Theo như ham muốn được ăn ngon mặc đẹp, được sang trọng và có đẳng cấp nó cuốn hút con người ghê lắm. Mấy ai thoát được. Và những người kinh doanh luôn nắm bắt được tâm lư thích làm sang mà thiếu kiến thức này của khách hàng. Rất nhiều người khi ai chê mất vệ sinh th́ đă kích, phải công nhận ngừoi Việt Nam trong nước quá dễ dăi , vào bv mới thấy bị ung thư rất nhiều, do ngon bổ rẻ ở Việt Nam, sự thật hăi hùng bị lộ tẩy, cả xă hội bị lừa.
Một bạn đem tương ớt vào chào hàng. Em thao thao bất tuyệt về công nghệ, dây chuyền và độ an toàn cũng như chất lượng thực phẩm sạch. Tôi cắt ngang, hỏi, "Ớt này trồng ở đâu em?" Em không trả lời được. Tôi bảo, "Ờ, em đem hàng về đi. Chị cảm ơn em. Chị không mua."
Một chị đem gị ḅ vào giới thiệu, bảo hàng nhà làm, chị kể liên mồm nào là thịt tươi mới mổ ra là chị đă lấy để làm gị nên thơm ngon và dai, gịn.. Tôi cắt ngang, "Bao nhiêu một kư ạ?" Chị bảo, "Một trăm hai mươi ngàn." Tôi cười, "Em là đầu bếp. Chị bán giá đó th́ đào đâu ra thịt thăn ngon để giă gị. Em không mua đâu ạ."
Chị rủ tôi đi ăn bún riêu ở phố cổ, khen ngon mà rẻ lắm, tôi hỏi, "Họ bán bao nhiêu một tô mà chị khen rẻ?" "Có hai mươi ngàn. Cua đồng ngon lắm em ạ. Ngọt." Tôi ph́ cười, "Chị nhớ hôm lên nhà em ăn cơm em nấu canh cua không? Em mua cua sống với giá một trăm năm mươi ngàn một kư, nấu nồi canh bốn người ăn hết vèo. Một kư cua được có hai tô canh. Và từng đó mới đủ ngọt mà không cần cho thêm bột ngọt hay gia vị ǵ. Chị ăn tô bún riêu hai chục th́ chỉ có ăn tám mươi phần trăm đậu phụ nghiền trộn hai mươi phần trăm cua, và nước pha bột ngọt chứ lấy đâu ra cua thật? Chị nghĩ người ta bán hàng từ thiện à?"
Tôi dân làm bếp, tôi hết sức hăi hùng khi thấy vỉa hè Hà Nội, nhất là khu Ḷ Đúc, Trần Khát Chân người ta bán phô mai que chiên với giá năm ngàn đồng, người ăn nườm nượp. Tôi cắt vài miếng phô mai tôi nhập hàng từ Châu Âu và cân đong làm thử, giá thành là mười một ngàn năm trăm đồng. Vậy cái phô mai mà người ta bán ở vỉa hè với giá năm ngàn đồng là cái ǵ? Trung Quốc. Họ bán phô mai TQ đóng trong hộp đă cắt thành que sẳn với giá chỉ có một trăm hai chục ngàn đồng một kư!
Tôi đi ăn thịt dê với bạn bè, tôi thích món nầm dê nướng của quán đó, lần nào tôi cũng gọi và tôi luôn biết đó không phải là nầm dê v́ ở đâu ra mà lắm thế. Tôi gọi v́ tôi thích cách ướp gia vị của họ và tôi ăn thấy ngon, thế là đủ, nhưng nhắc lại, tôi luôn biết trong đầu đó không phải là nầm dê.
Tôi đi tham quan làng gốm Bát Tràng, chạy xe máy ḷng ṿng khắp làng để t́m nơi sản xuất thực sự và t́m hiểu nơi lấy đất, cái thứ đất sét tạo ra hồn cốt gốm Bát Tràng đó nằm ở đâu? C̣n không? Sao không thấy cảnh tập kết nguyên liệu? Không thấy cảnh sản xuất? Chỉ có cửa hàng. À, tôi vẫn mua v́ tôi thích gốm. Nhưng tôi biết cái mà ḿnh mua không chắc là gốm BT như tên gọi.
