Thí nghiệm gây tranh căi của Edison khiến thế giới giật ḿnh v́ sự tàn nhẫn. Đó là việc Edison đă thực hiện thí nghiệm nướng chín một chú voi để bảo vệ quan điểm của ḿnh.
Thomas Edison (1847 - 1931) là một nhà phát minh vĩ đại người Mỹ. Ông để lại cho nhân loại hàng ngàn phát minh, sáng chế vô cùng tiện ích mà chúng ta vẫn c̣n ứng dụng đến ngày hôm nay.
Một trong những phát minh quan trọng nhất của ông chính là bóng đèn dây tóc, để rồi từ đó đưa ra một sáng chế có tầm vóc to lớn hơn: nhà máy phân phối điện một chiều (Direct Current - DC) đầu tiên trên thế giới vào năm 1880.
Nhưng cũng chính v́ nhà máy điện này mà 23 năm sau đó, ông đă thực hiện một thí nghiệm gây tranh căi cho toàn thế giới: nướng chín một con voi 36 tuổi bằng ḍng điện xoay chiều (Alternating Current - AC) 6600V.
Tại sao ông phải làm như vậy?
Sự thật là hệ thống phát điện một chiều (DC) của Edison vào thời kỳ đó luôn được duy tŕ ở trạng thái "độc tôn", cho đến khi Nikola Tesla xuất hiện cùng công ty điện lực Westinghouse vào năm 1888.
Tesla là một nhà phát minh thiên tài, thậm chí nhiều người c̣n đánh giá ông cao hơn cả Edison. Ông đă phát minh ra nguyên lư hoạt động của ḍng điện xoay chiều (AC) trên động cơ điện, rồi được Westinghouse mua lại bằng sáng chế. Và kể từ đó, một cuộc chiến về ḍng điện (The Current War) đă nổ ra giữa Edison (DC) và Westinghouse (AC).
Cuộc chiến ḍng điện giữa Tesla và Edison.
Về cơ bản, ḍng điện xoay chiều của Westinghouse có thể đẩy điện áp lên rất cao rồi hạ xuống bằng máy biến áp. Nhờ vậy, việc truyền điện bằng ḍng điện xoay chiều yêu cầu dây dẫn có tiết diện nhỏ hơn hẳn so với ḍng điện thiết bị truyền tải điện một chiều của Edison, qua đó giảm thiểu chi phí rất nhiều.
Đến thời điểm Tesla phát minh ra động cơ điện xoay chiều, Edison cùng các cộng sự đă buộc phải "tấn công" phe AC về lĩnh vực an toàn điện. Phe Edison cho rằng ḍng AC nguy hiểm hơn DC rất nhiều. Điều này về cơ bản là đúng, v́ theo các thực nghiệm sau này th́ tổn hại do ḍng AC gây ra trên tế bào sống lớn hơn từ 2 - 4 lần so với DC ở cùng một điện áp.
Và để chứng minh điều này, Edison đă thực hiện một loạt thí nghiệm giết chết động vật bằng ḍng điện xoay chiều, như giật chết một con ngựa trong h́nh dưới đây.
Thí nghiệm giật chết một con ngựa bằng ḍng điện xoay chiều.
Thí nghiệm giật chết voi gây tranh căi cho toàn thế giới
Tuy nhiên, dù nhận được sự đồng thuận của thế giới về mức độ nguy hiểm của ḍng điện xoay chiều, những thí nghiệm của Edison vẫn gây tranh căi rất nhiều v́ tính nhân đạo trong đó. Thêm nữa, Edison cũng không thể xoay chuyển t́nh thế khi ḍng AC đem lại quá nhiều lợi thế.
Đến năm 1892, khi công tŕnh thủy điện lớn nhất hành tinh thời điểm đó tại thác Niagara (Mỹ) quyết định sử dụng hệ thống phát điện xoay chiều để truyền điện tới một địa điểm cách đó 32km, th́ xem như Edison đă chịu thua hoàn toàn.
Một bằng chứng cho thấy sự nhẫn tâm của con người
Thí nghiệm của Edison chỉ là một trong những bằng chứng cho thấy sự nhẫn tâm của con người trên danh nghĩa "khoa học".
Ví dụ như năm 1817, nhà khoa học người Đức - Karl August Weinhold đă t́m cách tạo ra... zombie mèo, bằng cách giết chết một con mèo rồi bơm vào đó dung dịch kẽm và bạc. Hay như nghiên cứu nổi tiếng vào năm 1990, khi các nhà khoa học đă cắt gần như toàn bộ năo của một con mèo để t́m ra khu vực chịu trách nhiệm cho khả năng vận động.
Dù không thể phủ nhận rằng chúng ta bắt buộc phải thực hiện thí nghiệm trên động vật trước khi ứng dụng vào con người, nhưng rất nhiều thử nghiệm trong số đó chỉ để chứng minh và bảo vệ quan điểm của một số cá nhân. Điều này chính là điều mà các tổ chức bảo vệ động vật đang ra sức lên án ngày nay.
VietBF@ sưu tập