Chuyện ghi ở "xóm người điên"...
 

Bên dòng sông Tam Kỳ hiền hòa có một xóm nhỏ với những nỗi đau trĩu nặng trong mỗi ánh mắt, trong từng ngôi nhà của người dân nghèo. Xóm nhỏ chỉ vỏn vẹn 55 nóc nhà nhưng có gần hai chục người mắc bệnh tâm thần. Chúng tôi vượt đò ngang vào thôn Tân Phú, xã Tam Phú, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam khi người dân trong xóm nhao nhác đuổi theo một người tâm thần đang chạy quanh khắp xóm...

Bi kịch của những gia đình...

Thấy chúng tôi còn ngơ ngác, bà lão chèo đò chậm rãi nói: "Nó là thằng Phúc, con ông bà Liệu - Bường trong xóm Cồn, thôn Tân Phú đó. Chắc mới bị tuột khỏi xích nên chạy ra phá làng, phá xóm. Nhà đó tội ghê lắm, có bốn đứa thì ba đứa con lớn đều bị tâm thần".

Đò cập bờ cũng là lúc mọi người đã "bắt" được người tâm thần kia. Bà mẹ của người tâm thần tên Phúc tóc tai tơi tả, nước mắt chảy ròng ròng, níu lấy tay đứa con trai tội nghiệp bị tâm thần của mình mà vỗ về, dỗ dành nhẹ nhàng: "Về nhà con. Về nhà ba mua kem cho ăn". Vừa nói bà vừa kéo chàng trai mặt đỏ bừng vì nắng đi về phía triền sông, chúng tôi đi theo mà không khỏi thương cảm.

Đó là gia đình của vợ chồng ông Trần Văn Liệu và bà Bùi Thị Bường, thôn Tân Phú, xã Tam Phú. Gia đình được coi là "hoàn cảnh" nhất nơi đây bởi có bốn con thì ba người đã bị tâm thần, một bệnh rất nặng phải xích lại nếu không bất chợt lúc nào cũng có thể bỏ chạy ra phá phách làng xóm.

Trong ngôi nhà tan hoang không có một vật dụng gì đáng giá, bà Bường kể cho chúng tôi nghe trong ngập tràn nước mắt về cuộc sống khốn khổ của vợ chồng mình. Ông Trần Văn Liệu mồ côi từ nhỏ, lớn lên đi bộ đội chiến đấu ở chiến trường K, sau được xuất ngũ tại Đăk Lăk, rồi ông bà đến với nhau.

Niềm hạnh phúc chưa được bao lâu, bà có mang người con gái lớn tên Trần Thị Chung. Mới vài tuổi Chung đã có hiện tượng co giật, động kinh. Vài năm sau thì biến chứng "dở điên dở khùng". Tiếp đó là cậu con trai, những tưởng sẽ là niềm an ủi, nhưng nào ngờ mới được gần mười tuổi lại cũng có những dấu hiệu giống như người chị, để rồi bây giờ bệnh phát nặng hơn.

"Các chú thấy đấy, chỉ cần sơ sểnh một tý là nó thoát ra. Lúc thì trốn trong bụi rậm hù trẻ con hay người già, lúc thì cầm gậy cầm gạch ném lên tàu thuyền, lúc thì cởi quần áo chạy khắp xóm rồi gào thét inh ỏi. Lúc ăn cơm lên cơn thì đập đầu vào tường… Chúng tôi chỉ giữ nó ở nhà thôi cũng đã đủ vất vả rồi, nói gì chuyện làm ăn kiếm sống nữa. Đứa em nó còn nhỏ quá, không biết lớn lên có giống như anh chị không nữa. Nhiều lúc nhìn thấy con cái mình như vậy đau lòng lắm mà biết làm răng..."

Trong lúc bà Bường kể chuyện buồn gia cảnh của mình, Trần Văn Phúc đã bị xích lại một góc nhà và vẫn không ngừng gào thét, chửi bới và khóc lóc thảm thiết. Chúng tôi không khỏi cám cảnh cho hai ông bà. Hai vợ chồng đã gần sáu mươi, ngày ngày chỉ biết cào hến mưu sinh, quần quật từ 1 giờ sáng đến 12 giờ trưa, kiếm được đôi ba chục ngàn, thi thoảng có đi biển nhưng cũng chẳng đáng là bao. Trong khi tiền sinh hoạt, tiền thuốc thang cho hai đứa con tâm thần đã gấp mấy lền số tiền ông bà làm ra được.

