ESTATE SALE !
Hồi mới qua Mỹ, lần đầu thấy tấm bảng ghi là Estate Sale cắm ở góc đường, tôi đoán là một h́nh thức bán bớt đồ cũ trong nhà.
Như bày bán ở Garage th́ gọi là Garage Sale; bày bán ở sân trước hay sau nhà th́ gọi là Yard Sale; dọn nhà th́ người ta bán bớt những thứ không tiện đem theo với bảng cắm là Moving Sale, c̣n Estate Sale… chắc cũng tương tự.
Tự dặn là về phải tra tự điển, nhưng rồi tôi quên luôn ! Nhớ lại những ngày mới đến Mỹ, ra đường thấy chữ ǵ không hiểu th́ cứ nhủ ḷng về tra tự điển, nhưng bao giờ cũng quên nhiều hơn là nhớ.
Cho tới một hôm t́nh cờ nghe cô bạn Mỹ làm chung kể chuyện, tôi mới hiểu chính xác Estate Sale là bán sạch gia tài.
Cổ kể là vợ chồng cổ mua được bộ bàn ăn thuộc loại đắt tiền, c̣n rất mới, nhưng với giá chỉ một phần mười giá trị thực của bộ bàn ăn đó. Theo cô ấy cho biết, bộ bàn ăn trị giá năm ngàn đồng, dù nó chỉ c̣n mới được tám mươi phần trăm, nên có phải mua với giá một, hai ngàn đồng, cô ấy cũng đồng ư mua.
Vậy mà vợ chồng cô ấy mua được với giá chỉ năm trăm đồng, từ một căn nhà treo bảng Estate Sale.
Cô ấy phải ghi xuống giấy ngày, giờ và địa chỉ của căn nhà đó. Rồi thông báo cho chồng cô ta biết trước mấy ngày để đến đúng hôm đó, hai vợ chồng phải dậy sớm mà đi xếp hàng.
Khi lọt được vào ngôi nhà Estate Sale, cô nhanh chóng quyết định, nhưng phải kể là may mắn nên cô đă mua được bộ bàn ăn thuộc loại đắt tiền với giá quá rẻ.
Tṛ chuyện thêm với cô bạn, tôi mới hiểu ra Estate Sale là bán toàn bộ đồ đạc trong nhà :
Từ ly tách muỗng chén, đến quần áo, giường ngủ, tủ trà, bệ thờ ; tới cả tranh, tượng, đồ kỷ niệm…
Nhưng giá bán của Estate Sale không rẻ như Garage Sale, Yard Sale, hay Moving Sale v́ không phải là đồ thừa trong nhà.
Lư do bán hết các thứ trong nhà v́ chủ nhà phải vô viện dưỡng lăo chẳng hạn; những người già neo đơn ấy không có thân nhân để có thể cho lại, nên họ bán hết, bán sạch, với giá cao hơn bán đồ cũ, đồ thừa của Garage Sale, Yard Sale, hay Moving Sale…
Và người Mỹ đi Estate Sale như đi hội chợ, nhất là Estate Sale ở những khu nhà giàu. Ngay từ sáng sớm thiên hạ đă xếp hàng ghi tên, xe đậu dài hai ba blocks đường.
Tới giờ mở cửa, người ta tranh nhau mua. Sau đó bưng bê nườm nượp, náo nức như được chia của.
Câu chuyện về Estate Sale như một hiểu biết thêm về đời sống Mỹ trong đầu óc mới tới định cư của tôi.
Rồi thời gian và cuộc sống cá nhân, gia đ́nh quay cuồng theo cơm-áo-gạo-tiền nên chả nhớ ǵ tới Estate Sale nữa.
Cho tới một sáng cuối thu, đă bảy giờ nhưng mặt trời c̣n chưa ló dạng. Không gian yên ắng tới chỉ nghe mỗi tiếng đồng hồ tích tắc trên tường.
Ngoài cửa sổ, sương c̣n phủ ngọn đồi sau nhà mờ ảo màu lá vàng phai. Không gian đẹp nhưng buồn quá, nhất là cái lạnh đă len lỏi về, đậu trên những ngón tay cảm giác điêu tàn.
Tôi đi thay quần áo để lên đường, đi giúp một ông bạn già. Hôm nay ổng bán Estate Sale.
Tuy hẹn chín giờ nhưng tôi đi sớm để có thời gian ngồi uống với ông b́nh trà. Bởi đêm qua thao thức về ông, tôi nghĩ sau hôm nay, có thể là lần cuối tôi gặp ông trong đời.
Nhớ lại, tôi quen biết ông chừng năm, bảy năm trước, dịp tôi phỏng vấn Cựu Thiếu tướng Đỗ Kế Giai ở Trung tâm sinh hoạt cao niên trong thành phố.
