Ukraine và Nga đă đồng ư về nguyên tắc một lệnh ngừng bắn có giới hạn sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump điện đàm với nhà lănh đạo hai nước trong tuần này.
Dù vậy, hiện chưa rơ khi nào lệnh ngừng bắn có hiệu lực và những mục tiêu nào sẽ được bảo vệ.
Sau cuộc điện đàm với ông Donald Trump hôm 19-3, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết các cuộc đàm phán "kỹ thuật" tại Ả Rập Saudi vào cuối tuần này sẽ t́m cách xác định loại cơ sở hạ tầng nào được bảo vệ theo thỏa thuận. Tuy nhiên, đă xuất hiện quan điểm khác nhau giữa ba bên về vấn đề này. Nhà Trắng tuyên bố "năng lượng và cơ sở hạ tầng" sẽ được bảo vệ trong khi Điện Kremlin khẳng định thỏa thuận chỉ đề cập cụ thể "cơ sở hạ tầng năng lượng". Riêng ông Zelensky bày tỏ mong muốn đưa cả đường sắt và cảng biển vào danh sách được bảo vệ.
Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Ảnh: IMAGO IMAGES
Đáng chú ư, trong cuộc điện đàm trên, ông Donald Trump đề xuất Ukraine nên cân nhắc trao quyền sở hữu các nhà máy điện của ḿnh cho Mỹ để bảo đảm an ninh dài hạn, theo một tuyên bố của Nhà Trắng do Ngoại trưởng Marco Rubio và Cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz đưa ra. Trang Independent dẫn lời các quan chức Nhà Trắng cho biết ông Donald Trump c̣n nhận định quyền sở hữu của Mỹ là "sự bảo vệ tốt nhất" cho các nhà máy này, đồng thời hỗ trợ cơ sở hạ tầng năng lượng Ukraine. Tuy nhiên, ông Zelensky cho biết cuộc điện đàm tập trung vào nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia tại TP Enerhodar, thuộc tỉnh Zaporizhzhia.
Với 6 ḷ phản ứng, Zaporizhzhia là nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu và nằm dưới sự kiểm soát của Nga từ tháng 3-2022. Theo trang Kyiv Independent, vấn đề kiểm soát nhà máy Zaporizhzhia đă được Mỹ và Ukraine thảo luận nhiều trong tuần qua.
Một lư do nhà máy này nhận được sự quan tâm có thể liên quan thỏa thuận tiếp cận tài nguyên khoáng sản Ukraine mà chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn hoàn tất. Thỏa thuận này phụ thuộc vào hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản đ̣i hỏi nhiều năng lượng và nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia có thể đáp ứng nhu cầu này.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định việc giành lại quyền kiểm soát nhà máy Zaporizhzhia là mục tiêu khó khăn đối với Ukraine. Ngay cả Tổng thống Zelensky cũng thừa nhận việc giành lại nhà máy mà không kiểm soát được TP Enerhodar là điều không thể.