Vạch mặt những cảm giác quen thuộc nhưng khó hiểu của con người
 

Không phải lúc nào chúng ta cũng nhớ đến sự tồn tại của các cơ quan cảm giác về thời gian, cảm giác định mức oxy...

Cảm giác là một quá trình tâm lý, phản ánh từng thuộc tính riêng lẻ của sự vật và hiện tượng đang trực tiếp tác động vào giác quan của ta.



Chúng có rất nhiều loại và đa dạng với nhiều hình thức biểu hiện khác nhau. Có lẽ chính vì sự đa dạng và được sử dụng nhiều nên đôi khi, chúng ta quên mất sự tồn tại của chúng. Cùng điểm lại một vài các cơ quan cảm giác đặc trưng và tìm hiểu vai trò của chúng trong cuộc sống chúng ta.



1. Cảm giác no


Vai trò của cơ quan cảm giác báo hiệu cảm giác no khá quan trọng, nếu thiếu nó, cơ thể sẽ mất đi khả năng điều tiết khối lượng thức ăn và nước uống vào dạ dày.


Cơ chế hoạt động của cơ quan cảm giác này dựa trên một nhóm thụ thể cảm giác căng ở dạ dày, có trách nhiệm thông báo tới não bộ khi dạ dày đạt mức chứa nào đó.


Đáng ngạc nhiên hơn, nó còn có khả năng phát đi thông tin về quá trình tiêu hóa. Qua đó, bạn sẽ thấy no hơn nếu ăn chậm đi vì quá trình tiêu hóa được kéo dài và thức ăn được xử lí kỹ lưỡng hơn.


2. Cảm giác đau


Cảm giác đau đã trở nên quá bình thường với mỗi chúng ta trong đời sống thường nhật. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết, cảm giác đau được chia làm 3 loại: đau bên ngoài da, đau trong xương và đau các cơ quan nội tạng trong cơ thể.
Cảm giác đau có thể tăng lên nhiều lần nếu như bạn nhìn thấy vết thương. Không như mọi người vẫn tưởng, cơ quan cảm giác này vô cùng quan trọng bởi nó chỉ ra thương tổn của cơ thể, qua đó chúng ta sẽ tìm cách chữa trị. Thử tưởng tượng xem sẽ đáng sợ thế nào nếu bạn bị một vết thương nghiêm trọng mà vẫn nghĩ mình lành lặn.


3. Cảm giác ngứa


Ai cũng hiểu rằng, cảm giác ngứa thật sự rất khó chịu. Khi nhận được tín hiệu, não bộ sẽ nhận được tín hiệu báo động có một kích thích tiêu cực đến vùng da bị ngứa.


Đó có thể là biểu hiện của da khô, dị ứng hay thậm chí là các loài kí sinh như chấy, ghẻ… Ngay lập tức, cơ thể sẽ phản ứng lại các kích ứng này bằng việc gãi để loại bỏ các tác nhân đó.


Một số bằng chứng khoa học còn cho thấy sự tương quan giữa cảm giác ngứa và cảm giác đau bởi chúng đều sử dụng cùng một hệ thống thần kinh và đều là kích ứng khó chịu tới não.


4. Cảm giác buồn nôn


Cơ quan cảm giác này có trung khu xử lý ở vùng đồi thị của não bộ. Khu vực này sẽ có nhiệm vụ tiếp nhận thông tin về lượng chất độc và hormone trong mạch máu, sau đó ra lệnh cho cơ thể nôn nếu gặp phải các kích thích đến từ virus dạ dày, ngộ độc thực phẩm, dị ứng thực phẩm, căng thẳng, mùi khó chịu…


Để bảo vệ bản thân tránh các yếu tố bất lợi bên ngoài, não bộ sẽ phát tín hiệu điều khiển cơ quan có liên quan trục xuất nhân tố gây kích ứng có hại.


Hắt hơi sẽ giúp các loại bỏ các độc tố, ngăn không cho chúng xâm nhập vào phổi và họng. Tiêu chảy giúp thải các chất độc từ ruột và nôn sẽ giúp thanh lọc dạ dày. Nếu cơ quan cảm giác này bị hư hại, cơ thể sẽ không kiềm chế được sự đào thải. Hay nếu ta bị mất đi chức năng này vĩnh viễn, một trong những hậu quả tồi tệ chính là đột quỵ.


5. Cảm giác về định mức Oxy


Chức năng của cơ quan cảm giác này là giám sát lượng oxy trong bộ máy tuần hoàn và các mạch máu. Nó còn có khả năng xác định lượng carbon dioxide và nồng độ pH.


Khi lượng oxy và carbon dioxide không ở mức lý tưởng, não bộ sẽ điều phối lượng khí hít vào hay thở ra hoặc ra lệnh cho cơ thể thoát khỏi không gian hiện tại bằng việc gây ra cảm giác khó chịu, tức ngực thậm chí là ngất để tối giản lượng oxy sử dụng.


Cơ chế hoạt động của nó là quá trình truyền thông tin từ một nhóm thụ thể cảm giác ở phổi về lượng khí oxy mà phổi nhận được, sau đó, não bộ sẽ phân tích thông tin để đưa ra quyết định phù hợp.


6. Cảm giác về nhiệt độ

Chúng ta có thể bị nhầm lẫn giữa giác quan báo hiệu nhiệt độ và xúc giác, tuy nhiên đây lại là 2 cơ quan tách biệt. Cảm giác về nhiệt độ được thông báo qua 2 loại thụ thể cảm giác là nóng và lạnh.


Thụ thể cảm giác loại này được phân bố khắp các vùng dưới da, khi nhận được thông tin báo động sự thay đổi thất thường về nhiệt độ, nó sẽ truyền thông tin qua tủy sống đến vùng đồi thị trên não bộ. Qua đó, cơ thể sẽ điều phối lại nhiệt độ cơ thể bằng việc toát mồ hôi hay đóng, mở các lỗ chân lông.


7. Cảm giác về thời gian


Đã bao giờ bạn ước lượng một khoảng thời gian trong đầu và cảm thấy bất ngờ vì sự chính xác trong suy đoán của mình? Cơ quan này vô hình chung được tạo ra bởi cơ chế quản lý nhịp sinh học của cơ thể.


Tuy nhiên, cảm giác về thời gian có thể bị đánh lừa một cách khá dễ dàng. Khi làm một công việc buồn tẻ và lặp đi lặp lại nhiều lần, bạn sẽ thấy thời gian bị kéo giãn, ngược lại, một công việc thú vị được thực hiện với một tâm trạng thoải mái sẽ làm bạn quên đi việc thời gian đang trôi qua.


Nghiên cứu về cơ quan cảm giác này còn chỉ ra rằng, những người trẻ tuổi có khả năng nhận biết về sự trôi chảy của thời gian chính xác hơn những người già dù nhịp sinh học của họ bị xáo trộn thường xuyên hơn.



8. Cảm giác về thăng bằng


Con người điều tiết khả năng giữ thăng bằng của mình qua một bộ phận được gọi là tiền đình ở trong tai. Bộ phận này chịu trách nhiệm quản lý hoạt động của mắt cũng như giữ thăng bằng cơ thể qua các cơ bắp.


Tuy nhiên, hoạt động của tiền đình sẽ bị rối loạn nếu con người hấp thụ một lượng lớn rượu bia và các đồ uống có cồn.



* Bài viết có sử dụng tư liệu tham khảo từ các nguồn: Listverse, Livescience, Healthy, Wikipedia...