Lúc lên nắm quyền cách đây 3 năm, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đă cam kết chấm dứt cuộc chiến với những phiến quân ly khai thân Nga ở miền đông Ukraine. Giờ đây ông đang đối mặt với cuộc xâm lược của Nga có thể dẫn đến sự kết thúc của nền dân chủ của Ukraine.
Khi Nga dội tên lửa xuống các thành phố ở Ukraine bao gồm Kyiv vào ngày 24/02, Tổng thống Zelenskiy đă kêu gọi tất cả người dân đứng lên bảo vệ Ukraine và cho biết vũ khí sẽ được trao cho tất cả những người mong muốn.
"Nước Nga đă nham hiểm tấn công đất nước chúng ta vào sáng nay, như Phát xít Đức từng làm trong Thế chiến lần 2," ông Zelenskiy nói với người dân Ukraine trong một bài phát biểu được truyền đi cả nước.
"Nước Nga đă bước vào con đường của quỷ dữ, nhưng Ukraine đang tự vệ và sẽ không từ bỏ nền tự do bất chấp Moscow suy nghĩ như thế nào."
Đây là một kết quả thảm hại cho Zelenskiy, một cựu diễn viên hài 44 tuổi, vốn đă luôn kêu gọi Nato để Ukraine gia nhập liên minh quân sự này, điều đă khiến Tổng thống Nga Vladimir Putin không hài ḷng.
Moscow đă yêu cầu Nato cam kết không cho Ukraine gia nhập, một quốc gia vốn có tầm quan trọng to lớn về mặt địa chính trị, lịch sử và văn hóa đối với Nga. Yêu cầu này đă bị phương Tây bác bỏ. Tổng thống Putin trong bài phát biểu ngày 21/02 đă bác bỏ quyền là quốc gia độc lập của Ukraine, và nói Ukraine là một phần của Nga.
Trong những tuần gần đây, ông Zelenskiy đă được các lănh đạo phương Tây đánh giá cao cho phong thái điềm tĩnh và lời kêu gọi người dân Ukraine không nên hoảng loạn khi Nga đă huy động 150.000 binh sĩ ở gần biên giới.
Ông cũng chỉ trích các đại sứ quán nước ngoài và những doanh nhân người Ukraine đă rời bỏ Ukraine v́ lư do an ninh, và kêu gọi các công ty ở yên vị trí, đồng thời cho rằng họ đă vô t́nh giúp cho các nỗ lực của Putin nhằm làm bất ổn t́nh h́nh Ukraine.
Một bài phân tích của Reuters ngày 24/02 cho rằng Tổng thống Ukraine Zelenskiy không thể là một lănh đạo thời chiến. Ông nổi tiếng với series truyền h́nh "Người phụng sự của nhân dân" với vai một giáo viên có tính cách chân thật được bầu làm tổng thống và thông minh hơn cả giới lập pháp lọc lừa và những doanh nhân bù nh́n.
Chiến thắng áp đảo trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 04/2019, ông Zelenskiy cam kết sẽ giải quyết nạn tham nhũng vốn đă hủy hoại sự chuyển đổi của Ukraine từ chủ nghĩa cộng sản sang dân chủ. Thế nhưng Nga luôn là thử thách lớn nhất của ông trong nỗ lực thiết lập một quốc gia Châu Âu ổn định, dân chủ và hiện đại.
Đảng 'Người phụng sự của nhân dân' của ông, được đặt tên theo series truyền h́nh đă giành thế đa số cao trong cuộc bầu cử Quốc hội Ukraine vào tháng 07/2019 và ông Zelenskiy ban đầu theo đuổi các biện pháp tạo dựng niềm tin với phía Nga ở đông Ukraine, bao gồm trao đổi tù nhân.
Thế nhưng quá tŕnh tan băng trong mối quan hệ không kéo dài lâu. Nga, quốc gia vốn chiếm bán đảo Crimea của Ukraine vào năm 2014 tiếp tục ủng hộ các phiến quân ly khai để chống lại lực lượng chính phủ của Kyiv tại vùng Donbass ở đông Ukraine, cuộc xung đột mà ông Zelenskiy nói đă khiến ít nhất 15.000 người thiệt mạng.
Liều lĩnh trước sự giận dữ từ Moscow, ông Zelenskiy đă cố gắng làm thuận ḷng các lănh đạo phương Tây, bao gồm Tổng thống Mỹ Joe Biden tại các cuộc hội đàm ở Nhà Trắng vào ngày 01/09/2021.
"Mọi người nên biết rằng...chúng tôi đang trong cuộc chiến, chúng tôi đang bảo vệ nền dân chủ ở Châu Âu và bảo vệ đất nước, và v́ vậy quư vị không thể chỉ nói với chúng tôi những cụm từ về cải cách," ông Zelenskiy nói trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 06/2021.
"Mỗi ngày chúng tôi chứng tỏ rằng chúng tôi sẵn sàng trong liên minh [NATO] hơn hầu hết các quốc gia nào ở Châu Âu."
Ông Zelenskiy đă có ưu thế sau khi người dân bất măn trước sự tham nhũng trong giới chính trị gia cấp cao ở Ukraine và điều này đă giúp ông giành chiến thắng trước cựu tổng thống và cũng là một doanh nhân giàu có Petro Poroshenko vào năm 2019.
Khi trả lời câu hỏi của Reuters trước cuộc bầu cử tổng thống về việc thấy ḿnh khác với các ứng viên khác như thế nào, ông Zelenskiy đă chỉ vào khuôn mặt ḿnh và nói rằng: "Đây là một khuôn mặt mới. Tôi chưa từng xuất hiện trên chính trường."
"Tôi không đánh lừa mọi người. Họ ủng hộ tôi bởi v́ tôi cởi mởi, tôi bị đau, tôi giận dữ, tôi thất vọng...nếu tôi không có kinh nghiệm chuyện ǵ, th́ tôi không có kinh nghiệm, Nếu tôi không biết điều ǵ th́ tôi thật ḷng thừa nhận là không biết."
Thế nhưng mặc cho những lời hứa kiềm chế sức ảnh hưởng của giới tài phiệt trong chính trị, th́ ông Zelenskiy đă phải chống chọi trước sự ngờ vực cho rằng ông là một con rối của Ihor Kolomoisky, một tỷ phú sở hữu kênh truyền h́nh phát sóng series "Người phụng sự của nhân dân".
Ông Zelenskiy cũng bất ngờ bị lôi vào chính trường Mỹ sau cuộc điện đàm theo đó cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump nỗ lực yêu cầu ông điều tra đối thủ Joe Biden liên quan đến vấn đề kinh doanh tại Ukraine.
Khi đó Hạ viện Mỹ do Đảng Dân chủ kiểm soát đă thông qua cuộc điều tra luận tội ông Trump sau kết luận rằng cựu chủ nhân Nhà Trắng đă hoăn khoản viện trợ quân sự nhằm gây ảnh hưởng đến Kyiv. Ông Trump đă bác bỏ cáo buộc và sau đó Thượng viện Mỹ do Đảng Cộng ḥa kiểm soát đă tuyên bố ông Trump 'trắng án' và không bị phế truất.