thêm tư chuyện về phân:
Người hót phải đi trước khi thả trâu ra đồng buổi sớm, trực sẵn trên các đường làng. Cái đuôi trâu vừa cong lên, cái bụng trâu vừa thót lại, cái chân trâu vừa chạng chạng ra đă có vài con mắt hau háu chầu sẵn. Băi phân c̣n đang nóng hôi hổi, bốc khói nghi ngút đă được hứng, hót vào sọt.
Làng nào khi đó cũng có dăm ba người đi hót phân chuyên nghiệp, số không chuyên th́ đếm không xuể. Người đi trên đường thấy băi phân trâu mà không có ǵ hứng chẳng quản ngại bẩn sạch tḥ tay bốc hoặc bẻ một cái cành cây cắm lên chốc đánh dấu chủ quyền. Hễ ai đụng vào là xỉa xói, là rầy rà, là to chuyện ngay. Một sào ruộng phải bón đủ ba bốn tạ phân chuồng mới tốt.Tất cả nguồn lực tập trung cho đất, tất cả t́nh yêu dồn dành cho đất. Nghề hót phân trâu ở miền Bắc giờ đă tuyệt chủng, người hót phân cuối cùng trên quê hương năm tấn là ông Đỗ Văn Nguyên làng Mỹ Bổng xă Việt Hùng.Ông lăo năm nay đă 73 tuổi: “Buổi sáng trâu đói thót bụng ra cũng chỉ được băi phân bằng cái rế rọ (rế lót nồi nhỏ), buổi tối khi ăn no băi phân trâu bằng cái rế to. Băi phân càng to th́ người hót càng vui chú ạ”.Hồi đó ở thành phố thịnh hành kiểu hố xí hai ngăn, hố xí hầm thế nên có lắm chuyện cười ra nước mắt với cánh hót phân. Phía trên nhà xí người c̣n đang ṿ giấy sột soạt bỗng giật thót ḿnh bởi lấp ló cái đầu gáo múc phân ở dưới lỗ. V́ thối, v́ bẩn nên cánh vệ sinh đô thị cấm tiệt đội hót phân.Lấy vợ rồi sinh ṣn ṣn một đàn con năm đứa, gia cảnh gieo neo lại càng gieo neo thêm. V́ kế sinh nhai, ông bà phải theo nghề hót phân trâu rồi tiến thêm một bước nữa là hót…phân người.Đói đầu gối phải ḅ, cấm ngày th́ làm đêm. Ông bà Nguyên rời làng khi mới nhọ mặt người, cứ men theo đê sông Hồng mà đi bộ hơn mười cây số lên thành phố Nam Định (tỉnh Nam Định). Tảng sáng, gánh phân đầy ông bà lại oằn vai về, vừa đi vừa gặm cái “bánh ḿ Ba Lan” mỏng như cái lưỡi mèo, hôi x́ mùi bột mốc.
Thế nhưng niềm vui lắm khi ngắn chẳng tày gang, bất th́nh ĺnh đội vệ sinh đô thị xuất hiện, gánh phân bị trút lên xe thùng, cái đ̣n gánh bị chém găy làm đôi th́ cứ việc chảy nước mắt tần ngần tiếc....
|