Vì sao vịt uyên ương là biểu tượng của chung thủy và hạnh phúc lứa đôi?
 

Có một thời, giới chơi thú cảnh ở Việt Nam, đặc biệt là Sài Gòn, xôn xao về vịt uyên ương, có người bỏ chục triệu đồng để mua một cặp vịt rồi thả trong hồ cảnh vườn nhà mình, say mê ngắm ngày này sang ngày nọ.
Vịt uyên ương (鸳鸯) có ngoại hình đẹp, đặc biệt là con trống, song trên tất cả, chúng là biểu tượng của hạnh phúc và sự chung thủy trong hôn nhân. Con trống được gọi là “uyên”, con mái là “ương”.

Loài vịt này có tên khoa học là Aix galericulata, phân bố chủ yếu ở Đông Á. Chúng dài 41- 49 cm, sải cánh 65-75 cm. Khởi thủy vịt uyên ương phân bố ở Nhật Bản, về sau sinh sản ở vùng Đông Bắc Trung Quốc, vào mùa đông di trú đến những khu vực ấm áp. Người ta có thể tìm thấy vịt uyên ương ở bán đảo Triều Tiên và những nơi khác, ngoài ra chúng còn được nhập khẩu vào Trung và Tây Âu.



Trong Bản thảo cương mục (本草綱目), vịt uyên ương có tên nguyên thủy là Khê xích, con trống được mô tả là có mào sặc sỡ trên đầu, lông đuôi giống chiếc thuyền màu hạt dẻ; còn trong Thực vật bản thảo (食物本草) thời nhà Minh thì có những hình minh họa đầy màu sắc của loài vịt này và gọi chúng là Ngũ thể uyên ương.

Nhìn chung, vịt uyên ương có khá nhiều tên, ví dụ như Trung Quốc quan áp (Vịt Bắc Kinh), Ô nhân cáp khâm, Thất điểu hay Đặng mộc điểu… Ngày xưa chúng còn có tên là Xích ma áp (vịt đỏ), nhiều người nghĩ chúng có màu đỏ tía nên còn gọi là Tử uyên ương, song đến thời Bắc Tống thì gọi ngắn gọn là uyên ương cho tới ngày nay. Cái tên Xích ma áp cũng dần bị người đời lãng quên. Chỉ có những tác phẩm kinh điển chính thức thời nhà Minh và một số nhà văn vẫn còn sử dụng tên truyền thống của chúng.

Đặc điểm thú vị nhất của loài này là chúng “chi tắc tương ngẫu , phi tắc thành song” (ghép đôi khi bay, thành đôi khi bay). Từ ngàn đời nay, vịt uyên ương luôn là biểu tượng đẹp của tình nghĩa vợ chồng, là hiện thân của tình yêu trong sáng, bền vững. Chúng thường xuất hiện trong các tác phẩm văn học cổ, kể cả thần thoại, truyền thuyết của Trung Quốc.

Việc so sánh vịt uyên ương là vợ chồng xuất phát từ bài thơ Trường An cổ ý của Lư Chiếu Lân thời nhà Đường. Trong tác phẩm Cổ kim chú của Thôi Báo cũng cho rằng vịt uyên ương chung thủy, không tách rời nhau. Tục ngữ Trung Quốc có câu “Uyên ương hí thủy" (鸳鸯戏水), có nghĩa là “đôi uyên ương chơi đùa trong nước”. Câu này dùng để chỉ đôi lứa đang yêu nhau.

Vịt uyên ương có sự tương phản màu lông rất rõ, con trống nhiều màu sặc sỡ, con mái màu xám xỉn. Do sự tương phản này nên từ “uyên ương” (鸳鸯) trong tiếng Quảng Đông có nghĩa là “cặp đôi lẻ” hay “cặp không giống nhau”, nghĩa là có sự pha trộn 2 loại khác nhau trong một “hạng mục”. Ví dụ thức uống Yuānyāng (Uyên ương) là món cà phê với trà, ở Malaysia thường gọi là món cofftea, một món cũng rất phổ biến ở Hong Kong.

Vịt uyên ương ở Nhật Bản và Hàn Quốc
Ở Nhật Bản, vịt uyên ương được gọi là oshidori (お し ど り / オ シ ド リ), cũng có nghĩa là uyên ương và được dùng trong cụm từ oshidori fūfu (お し ど り 體) với nghĩa “một đôi uyên ương” hay “một cặp vợ chồng hạnh phúc”.

Tại Hàn Quốc người ta gọi loài này là “vịt cưới” (원앙 세트), thường là một cặp vịt chạm khắc bằng gỗ hay chất liệu khác. Ngày xưa, một người đàn ông Hàn Quốc muốn kết hôn họ sẽ mua những cặp vịt hoặc ngỗng sống để làm quà cho gia đình cô dâu tương lai



Ngày nay, người Hàn Quốc sử dụng vịt gỗ để làm quà cầu hôn nếu vẫn giữ nếp hôn nhân truyền thống. Người Hàn Quốc chọn vịt uyên ương vì tin rằng loài này không giống như các loại vịt khác, chúng sống với nhau suốt đời. Đối với người Hàn Quốc, vịt uyên ương tượng trưng cho hòa bình, chung thủy và nhiều con cái.

Sau đám cưới, vịt thường được trưng bày nổi bật ở đâu đó trong nhà vợ chồng và thường được lưu truyền như một món quà từ mẹ sang con gái. Vịt cưới có tính biểu tượng, màu sắc không giống vịt uyên ương thật sự, vì con mái thường màu đỏ, con trống màu xanh. Vịt mái có thể có dải ruy băng buộc quanh mỏ như một dấu hiệu cho thấy người vợ nên im lặng và ủng hộ chồng.

Vì sao vịt uyên ương là biểu tượng của chung thủy và hạnh phúc lứa đôi? -
Vịt cưới ở Hàn Quốc.



Quanh chuyện vịt uyên ương là biểu tượng của chung thủy và hạnh phúc lứa đôi còn có một thực tế là hầu như tất cả những điểm du lịch ở Hàn Quốc đều có bán... vịt cưới và khách du lịch thường mua loại vịt gỗ này mang về làm quà lưu niệm.