Người con gái lớn tên Chung của ông bà thi thoảng có tỉnh táo, ra phụ việc vặt với mấy chị cào hến ngoài bãi sông, được người ta cho vài nghìn bạc. Nhưng lúc lên cơn có khi hất cả mẻ hến vừa đãi xong của mọi người xuống sông, làm người khác dù thương nhưng cũng e sợ...
Theo anh Nguyễn Tấn Đồng, Trưởng thôn Tân Phú thì trước năm 2000, xóm chỉ có ba bốn trường hợp. Đến năm 2005 con số tăng thêm 11 và hiện tại đã có 17 người bị căn bệnh này, trong đó có một số người đã "có sổ" chứng nhận của bệnh viện, còn lại đang ở mức nhẹ hơn và thỉnh thoảng mới lên cơn. Những người bị bệnh đa phần có tiền sử bình thường, phát bệnh không rõ nguyên nhân.

Xóm nhỏ này nhìn bên ngoài cũng tương tự như những xóm khác vùng phụ cận, nhưng có tới đây mới thấy được nỗi hoang mang đến thắt lòng của người dân xóm nghèo trước căn bệnh này. Anh Trần Quang Phương, một người trong thôn dẫn chúng tôi đến nhiều gia đình có người bị tâm thần.

Ông Thiên, 48 tuổi, vốn là trụ cột trong gia đình nhưng mấy năm nay ông phát bệnh, không làm được gì, mỗi lúc lên cơn lại làm khổ gia đình, hàng xóm. Nhà bà Hạnh có đứa con lớn mắc bệnh, lâu lâu lại đưa lên bệnh viện Tâm thần Quảng Nam chích thuốc, kiểm tra. Nhà bà Năm Nhận cũng có mấy người bị tâm thần phân liệt, lúc tỉnh lúc mê.

Một gia đình có hoàn cảnh đặc biệt mà chúng tôi tiếp xúc khác là nhà bà Phan Thị Tưởng. Bà Tưởng năm nay đã gần 80, vẫn một mình chăm lo cho đứa con bị bệnh tâm thần. Những khi tỉnh thì Hồ Tăng Hưng (con trai bà Hường ) rất ngoan ngoãn, đứa trẻ con nói cũng nghe. Nhưng mỗi lúc lên cơn là không biết gì nữa, đến người mẹ già chân tay run rẩy cũng không nhận ra. Nhiều lúc giữa đêm anh Hưng lên cơn xé quần áo, chạy khắp nơi, khiến mẹ già lại phải lụi cụi đốt đuốc đi tìm con.

Bà Tưởng rưng rưng nước mắt nói: "Năm nay tính ra nó đã ngoài ba mươi. Nhà chỉ một mẹ một con, tưởng có con đỡ đần lúc tuổi già, nào ngờ nó lại bệnh tật như thế. Giờ tôi già rồi còn làm gì để kiếm sống được nữa đâu. Nó thì lúc tỉnh lúc mê như thế...".

Nói đoạn bà gạt nước mắt than thở: "Đêm qua, nó quậy kinh khủng. Đầu đập, tay đấm vào tường rớm máu. Đi lang thang ngoài đường, nó còn rượt người ta, nhặt đá lia lên mái nhà người ta. Không chịu thấu, tui đành lấy dây xích nó lại. Nhưng nhìn cảnh con mất tự do cũng không cầm lòng được chú ơi, mà thả nó ra thì...”

Những nỗi đau ở xóm tâm thần...

Làng Tân Phú nghèo, được chia thành mấy tổ nhỏ. Những người bị bệnh tâm thần tập trung nhiều ở xóm giữa có tên gọi là xóm Cồn (Cồn Hến - PV) với những ngôi nhà san sát nhau. Tại đây đã không biết bao lần người dân chứng kiến cảnh đuổi bắt những người tâm thần.

Hầu hết những người tâm thần đều rơi vào độ tuổi thanh niên, trẻ và khỏe, nếu bình thường đó sẽ là những lao động trụ cột của gia đình. Như Anh Nguyễn Văn Chất, cưới vợ chưa được bao lâu thì đổ bệnh. Nhìn dáng người cao lớn của anh, không ai nghĩ anh bị tâm thần, vậy mà chỉ trong một đêm anh phá tan hoang cửa nhà. Bị phá phách nhiều quá, cha mẹ anh đành gửi con lên bệnh viện Tâm thần Quảng Nam để điều trị.

