TIẾP TỤC SAI LẦM
Bài viết của Nhà báo phê b́nh âm nhạc Nguyễn Thụy Kha xuất hiện trong Tạp chí Kiến Thức Ngày Nay số 804 và được Website Giai Điệu Xanh đăng lại ngày 21/12/2012 c̣n tiếp tục sai lầm rằng: “T́m hiểu về nhạc sĩ Anh Bằng qua nhiều luồng thông tin, qua trang mạng Google th́ thấy rằng điều ông Chân thổ lộ rất có cơ sở. Nhạc sĩ Anh Bằng tên khai sinh là Trần An Bường. Ông sinh năm 1925 tại thị trấn Bỉm Sơn thuộc Ninh B́nh. Ông học trung học tại Hà Nội trước khi di cư vào Nam. Sau ngày 30.4.1975, Anh Bằng sang Mỹ, cư trú tại Houston, bang Texas . Ông vẫn hoạt động văn nghệ trong cộng đồng người Việt và hiện là cố vấn Trung tâm Asia Entertainment tại Houston.”
Ngay trong đọan này, ông Kha đă “khẳng định chuyện kể của ông Chấn “rất có cơ sở”, căn cứ theo những ǵ ông Kha t́m được trên mạng điện tử Google, nhưng ông lại nói sai “Sau ngày 30.4.1975, Anh Bằng sang Mỹ, cư trú tại Houston, bang Texas . Ông vẫn hoạt động văn nghệ trong cộng đồng người Việt và hiện là cố vấn Trung tâm Asia Entertainment tại Houston”, trong khi gia đ́nh Nhạc sỹ Anh Bằng và Trung tâm Asia chưa bao giờ sinh sống hay xây dựng sự nghiệp âm nhạc ở Houston, Texas.
Tuy vậy, tác gỉa Nguyễn Thụy Kha cứ “đong đưa” với chữ nghĩa để tiếp tục thêu dệt rằng : “ Ngày ấy, khi vào Sài G̣n, theo thiển nghĩ của tôi, Anh Bằng chưa được biết đến như Chung Quân, Cung Tiến. Nghe được ca khúc Tôi xa Hà Nội do một thiếu nữ làm ở quán bar hát những khi chia sẻ mà lại không biết xuất xứ. Với khả năng âm nhạc của ḿnh, Anh Bằng đă thuộc được giai điệu này. Ông thấy rất hợp tâm trạng của ít nhất là những thanh niên vừa phải xa Hà Nội di cư vào Sài G̣n. Vậy là cuộc sử dụng một giai điệu mang tâm trạng của thanh niên xa Hà Nội, nhưng để hợp thời thế, Anh Bằng đă chuyển nhịp 3/8 gốc của ca khúc Tôi xa Hà Nội thành nhịp 4/4 dùng tiết điệu Slow.”
Tệ hại hơn, Thụy Kha c̣n dựa vào lời nói của người duy nhất tự nhận là Tác giả “Tôi xa Hà Nội” Khúc Ngọc Chân để bịa ra rằng : “C̣n về ca từ, Anh Bằng đă khéo léo gắn vào đó tên của một nhà thơ t́nh nổi tiếng là
Nguyễn Bính.
Nguyễn Bính là nhà thơ đă từng tham gia chiến tranh tại Nam bộ và có bài thơ Tiểu đoàn 307 được Nguyễn Hữu Trí phổ nhạc rất hoành tráng. Nhưng sau Hiệp định Genève, ông đă ra tập kết ở miền Bắc. Có lẽ thông tin này, Anh Bằng không biết, nên ông đă tự “vu” cho Nguyễn Bính chịu trách nhiệm ca từ này.”
Nhưng Nhạc sỹ Anh Bằng, đă trả lời câu hỏi của tôi (Phạm Trần) về chuyện Nguyễn Bính như sau:
“ Cảm ơn Anh đă tỏ ra rất quan tâm đến ca khúc NỖI L̉NG NGƯỜI ĐI của tôi đang bị cướp đọat một cách trắng trợn.
Anh đă xem Bản nhạc được in và phát hành năm 1967 tại Sài G̣n chỉ có tên Tác gỉa là ANH BẰNG trong ca khúc NỖI L̉NG NGƯỜI ĐI. Tuyệt đối không có tên Thi sĩ Nguyễn Bính in bên cạnh như kẻ gian manh, xáo quyệt, vô lương tâm, vô liêm sỉ bịa đặt.
ANH BẰNG xin minh xác như vậy để Anh yên tâm.”
