Nhật-Việt nói chuyện hạt nhân
 

Nhật kể lại cho Mỹ
Hà Giang/Người Việt

WESTMINSTER (NV) -Một công điện xếp hạng “mật” gửi từ Tòa Ðại Sứ Hoa Kỳ tại Tokyo cho Bộ Ngoại Giao tại Washington ngày 22 Tháng Hai, 2011 cho thấy hai điều, thứ nhất là trong lãnh vực vũ khí hạt nhân có lẽ chẳng có gì thực sự là mật, và thứ hai, quan hệ rất chặt chẽ giữa Hoa Kỳ và Nhật Bản, ít nhất là trong phương diện vũ khí hạt nhân.

Công điện trên được viết trong bối cảnh Nhật Bản và Việt Nam ở trong giai đoạn chuẩn bị đàm phán về một thỏa thuận hợp tác hạt nhân dân sự giữa hai bên, đã tường trình những gì viên chức kinh tế ở Tòa Ðại Sứ Hoa Kỳ tại Tokyo thu thập được trong buổi gặp gỡ với ông Takatoshi Mori, phó giám đốc chính (Principal) đặc trách khu vực Ðông Nam của Bộ Ngoại Giao Nhật Bản.

Theo công điện, buổi gặp gỡ này do ông Mori tổ chức, đã xẩy ra vào ngày 17 Tháng Hai, qua đó ông Mori đã hỏi han về “tiến trình của Hoa Kỳ trên cùng một đàm phán tương tự,” đồng thời chia sẻ tin tức với Hoa Kỳ bằng cách “duyệt sơ qua những điều khoản liên quan đến thỏa thuận hợp tác hạt nhân giữa Nhật Bản với Việt Nam” cũng như và triển vọng tương lai theo nhận định của chính phủ Nhật Bản.

Một đoạn trong công điện đề cập đến một “Biên bản ghi nhớ” (Memorandum of Understanding) hết hạn vào Tháng Ba, mà Bộ Kinh Tế, Thương Mại và Công Nghiệp Nhật Bản đã gửi cho Việt Nam. Công điện cũng cho biết là biên bản ghi nhớ này được ông Mori mô tả là “một tài liệu dài ba trang, không có tính cách ràng buộc, liệt kê những khu vực tiềm năng cho hợp tác hạt nhân giữa hai quốc gia, và sẽ được gia hạn.”

Trong buổi họp, theo công điện, “ông Mori đã đánh giá mối quan hệ giữa Việt Nam và Nhật Bản là một tương quan xây dựng tiềm năng,” qua đó, “Nhật Bản sẽ cố gắng giúp đỡ Việt Nam phát triển nhân sự, khuôn khổ pháp lý, và những hỗ trợ khác cần thiết cho việc phát triển hạt nhân.”

Qua Tòa Ðại Sứ Hoa Kỳ tại Tokyo, đại diện của chính phủ Nhật Bản đã cho chính phủ Mỹ biết rõ về tiến trình của hai bên.

Một đoạn của công điện viết:

“Mori báo cáo rằng chính phủ Việt Nam đã yêu cầu Nhật Bản ký kết một thỏa thuận hợp tác hạt nhân dân sự, và chính phủ Nhật Bản dự định sẽ sớm bắt đầu tiến hành cuộc đàm phán. Hai bên cũng đã có một cuộc họp tiền đàm phán.”

Không chỉ những gì liên hệ giữa Nhật Bản và Việt Nam được thông báo. Ðoạn dưới đây của công điện cho thấy, cả những thỏa thuận giữa Việt Nam và một nước thứ ba là Nga cũng được chia sẻ:

“Mori cũng đề cập đến hiện trạng kế hoạch xây dựng bốn lò phản ứng thương mại của Việt Nam và cho biết báo chí Nhật Bản đã tường trình hồi đầu tuần rằng Nga sẽ được cấp hai lò phản ứng đầu tiên trong một hợp đồng thỏa thuận lớn rộng hơn, qua đó Việt Nam sẽ được viện trợ quân sự.”

Mori cho viên chức kinh tế của Hoa Kỳ biết rằng theo một “nguồn tin bí mật,” chính phủ Nhật Bản biết rằng thực sự chính phủ Việt Nam đã quyết định trao hai lò phản ứng đầu tiên sang Nga, và lưu ý rằng việc trao hai lò phản ứng đầu tiên cho Nga:

“Là dự định ‘không công khai’ của chính phủ Việt Nam, và nếu chính phủ Nhật Bản có hỏi về tình trạng của các lò phản ứng, thì chính phủ Việt Nam sẽ nói là họ chưa có quyết định gì.”

Công điện nhấn mạnh tính chất nhạy cảm của tin này và “yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ không công bố việc chính phủ Nhật Bản đã đưa tin này cho Hoa Kỳ.”

Phần cuối của công điện cho biết:

“Mori (chính phủ Nhật Bản) sẽ thường xuyên cập nhật tin tức cho viên chức kinh tế của Hoa Kỳ về tiến triển của cuộc đàm phán giữa Nhật Bản với Việt Nam liên quan đến vũ khí hạt nhân, và hoan nghênh trao đổi với chính phủ Hoa Kỳ về vấn đề này trong tương lai.”

Liên lạc tác giả: HaGiang@nguoi-viet.com