Phương pháp huấn luyện của Thomas Tuchel
 

Những công thức huấn luyện được hình thành từ thời còn dẫn dắt các đội bóng nhỏ tại Đức là bản lề để Thomas Tuchel trở thành ngôi sao trong làng HLV ngày nay.
Sau hơn 10 năm trải nghiệm với bóng đá trẻ, Thomas Tuchel đã tiến nhiều bước. Đầu tiên, ông học hỏi từ HLV Hansi Kleitsch trong vai trò trợ lý tại Stuttgart. Ông Kleitsch được xem là một điểm sáng về làm đào tạo trẻ tại Đức. Sau đó, Tuchel bắt đầu tích lũy kinh nghiệm từ việc làm HLV trưởng của nhiều lứa tuổi các đội trẻ khác nhau.

Đúng theo truyền thống và lý thuyết phổ biến ở các học viện Đức thời ấy, Tuchel áp dụng quy tắc lặp lại để nhồi từng bài tập: chuyền một đường duy nhất 100 lần, luyện một bài chuyền bóng duy nhất 100 lần, tất cả trong một buổi tập.

Những quy tắc rõ ràng
"Bây giờ thì chúng tôi cũng đang áp dụng số lần lặp lại lớn hơn nhiều nhưng không theo phong cách nhồi nhét nữa", Tuchel tự đánh giá. "Chúng tôi tập trên một không gian chật chội và phức hợp, liên tục buộc cầu thủ phải đưa ra những giải pháp mới tùy theo hình khối của thế trận".

Nói một cách đơn giản hơn, các cầu thủ sẽ phải thực hành đường chuyền trong tình huống như thi đấu, dưới áp lực tương tự một trận cầu thực mà không được suy nghĩ, tính toán xử lý.

Một loại bài tập khác cũng được ông ưa chuộng là áp dụng các hình thức tổ chức tấn công khác nhau khi có sự thua thiệt về số lượng người so với đối thủ, ví dụ như các tình huống 7 chống 9. Dạng bài tập này sẽ buộc cầu thủ phải chuyền bóng một cách sáng tạo đến mức những bài nhồi nhét không còn là cần thiết.

Trong các buổi tập của Tuchel, không bao giờ có dạng bài tập 11 đấu 11 trên toàn bộ sân như một trận đấu. Chính bản thân ông lại từng chuộng chúng khi ông luôn đặt phần thi đấu vào cuối các buổi tập lúc còn làm đào tạo trẻ.Với Tuchel, bài tập thi đấu như thật không còn hợp lý nữa. "Tôi đã nói lời vĩnh biệt với việc cố gắng sao chép lại trận đấu cuối tuần. Chúng tôi sẽ không bao giờ làm được thế". Thay vào đó, ông tập trung hơn cho các dạng thái căn bản mà đội sẽ vận hành.

"Các quy tắc phải rất rõ ràng: Chân nào dùng để nhận bóng? Nên chuyền vào chân nào của đồng đội? Liệu có thể đưa một cầu thủ vào một vị trí trống trải không hay tình huống sẽ là khép kín? Trong một tình huống khép kín, cầu thủ phải tiếp ứng như thế nào cho các hậu vệ để tái tổ chức tấn công?

Khi một cầu thủ quay lại, liệu có đường để di chuyển ở bên đó không? Bên nào thì không có đường? Các quy tắc này phải thật rõ ràng. Và trong khuôn khổ các quy tắc, mỗi cầu thủ sẽ có mức độ tự do sáng tạo tối đa", Tuchel giải thích.

Cứ mỗi tuần trôi qua, các cầu thủ Mainz 05 lại thêm tin tưởng vào ông thầy. Họ nhận ra rằng các bài tập trong không gian thu nhỏ chính là sự chuẩn bị tốt nhất. Ở các trận đấu chính thức, khi không gian trên sân bỗng nhiên mở rộng ra, họ cảm thấy như có thêm thời gian để ra quyết định, dễ dàng hơn so với các buổi tập đúng như những gì huấn luyện viên dự tính.

