"Thánh đường trên bùn lầy" ở Anh - nơi xử lý nước thải thành khu du lịch
 

Vì kiến trúc nhà máy này quá đẹp khiến nó trở thành nơi rất hút khách du lịch. Nằm trên bờ sông Thames, cách quận Greenwich, vương quốc Anh khoảng 9km về phía đông là 1 tòa nhà 2 tầng được ví như nhà máy nước thải hay trạm bơm nước đẹp nhất thế giới.

Nơi này có tên trạm bơm Crossness, hay còn được gọi là “thánh đường trên bùn lầy”, một công trình kỷ niệm cống rãnh của London có từ thời Victoria.

Trạm bơm Crossness được thiết kế bởi Sir Joseph Bazalgette, kỹ sư trưởng của hội đồng công trình Metropolitan, nhằm giải quyết vấn đề nhức nhối của London. Đó là xử lý nước thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp xuống sông Thames. Trước khi có công trình này, sông Thames lúc nào cũng hôi thối, nguồn cung cấp nước cho cả thành phố bị đe dọa, dẫn tới nhiều dịch bệnh nguy hiểm như tả xuất hiện.


Kế hoạch của Bazalgette là đưa nước thải ra khỏi thành phố càng xa càng tốt, thông qua dòng chảy và động cơ bơm chạy bằng hơi nước, sau đó đổ xuống sông Thames về phía đông nam của thành phố.

Để làm được điều này, ông đã xây dựng một mạng lưới cống ngăn chặn, chạy song song với con sông. Công trình này có quy mô xây dựng rất lớn vào thời điểm đó. Ngoài việc dẫn nước thải tới nơi cần xử lý, trạm bơm này còn được xây dựng để tích trữ nước cho cả thành phố.

Vào thời điểm đó, trạm bơm ở Abbey Mills và Crossness là những công trình kiến ​​trúc tráng lệ nhất với những mái vòm được trang trí công phu như một nhà thờ Byzantine.

Nhà sử học kiến ​​trúc Nikolaus Pevsner đã mô tả kiến ​​trúc của tòa nhà là “một sự pha trộn không chính thống theo phong cách Gothic Ý đầy mơ mộng. Các ô cửa sổ Byzantine và đèn lồng hình bát giác ở giữa khiến cho nơi này trở nên cực kỳ nổi bật.”

Điều ấn tượng hơn nữa là bên trong trạm bơm này có 4 động cơ chạy bằng hơi nước khổng lồ, được đặt theo tên của các thành viên trong gia đình hoàng gia: Nữ hoàng Victoria, Hoàng tử Consort, Albert Edward và Alexandra.

Những cỗ máy khổng lồ có thể xử lý 6 tấn nước thải ở độ cao 10 – 20m, đổ vào một hồ chứa, sau đó được xả vào sông Thames khi kỳ thủy triều dâng.

Khi trạm bơm ngừng hoạt động vào những năm 1950, chi phí tháo dỡ các động cơ rất đắt nên chúng được giữ nguyên hiện trạng. Trong hơn 50 năm, trạm bơm và máy móc nằm im lìm, phủ bụi cho đến khi chúng được khôi phục thành một điểm thu hút khách du lịch vào năm 2015.