa trong kinh Phật đă mót được. Các bạn mến, xin hăy xem bài này như một cuộc nói chuyện vui vẻ ngoài quán cà phê mà chúng tôi v́ t́nh cảm riêng với tác giả Nguyễn Hàn Chung mà viết nên, tuyệt đối không nên xem bài này như một bài phê b́nh có tính cách nghiêm túc, chỉ là ư mọn, vụn vặt, rị mọ của một người yêu thơ hồi hướng về tác giả để đền đáp lại phần nào tinh lực tác giả bỏ ra để viết và cất công in ấn và đem tặng, trong thời đại chữ nghĩa đă trở thành rẻ rúng này. Viết tại Houston từ ngày 16/5/2020 đến ngày 25/5/2020 Đặng Toản |
thơ đọc nhứt cả đầu
đọc tí đem cất ngày sau bệnh c̣n cụ thơ xưa ông trời con ngang tàn xài chữ (kẻ hậu sinh) óc ṃn hết trơn suy nghĩ nhiều tóc rụng chẳng c̣n cũng v́ thi tứ chưa non đă già . |
| All times are GMT. The time now is 22:23. |
VietBF - Vietnamese Best Forum Copyright ©2006 - 2024
User Alert System provided by
Advanced User Tagging (Pro) -
vBulletin Mods & Addons Copyright © 2024 DragonByte Technologies Ltd.