Gibbs

Bàn về chính trường Việt Nam, trước hết phải thừa nhận định đề rằng nhân sự cấp cao nhất của Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam sẽ ôm trọn 3 chức vụ của Nhà nước là Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc Hội và Thủ tướng Chính phủ. Nghĩa là Quốc Hội Việt Nam chỉ là cơ quan làm nhiệm vụ hợp pháp hóa các chức danh Nhà nước do ban lãnh đạo Đảng quyết định trước đó. Điều này giải thích vì sao Quốc Hội luôn được bầu sau Đại hội Đảng, các phiên họp quan trọng của Quốc Hội đều họp sau các hội nghị của Trung ương Đảng. Việc Quốc Hội sẽ họp phiên bất thường vào sáng nay, 21/3 (giờ Việt Nam) để bỏ phiếu, ra nghị quyết miễn nhiệm chức Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam và cho thôi làm đại biểu Quốc hội khóa 15 đối với ông Võ Văn Thưởng là bằng ví dụ mới nhất của định đề này.
Để nói rằng, việc Quốc Hội sắp làm chỉ là thực hiện quyết định của Trung ương Đảng họp vào ngày hôm qua, 20/3, về việc biếm tất cả các chức vụ Đảng và Nhà nước của ông Thưởng do đặc biệt liên quan đến nhận hối lộ của Tập đoàn Phúc Sơn. Mà quyết định này của Trung ương Đảng lại dựa trên quyết định có cùng nội dung của phiên họp ngày 13/3 của Bộ chính trị.
Tóm lại, chức Chủ tịch nước là hữu danh vô thực, có thể bị biếm bất cứ lúc nào. Việc Nguyễn Xuân Phúc và Võ Văn Thưởng liên tiếp bị buộc rời chức vụ này trong cùng một nhiệm kỳ của Quốc Hội là bằng chứng hùng hồn.
Tuy nhiên, tình thế đã đổi khác sau khi Chủ tịch Thưởng bị bãi chức. Người kế nhiệm sẽ ở vị trí thượng phong cho việc nắm chức Tổng bí thư Đảng khóa 14 trong trường hợp Nguyễn Phú Trọng kiên quyết từ chối ở lại.
Tại sao?
Trong bài viết của tôi ngày hôm qua, 19/3, “Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng bị biếm chức, mở đường cho Bộ trưởng Công an Tô Lâm nắm chức Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam” đăng trên Facebook Cù Huy Hà Vũ, tôi đã chỉ rõ ở cương vị Chủ tịch nước, Võ Văn Thưởng có triển vọng ngời sáng trở thành người kế nhiệm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Điều này có nghĩa từ Đại hội 13 trong bối cảnh Tổng bí thư Trọng hầu như chắc chắn không tiếp tục cương vị này ở Đại hội Đảng 14, thậm chí có thể thôi chức vào bất cứ lúc nào vì lý do sức khỏe, ai nắm chức Chủ tịch nước đều ở vị trí thượng phong trong cuộc đua vào vị trí đứng đầu Đảng.
Trên thực tế thì cả Nguyễn Xuân Phúc lẫn Võ Văn Thưởng đều có tham vọng này và được sự ủng hộ ngấm ngầm nhưng mạnh mẽ của các ủy viên Trung ương và cựu Chủ tịch nước, Thủ tướng gốc miền Nam. Nghĩa là giữa các ủy viên Bộ chính trị khác có cùng tham vọng, trong đó có Tô Lâm, sẽ tự nhiên hình thành một liên minh nhằm làm hai người này “ngã ngựa”. Điều này giải thích vì sao “hồ sơ Việt Á” và “hồ sơ Phúc Sơn” đã bị phanh phui mặc dù Bộ Công an đã nắm được những bằng chứng về sự liên quan của ông Phúc và ông Thưởng tới các hành vi phạm tôi nghiêm trọng của hai công ty này trước khi hai ông này nắm chức Chủ tịch nước. Và kết quả thế nào thì mọi người đã rõ.