Bữa đó, chính ông đă đến bắt tay tôi trước, hỏi tôi có phải là Phan mà ông thường đọc đó không ?
Tôi có cảm t́nh ngay với một người lớn tuổi, hiền lành, đôn hậu. T́nh thân chưa có nhưng ḷng cảm mến th́ nhiều, tôi cho ông số điện thoại để tiếp tục nói chuyện vào dịp khác bởi tôi đang bận với cuộc phỏng vấn…
Rồi t́nh thân nảy nở sau những lần ông mời tôi đi uống cà phê, rất thỉnh thoảng, nhưng ông thực sự có hiện diện trong tôi như một người bạn mà tôi thường tự trách là ít thăm hỏi ông, hay mời ông đi uống ly cà phê.
Giao tiếp với người già chỉ mất ít thời gian mà được lợi rất nhiều về kiến thức và kinh nghiệm sống. Biết thế, nhưng khi có thời gian rảnh th́ tôi vẫn đi chơi với bạn trẻ nhiều hơn , chỉ khi cần hỏi, là cần tới người già th́ tôi mới nhớ tới ông, gọi ông, mời ông đi uống ly cà phê… để hỏi.
Tôi là một con người hiện đại qua cách t́m thông tin là biết hỏi ai ; và ông bạn già là người thuộc thế hệ cũ qua việc sẵn sàng cho không kiến thức, kinh nghiệm tích lũy cả đời. Sự cho và nhận co giăn theo tuổi đời th́ tôi co ông giăn.
Đó là ư nghĩ hôm trời mới chớm thu, tôi gọi ông, mời ông đi uống ly cà phê vào một sáng cuối tuần. Hôm đó, tôi không có ǵ để hỏi ông mà chỉ là bỗng nhớ tới một người bạn mà quỹ thời gian của người đó không c̣n nhiều nên tôi dành thời gian rảnh rỗi có được cho ông.
Hôm đó ông nói với tôi là : “…anh cũng đă già.”
Tôi tin nhận xét của ông v́ tôi đă vừa từ chối bạn bè trang lứa rủ nhau đi nông trại của một người bạn từ sáng sớm để hạ một con dê và nhậu tới chiều. Chắc chắn là một cuộc vui, nhưng rồi cuộc vui nào cũng tàn. Bạn bè chưa già th́ c̣n dịp khác để gặp. Nhưng ông bạn già hiu hắt như gió thu, hôm t́nh cờ gặp nhau ngoài chợ, ḷng tôi bất an sau khi chia tay…
Hôm đầu thu đó, hỏi thăm ra mới biết, vợ ông đă qua đời hồi hè. Ông không cho tôi biết v́ bà đi thăm con gái với cháu ngoại bên Cali, bị đột qụy và mất luôn ở bên ấy.
Ông muốn đưa bà về Dallas để lo ma chay v́ bà đă sống ở Dallas mấy chục năm. Nhưng người con trai ông sống ở Dallas th́ lại muốn em gái lo ma chay cho mẹ luôn bên Cali cho tiện. Cái lư của anh ta đưa ra là chết ở Mỹ th́ lo ma chay ở đâu cũng chỉ là cái nhà quàn như nhau…
Tôi chỉ quen biết ông như một người viết và một độc giả, chưa bao giờ tôi uống với ông một ly bia v́ ông không rượu bia, không thuốc lá. Nhưng hôm đầu thu đó, ông tự tay mượn điếu thuốc lá đang cháy dở trên tay tôi; ông hút một hơi thuốc thật sâu, rồi trả lại tôi. Tôi sợ ông sặc, nhưng ông không sặc như tôi sợ.
Ông nhả khói chậm răi, và ch́m vào tâm sự :
“Tôi chưa bao giờ nói với anh, cũng không nghĩ tới chuyện nói với ai. Nhưng nỗi buồn trong tâm khảm tôi lớn dần như mầm bệnh ung thư tới hồi bộc phát. Tôi biết là trước sau ǵ cũng chết, tôi không sợ chết, chỉ buồn ḷng người làm cha mà không biết dạy con ḿnh…”
“…Vợ chồng tôi chỉ có hai người con. Lo được cho thằng lớn ăn học tới ra đại học không phải nợ tiền học đồng nào. Nó đi làm, lănh lương cất riêng vào trương mục nhà băng của nó. Ngày ngày vẫn về nhà ăn, ở, cha mẹ lo. Nó cho đó là lối sống Mỹ, và nó chọn cách sống ấy.
“Cha mẹ đừng tọc mạch vào thu nhập của con cái”.