Tiền vệ Eugen Polanski ngày ấy bảo rằng phải có học lực loại giỏi mới theo kịp bài tập của Tuchel. Sau mỗi buổi tập, tâm trí của các cầu thủ mệt hơn cả chân tay. Tuchel đã thâm nhập vào đầu óc của họ.

Trong mỗi ngày ấy, Tuchel thường sẽ đứng ở vạch giữa sân, liên tục nhận xét, phê bình các cầu thủ mắc lỗi, thúc đẩy họ, đặt thêm áp lực lên họ. Trên hết, ông không bao giờ quên đi công tác về kỹ thuật. "Giống như Roger Federer ngày nào cũng phải tập giao bóng, tập cú đánh dưới sân thôi. Mỗi ngày, một cầu thủ bóng đá cũng phải tập đi tập lại kỹ thuật căn bản", Tuchel khẳng định.

Khái niệm này được những cầu thủ như Andreas Ivanschitz tán đồng: "Chúng tôi tập một lượng rất lớn các bài chuyền bóng với ông ấy và ông ấy thì liên tục để ý đến chất lượng đường chuyền. Dựa vào đó, ông ấy sẽ yêu cầu chúng tôi phải đưa bóng qua 6 hay 7 trạm. Trong mọi lúc, chúng tôi phải mở ra những tam giác phối hợp mới. Lúc đấy, tập bóng vui lắm. Nhưng khởi đầu của mọi thứ vẫn là đường chuyền đơn giản nhưng chuẩn. Tôi chưa từng thấy HLV nào có bản lĩnh để giản đơn như thế".

Trung vệ Jan Kirchhoff nhớ về những ngày còn ở đội U19 cùng Tuchel. Anh khẳng định rằng những buổi tập của ông thầy cũ đã định hình nên phong cách thi đấu cho cả đội. "Với Thomas, tôi đã học được cách thêm nhịp độ vào thi đấu. Trong các bài tập, ông ấy luôn rèn theo quy tắc ngắn - ngắn - dài. Việc này ảnh hưởng lớn tới lối chơi của cá nhân tôi".

Trong cách tiếp cận ấy, hai đường chuyền đầu tiên khi đội triển khai bóng sẽ là hai đường chuyền ngắn. Ý tưởng là nếu trung vệ chuyền ngắn tới tiền vệ trụ số 6, tiền vệ này chuyền thêm một đường ngắn nữa nhả lại thì đối thủ sẽ bị buộc phải di chuyển. Các luồng để chuyền bóng sẽ mở ra, bản thân trung vệ sẽ có thêm một vài giây để tự định vị bản thân và quan sát, tìm kiếm một lựa chọn chuyền với cự ly dài, ưu tiên là một đường chuyền sệt, xuyên qua trung lộ để hướng tới cầu thủ nhạc trưởng hoặc tiền đạo.

Cách chơi này sẽ lặp lại trên phần sân đối thủ. Hai đường chuyền sẽ giúp tiền vệ số 6 hoặc cầu thủ nhạc trưởng định hướng. Đích cuối lúc này là ghi bàn, dứt điểm hoặc kiến tạo.

Học hỏi bằng sai số
Thêm vào đó, Tuchel cũng tin tưởng vào một khái niệm có tên là học hỏi bằng sai số. Đây là một lý thuyết khoa học thể thao cho rằng mỗi vận động viên sẽ học được các chuỗi động tác một cách tốt hơn nếu có những biến đổi hoặc tác động khách quan được đưa vào quá trình tập luyện động tác thay vì chỉ đơn thuần lặp đi lặp lại.

Số phận như đã sắp đặt. Một trong những cha đẻ của lý thuyết này lại giảng dạy và nghiên cứu tại Viện Khoa học Thể thao của Đại học Johannes Gutenberg cùng thời điểm Tuchel làm việc ở Mainz. Chính xác thì sân tập của Mainz chỉ cách ngôi trường có hai km.

Tuchel cũng đã có những buổi trao đổi với Giáo sư Wolfgang Schollhorn. Những cuộc gặp gỡ ấy đã tạo nên ấn tượng mạnh mẽ trong lòng Tuchel, như cách nói của ông là "hoàn toàn thay đổi vai trò của tôi trong tư cách một HLV".