Anh Nguyễn Văn Vụ chơi guitar va hát vọng cổ rất hay, nhưng câu vọng cổ chưa kịp dứt anh đã lên cơn, khóc như một đứa trẻ. Những đêm yên tĩnh, tiếng vọng cổ kéo theo là tiếng khóc hờ, tiếng nỉ non than vãn của anh khi trở bệnh đã ám ảnh người dân quanh đây... Không chỉ nam thanh niên, còn có không ít phụ nữ cũng là bệnh nhân tâm thần. Đó là nỗi đau không chỉ của một vài gia đình nơi đây.

Ông Hồ Văn Thống, một người dân xóm Cồn chua chát: "Hồi mô tới chừ xóm làng mới có nhiều người điên như thế. Nhà tui nằm ở giữa xóm, nên thường xuyên chứng kiến những cảnh dở khóc dở cười. Gia đình phải đóng cửa suốt ngày, phòng ngừa lúc lên cơn họ ném đá vào. Mấy năm gần đây biển cả liên tục mất mùa, đã có những ngư dân bỏ mạng ngoài khơi, giờ thì lại bị căn bệnh hoành hành. Đau lắm chú ơi!"

Cầu nào cứu xóm nhỏ

Anh Đồng, Trưởng thôn ngậm ngùi trong ánh mắt nhìn xa xăm: "Biết làm răng chừ, người dân còn nghèo quá! Lo cái ăn còn chật vật, lấy tiền đâu lo thuốc lo thang. Nói ra phải tội, nhưng phải chi có cách nào đó cứu giúp cho những con người bất hạnh này, để không chỉ bản thân họ mà gia đình họ đỡ cơ cực".

Thương cảm trước hoàn cảnh quá đặc biệt của vợ chồng ông Liệu bà Bường, trước Tết Nguyên đán Đinh Hợi, chính quyền địa phương cùng các tổ chức xã hội đã quyên góp xây dựng cho gia đình họ ngôi nhà trị giá hơn 12 triệu đồng. Nhà đã xây xong lâu, nhưng chưa có tiền làm cửa. "Nếu có cửa khóa chặt, thì rất tiện quản lý mỗi lần mấy người con lên cơn. Để tụi nhỏ đi vất vưởng ngoài đường, gây lo lắng cho gia đình, lại nguy hiểm cho xã hội nữa”- bà Bường nói.

Ông Võ Văn Cảnh, Trưởng ban công tác dân vận thôn Tân Phú, tỏ ra lo lắng không kém về căn bệnh tâm thần xuất hiện nhiều ở vùng quê này. Ông Cảnh nhẩm tính chỉ mới mấy năm gần đây, số người bị bệnh tâm thần đã tăng lên với đủ cấp độ nặng, nhẹ khác nhau. Mỗi lần có đoàn công tác về, ông Cảnh và chính quyền sở tại đều đưa đến thăm những gia đình có người bị bệnh. Chính quyền địa phương cũng đã cố gắng nhiều việc để có thể giúp đỡ những gia đình có người bệnh tâm thần. Nhưng là một xã nghèo, còn khốn khó về vật chất nên sự giúp đỡ chỉ mang tính động viên...

Rời "xóm người điên", chúng tôi không khỏi khắc khoải về số phận của những con người ấy, của những gia đình ấy. Tiễn chúng tôi, người dân xóm Cồn ra tận mép nước của con sông hiền hòa, dõi theo chúng tôi với ánh mắt thấp thỏm âu o. Điều gì sẽ chờ đợi họ ở những ngày tiếp theo? Câu hỏi khiến chúng tôi vẫn mãi day dứt, ám ảnh...

Bọn lãnh đạo trung ương đảng (cựu và tân) tài sản sấp sỉ 110 tỷ đô la (toàn bộ là tiền tham nhũng, ăn cắp). Tại sao bọn nó không bao giờ thấy bỏ ra 1 đồng để làm những việc này. Bọn chúng và gia đình ăn tô phở 1 triệu đồng, vào nhà hàng một bữa vài trăm triệu, mua sắm vài trăm triệu một lần, sao không hỏi chúng nó.