Vậy thì, với tư cách một người có tham vọng làm Tổng bí thư Đảng, với quyền lực của “siêu bộ” có tên Công an, hay nói cách khác, với quyền lực chỉ “dưới một người” là Tổng bí thư Trọng, Tô Lâm dường như sắp chủ động nắm chức Chủ tịch nước, như nhiều người đã dự đoán. Thế nhưng tôi cho rằng khả năng này khó xảy ra.
Như ta đã thấy, sở dĩ Tô Lâm có được “quyền sinh sát” như hiện nay là vì đang là Bộ trưởng Công an trong khi trừ Nguyễn Phú Trọng, tất cả các đương kim ủy viên Bộ chính trị đều có các “quan hệ tiền bạc không trong sáng”. Cái quyền này đồng nhất với công cụ giành phiếu trong Đại hội Đảng tới. Do đó, nếu “buông” ghế Bộ trưởng Công an để chuyển sang ngồi ở Phủ Chủ tịch, cho dù bố trí được “thủ túc” làm người kế nhiệm, mặc nhiên Tô Lâm sẽ mất đi đáng kể cái “quyền sinh sát” ấy. Để nói, xác xuất nhân vật này rời ghế Bộ trưởng Công an có thể nói là “zero”.
Vấn đề còn lại đối với Tô Lâm là nhân vật sắp tới ngồi vào ghế Chủ tịch nước sẽ phải là người không có cơ hội làm Tổng bí thư Đảng, hay ít nhất, có ít sự ủng hộ nhất từ các ủy viên Trung ương Đảng. Người này chỉ có thể là Trương Thị Mai, đương kim Thường trực Ban bí thư kiêm Trưởng Ban tổ chức Trung ương Đảng với những lý do sau đây.
Trước hết, Đảng cộng sản Việt Nam chưa hề có người đứng đầu là nữ. Điều này có thể được giải thích một phần bởi tâm lý “trọng nam khinh nữ” còn đang ngự trị ở Việt Nam, ở trong Đảng trước hết. Bằng chứng là chỉ có 19 trong số 180 ủy viên chính thức lẫn dự khuyết của Trung ương Đảng khóa 13 là nữ, tức chỉ chiếm 10 % ban lãnh đạo Đảng. Cũng như vậy, số nữ trong số ủy viên Trung ương Đảng tại hai đại hội Đảng trước đó luôn dưới 1/10 (Khóa 12 là 17/200, tức 8,5%; Khóa 11 cũng là 17/200, tức 8,5%).
Tiếp theo, bà Mai trưởng thành từ cán bộ Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh trong khi “Đoàn phái” chưa bao giờ nắm chức Tổng bí thư Đảng cho dù Đoàn luôn mang danh “đội hậu bị tin cậy của Đảng”. Vụ “ngã ngựa” còn nóng hôi hổi của Võ Văn Thưởng, cũng xuất thân từ “Đoàn phái” (từng là bí thư thứ nhât Trung ương Đoàn) càng củng cố thực tế này. Điều này khác với Trung Quốc nơi Đảng cộng sản cũng thực hiện chế độ toàn trị. Hồ Cẩm Đào, từng là bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn thanh niên, nắm chức Tổng bí thư Đảng vào năm 2002 và chỉ chuyển giao chức vụ này cho Tập Cận Bình 10 năm sau đó, vào 2012.
Cuối cùng, bà Mai sinh ra ở Quảng Bình, tức người miền Bắc. Điều này sẽ làm bà khó tranh thủ được sự ủng hộ có thể có từ các ủy viên Trung ương Đảng gốc miền Nam.
Kết luận lại, với việc bà Trương Thị Mai ngồi vào ghế Chủ tịch nước, Bộ trưởng Công an Tô Lâm hoàn toàn có thể yên tâm để hiện thức hóa tham vọng trở thành người kế nhiệm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Nếu quả thế, chẳng những Tô Đại tướng chứng minh được việc đổi vế trong câu "Còn Đảng còn mình (Công an)" thành "Còn mình (Công an) còn Đảng" là có lý, mà phụ nữ Việt Nam cũng được phen nở mày nở mặt!
Mà lâu quá rồi, kể từ khi Bà Triệu làm vua cách đây 18 thế kỳ!
CÙ HUY HÀ VŨ
20/3/2024
Garden Grove, California, Hoa Kỳ

__________________