Ông Trump, kẻ chuyên ăn hiếp người lương thiện
 

Phê phán chính sách "bully" kiểu Trump trong vụ đòi tài xế xe tải phải rành tiếng Anh, trong khi thời buổi này chỉ cần cái iPhone là đủ.

Bài phiếm này xin nói về mấy ông Mỹ trắng MAGA kỳ thị làm dữ với mấy bác tài… không biết nói tiếng Anh!

Hồi xưa đi học, mỗi lần thi rớt tiếng Anh, má tui rầy: "Mai mốt qua Mỹ, lỡ người ta hỏi 'How are you?' mà không biết trả lời thì chết!"

Má nói rất có lý.

Không ngờ nửa thế kỷ sau, đúng y chang, chết thiệt! Không phải vì bệnh, mà vì… không nói được tiếng Anh thì bị phạt, bị đuổi ra khỏi xa lộ!

Ở đâu vậy? Ở xứ thiên đường của dân tỵ nạn: nước Mỹ. Cụ thể là ở tiểu bang Alabama, nơi nổi tiếng với nhạc "đồng quê" (country music) và bánh mì cháy đen.

Tuần rồi, hai bác tài xế, xin lỗi không tiện nêu ra tên vì họ không biết nói "Yes" hay "No", bị cảnh sát thổi còi, phạt, rồi đuổi khỏi xa lộ vì… không biết tiếng Anh!

(Minh họa)

Nghe lạ tai hả? Thưa, chuyện bắt tài xế xe tải phải nói tiếng Anh không hề mới. Nó cũ như… chiếc xe bò vậy. Từ thập niên 1930, luật liên bang Mỹ đã yêu cầu tài xế thương mại phải biết đọc, viết, nói được tiếng Anh.

Ừ, thì hồi đó chưa có GPS, biển báo toàn là chữ viết, không biết tiếng thì chạy lạc là cái chắc! Nhưng đó là chuyện trăm năm về trước. Bây giờ là năm 2025 rồi, má ơi! Ai đâu mà còn ôm tự điển nữa? Chỉ cần móc iPhone ra, bấm "Translate" là tiếng Việt, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Khmer… nó dịch ra tiếng Anh ngọt xớt. Thậm chí còn phát âm giùm luôn! Vậy mà cũng đi bắt lỗi?

Mỹ mà kỳ quá vậy? Xin thưa: có Trump thì có chuyện!

Hồi làm tổng thống lần một (mà tới giờ vẫn đang ráng làm lại lần hai), ông Donald Trump hùng hổ ban hành sắc lệnh: bác tài nào không biết tiếng Anh: Đuổi! Không cần biết ảnh lái giỏi hay anh cần nuôi mấy miệng ăn, nói tiếng Anh dở là… biến!

Sắc lệnh này gỡ luôn chính sách cũ thời ông Obama, vốn thông cảm với người nhập cư. Hồi đó, nếu bác tài bị bắt chỉ vì yếu tiếng Anh thì có thể được cho cơ hội khác. Nhưng thời Trump? Xin lỗi, "Make America speak English again!"

Người ta gọi mấy trò này là "bully" bằng luật: dùng pháp lý để đè đầu cỡi cổ người yếu thế, không phải để giữ an toàn, mà để thị uy, để dằn mặt, để… làm màu!

Có ai mà không biết nước Mỹ là đất nước của di dân? Trong ngành xe tải, di dân chiếm hơn 30%. Không ít người nói tiếng Anh như… nói tiếng chim! Nhưng họ vẫn lái xe êm ru, giao hàng đúng giờ.

Thống kê mới nhất: hơn 15,000 trường hợp vi phạm "tiếng Anh" trong 2 năm vừa qua. Tức trung bình mỗi ngày có 20 người bị phạt chỉ vì nói tiếng Anh dở. Vấn đề đâu phải do họ gây ra nguy hiểm, mà là hệ thống đang làm khó người nghèo, người mới nhập cư.

Một tài xế gốc Latin tên Jose Reyes (biết song ngữ) nói: "Nguy hiểm quá! Lái xe tải 36 tấn mà không đọc được biển báo?" Ờ, thì đúng. Nhưng hỏi thiệt, bây giờ trên xa lộ, ai rảnh mà đọc biển báo? GPS đã chỉ đường oang oang, còn có camera hành trình, cảm biến đủ thứ. Chỉ cần biết đạp thắng đúng lúc là đủ an toàn!

Còn cái vụ biển báo? iPhone lo hết! Vậy thì, còn bắt lỗi làm chi? Đừng nói là để bảo vệ an toàn, mà là để đẩy người ta ra khỏi nghề.

Phạt ,vậy rồi ai chạy xe đây? Nói thiệt: nước Mỹ đang thiếu tài xế trầm trọng. Amazon, FedEx, Walmart… cần hàng triệu tài xế mỗi năm. Vậy mà mấy ông làm luật lại ngồi đó rảnh rỗi… bắt lỗi ngôn ngữ của bác tài, trong khi lẽ ra nên khen mấy người lái giỏi, không gây ra tai nạn, giao hàng đúng giờ. Chứ đâu phải kiểm tra "thì quá khứ tiếp diễn" hay "mệnh đề điều kiện" rồi mới cho cầm vô lăng?

Mai mốt bạn bị kẹt đường, gọi xe kéo, mà bác tài bị đuổi việc vì phát âm sai chữ "tow truck", thì bạn nghĩ sao? Lúc đó ai sẽ cứu mình?

Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp, không phải là vũ khí. Tiếng nói là để hiểu nhau. Không ai sinh ra là nói tiếng Anh cả. Mà ngay cả dân Mỹ còn nói… ngọng, nói chi người mới qua! Cái khôn của thời đại là làm sao giúp cho người ta giao tiếp được, dù sử dụng bất cứ ngôn ngữ nào. Và kỹ thuật đã làm được chuyện đó rồi. Bác tài chỉ cần móc điện thoại là nói được đủ thứ tiếng. Cần gì phải ép?

***

Chúng tôi không bênh ai nói tiếng Anh dở. Nhưng xin mấy ông lớn ngồi phòng lạnh, bước ra đường lái xe tải một ngày, rồi mới biết nói tiếng gì không quan trọng bằng lái cho an toàn, sống cho tử tế.

Hãy để cho nước Mỹ là nơi giao tiếp dễ dàng, không phải là nơi sàng lọc gắt gao. Đừng nên biến tiếng Anh thành rào chắn để loại ra người nghèo, người nhập cư và người cần việc.

Nước Mỹ cần tài xế giỏi, không cần thêm mấy ông "giáo sư ngôn ngữ" cứ đi bắt lỗi "Present Continuous Tense" (thì hiện tại tiếp diễn) hay "Simple Past Tense" (thì quá khứ đơn), giữa xa lộ.

(Viết từ Melbourne, Úc)