Gần nửa thế kỷ đă qua kể từ ngày 30-4-1975, một chi tiết vẫn chưa được làm sáng tỏ, đó là câu hỏi: Ai đă dẫn Bùi Quang Thận lên cắm cờ trên nóc Dinh Độc Lập?
Ông Lư Quư Chung, Tổng trưởng Thông tin trong nội các chính phủ Dương Văn Minh, nói là ông dẫn, trong khi KTS Nguyễn Hữu Thái và TS Huỳnh Văn Ṭng kể rằng cả hai đă cùng nhau dẫn Trung úy Bùi Quang Thận lên cắm cờ trên nóc Dinh Độc Lập.
Ông Lư Quư Chung, Tổng trưởng Thông tin trong nội các chính phủ Dương Văn Minh kể:
Một người bộ đội (tôi không rơ quân hàm) nói với tổng thống Minh: “Anh chỉ cho tôi đường đi lên để hạ cờ ngụy quyền”. Ông Minh quay sang tôi đang đứng bên cạnh: “Chung, toa hướng dẫn cho người này lên sân thượng”. Sau này tôi biết đó là người chỉ huy chiếc tăng kư hiệu 843 tên là Bùi Quang Thận lúc đó mang hàm đại úy.
…Sau khi nhận chỉ thị của ông Minh, tôi đưa người bộ đội trẻ tuổi đến thang máy để lên sân thượng. Đến trước thang máy, tôi bấm nút cho cửa mở. Khi cửa mở rồi người bộ đội trẻ vẫn chưa chịu bước vào. Tôi đoán trong đời anh chưa bao giờ đặt chân vào một thang máy. Tôi nói với người bộ đội trẻ: “Anh vào đi. Không có ǵ lo. Tôi cùng vào với anh”. Nói xong, tôi vào trước. Sau ít giây do dự, anh bước vào, trên tay là khẩu súng và lá cờ Giải phóng. Tôi không thể tưởng tượng được có một ngày như hôm nay: đi thang máy chung với một người bộ đội. Tôi bấm nút lên tầng cuối cùng. Trước đây tôi có vào Dinh Độc Lập nhiều lần nhưng chưa bao giờ lên đến sân thượng.
Bước ra khỏi thang máy, tôi nh́n thấy ngay khu vườn hoa của bà Nguyễn Văn Thiệu mà có lần bà đă than phiền tướng Kỳ, lúc c̣n làm phó tổng thống, đă làm hư hại nó do mỗi ngày tướng Kỳ đi làm đều đáp trực thăng riêng xuống đây. Thời điểm đó, văn pḥng của tổng thống Thiệu và phó tổng thống Kỳ c̣n đặt chung trong Dinh Độc Lập. Cách thang máy không xa, ở phía trước sân thượng, sát bên ngoài là chỗ cắm cờ.
Người bộ đội đi thẳng ra đó hạ lá cờ vàng ba sọc đỏ xuống. TÔI KHÔNG BƯỚC RA THEO. TÔI ĐỨNG PHÍA TRONG một lúc, rồi quay trở lại thang máy đi xuống trước một ḿnh.
(Trích Hồi kư không tên của Lư Quư Chung).