Nhạc sỹ Lê Dinh, người bạn tâm giao của Anh Bằng trong nhóm 3 Nhạc sỹ Lê Minh Bằng (Lê Dinh-Minh Kỳ-Anh Bằng) phản ứng về chuyện này:
“Bài viết này, của báo trong nước, tôi cũng đă đọc cách nay một tuần. Đây chỉ là một bài viết lập lại những lư luận mà họ đă lải nhải như trong nhiều bài trước, không có ǵ mới lạ.
Nhưng họ không đá động ǵ tới việc cô Đinh thị Thu Phương, Vietnam Center for Protection of Music Copyright (VCPMC / thuộc Trung Tâm Bảo Vệ Quyền Tác Giả) đă xác nhận với Anh Bằng, qua thư đề ngày 24-09-14, rằng: “Sau khi thẩm định, VCPMC đă quyết định ngừng bảo vệ, quản lư và khai thác ca khúc Tôi xa Hà Nội (của Khúc Ngọc Chân v́ không cung cấp chứng cứ bằng văn bản). Và VCPMC chỉ công nhận tính hợp pháp của ca khúc Nỗi ḷng người đi của nhạc sĩ Anh Bằng”.
Như vậy, chúng ta xem như việc này đă kết thúc qua lá thư của cô Đinh thi Thu Phương (CVPMC) gửi cho Anh Bằng ngày 24-09-14 (được trích trên đây)
“…Việc lên tiếng của VCPMC là một tiếng chuông cảnh cáo những kẻ giả mạo để ăn cướp công lao của những nhạc sĩ sáng tác, v́ không ǵ dễ bằng, cứ lấy một tác phẩm cũ nổi tiếng nào đó, của một nhạc sĩ nổi tiếng nào đó, chép bằng máy vi tính, sửa lại vài chữ và nói đây là bài nhạc của tôi sáng tác năm đó, năm đó… ông nhạc sĩ này lấy bài nhạc của tôi làm và nói là của ổng. Chủ nhà trở thành kẻ cướp và kẻ cướp trở thành chủ nhà, quá dễ.
May mà có sự quyết định sáng suốt của Trung Tâm Bảo Vệ Quyền Tác Giả, nếu không th́ sẽ có loạn trong làng âm nhạc Việt Nam, chứ chẳng không.”
TẠI SAO ĐẾN 2012 MỚI BIẾT ?
Về chủ quyền bài hát, ông Khúc Ngọc Chân tỏ ra lúng túng khi phóng viên báo Thể thao-Văn hoá Việt Nam (Thethaovanhoa.vn) hỏi ngày 15/10/2014 rằng : “ Tại sao đến tận bận bây giờ ông mới nhận Nỗi ḷng người đilà của ḿnh. Ông có bằng chứng ǵ thuyết phục rằng đó chính thức là ca khúc của ḿnh không? Ông đă sáng tác ca khúc đó trong hoàn cảnh nào và liệu ông có c̣n nhạc bản ngày xưa hay không?”
Ông Chân đáp gọn: “ Bản nhạc ngày xưa sao mà giữ được.Ca khúc của tôi sáng tác hồi đó chính ra chỉ có 2 người biết với nhau là tôi và cô người yêu thôi.”
Về chuyện bảo Anh Bằng ghi tên Nhà thơ Nguyễn Bính vào bản nhạc, ông Chân lại ú ớ khi được báo Thanh niên-Văn hoá (TTVH) hỏi: “ Sau này rồi có ai biết có bài nào nhác nhác như thế của ông Nguyễn Bính không?
Khúc Ngọc Chân: “Không có. Gia đ́nh Nguyễn Bính ở Nam Định cũng không c̣n ai, con cháu đi hết rồi. Tất cả các tuyển tập thơ Nguyễn Bính không có bài nào như thế.
May cho tôi là khi kể chuyện này với nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha và một số người bạn, có người lên mạng đă copy được bản nhạc Anh Bằng sáng tác đề rằng Nỗi ḷng người đi, nhạc Anh Bằng, thơ Nguyễn Bính. Tuy nhiên, sau bài viết đầu tiên của Nguyễn Thụy Kha được đưa lên mạng th́ đến ngay cả Thụy Kha đi t́m bản đề thơ Nguyễn Bính cũng không có nữa mà chỉ đề là tác giả Anh Bằng thôi, bỏ phần thơ đi. Nếu mà sự thực phổ thơ Nguyễn Bính th́ vẫn để nguyên chứ. Giả dụ là thơ của Nguyễn Bính thật th́ không sao, không th́ tôi phải là Nguyễn Bính chứ không phải Anh Bằng, bởi Anh Bằng chỉ phổ nhạc thôi mà.”
