Những giọng nói trong phim bộ Trung Quốc, Hong Kong không xa lạ ǵ với nhiều độc giả. Nhưng đă bao giờ bạn tự hỏi, ai là người ẩn sau những giọng nói đó?
Quy tŕnh lồng tiếng phim bộ
Theo anh Vơ Thanh Sang, diễn viên lồng tiếng chuyên nghiệp của nhiều nhóm phim phía nam như Đạt Phi, Sang Giang, Việt Hoa…, một êkip lồng tiếng phim bộ thường gồm có 9 người (5 nam, 4 nữ), trong đó có 1 người được bầu là tổ trưởng. Tổ trưởng sẽ là người duy nhất trong nhóm được xem trước phim, đọc trước kịch bản và cũng là người sẽ phân vai cho mọi người. Một khi vai đă được giao, hầu như không có chuyện diễn viên từ chối hoặc đ̣i đổi sang vai khác. Lí do duy nhất để đoàn phim đổi vai là khi người diễn viên lồng tiếng không đủ khả năng đảm nhận hay hóa thân vào nhân vật.
Lồng tiếng phim bộ Những người khóc cười sau màn ảnh
Diễn viên Thanh Sang và một buổi làm việc của ekip lồng tiếng phim
Diễn viên lồng tiếng phim bộ có khá nhiều khác biệt so với diễn viên lồng tiếng cho phim Việt. Đầu tiên, người lồng phim bộ không được xem trước, học thuộc thoại, cũng không hề có thời gian chuẩn bị. Như đă nói, khi tổ trưởng phân vai, ấy là khi công việc đă bắt đầu vào guồng. Cùng lắm chỉ là được đọc lướt qua những trang thoại có nhân vật của ḿnh để hiểu tâm trạng, t́nh cảm của họ lúc đó, nhằm “diễn” cho trọn nhân vật.
Nếu ngoài phim trường, đạo diễn là người chỉ đạo mọi hoạt động của đoàn làm phim th́ trong pḥng thu, tổ trưởng là người chịu trách nhiệm nặng nề đó. Chọn ai vào vai ǵ, điều tiết, phân bổ người ra sao (v́ một phim có đến hàng trăm nhân vật, trong khi ekip chỉ có 9 người, nên việc 1 diễn viên đảm nhận nhiều nhân vật là chuyện thường t́nh). Điều này đ̣i hỏi người tổ trưởng vừa phải dày dạn kinh nghiệm, vừa phải có tài nh́n người (thường cũng đă khá quen do làm việc với nhau lâu ngày).
Một buổi làm việc của các diễn viên lồng tiếng phim bộ của nhóm lồng tiếng Đạt Phi
Anh Thanh Sang cũng chia sẻ, bí kíp phân vai của tổ trưởng thường là phân mỗi diễn viên một vai chính, các vai phụ th́ hạn chế tối đa việc trùng lứa tuổi hoặc giống tính cách với nhân vật chính. Tuy nhiên, có nhiều phim, do số lượng nhân vật nhiều nên không tránh khỏi việc bỗng nhiên trong 1 cảnh có tới 2, thậm chí 3 nhân vật của cùng một diễn viên… đối thoại với nhau.
Nếu các đoạn thoại chồng lên nhau th́ sẽ thu làm nhiều lần trên nhiều đường tiếng rồi dùng kĩ thuật mix (trộn) vào nhau. C̣n nếu không th́ các diễn viên lần lượt diễn từng đoạn thoại của từng nhân vật. Điều này khiến không ít lần diễn viên rơi vào các t́nh huống hài hước như tự… căi nhau một ḿnh bằng nhiều giọng khác nhau. Nhiều diễn viên thậm chí c̣n bị… mỏi miệng v́ vào đúng ngày có quá nhiều nhân vật do ḿnh lồng tiếng xuất hiện.
Diễn viên lồng tiếng phim bộ không được đọc trước kịch bản nên không được học trước thoại của nhân vật. Chính v́ vậy, mỗi người trong nghề cần luôn sẵn sàng tinh thần khóc cười theo nhân vật
Một buổi làm việc của các diễn viên lồng tiếng hiếm khi nào quy tụ được cả 9 thành viên trong nhóm. Thông thường th́ sẽ chỉ có 3 - 4 người trong một ngày làm việc (một ngày chia làm 2 buổi, mỗi buổi kéo dài 4 tiếng). Sau khi 3 - 4 diễn viên này thể hiện hết các nhân vật của ḿnh th́ đến những diễn viên khác đến làm tiếp những công việc cho vai diễn của ḿnh, công việc cứ thế được thực hiện tuần tự, khoa học và tiết kiệm tối đa công sức, thời gian của người diễn viên.