KTS. Nguyễn Hữu Thái, nguyên là Chủ tịch đầu tiên của Tổng hội Sinh viên Sài G̣n (1963-1964) kể:
Sau khi xe tăng 390 húc tung cổng Dinh Độc Lập, tiến vào trong sân và dừng lại th́ một Trung úy nhảy xuống và cầm ăng ten gắn cờ giải phóng chạy tới. Lúc đó chúng tôi chưa biết đó là Đại đội trưởng Bùi Quang Thận. V́ không biết cửa kính nên Bùi Quang Thận đă lao đầu vào ngă bật ra. Lúc đó, ông Nguyễn Văn Diệp (Tổng trưởng Tài chính, cũng là một cơ sở cách mạng) đă kéo cửa ra cho Bùi Quang Thận vào. Tôi (Nguyễn Hữu Thái), Tiến sĩ Huỳnh Văn Ṭng đeo băng xanh đỏ của lực lượng quần chúng nổi dậy đă đề nghị đưa Bùi Quang Thận lên gác 2. Lúc này, Trung úy Vũ Đăng Toàn cũng xách súng chạy tới yểm trợ Trung úy Thận. Đón chúng tôi trên gác 2 là Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh. Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh dẫn chúng tôi vào gặp nội các Dương Văn Minh. Sau đó, Vũ Đăng Toàn có nhiệm vụ canh giữ nội các, c̣n chúng tôi và Bùi Quang Thận lên nóc nhà để cắm cờ. V́ không biết lối nên Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Hạnh đă giao cho Đại tá Vũ Quang Chiêm – Chánh Văn pḥng Phủ Tổng thống dẫn đi. Đến cầu thang máy, Bùi Quang Thận không chịu vào. Lư do là không biết thang máy, sợ bị nhốt. Nghe Đại tá Vũ Quang Chiêm và chúng tôi giải thích, Bùi Quang Thận chấp nhận vào nhưng yêu cầu mọi người vào trước. Do thang máy nhỏ nên tôi đă phải giúp Bùi Quang Thận uốn cong cần ăng ten lại. Lên gác, chúng tôi trèo xuống một cầu thang gỗ mới ra được chân cột cờ. Chúng tôi loay hoay hạ lá cờ ba sọc xuống. Bùi Quang Thận đă phải dùng răng cắn rồi giật lá cờ to lớn xuống. Ban đầu, anh định vứt lá cờ xuống nhưng sau đó lại gập lại đem theo.
Nh́n lá cờ giải phóng tung bay trên Dinh Độc Lập, tôi rưng rưng xúc động. Vậy là sự kiện cắm cờ trên nóc Dinh Độc Lập của giây phút lịch sử đó cũng có mặt của người Việt Nam ba miền: Bùi Quang Thận ở Thái B́nh (miền Bắc), Nguyễn Hữu Thái ở Đà Nẵng (miền Trung) và Huỳnh Văn Ṭng ở Tây Ninh (miền Nam).
Vậy ai nói đúng sự thật? Ai nói dối?
Bức ảnh kèm theo đây của nữ phóng viên người Pháp nổi tiếng Francoise Demulder cho thấy Bùi Quang Thận đứng giữa (đội mũ xe tăng, mặt bị che khuất), bên trái là Huỳnh Văn Ṭng (đeo mắt kính), bên phải là Nguyễn Hữu Thái (mặc áo trắng) và người thứ tư trong ảnh là Trần Đức T́nh (đang phất cờ).
Tiểu đội phó Trần Đức T́nh kể: “Thấy một người từ xe tăng nhảy xuống, cầm lá cờ giải phóng chạy vào sâu bên trong, tôi và Bùi Huy Linh lao theo. Tới sân thượng chỗ cột cờ, tôi dùng dao găm chặt đứt đầu dây gh́ cột cờ rồi từ từ hạ lá cờ vàng ba sọc xuống để đồng chí ấy (sau này mới biết là Bùi Quang Thận) thay lá cờ giải phóng rồi kéo lên đỉnh cột vào 11 giờ 30 phút ngày 30-4-1975”.
Lưu ư, theo lời kể của Lư Quư Chung, khi thang máy lên nóc Dinh Độc Lập, ông chỉ bước ra khỏi thang máy mà “không bước ra theo” Bùi Quang Thận, ông “đứng phía trong” quan sát. Như vậy Bùi Quang Thận treo cờ một ḿnh.
Bức ảnh lịch sử cho thấy lời kể của ông Chung là không đúng sự thật.
Một điều thú vị, bà Francoise Demulder (lúc đó mới chỉ 25 tuổi) cũng là phóng viên duy nhất chụp được khoảnh khắc chiếc xe tăng 390 (của Trung Quốc) húc đổ cổng chính của Dinh Độc Lập. Nhờ bức ảnh này mà lịch sử đă được làm sáng tỏ sau 20 năm sách báo ở Việt Nam v́ lư do chính trị luôn luôn tuyên truyền rằng xe tăng 843 (của Liên Xô) là xe tăng đầu tiên húc đổ cổng Dinh Độc Lập.
Berlin ngày 30-4-2024
Hiếu Bá Linh