Nhưng tại sao ông Khúc Ngọc Chân (KNC) không yêu cầu ông Nguyễn Thụy Kha và “một số người bạn” trưng ra bằng cớ về chuyện “đă copy được bản nhạc Anh Bằng sáng tác” có tên Nguyễn Bính trên đó ?
Báo TTVH: “Ông nói rằng Nỗi ḷng người đi không phải của Anh Bằng, vậy chỉ cần ông đưa ra bằng chứng xác đáng đó là của ông và nếu thực sự là của ông th́ dù cho nhiều người chưa biết th́ sẽ biết đến ca khúc này là của ông?
KNC:” Người yêu của tôi đă mất, do vậy tôi không tranh chấp quyền tác giả. Tôi chỉ muốn nói về một số phận khác khi ca khúc được một nhạc sĩ nhận thức và xử lư và đă thành một ca khúc hay, đó là điều may mắn. Khi xưa, lúc tôi biết Anh Bằng phổ nhạc, tôi cũng không dám nói ra, bởi Tôi xa Hà Nội với những ca từ rất thực diễn tả nỗi phấp phỏng trong ḷng Hà Nội tạm bị chiếm của tôi lại trở thành một vệt đen th́ sao?”
CHÂN TRÁI ĐÁ CHÂN PHẢI
Trong ki đó, Nguyễn Mạnh Hà (báo Tiến Phong, 11-10-2014) viết: “Khúc Ngọc Chân khẳng định, măi tới năm kia (2012) ông mới biết đến sự tồn tại của Nỗi ḷng người đi. Bởi ông không thích và rất ít nghe nhạc hải ngoại.
Qua lời kể của ông Chân th́ thậm chí Nguyễn Thụy Kha cũng biết đến “nghi án” Nỗi ḷng người đi. Ông Chân thuật lại lời ông Kha trong cuộc gặp lần đầu tiên của hai người: “Anh có cái bài Nỗi ḷng người đi bên kia người ta nói là bài của anh?!” Nhưng Nguyễn Thụy Kha lại khẳng định không hề biết đến nghi án này cho tới khi Khúc Ngọc Chân kể ra. Tuy nhiên, ông Kha vẫn cảm thông với cách tŕnh bày hơi khó hiểu của ông Chân: “Người ta không phải người ăn nói với công chúng. Nhưng ḿnh biết được cái lơi của vấn đề. Tôi bằng trực giác biết chắc chắn bài này của ông ấy rồi!”.
“Phổ thơ cũng được nhưng đấy là cái sai lầm nhất của Anh Bằng. Toàn bộ gia tài Nguyễn Bính không có bài thơ nào như lời bài “Nỗi ḷng người đi”. Mà lúc đấy Nguyễn Bính tập kết ra Bắc ra Hà Nội rồi, không dính dáng đến miền Nam nữa mà viết cái đó. Đấy là kẽ hở của câu chuyện.
Thế rồi Nguyễn Mạnh Hà nhận xét: “Sự vô danh của Khúc Ngọc Chân là một điều bất lợi khi đặt cạnh Anh Bằng- tác giả của hàng trăm bài hát trong đó có Khúc thụy du, Nếu vắng anh, Anh c̣n nợ em, T́nh là sợi tơ… Một điểm yếu nữa trong câu chuyện của Khúc Ngọc Chân mà những người đứng về phía Anh Bằng xoáy vào là có nhiều h́nh ảnh tư liệu cho thấy tàu há mồm đưa người vào Nam cập sát cảng Hải Pḥng. Trong khi ông Chân kể, ông vẫn c̣n hát Tôi xa Hà Nội cùng người yêu trên thuyền từ bến Bính ra “phao số không” để tiễn nàng lên tàu há mồm. Nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha, người gốc Hải Pḥng, cho hay Thu Hằng vào Nam là đợt đầu tiên, tháng 11/1954. Lúc đó tàu há mồm chưa cập vào cảng Hải Pḥng. “
Với những ǵ chúng ta đọc được quanh “vụ án Nỗi Ḷng Người Đi” của Nhạc sỹ Anh Bằng cho thấy đă có những thay đổi nguy hiểm trong tâm tư của cả giới làm văn nghệ ở Việt Nam trong thời đại “gian dối đă ngự trị trên, không những con người mà cả nền tảng văn hoá truyền thống lấy nhân, nghĩa, lễ, trí, tín của dân tộc làm kim chỉ nam cho đời sống hàng ngày.”
Một nền văn hoá loạn xạ như thế phải là mối lo nhức nhối của mọi người, v́ như Giáo sư Ḥang Tụy đă báo động: “Giả dối hiện nay đang có nguy cơ trở thành nỗi nhục trong khi truyền thống dân tộc Việt Nam không phải là dân tộc giả dối.” -/-
Phạm Trần