7 bang Mỹ tranh giành con sông cấp nước cho 40 triệu người
 

Sông Colorado cung cấp nước cho hàng chục triệu người trở thành mục tiêu tranh giành của 7 bang Mỹ, giữa lúc hạn hán nghiêm trọng kéo dài.

Sông Colorado chảy qua 7 bang tây nam nước Mỹ trước khi đổ ra biển ở Mexico, cung cấp nước sạch cho 40 triệu người và ngành nông nghiệp trị giá 5 tỷ USD ở khu vực này. Tuy nhiên, nó đã trở thành mục tiêu tranh chấp giữa 7 bang, gồm Arizona, Colorado, Nevada, New Mexico, Utah, Wyoming và California, trong bối cảnh nguồn nước ngày càng giảm do hạn hán và nhu cầu tăng vọt.

Khi 7 bang đạt thỏa thuận phân chia nguồn nước sông Colorado 100 năm trước, họ dự tính con sông có thể cung cấp khoảng 24,6 triệu m3 nước mỗi năm. Nhưng trong 20 năm qua, lưu lượng của sông đã giảm còn khoảng 15,4 triệu m3 mỗi năm, khiến nguồn cung thực tế cho các bang thấp hơn so với thỏa thuận và giới chức các bang đều muốn khai thác nguồn nước nhiều nhất có thể.

Cục Quản lý Đất đai thuộc Bộ Nội vụ Mỹ đã hối thúc 7 bang đạt thỏa thuận mới để cắt giảm 2,4-4,8 triệu mét khối nước khai thác từ sông Colorado mỗi năm. Nếu họ không thể đàm phán, chính quyền liên bang sẽ áp dụng chính sách cắt giảm bắt buộc để giải quyết tranh chấp.

6 bang Arizona, Colorado, Nevada, New Mexico, Utah và Wyoming ngày 31/1 đạt đồng thuận về một mô hình cắt giảm sử dụng nguồn nước sông Colorado, trước hạn chót mà chính quyền liên bang đặt ra. Tuy nhiên, California, bang được phân bổ nhiều nước nhất từ con sông, không tham gia thỏa thuận này và tuyên bố sẽ công bố kế hoạch của riêng mình.

"Đây là một bước tiến", Kevin Moran, chuyên gia về chính sách nước tại Quỹ Bảo vệ Môi trường, nói. "6 trong số 7 bang trong lưu vực đang tích cực cắt giảm lượng nước lấy từ sông Colorado. Đây là điều vô cùng cấp thiết sau 20 năm hạn hán và chịu tác động của biến đổi khí hậu".

California sử dụng 80% nguồn nước được phân bổ từ sông Colorado để sử dụng cho ngành nông nghiệp. Nhiều chuyên gia cho rằng quyết định không tham gia thỏa thuận của California sẽ đẩy cuộc chiến giành quyền sử dụng nước lên Tòa án Tối cao Mỹ.

"Các quan chức quản lý nguồn nước ở California đang tuyên bố họ không muốn giảm bớt nguồn nước được phân bổ và sẵn sàng ra tòa nếu phải làm vậy", David Hayes, giảng viên Đại học Luật Stanford, giải thích.

Hayes, cựu trợ lý hàng đầu về khí hậu của Tổng thống Mỹ Joe Biden, cho rằng thay vì kiện tụng, 7 bang cần nỗ lực hơn để bảo vệ các hồ chứa nước khỏi tình trạng khai thác quá mức và hạn hán đang ngày càng tệ hơn do biến đổi khí hậu. Nếu không kiểm soát, nguồn nước từ Đập Hoover cung cấp cho Las Vegas hoặc nhiều thành phố lớn ở California có thể bị đe dọa.

California đối mặt tình trạng lũ lụt do mưa lớn trong nhiều tuần từ cuối tháng 12/2022, nhưng chỉ một lượng nhỏ nước mưa chảy vào lưu vực sông Colorado. Điều này khiến California không thể giải quyết khủng hoảng hạn hán lâu dài nếu không đầu tư hệ thống thu giữ nước mưa, khôi phục vùng trữ lũ và tái chế nước thải.

Một báo cáo trên tạp chí Nature năm ngoái cho thấy 2000-2021 có thể là giai đoạn khô hạn nhất kéo dài 22 năm ở vùng tây nam Bắc Mỹ trong ít nhất 1.200 năm qua.

"Sẽ phải có bên nhượng bộ", Sharon Megdal, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên Nước, Đại học Arizona, nhận định về cuộc tranh chấp nguồn nước giữa 7 bang, vì khi nhiệt độ tăng lên, tuyết trên núi tan chảy nhanh hơn vào mùa xuân, trong khi các bang thiếu năng lực lưu trữ nước.

Trong thư đồng thuận do quan chức 6 bang gửi Cục Quản lý Đất đai Mỹ, họ cho rằng cần thay đổi quy trình vận hành và chia sẻ nguồn nước từ sông Colorado.

"Tôi nghĩ mọi người đều muốn tìm ra cách duy trì các hoạt động kinh tế, nền kinh tế và sinh kế phụ thuộc vào con sông", Megdal bày tỏ. "Nhưng trong tương lai, sông Colorado sẽ ngày càng khô hạn hơn".