Tôi đi Vạn Phúc. Cũng xe máy, cũng lê la. Và cũng chỉ cửa hàng và cửa hàng. Họ trồng dâu ở đâu? Nuôi tằm ở đâu? Dệt ở đâu? Với số lượng hàng hoá nhiều đến thế th́ phải là một vùng nuôi trồng rất lớn chứ sao lại chẳng thấy ǵ? Trồng cây dâu, nuôi con tằm, lấy kén, kéo tơ, se sợi...là những công đoạn cực kỳ công phu vất vả và chẳng thể nào có được số lượng nhiều, đại trà. Do đó, giá của nó phải rất cao. Cái giá mà người có thu nhập trung b́nh khá cũng phải đắn đo. Và loại khăn, áo với giá tầm ba triệu đổ lại th́ chỉ có thể là sợi tổng hợp trung cấp. Tôi cũng mua vài khăn ở Vạn Phúc và tôi biết nó là sợi tổng hợp mặc dù người bán hàng ra sức giới thiệu, quảng cáo làng nghề. Tôi thích th́ tôi mua chứ không phải bởi v́ tôi tin đó là hàng cao cấp hay hàng thủ công do làng làm ra.
Cũng vậy, thỉnh thoảng tôi được bạn biếu trà và cứ khoe là trà tuyết san hay ô long, tôi thường từ chối, bảo tôi quen với cái đắng chát của trà Thái Nguyên. Bởi tôi biết, làm quái ǵ có đủ trà tuyết san tới lượt cái loại như bạn tôi và tôi thưởng thức? Toàn giả mạo.
Tôi và nhiều nhiều người dân Việt đă từng trải qua cái thời đói rách khốn khổ. Giờ, có cái ăn cái mặc và khi có dư ra chút xíu th́ ham muốn hưởng thụ là điều đương nhiên. Nhưng, ta có điều kiện để mà hưởng thụ những sản phẩm cấp cao thực thụ không? Tôi e đa số là không. Và đă từng được thưởng thức cái ngon, cái đẹp thực thụ để có kiến thức và hiểu biết một cách thực sự chưa? Tôi cũng e đa số là chưa. Khi ta chưa ăn que phô mai chiên có giá hai mươi ngàn th́ làm sao biết cách phân biệt, so sánh với que phô mai giá năm ngàn? Khi chưa từng được sờ tay vào lụa tơ tằm thật để cảm nhận độ mát của nó th́ dễ dàng nhầm độ lạnh của lụa tổng hợp là độ mát. Khi chưa ăn một đĩa mỳ spaghetti nấu đúng vị ngon một cách thực thụ th́ đĩa ḿ spaghetti nào cũng là mỳ Ư. Và chưa được ngắm những bức tranh tuyệt tác của những hoạ sĩ tài hoa vẽ ra th́ tranh chép trên phố Tràng Tiền cũng là tranh đẹp!
Cái ham muốn được ăn ngon mặc đẹp, được sang trọng và có đẳng cấp nó cuốn hút con người ghê lắm. Mấy ai thoát được. Và những người kinh doanh luôn nắm bắt được tâm lư thích làm sang mà thiếu kiến thức này của khách hàng. Sự dối trá không cần che đậy vẫn lừa được bao người chỉ v́ nhiều người thích được dối trá một cách ngọt ngào.
Đừng chửi ai cả, hăy tự chửi ḿnh, bởi chính ḿnh ngây thơ, hồn nhiên, bịt mắt, bịt tai, bịt mồm trước mọi sự dối trá của xă hội và c̣n không dám sống thật với chính ḿnh th́ đào đâu ra sự chân thật mà đ̣i!? Ơ ḱa!. Nguyễn Thị Bích Ngà