Lồng tiếng phim bộ: Đam mê c̣n sáng, đường đi c̣n dài
Khi làn sóng phim bộ Đài Loan, phim chưởng Hong Kong trở thành trào lưu những năm 90 của thế kỉ trước, diễn viên lồng tiếng thời gian đó đă có một khoảng thời gian hoàng kim khi các tựa phim liên tục được nhập về, thu âm rồi dựng thành đĩa DVD bán ra thị trường. Hiện nay, việc lồng tiếng phim được các hăng phim hoặc các nhóm lồng tiếng chịu trách nhiệm đảm nhận, công việc cũng v́ vậy mà chuyên nghiệp và ổn định hơn.
Dù 1 nhóm lồng tiếng phim có 9 người nhưng mỗi ca làm việc chỉ có từ 4 - 5 diễn viên
Có một đặc điểm rất thú vị là có đến 99% phim bộ Trung Quốc, Đài Loan, Hong Kong, Hàn Quốc được do các diễn viên lồng tiếng khu vực miền Nam đảm nhận (ở miền Bắc, khán giả thường quen với h́nh thức thuyết minh phim, do 1 phát thanh viên đọc thoại, chứ không mang nặng yếu tố diễn như các nghệ sĩ lồng tiếng).
Theo ước tính sơ bộ, mỗi năm có đến 300 đầu phim với hàng ngàn tập lẻ “qua tay” các diễn viên lồng tiếng trước khi đến tay khán giả. Con số khá lớn này cho thấy guồng quay khổng lồ của các nghệ sĩ chuyên “diễn” thoại, một công việc tưởng chừng khá âm thầm phía sau màn ảnh. Tuy nhiên, có một sự thật đáng buồn là có khá nhiều nghệ sĩ chưa coi lồng tiếng là “nghề”, hay nói đúng hơn, đây chỉ là nghề tay trái với một số người.
Tuy nhiên, những nghệ sĩ lồng tiếng không khi nào v́ chuyện cơm áo mà vơi giảm đam mê, nhiệt huyết với nghề thú vị này. Việc chia ca lồng tiếng chỉ gồm 4 – 5 người/buổi vừa để tiết kiệm thời gian, công sức của cả nhóm, vừa là để tạo điều kiện cho các anh chị có thời gian giải quyết công việc, chuyện gia đ́nh cá nhân.
Lồng tiếng phim bộ Những người khóc cười sau màn ảnh
Diễn viên Huy Hồ - một trong những nghệ sĩ lồng tiếng gạo cội với hơn 30 năm trong nghề. Anh là người đảm nhận thể hiện vai diễn Công Tôn Sách trong series phim nổi tiếng Bao Thanh Thiên
Nghề lồng tiếng phim chưởng có một điểm thuận lợi cho các nghệ sĩ là quy luật đào thải không khắc nghiệt như những bộ môn nghệ thuật khác. Dù khi đă có tuổi hay nhan sắc không được như xưa th́ người nghệ sĩ vẫn có thể khẳng định tài năng của bản thân. Tuy nhiên, giữ ǵn giọng nói là ưu tiên số 1 với họ. Những “bí quyết” hàng đầu như không ăn cay, không hút thuốc, không uống nước đá… luôn được những người trong nghề tự ư thức và tuân thủ tối đa nhằm giữ được giọng nói trong, sáng và đẹp, vừa đảm bảo sức khỏe cho bản thân.
Nghề lồng tiếng phụ thuộc rất nhiều vào đam mê và năng khiếu, nhưng nếu các bạn trẻ có mong muốn theo đuổi nghề này, hăy tự trang bị cho ḿnh những kiến thức, kĩ năng cần thiết. Hiện nay tại các thành phố lớn, đặc biệt là ở khu vực phía Nam, có rất nhiều lớp học đào tạo lồng tiếng được mở ra. Tại đây, các bạn được hướng dẫn điều chỉnh giọng cho phù hợp với nhân vật (giọng tiêu chuẩn cần tṛn vàng rơ chữ, dễ nghe, dài hơi) và quan trọng hơn là có dịp trải nghiệm các buổi làm việc thật với nhóm lồng tiếng chuyên nghiệp. Việc được các bậc “tiền bối” chỉ dạy là phương pháp học hỏi tốt nhất trong nghề này.
Chia sẻ về nghề, diễn viên lồng tiếng Vơ Thanh Sang có đôi chút suy tư: “Phải chi có một giải thưởng nào đó dành cho các nghệ sĩ lồng tiếng nói chung và diễn viên lồng tiếng phim bộ nói riêng, vinh danh các tiền bối trong nghề th́ chúng tôi sẽ ấm ḷng hơn. Khi đến với nghề, dù biết phải đối mặt với nhiều khó khăn, nhưng anh em không v́ thế mà vơi giảm đam mê. Nhiều người phải lăn lộn nhiều công việc ngoài đời, nhưng khi vào đến pḥng thu, được khóc, cười, sống cùng nhân vật là lại như được sống thêm nhiều cuộc đời khác. Ấy cũng là một hạnh phúc của nghề”.
Tiin