Nhưng khi nó muốn lấy vợ th́ nó chọn lối sống của người Việt là dù sống ở đâu trên địa cầu th́ chuyện cưới hỏi của con cái, cha mẹ người Việt cũng đứng ra lo cho con.
Thế là vợ chồng tôi lo cưới vợ cho con trai. Tôi không lấy ǵ làm buồn ḷng v́ cha mẹ tôi cũng đi cưới vợ cho tôi khi xưa.
Nhưng rồi con tôi muốn mua nhà. Nó tŕnh bày với vợ chồng tôi, nó mua nhà trăm rưỡi, cần mượn nhà băng một trăm ngàn, nếu trả trong ba mươi năm th́ tổng số tiền nó phải trả cho nhà băng lên tới ba trăm ngàn. Nghĩa là một trăm ngàn vốn với hai trăm ngàn tiền lời trong ba mươi năm.
Nó muốn cha mẹ giúp đỡ cho nó mượn một trăm ngàn, để nó trả dứt căn nhà ngay khi mua, không phải trả tiền lời cho nhà băng. Nếu nó phải trả ra số tiền ba trăm ngàn trong ba mươi năm, th́ mười năm cho một trăm ngàn. Nó sẽ trả cho cha mẹ một trăm ngàn trong mười năm là khả năng có thể.
Tôi bắt đầu thất vọng về con trai tôi. V́ gom hết tiền 401-K của cha mẹ th́ đủ một trăm ngàn cho nó mượn. Vợ chồng đă về hưu th́ tiền già gói ghém cũng đủ sống, nhưng tiền đâu lo cho con em nó c̣n trong đại học để khỏi mượn nợ học như nó ? Tôi suy nghĩ nhiều đêm, đằng nào cũng mất con rồi !
Đó là cái giá phải trả cho mưu cầu tương lai của con cái.
Tôi đưa nó đến Mỹ chứ tự nó đâu đi một ḿnh được. Tôi sinh ra nó, chứ nó đâu tự xuất hiện trên đời này được… Nhưng tôi
thất bại trong chuyện dạy nó sống đùm bọc với người thân. Tôi có lỗi đă để nó
hấp thụ lối sống ích kỷ của xứ sở này.
Đằng nào tôi cũng mất con rồi. Nếu đồng ư cho nó mượn một trăm ngàn không tiền lời là tôi đă thẳng thắn nh́n nhận ḿnh thua cuộc ;
không bao giờ dạy được con quay lại lối sống đùm bọc nhau của người Việt ḿnh nữa.
Nhưng từ chối nó… th́ tôi mất luôn vợ ! V́ mẹ nào chả thương con, thương càng mù quáng t́nh mẫu tử càng lên ngôi.
Nó trả lời cho tôi câu hỏi : "tiền đâu để lo cho em nó? ’
- ‘'Th́ ba mẹ lấy tiền con trả hàng tháng để lo cho nó.’'
Tôi định hỏi câu hỏi quan trọng nhất theo kinh nghiệm của tôi là :
" Nhưng con có chắc là con sẽ trả cho ba mẹ hàng tháng. Hay trả vài tháng… rồi quên luôn ?"
Tôi thương vợ tôi nên đă làm điều tôi biết trước nhưng vẫn làm là tôi cho con trai tôi mượn một trăm ngàn. Vợ tôi mất tinh thần nhiều năm sau đó v́ đúng là nó không trả.
Nhưng chúng tôi được trời phật cho lại đứa con gái muộn màng. Nó là nguồn an ủi, niềm vui c̣n lại cho vợ chồng tôi. Lúc nào nó cũng vui vẻ nói là ba mẹ chết rồi th́ tài sản cũng để lại cho anh em con thôi.
Thôi anh Hai cần trước th́ anh Hai lấy trước. Ba mẹ đừng có giận anh Hai nữa, chỉ tổn hao sức khoẻ cho ba mẹ thôi. C̣n con, nợ học th́ ai đi học ở Mỹ mà không nợ. Chừng con ra trường th́ con trả. Ba mẹ đừng lo nữa…
Con bé lạc quan nói sao làm vậy. Về sau, nó lấy chồng bên Cali nên về Cali sống. Vợ tôi muốn bán nhà, dọn về Cali ở với con gái th́ thằng con trai không cho đi v́ bà nội phải ở Dallas để trông con cho vợ chồng nó đi làm…
Đến cái chết đột ngột của mẹ nó. Tôi muốn đưa bà ấy về Dallas để lo ma chay v́ bà ấy sống ở đây đă như là quê hương. Nó ngại tốn kém nên lư lẽ bất dung t́nh với cả cha mẹ. Tôi không buồn sao được anh…”
C̣n tiếp