Ông kể lại: "Tôi bắt đầu định hướng bản thân ngày một nhiều hơn theo hướng thực sự thì công tác tập luyện mang tới cho cầu thủ những nhiệm vụ phức hợp hơn một trận đấu nhiều! Các vấn đề mà đối thủ tạo nên trong một trận đấu phải trở nên đơn giản đối với cầu thủ".

Cách thiết kế phần sân tập được Tuchel áp dụng có thể làm điên đầu bất kỳ ai. Bài tập luôn diễn ra trên một phần diện tích nhỏ và hẹp. Luôn có áp lực hiện hữu với cầu thủ cầm bóng, thế nên các đường chuyền luôn phải được thực hiện và triển khai chính xác.

Thêm nữa, luôn có các quy tắc đặc biệt hoặc một số khu vực trên sân sẽ bị cấm xâm phạm. Ví dụ, không được chuyền vào hoặc chuyền qua vòng tròn giữa sân, hoặc hạn chế chơi ở biên tùy theo đặc điểm của đối thủ tiếp theo.

Tuchel có lần phân tích Stuttgart và đánh giá họ rất hay khi giành được bóng ở hai biên. Thế là ông yêu cầu đội phải triển khai qua trung lộ và giảm thiểu sơ hở ở cánh. Vào một ngày thứ ba trước trận gặp Stuttgart, trong buổi tập đầu tiên của tuần, ông bắt đầu đưa ra bài tập phục vụ cho cách chơi ấy dù bài tập ấy vẫn dễ chịu vì là đầu tuần. Đến thứ tư, Tuchel hạn chế sân thi đấu tới mức độ bất thường. Khu vực được chơi tạo hình như một chiếc đồng hồ cát.

Tuchel buộc các cầu thủ phải chuyền qua khu vực chính giữa sân theo chiều ngang như thể xỏ sợi chỉ qua khe đầu kim khâu. Nếu các cầu thủ đưa được bóng qua vạch giữa sân, khoảng trống khi ấy lại mở rộng ra.

Thứ bảy của tuần ấy, Mainz giành chiến thắng. Hai tiền vệ của Stuttgart như hai gã ngoài cuộc.

"Chúng tôi ra sân mà không có sự sợ hãi nào mà chỉ có niềm tin tích cực", một cầu thủ kể lại. "Các yêu cầu của ông ấy khá chi tiết. Ông ấy không đơn giản chỉ đưa ra các điểm mạnh và yếu của đối thủ mà còn làm rõ chúng tôi sẽ chơi thế nào trên cơ sở ấy".

Một số người phủ nhận Tuchel vì thái độ và cá tính của ông từ sân tập tới khu kỹ thuật. Đúng là đôi khi Tuchel dễ khiến người ta cảm thấy rằng ông như một kẻ kỳ quặc, làm việc hiệu quả nhưng theo một phong cách lạ lùng.

Dù vậy, chỉ cần trò chuyện với những cầu thủ đã làm việc với ông trong những năm tháng đầu sự nghiệp đầy vô tư tại Mainz, một bức tranh sẽ dần hiện ra, phác họa về một người đàn ông luôn luôn vì đội bóng, khác xa hình ảnh mà ông phô ra trước mắt người hâm mộ, lãnh đạo đội hay giới truyền thông.

"Sau một trận đấu, ông ấy quàng hai tay quanh cổ tôi vì tôi đã ghi bàn từ một động tác hơi khác biệt một chút sau khi nhận bóng. Động tác ấy giúp tôi có thêm chưa đầy một giây để dứt điểm mà không bị truy cản. Ông ấy như đê mê trong phòng thay đồ".

"Tôi không hề cảm thấy có niềm vui vị kỷ nào từ Tuchel. Ông ấy không xem mình là thiên tài hay cái gì đó tương tự mà chỉ có niềm vui trong trẻo dành cho tôi, một cầu thủ, cũng như sự thật là chúng tôi đã làm được điều đó cùng nhau", Ivanschitz kết luận.