Là t́nh trạng viêm dây thần kinh sinh ba (dây V), gây đau và rối loạn cảm giác vùng mặt, khác với đau dây thần kinh sinh ba là do nguyên nhân viêm (virus, tự miễn, chấn thương…).
Giải phẫu:
Dây V có 3 nhánh:
V1 (Ophthalmic): Trán, mắt.
V2 (Maxillary): Má, môi trên.
V3 (Mandibular): Hàm dưới, cơ nhai.
Nguyên nhân thường gặp:
Virus: HSV, VZV (zona thần kinh).
Tự miễn: Đa xơ cứng, lupus.
Chấn thương, sau phẫu thuật.
Hiếm: vi khuẩn, thuốc, xạ trị.
Triệu chứng:
Đau mặt liên tục, âm ỉ/bỏng rát.
Tê, dị cảm vùng tổn thương.
Yếu cơ nhai nếu tổn thương V3.
Phát ban mụn nước nếu do zona.
Đau đầu, mệt mỏi.
Chẩn đoán:
Khám thần kinh mặt.
MRI có cản quang: loại trừ u, MS.
Xét nghiệm HSV/VZV, ANA, CRP, ESR.
Chọc dịch năo tủy nếu cần.
Điều trị:
Kháng virus (acyclovir) sớm nếu nghi zona/HSV.
Corticosteroid giảm viêm.
Giảm đau thần kinh: gabapentin, amitriptylin.
Điều trị nguyên nhân: tự miễn, nhiễm trùng.
Vật lư trị liệu nếu yếu cơ.
Hiếm khi cần phẫu thuật.
Tiên lượng:
Hầu hết hồi phục tốt nếu điều trị sớm.
Có thể để lại đau mạn (như đau sau zona).
VietBF@sưu tập